Lelo Kodi Mutwele Mwakōlolokwa Mwa Leza?

“Yewa wakutwela mwakōlolokwa [mwa Leza], nabya aye wakōlolokwa ku mīngilo yandi.”​—BAHEBELU 4:⁠10.

KŌLOLOKWA. I kishima kisangaja, kadi kiyampe mpata! Byotushikete dyalelo mu ntanda ya mitabakano mikabakane, bavule umbukata mwetu bayukile amba kōlolokwa’ko bityetye i kuyampe. Ne bankasampe, ne banunu, ne basonge, ne bankunga, batwe bonso twiivwananga kutyinibwa ne kupungila na būmi bwa bukile bukya. Ku boba bakolelwe ku ngitu nansha balēmane, difuku ne difuku i bonka bulwi. Bine, “bipangwa byonsololo bibinzanga, nabyo i bikwatwe ne misongo ne pano pēne,” pamo’nka na munenena Bisonekwa. (Loma 8:​22) Shi muntu waōlolokwa ke kunenapo kala amba i nkope. Kōlolokwa i kuyampe ku muntu yense.

² Yehova mwine ye Yehova Leza waōlolokwa. Tutanga mu mukanda wa Ngalwilo amba: “Diulu ne ntanda mine kupwa byapwile ne bungi bwabyo bonso. Ebiya mu difuku dya busamba-bubidi Leza wavuididila mingilo yandi ya[ā]di ulonga; ino wao[lo]lokwa mu difuku dya busamba-bubidi ku mingilo yandi yonso ya[ā]longele.” Yehova wāpandwile’mo “difuku dya busamba-bubidi,” pamo na munenena mānga ya ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Leza waesela dyese difuku dya busamba-bubidi kwidijidika ke dikola.”​—Ngalwilo 2:​1-3.

Leza Wāōlolokelwe ku Mingilo Yandi

³ Mwanda waka Leza wāōlolokelwe mu “difuku dya busamba-bubidi”? Na bubine, kāōlolokelwepo mwanda wa mpungiji. Yehova udi na “bukatampe bwa bukomokomo” ne “kupungilapo mpika, nansha kukōkapo kwine, ehe.” (Isaya 40:26, 28) Ne kadi Leza kāōlolokelwepo mwanda wa kusaka’mba etūkije’ko nansha amba apitwe’ko bidi luvula, mwanda Yesu wētulombwele amba: “Tata wingilanga ne pano pene ne ami nami mo monka.” (Yoano 5:​17) “Leza i [M]ushipiditu,” umbidi wandi keudipo na bitatyi byoukōkanga nansha na bintu kampanda biusakila pamo na mwikadile bipangwa bya kungitu.​—Yoano 4:​24.

⁴ I muswelo’ka otukokeja kujingulula kyokya kine kyāōlolokelwe Leza mu “difuku dya busamba-bubidi”? I na kuyuka kino amba nansha byāsangele Leza pangala pa bintu byaālongele mu bula bwa kitatyi kilampe kya ‘mafuku’ asamba a bupangi ābadikile, ino wāesele’mo “difuku dya busamba-bubidi,” wēditela bu “dikola.” Dibuku dimo (Concise Oxford Dictionary) dishintulula’mba “dikola” i “dipandulwe’mo, ditelelwa (leza nansha mpango kampanda ya kipwilo).” Nanshi kwesela kwāesele Yehova “difuku dya busamba-bubidi,” wēditela bu dikola kulombola’mba adyo ne ‘kōlolokwa’ kwandi i bikwatañane na kiswamutyima kyandi ne na mpango yandi ikola, ke dya kukimbapo bintu, shi bika, shi bika bimusakila, ehe. Le ako kwine i kukwatañana’ka?

⁵ Mu bula bwa ‘mafuku’ a bupangi asamba ābadikile, Leza wātūdile’ko bintu bijokelwajokelwa’mo ne bijila biludika byonso bilongeka pa ino nshi ne bintu byonso biijokolokele. Bafundi ba sianse pano befundanga muswelo wakutendelwa wāpungilwe bino byonso. Kubwipi na ku mfulo kwa “difuku dya busamba,” Leza wāpangile bantu babidi babajinji, wēbatūla mu “budimi kutunduka mu Edena.” Ku mfulo, Leza wāsapula mpango yandi itala pa kisaka kya muntu ne ntanda mu bino binenwa bya bupolofeto amba: “Butulai, mwivudijei, muyujei panopanshi ne kwipanekenya, kabidi bikalai bulopwe bwa pa mwita wa kalunga-kamema, ne bwa pa byoni bya mūlu, ne bwa pa bintu byonso byumi bilandala panopanshi.”​—Ngalwilo 1:​28, 31; 2:8.

⁶ Mānga itulombola’mba “difuku dya busamba” dya bupangi pa kufika’dyo ku mvuyo: “Leza wamona byonso by[a]ālongele, kabidi monaipo bidi byadi biyampe’tu byamwiko.” (Ngalwilo 1:31) Wāloelelwa na bintu byonso byaālongele. O mwanda wāōlolokelwe, wēshinkija mwingilo wa bupangi bwa bintu bya pano panshi. Eyo, budimi bwa paladisa bwādi shabo bubwaninine, bwa dyangi shē, ino bwādi enka mu kakipindi katyetye, ne bantu’mo babidi kete pano panshi. Pa kusaka ntanda ne kisaka kya muntu bifikile pa ngikadilo yātungile Leza, pādi pa kulāla myaka mivule. O mwanda wātungile “difuku dya busamba-bubidi” amba dyo dikapa byonso byaāpangile mu ‘mafuku’ asamba mabajinji muswelo wa kulunguluka’byo mungya kiswamutyima kyandi kikola. (Enzankanya na Efisesa 1:​11.) “Difuku dya busamba-bubidi” podikafika ku mfulo, ntanda yonso ikekala ke paladisa mīkalwe nyeke ne nyeke na kisaka kya bantu babwaninine. (Isaya 45:18) “Difuku dya busamba-bubidi” i ditūlwe pafula, dipandulwe’mo bu dya kuvuija ne kufikidija kiswamutyima kya Leza kitala pa ntanda ne pa bantu. Buno bo buluji bwidityilwa bu “dikola.”

⁷ Enka namino, Leza wāōlolokwa ku mwingilo wandi wa bupangi mu “difuku dya busamba-bubidi.” Wēshinkija, wāleka byaālongele amba byendelele kufika ne pa mfulo. I mukulupile amba ku mfulo kwa “difuku dya busamba-bubidi,” bintu byonso bikekala’nka mwendele mpango yakwete. Nansha byopadi bijika, bikatyumunwa. Popa pakafikidila kiswamutyima kya Leza, bantu bonso bakikōkeji bakamwena’mo biyampe. I kutupu kintu kikakalakanya kino, mwanda madyese a Leza akafika pa “difuku dya busamba-bubidi,” dyapandwile’mo bu “dijila.” Bine, kino i kyepelo kya ntumbo kikapebwa bantu bakikōkeji!

Isalela Wākankelwe Kutwela Mwakōlolokwa mwa Leza

⁸ Muzo wa Isalela wādi umwena biyampe mu mpangiko yātūdile’ko Yehova ya mwingilo ne kōlolokwa. Leza wālombwele bene Isalela kupityila kudi Mosesa, kumeso kwa kwibapa ne Bijila bine ku Lūlu lwa Shinai, amba: “Talapo bidi Yehova byēmupa dya sabado; po pa mwanda wēmupa bidibwa bya pa mafuku abidi mu difuku dya busamba, ino ikalai bantu bonso muntu kwandi, muntu kwandi, kekukekalapo muntu wakafunduka pandi mu dya busamba-bubidi.” Ko kōlolokwa “bantu baololokwa [na kulama sabado mu difuku] dya busamba-bubidi.”​—Divilu 16:22-​30.

⁹ Ino mpangiko yādi mipya ku bene Isalela, mwanda yēbapelwe kinondanonda na kunyongololwa’bo umbupika mu Edipito. Bene Edipito ne ba mizo mikwabo bādi babala bitatyi mu mafuku atano atano nansha dikumi dikumi, kino kilombola’mba bapika bene Isalela kebādipo mwa kupēlwa difuku dya kōlolokwa. (Enzankanya na Divilu 5:​1-9.) Nanshi i kyendele’mo kulanga’mba bantu ba Isalela bāsangedile kuno kwalamuka. Pa kyaba kya kumona musoñanya wa dya Sabado bu kitundu nansha bu kukankajibwa, ino bāikele kusangela kwiulonda. Byabine, Leza wēbanene mwenda mafuku amba Sabado i kivulujo kya kwibavuluja bupika bobāmuninwe mu Edipito ne bunyongolodi bwandi bwaēbanyongolwele.​—Kupituluka 5:​15.

¹⁰ Shi bene Isalela bālupwilwe na Mosesa mu Edipito bādi amba bakōkele, longa bāeselwe madyese a kutwela mu “ntanda [ya mulao] ikukanga mabele ne būki.” (Divilu 3:⁠8) Mwine muno’mu mobādi ba kutwela mwakōlolokwa mwabine, ke’nkapo mu dya Sabado, mhm, ino i mu būmi bwabo bonso. (Kupituluka 12:​9, 10) Inoko kekyāikelepo uno muswelo. Mutumibwa Polo wāsonekele pangala pabo amba: “Lelo i bāni le bamusombele pa kwivwana? mhm; lelo ke ku bonsololopo’tu bafundukile mu Edipito ne Mosesa, a? Lelo kadi i bāni nabo bājingilwe ku mutyima myaka makumi aná, a? Lelo ke konka boba kadi bapīle mambo, ba ngitu yabo yashele mifwe muntanda mutuputupu? Lelo i ku bāni nako kwātyipile’mba, kebakatwelamopo mwakōlolokwa mwami? Ke konka ku boba bampikwa kukōkela kadi, a? I monka muno mo tumwenene mo kebayūkile kutwelamo mwanda wa [kubulwa lwitabijo].”​—Bahebelu 3:​16-​19.

¹¹ Bine tufwaninwe kuboila’po ñeni mpata! Mwanda wa kubulwa lwitabijo kwabo mudi Yehova, lolwa lukongo kelwātwelele’po mwakōlolokwa mwaēbalaile. Ino bāfwa mu ntanda mutuputupu. Bābudilwe kujingulula’mba byobādi lutundu lwa Abalahama, bādi bakwatañane bininge na kiswamutyima kya Leza kya kwesela mizo yonso ya pano pantanda. (Ngalwilo 17:​7, 8; 22:18) Bāikele kulabikwa mpata na bilokoloko byabo bya bwine ntanda bya kwisakila, pa kyaba kya kulonga mwendele kiswamutyima kya Leza. Netu ketwakiponenai mu mwiendelejo wa uno muswelo!​—1 Kodinda 10:​6, 10.

Mwakōlolokwa Mukishele

¹² Polo wākokele milangwe ya balunda nandi betabije pa kupwa kulombola kukankalwa kwa Isalela kutwela mwakōlolokwa mwa Leza pa mwanda wa kubulwa lwitabijo. Monka mwikilombwela Bahebelu 4:​1-5, wēbakulupije amba kukidi “kulaībwa mwanda-wamulao wa kutwela monka mwakōlolokwa [mwa Leza].” Polo wēbasoñenye balombole lwitabijo mu “myanda-miyampe,” ke-pantu “bātwe bakwitabija tutwelanga muno mwakōlolokwa.” Polo pano kādipo wisambila pa kōlolokwa kwa kungitu kwa mu dya Sabado, mwanda Bijila byādi kala ke bifundulwe na kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu. (Kolose 2:​13, 14) Pātelele Polo Ngalwilo 2:2 ne Mitōto 95:​11, wādi usoñanya bene Kidishitu Bahebelu amba batwele mwakōlolokwa mwa Leza.

¹³ Kyepelo kya kutwela mwakōlolokwa mwa Leza yādi “myanda-miyampe” kudi bene Kidishitu Bahebelu monka mwāikadile kōlolokwa kwa mu dya Sabado bu “myanda-miyampe” kudi bene Isalela bēbabadikile. O mwanda Polo usoñanya balunda nandi betabije baleke kulonga kilubo kyālongele Isalela mu ntanda mutuputupu. Pa kutela myanda yotutana pano mu Mitōto 95:7, 8, wākokele milangwe pa kishima “dyalelo,” nansha byopādi ke papite myaka mivulevule na pāōlolokelwe Leza ku bupangi. (Bahebelu 4:​6, 7) Le Polo wādi usa kunena namani? Wādi usa kunena’mba “difuku dya busamba-bubidi,” dyāpandwilwe’mo na Leza bu dya kuleka mpango yandi yonsololo itala pa ntanda ne bantu ifikidile, dyādi dikyendelela. I bine, balunda nandi bene Kidishitu bādi banenwe kulongela monka mwendele ino mpango, kupita’ko kuputumina mu byakulondalonda bya kwisakila. Wēbadyumwine monka’mba: “Kemukōmija mityima yenu.”

¹⁴ Kadi Polo wālombwele amba mulao wa “mwakōlolokwa” kewādipo’tu mwanda bitupu wa kukwata Ntanda ya Mulao na Yoshua, ehe. (Yoshua 21:44) “Mwanda Yoshua, shi webapele mwakōlolokelwa,” ye Polo unena, “longa nankyo Leza kalombwelepo kuno kumeso difuku dikwabo, mhm.” Pa kino, Polo wābwejeje’ko amba: “Kubashala mwakōlolokwa mwa bantu ba Leza bwa mu difuku dya busamba-bubidi.” (Bahebelu 4:​8, 9) Lelo muno ‘mwakōlolokwa mu difuku dya busamba-bubidi’ i mwakōlolokwa’ka?

Kutwela Mwakōlolokwa mwa Leza

¹⁵ Kishima ‘mwakōlolokwa mu difuku dya busamba-bubidi’ i kyalamunwe ku kishima kya Kingidiki “kwitūkija mu dya sabado.” (Kingdom Interlinear) Polofesele William Lane unena’mba: “Kino kishima kibapebwa buluji bwishile na musoñanya wa Sabado ulondwanga mu mutōtelo wa Bayuda utanwa mu Divilu 20:​8-​10, moukankamikilwe, amba kōlolokwa ne kutendela byendelanga pamo . . . [Ki]tyityija amba mulangwe mwine mukatampe udi mu ano masobo ne nsangaji, i kutōta ne kutendela Leza.” Nanshi kuno kōlolokwa kwa mulao ke’nkapo kuleka kwingila, mhm. I kwalamuka kwa kutamba ku mingilo ipungija, yampikwa kitungo, kutwela ku mwingilo uletela Leza bulēme.

¹⁶ Kino namino i kilombolwe patōka mu bino binenwa bikwabo bya Polo: “Ke-muntu yewa wakutwela mwakōlolokwa mwandi, nabya aye wakōlolokwa ku mīngilo yandi, monka mwāōlolokelwe Leza ku yandi.” (Bahebelu 4:​10) Leza kāōlolokelwepo mu difuku dya busamba-bubidi dya bupangi pa mwanda wa mpungiji. Ino wēshinkije mwingilo wa kupanga pano pantanda, mwanda wa mingilo ya makasa andi itame ne kufikila pa ntumbo minemine, pa mitendelo ne bulēme bwandi. Netu twi bipangwa byandi, tufwaninwe kukwatañana na ino mpangiko. Tufwaninwe ‘kōlolokwa ku mingilo yetu,’ kuleka kukimba kwibingija batwe bene ku meso a Leza shi tusaka kumona lupandilo. Ino tufwaninwe kuyuka’mba lupandilo lwetu lwimanine pa kwitabija kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu Kidishitu, mwanda po apo pakajokejibwa dipya bintu byonsololo senene mobifwaninwe kwikadila mungya mpango ya Leza.​—Efisesa 1:​8-​14; Kolose 1:​19, 20.

Kinenwa kya Leza Kidi na Bukomo

¹⁷ Bene Isalela bākankelwe kutwela mwakōlolokwa mwēbalaile Leza mwanda bābudilwe kikōkeji ne lwitabijo. O mwanda Polo wāsoñenye bene Kidishitu Bahebelu amba: “Po ponka pa mwanda pano’mba, tupyasakane pa kutwela muno mwakōlolokwa, kutyina’mba muntu wakaponena umuswelo umo onka wa mifutululo.” (Bahebelu 4:​11) Bayuda bavule ba mu myaka katwa imbajinji kebāitabijepo mudi Yesu, o mwanda bavule bāsusukile mpata pāfudile ngikadilo ya bintu ya Bayuda mu 70 K.K. Dyalelo dino’di dyo dine dyotufwaninwe kwikala na lwitabijo mu kinenwa kya mulao kya Leza!

¹⁸ Tudi na buluji bushikate bwa kutūdila lukulupilo mu Mwanda nansha kinenwa kya Yehova. Polo wāsonekele’mba: “Mwanda wa Leza i wa būmi ne bukomo, mutabuke buī bwa lupanga lwa buī kubidi, wa kusaba ne kulala aku mutyima aku mushipiditu, aku maningo, aku mani a umikondo, kadi i wa kampeja bukidi kakuyūkidila kufwatakanya ne kukanina kwa mutyima.” (Bahebelu 4:​12) Eyo, kinenwa kya Leza, musapu wandi, i “mutabuke buī bwa lupanga lwa buī kubidi.” Bene Kidishitu Bahebelu bādi bafwaninwe kuvuluka byobya byāfikīle bakulutuba babo. Bāsebwile nsambu ya Yehova ya amba i ba kufwa mu ntanda mutuputupu, kebakimbe kutwela mu Ntanda ya Mulao. Ino Mosesa wēbadyumuna’mba: “Bene Amaleke, ne bene Kenani badi konka ku meso enu, kabidi mukapona ku kipete.” Ino bene Isalela pa kwendela ku kipuni, “bene Amaleke bataluka ne bene Kenani baikele mu lolwa lūlu’lwa, ke bebepaya ne kwibatyimpa ne ku Holama kwine.” (Umbadilo 14:​39-45) Kinenwa kya Yehova i kitabuke buī bwa lupanga lwa buī kubidi, yewa yense usebula byokinena, ukangulanga bipa bikalupuka’ko.​—Ngalatea 6:​7-9.

¹⁹ Bine kinenwa kya Leza kidi na bukomo, “k[i]saba ne kulala aku mutyima aku mushipiditu, aku maningo, aku mani a umikondo”! Kitwelanga mu milangwe, kisantaula kukanina kwa mityima ya bantu, kyenda kisaba mu māni a munda mwa mikondo! Bene Isalela bānyongolwelwe mu bupika bwa Edipito bāitabije bitupu kulama Bijila, aye Yehova muyuke amba mu nkulwe ya mityima yabo kebevwanijepo mvubu ya mpangiko ne misoñanya yandi. (Mitōto 95:​7-11) Pa kyaba kya kulonga kiswamutyima kyandi, abo bādi bepāne mu bya kusangaja bilokoloko byabo bya ngitu. Ye kyobābudīlwe kutwela mwakōlolokwa mwēbalaile Leza, ino bākuba mu ntanda mutuputupu. Tufwaninwe netu kukwatyila’po, mwanda i “kutupu kipangwa nansha kimo kyampikwa kusokokela ku meso [a Leza]; nanshi bintu byonsololo bidi patōka tō, bisokwelwe mu meso a aye o [tukeshintulwila’ko].” (Bahebelu 4:13) Penepo nanshi, tulamei kwipāna kwetu kotwipēne kudi Yehova ne kuleka kwikala “bakwikangila ku koneka.”​—Bahebelu 10:39.

²⁰ Nansha “difuku dya busamba-bubidi”​—dya kōlolokwa kwa Leza​—byodikyendelela, aye utalanga mukafudila mpango yandi itala pa ino ntanda ne pa bantu. Panopano ponka, Yesu Kidishitu, Meshiasa Mulopwe ukakomba ino ntanda na kufundula bonso babinkwa na kiswamutyima kya Leza, ne Satana Dyabola mwine kumo. Mu bula bwa Myaka Kanunu ya Umbikalo wa Kidishitu, Yesu ne balunda nandi balopwe 144000 bakafikija ntanda ne bantu ku ngikadilo yētungile Leza. (Kusokwelwa 14:1; 20:​1-6) Nanshi kino kyo kitatyi kyotufwaninwe kulombola’mba būmi bwetu i bwimanine pa kiswamutyima kya Yehova Leza. Pa kyaba kya kukimba kwibingija batwe bene ku meso a Leza nansha kwendeleja tumweno twetu kumeso, kyo kyaba kino’ki kyotufwaninwe ‘kōlolokwa ku mingilo yetu,’ twingidile tumweno twa Bulopwe na mutyima wetu onso. Shi tulonge uno muswelo ne kwikala nyeke bakōkele kudi Tata wetu wa mūlu Yehova, bine tukeselwa madyese a kumona byabuyabuya bivule bya mwakōlolokwa mwa Leza tamba pano ne nyeke ne nyekeke.

[Bipangujo]

1. Mwanda waka kōlolokwa i kintu kyabilwa?

2. Yehova ōlolokwanga tamba kitatyi’ka?

3. I bika kebikokejapo kwikala bu buluji bwaōlolokelwe Leza?

4. “Difuku dya busamba-bubidi” dyēshidile muswelo’ka na ‘mafuku’ asamba ābadikile?

5. Leza wātūdile’ko bika ne bika mu ‘mafuku’ a bupangi asamba matuntulu?

6. (a) Ku mfulo kwa “difuku dya busamba,” Leza wāmwene namani pangala pa byonso byaāpangile? (b) “Difuku dya busamba-bubidi” dyājidikilwe ke dikola mu buluji’ka?

7. (a) Leza wāōlolokelwe mu “difuku dya busamba-bubidi” ku myanda’ka? (b) Lelo bintu byonso bikekala namani pakafika “difuku dya busamba-bubidi” ku mfulo kwadyo?

8. I kitatyi’ka ne muswelo’ka wāfikile bene Isalela ku kulama Sabado?

9. Mwanda waka kijila kya Sabado kyāikele na bubine kusangelwa bu kwalamuka kuyampe kudi bene Isalela?

10, 11. (a) Bene Isalela bādi ba kusepelela bika byādi bibatengele kumeso shi bādi amba bāikele na kikōkeji? (b) Mwanda waka bene Isalela bābudilwe kutwela mwakōlolokwa mwa Leza?

12. Lelo i kyepelo’ka kyādi kikishadile bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji, ne bādi ba kulonga bika mwanda wa kufikila’po?

13. Pātelele Polo Mitōto 95, mwanda waka wākokele milangwe pa kishima “dyalelo”?

14. Polo wālombwele namani amba kukishele “mwakōlolokwa” mwa Leza?

15, 16. (a) Musemwa ‘mwakōlolokwa mu difuku dya busamba-bubidi’ ushintulula namani? (b) Muntu ‘kōlolokwa ku mingilo yandi’ kishintulula namani?

17. I lwendo’ka lwālondele Isalela wa kungitu lotufwaninwe kwepuka?

18. (a) I buluji’ka bwāletele Polo botufwaninwe kwitabijija kinenwa kya Leza? (b) Kinenwa kya Leza kitabukile “buī bwa lupanga lwa buī kubidi” mu muswelo’ka?

19. Kinenwa kya Leza ‘kisabanga’ na bukomo bwa muswelo’ka, ne mwanda waka tufwaninwe kwitabija’mba tukeshintulwila ku meso a Leza?

20. I bika bitutengele kumeso, ne i bika byotufwaninwe kulonga pano mwanda wa kukatwela mwakōlolokwa mwa Leza?

[Kifwatulo pa paje 16]

Bene Isalela bālamine Sabado, ino kebātwelelepo mwakōlolokwa mwa Leza. Uyukile i mwanda waka?

Le Ukokeja Kushintulula?

◻ Mwanda waka Leza wāōlolokelwe “mu difuku dya busamba-bubidi”?

◻ Bene Isalela bādi ba kutwela mwakōlolokwa’ka, ino mwanda waka bākankelwe kutwela’mo?

◻ I bika byotufwaninwe kulonga tumone kutwela mwakōlolokwa mwa Leza?

◻ Lelo kinenwa kya Leza i kyūmi, kya bukomo, ne kitabuke buī bwa lupanga lwa buī kubidi mu muswelo’ka?