Twitei Mityima Ne Kwikankamika Batwe Bene Na Bene

“Twitei mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe.”​—BAH. 10:24.

USA KULONDOLOLA NAMANI?

Le ‘kwikankamika batwe bene na bene’ kushintulula bika”?

Le i muswelo’ka otukokeja ‘kwisombela ku lusa ne mingilo miyampe’?

Le i muswelo’ka otukokeja ‘kwikankamika batwe bene na bene’?

1, 2. Le i kika kyākweshe Batumoni ba Yehova 230 bapande mu lwendo lwa ku kafwa lwa ku mfulo kwa Divita II dya Ntanda?

UMBIKALO wa Nazi powādi keukapone dya ku mfulo kwa Divita II dya Ntanda, kwāletelwe lupusa lwa kwipaya tutwa na tutwa twa bantu bādi mu makomponi a masusu. Bakutwa ba mu komponi bānenwe kukatulwa ku byabu bya kalunga ka mema, kwine kobādi ba kwibakāndija mu byombo ne kulobejibwa pa kalunga ka mema. Ino yādi nkuku yāyukene mwenda mafuku bu lwendo lwa kukepaibwa.

² Bakutwa elefu makumi asatu ne basatu bādi bakutwe mu komponi ka masusu ka Sachsenhausen bāningilwe kwenda makilometele 250 ku Lübeck, kibundi kya mu Alemanye kidi ku kyabu. Mu bukata mwabo mwādi Batumoni ba Yehova 230 bātambile mu matanda asamba, bānenwe kwenda pamo. Bonso bāpungile mwanda wa nzala ne misongo. Le banabetu bābwenye kupanda mu luno lwendo namani? Umo mubukata mwabo wānene’mba, “twādi nyeke twikankamika batwe bene na bene mwanda wa kwendelela.” ‘Bukomo butabukile bwikalwanga nabo’ bupāna Leza ne buswe bwa kwisanswa abo bene na bene byēbakweshe bapande ku dino ditompo.​—2 Kod. 4:7.

 3. Mwanda waka tusakilwa kwikankamika batwe bene na bene?

³ Dyalelo ketudipo mu luno lwendo lwa kukafwa, ino tutanwanga na bikoleja bivule. Pa kupwa kwa Bulopwe bwa Leza kushimikwa mu 1914, Satana wāpangilwe momwa mūlu ne kwelwa pano pa ntanda, udi “ne kakitatyi katyutyu.” (Kus. 12:7-9, 12) Ino ntanda byoyenda ilumba ku Amakedona, Satana wingidijanga matompo ne kuningilwa mu bukomo bwalonga bwa kwituzozeja ku mushipiditu. Kutentekela pa bino, kudi ne kutyinibwa kwa difuku ne difuku mu būmi. (Yoba 14:1; Mus. 2:23) Kyaba kimo, bipa bibi bilupukanga ku makambakano etu bibwanya kwituzozeja bininge, twakomenwa kunekenya kutyumukwa mutyima nansha shi twi bakomo mu ñeni ne ku mushipiditu namani. Tulangulukilei bidi pa tutu umo wakweshe bantu bavule ku mushipiditu mu bula bwa makumi a myaka. Pa kununupa, aye ne wandi mukaji babela, kadi bashilula kutyumukwa mutyima bininge. Pamo bwa uno tutu, batwe bonso tusakilwa ‘bukomo bupityile bwikalwanga nabo’ bupāna Yehova ne kwikankamika batwe bene na bene.

 4. Le i madingi’ka a mutumibwa Polo otufwaninwe kuta’ko mutyima shi tusaka kukankamika bakwetu?

⁴ Shi tusaka kukankamika bakwetu, tufwaninwe kuta mutyima ku madingi āpele mutumibwa Polo bene Kidishitu Bahebelu. Wānene amba: “Twitei mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe; ne kuleka’byo kubungakana mpika, pamo na muswelo wa bamobamo, poso kwikwasha bātwe bene; ne byo mwamona difuku dibafwena po pene pa kuningija.” (Bah. 10:24, 25) Le i muswelo’ka otukokeja kwingidija madingi adi mu bino binenwa bya kamweno?

“TWITEI MITYIMA BĀTWE BENE NA BENE”

 5. Le ‘kwita mityima batwe bene na bene’ kushintulula bika, ne kulonga namino kulomba bika ne bika?

⁵ ‘Kwita mityima batwe bene na bene’ kushintulula “kubanga ku bisakibwa bya bakwetu, kwibalangila.” Le tubwanya kuta mutyima ku bisakibwa bya bakwetu shi mīsambo yetu imanine’tu’nka pa kwiimuna bukidibukidi ku Njibo ya Bulopwe nansha kwisambila’nka pa myanda yampikwa mvubu? Nansha dimo. Na bubine, tusakanga kuta mutyima ku ‘kutala’nka ku myanda ya batwe bene’ ne kuleka ‘kunena myanda ya bene.’ (1 Tes. 4:11; 1 Tem. 5:13, DD) Inoko, shi tusaka kukankamika banabetu, tusakilwa bine kwibayuka​—mobekadile mu būmi, ngikadilo yabo, kipwano kyabo na Leza, bukomo bwabo ne bukōkekōke bwabo. Basakanga kwitumona bu balunda nabo ne kumona buswe botwibaswele. Kino kilomba kupityija nabo kitatyi pamo​—ke’nkapo kitatyi kyobadi mu makambakano ne kyobatyumukilwe mutyima, ino i ne mu bitatyi bikwabo.​—Loma 12:13.

 6. Le i bika bikakwasha mukulumpe ‘ate mutyima’ boba balelele?

⁶ Bakulumpe mu kipwilo i basoñanibwe ‘kukumba biyampe luombe lobapelwe kulela,’ ne kulonga namino na mutyima tō ne na kampeja-bukidi. (1 Pet. 5:1-3) Le babwanya kuvuija biyampe mwingilo wa bukumbi namani shi kebayukilepo mikōko yobapelwe kulela? (Tanga Nkindi 27:23.) Shi bakulumpe badi na kitatyi kya kwisamba na banababo mu lwitabijo ne kusangela kwikala nabo, mikōko ikalomba bukwashi boisakilwa. Kadi batutu ne bakaka bakalombola milangwe yabo ne byobasaka, bine bikakwasha bakulumpe ‘bate mutyima’ boba bobalelele ne kwibapa bukwashi bobasakilwa.

 7. Le i muswelo’ka otufwaninwe kumona binenwa “byampikwa kwendela’mo” bya boba batyumukilwe mutyima?

⁷ Polo wāsapwidile kipwilo kya Tesalonika amba: “kankamikai bampungiji.” (Tanga 1 Tesalonika 5:14.) “Bampungiji ya ku mutyima” i bakōkekōke mu buluji kampanda; nanshi netu twi batyumukwe mutyima. Nkindi 24:10 unana amba: “Shi upungile mu difuku dya tusua, Bukomo bobe i butyetye.” Binenwa bya muntu mutyumukwe mutyima bininge bibwanya kwikala “byampikwa kwendela’mo.” (Yoba 6:2, 3, DD) Kitatyi ‘kyotuta bano bantu mutyima,’ tufwaninwe kuvuluka’mba byobya byobanena kebibwanyapo kumwekeja mwine mobekadile mu mityima yabo. Rachelle, watyumukilwe mutyima bininge, wajingulwile kino kupityila ku byaemwenine. Rachelle unena amba: “Mama wadi unena bintu bisansa mu bitatyi bivule. Mu bino bitatyi byonso, nadi nonga bukomo bwa kuvuluka bumuntu bwinebwine bwa Mama​—wa buswe, wa kanye kadi wa buntu. Najingulwile amba bantu batyumukilwe mityima banenanga bintu bivule byokebadipo na mutyima wa kunena. Kintu kibi mpata kibwanya kulonga muntu i kwaluja binenwa ne bilongwa bibi.” Nkindi 19:11 unena amba: “Ñeni ya muntu imutūkija kufuna bulobo; kadi kulekela kujilula yo ntumbo yandi.”

 8. Le i ani nakampata otufwaninwe ‘kukankamika’ na lusa lwetu, ne mwanda waka?

⁸ Le i muswelo’ka otukokeja ‘kuta mutyima’ ku muntu wimona bwi mutyumukwe mutyima mwanda wa bumvu ne kubulwa lukulupilo pangala pa kujilula kwandi kwa pa kala, nansha byaatabwile matabula a kupwija myanda? Pa mwanda utala nonga bibi wa mutyima wa kwisāsa wa mu Kodinda, Polo wāsonekele amba: “[Mufwaninwe kumulekela], ne kumusenga pa mutyima, e nabyako, mwanda wa kutyina’mba wakaminwa ku mutyima wandi pa kumujia’o byamalwa. Po pa mwanda mwine mwine o nemwisashila’mba, mumukankamike na lusa lwenu.” (2 Kod. 2:7, 8) Kukwatañana na dibuku dimo dishintulula bishima, kishima kyalamwinwe bu “mumukankamike” kishintulula “kwitabija, kumona na mvubu, kukuta mungya bijila.” Ketubwanyapo’tu kunena’mba muntu uyukile’mba tumuswele ne kumuta mutyima. Ufwaninwe kwibimwena ku ngikadilo ne bilongwa byetu.

“KWISOMBELA KU LUSA NE MĪNGILO MIYAMPE”

 9. Le “kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe” kushintulula bika?

⁹ Polo wāsonekele’mba, “twitei mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe.” Tufwaninwe kukankamika banabetu mu lwitabijo balombole buswe ne kwingila mingilo miyampe. Shi mudilo ukimba kubula, tusakilwa padi kushinsakanya nkuni ne kwiupēpa wake lubimbi. (2 Tem. 1:6) Mu muswelo umo onka, tubwanya kushinsakanya banabetu ba buswe balombole buswe bobaswele Leza ne bakwabo. Pa kusombela bakwetu ku mingilo miyampe i biyampe kwibafwija’ko mobifwaninwe.

10, 11. (a) Le i bāni basakilwa kufwijibwa’ko mu bukata mwetu? (b) Leta kimfwa kilombola muswelo ubwanya muntu ‘upīle mambo’ kukwashibwa kupityila ku kumufwija’ko.

¹⁰ Batwe bonso tusakilwanga kufwijibwa’ko kitatyi kyotutyumukilwe mutyima nansha kyoketutyumukilwe’o. Mukulumpe umo wasonekele amba, “kekudipo difuku nansha dimo ndyanene tata’mba noñanga bintu senene. O mwanda natamine nemwene bu muntu wa bitupu. . . . Nansha byokendi pano na myaka 50, nekisangelanga kukulupijibwa na balunda nami amba, ñingilanga biyampe mwingilo wami wa bu mukulumpe. . . . Myanda yonemwenine yamfundije kamweno kadi mu kukankamika bakwetu, ne kulonga buninge bwami bonso mwanda wa kwibakankamika.” Kufwija’ko kubwanya kukankamika bonso​—kubadila’mo ne bapania, banunu ne boba babwanya kutyumukwa mutyima.​—Loma 12:10.

¹¹ Shi ‘boba babwenye bisakibwa bya ku mushipiditu balonga bukomo bwa kwaluja muntu upīle mambo,’ madingi a na buswe ne kufwija’ko mobifwaninwe bibwanya kukankamika nonga-bibi ajokele mu mwingilo muyampe. (Ngat. 6:1) Kino kyo kyafikile ne kaka witwa bu Miriam. Wasonekele amba: “Nadi mu kitatyi kya bulanda mu būmi bwami patambile balunda nami bamo mu kipwilo, kadi kitatyi kimo kyonka tata wabela misongo ya kutambwa mashi mu bongolo. Natyumukwa mutyima bininge. Pa kulonga bukomo bwa kunekenya kutyumukwa mutyima kwami, nashilula kusamba kipwano na bansongwalume ba ino ntanda.” Kino kyalengeje emone bu kafwaninwepo buswe bwa Yehova, ebiya kakimbe ne kutamba mu bubinebine. Mukulumpe umo pa kumuvuluja mwingilo wa kikōkeji waāingile pa kala, mutyima wandi wakwingila wakaba. Wāpele mukulumpe mukenga wa kumukulupija buswe bumuswele Yehova. Ebiya nandi waaluja buswe bwandi. Watyiba kipwano na bantu bampikwa kwitabija ne kwendelela na kwingidila Yehova.

12. Le i bika byotubwanya kunena pa kufwija muntu bumvu, kumufutulula nansha kumutopeka pa kukankamika bakwetu?

¹² Kufwija muntu bumvu na kumundingakanya bibi na bantu bakwabo, kumufutulula na kumutūdila mulongo wa misoñanya ya kulonda, nansha kumulengeja emone bu kalongelepo bivule kubwanya padi kumukankamika engile bukidibukidi, ino bipa bikalupuka’ko i bya mu kitatyi’tu kityetye. Pa kwabo kadi, kufwija mwanetu mu lwitabijo ne kusangela buswe bwaswele Leza kubwanya kupa bipa bilumbuluke bya endaenda.​—Tanga Fidipai 2:1-4.

‘KWIKANKAMIKA BATWE BENE NA BENE’

13. Le kukankamika bakwetu i kulonga bika? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.)

¹³ Tusakilwa ‘kwikankamika bātwe bene; ne byotwamona difuku dibafwena.’ Kukankamika bakwetu i kwibaningija bendelele kumeso mu mwingilo obengidila Leza. Kwisombela ku buswe ne mingilo miyampe byokubwanya kudingakana na kusonshila mudilo mwanda uteme, kukankamika bakwetu nako kubwanya kudingakana na kutūta esanshi pa mudilo mwanda wa wendelele kutema nansha kuvudila’ko. Kukankamika bakwetu kulomba kukomeja ne kusenga boba batyumukwe mutyima. Shi tubamone mukenga wa kukankamika uno muntu, tufwaninwe kwisamba mu muswelo usangaja ne wa butūkanye. (Nk. 12:18) Kadi, tufwaninwe ‘kupeja pa kwivwana’ ne ‘kwija pa kwisamba.’ (Yak. 1:19) Shi twivwana na lusa, tubwanya kuyuka ngikadilo ityumuna mwanetu mwine Kidishitu mutyima ne kunena kintu kya kumukwasha alwe na ino ngikadilo.

14. Le i muswelo’ka wakwashibwe tutu wadi mutyumukwe mutyima?

¹⁴ Tulangulukilei bidi pa muswelo wabwenye mukulumpe wa lusa kukwasha tutu umo wadi kakingilanga mu myaka mivule. Mukulumpe pa kumwivwana, byamwekele patōka’mba uno tutu ukisenswe Yehova bininge. Wadi wifunda na kininga nimelo yonso ya Kiteba kya Mulami ne kulonga bukomo bwa kutanwa ku kupwila kyaba ne kyaba. Inoko, bilongwa bya bantu bamo mu kipwilo byāmutyumwine mutyima ne kumulobeja kyaba kimo. Mukulumpe wamwivwana na lusa pampikwa kumutyibila mambo ne kuta tutu ne kisaka kyandi mutyima na buswe. Bityebitye, tutu wajingulula’mba walekele bintu bibi bya pa kala bimujikakanye kwingidila Leza wasenswe. Uno mukulumpe wanena tutu bende nandi mu mwingilo wa busapudi. Na bukwashi bwa mukulumpe, uno tutu washilula mwingilo wandi ne kubwanya mwenda mafuku bisakibwa bya kwingila monka bu mukulumpe.

15. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila kudi Yehova pa mwanda utala kukankamika ba mityima mityumuke?

¹⁵ Muntu mutyumukwe mutyima kabwanyapo padi kwiivwana biyampe kiponka na ponka nansha kwitabija bukidibukidi bukwashi bumupebwa. Tusakilwa padi kwendelela kumukwatakanya. Polo wānene amba: “Kankamikai nyeke bakōkekōke, ne kutukidija bantu bonso mutyima.” (1 Tes. 5:14, An American Translation) Pa kyaba kya kupēlakana kuleka kukankamika bakōkekōke, ‘twibakankamikei nyeke,’ ne kwendelela kwibakwatakanya. Pa kala, Yehova wādi utūkijije mutyima bengidi bandi bādi batyumukwa kyaba kimo mutyima. Kimfwa, Leza wālombwele buntu kudi Edisha, na kuta mutyima ku milangwe yandi. Yehova wāpele mupolofeto bintu byaādi usakilwa mwanda wa kuvuija mwingilo wandi. (1 Bal. 19:1-18) Yehova wālekela Davida na kanye mwanda wēsēse bya binebine. (Mit. 51:7, 17) Kadi Leza wākweshe mulembi wa Mutōto wa 73, wādi kyaba kyonso uleka’byo Kumwingidila. (Mit. 73:13, 16, 17) Yehova witulombolanga buntu ne kanye, nakampata kitatyi kyotutyumukilwe mutyima ne kuzoza. (Div. 34:6) Lusa lwandi i ‘lupya mafuku onso nyeke lubanga,’ kadi ‘kupwa’lo mpika.’ (Mad. 3:22, 23) Yehova usakanga tulonde kimfwa kyandi ne kumona boba batyumukwe mutyima na kinyenye.

TWIKANKAMIKEI BATWE BENE NA BENE AMBA TUSHALE NYEKE MU DISHINDA DYA BŪMI

16, 17. Lelo i bika byotufwaninwe kusumininwa kulonga pano pa fwena mfulo ya ino ntanda, ne mwanda waka?

¹⁶ Mu bakutwa 33000 bātambile mu komponi ka masusu ka Sachsenhausen, mwāfwile tununu na tununu. Inoko, muntu yense mu Batumoni ba Yehova 230 bātambile mu komponi wāpandile ku dino ditompo. Kukankamikwa ne kukwatakanibwa na banababo, kwēbakweshe mu kwalamuna luno lwendo lwa kukafwa ke lwa kupanda.

¹⁷ Dyalelo tudi mu ‘dishinda ditwala ku būmi.’ (Mat. 7:14) Panopano ponka, batōtyi bonso ba Yehova basa kwenda umbumo mu ntanda mipya ya boloke. (2 Pet. 3:13) Nanshi tusumininwe kwikwasha batwe bene na bene mu kashinda katwala ku būmi bwa nyeke.

[Kifwatulo pa paje 18]

[Kifwatulo pa paje 20]

Tutambilei na bakwetu mu busapudi

[Kifwatulo pa paje 20]

Twisombelei ku buswe ne mingilo miyampe

[Kifwatulo pa paje 21]

Twikalei mu kipwano kilumbuluke

[Kifwatulo pa paje 22]

Tutejei na kitūkijetyima muntu usakilwa kukankamikwa (Tala musango 14, 15)