Bukomo Bwa Lwitabijo Lobe​—Pano Budi Mu Matompo

“Bānwe bāna betu, po muponena mu byakutompibwa mwibitela bu-bya tusepo tonka; pa kuyūka’mba kutompibwa kwa kwitabija kwenu kuleta [kūminina].”​—YAKOBA 1:​2, 3.

BENE Kidishitu babine kebasenswepo kususulwa, ne kadi kebesakilangapo kusanshijibwa nansha kufwijibwa bumvu. Ino, balamine mu ñeni binenwa bidi kūlu’bi byāsonekelwe na Yakoba, mwanabo na Yesu wa munda mwa inandi. Kidishitu wēkilombwele patōka ku bandi bana-babwanga, amba bafwaninwe kutengela kupangwapangwa ne bikoleja bikwabo pa mwanda wa kulamata kwabo ku misoñanya ya Leza. (Mateo 10:34; 24:​9-​13; Yoano 16:33) Inoko matompo a namino abutulanga nsangaji. Muswelo’ka?

² Buluji bukatampe botwikadilanga na nsangaji kitatyi kyotudi mu byakutompibwa nansha mu matompo a lwitabijo i buno, bilupulanga bipa bilumbuluke. Kunekenya matompo nansha bikoleja ‘kuletanga kūminina,’ pamo na munenena Yakoba. Wivwane tutamije ino ngikadilo milēme ya bwine Kidishitu, nankyo tukamwena’mo byabuyabuya bivule. Yakoba wāsonekele’mba: ‘Lekai kūminina kufikidije mwingilo wako, nabya mwikale batuntulu kadi babwane mu bintu byonso, bampikwa kupumbwa shi mu kintu’ka shi mu kintu’ka.’ (Yakoba 1:4) Kūminina kudi na kaji ka kulonga, ke “mwingilo” kadi. Mwingilo wako i wa kwitufikija pa bu bantu babwane mu bintu byonso, kwitukwasha twikale bene Kidishitu bashimatyije. Nanshi shi tuleke byakutompibwa byendelela pakubulwa kukimba kukalakanya’byo na mulongelo wampikwa kukwatañana na Bisonekwa, nankyo lwitabijo lwetu lukekala lutompibwe ne lutōkejibwe. Wivwane ketwikalangapo na kitūkijetyima, lusa, kanye, nansha na buswe mu myanda itufikila umbūmi nansha mu mushikatyilo na bantu netu, nankyo tulekei kūminina kwitufikije pa bu bantu babwane. Ivwana mobīlondela: Matompo abutulanga kūminina; kūminina nako kwatamija ngikadilo ya bwine Kidishitu; ngikadilo ya bwine Kidishitu nayo keileta nsangaji.​—1 Petelo 4:​14; 2 Petelo 1:​5-8.

³ Ne mutumibwa Petelo nandi wālombwele buluji boketufwaninwe kwakaminwa nansha kujokela kunyuma kitatyi kyotufikilwa na matompo mu lwitabijo lwetu. Wāsoneka’mba: “Monka mo musepelela nakampata, nansha pano kakitatyi katyutyu, shi kyendelemo, mudi ku mityima fututu mwanda wa pa byakutompibwa bya miswelo ne miswelo, nabyo i bya’mba, kutompibwa kwa kwitabija kwenu, kutabukile nsahabu myoneke buleme, nayo i yakutompibwa mu mudilo, kukatānwe ke kwa kutendela, ne kwa ntumbo, ne kwa buleme, pa kusokolwa kwa Yesu Kidishitu.” (1 Petelo 1:​6, 7) Bino binenwa bitukankamikanga, nakampata dyalelo, mwanda “kyamalwa kibūke”​—kitatyi kya kutendela, kya ntumbo, kya bulēme ne kupanda ponka​—kibafwena bininge kupita mulangila bamobamo, kibafwena bininge kupita popa potwaitabije.​—Mateo 24:21; Loma 13:11, 12.

⁴ Mu kishinte kyabadikile, twabandawile matompo āfikile bashele’ko ba mu bashingwe-māni mu 1914 ne kuya kumeso. Lelo kino kyādi kintu kya nsangaji? A. H. Macmillan wāvulukile mobyāpityile amba: “Nāmwene byakutompibwa bikomokomo biponena pa bulongolodi ne pa lwitabijo lwa bantu badi’mo. Ino na mushipiditu wa Leza, bulongolodi bwāpanda, enka namino, bwāendelela na kutubuluka. Nāmona tunangu tudi mu kukungila na kitūkijetyima Yehova wa kutōkeja kwivwanija kwetu kwa bintu bya kumushipiditu kupita’ko kutapwa ku mutyima na mulangwe mupya. . . . Nansha byotwāikele kulonga bujadiki bwa kyaba ne kyaba mungya mumweno wetu, ino bubinebine butala pa mpango ya kanye ya kinkūlwa, ne pa mulao wa Leza wa būmi bwanyeke, kebyāshintyilepo. O mwanda kekwādipo buluji bwa batwe kulekela lwitabijo lwetu luzozejibwe na kubulwa kufikidila kwa byotwādi tulanga nansha kwa kwalamuka kwa mumweno wetu.”​—Kiteba kya Mulami, 15 Kweji 9, 1967, paje 566, Falanse.

⁵ Bene Kidishitu bashingwe-māni bāpandile ku kutompibwa kwa mu 1914-​1919, bākūdilwe ku lupusa lwa kongolwa na ntanda ne ku milongelo mivule ya mitōtelo ya kine Babiloni. Bashele’ko bāendelele kumeso bu bantu batōkejibwe, basubulwe, betabije kwela bitapwa bya mitendelo kudi Leza, kadi bakulupile amba i mwibetabije bu bantu bandi. (Isaya 52:11; 2 Kodinda 6:​14-​18) Butyibi bwābadikile pa njibo ya Leza, ino kebwādipo bwa kupwa pa kitatyi kampanda kitungwe. Kutompibwa ne kunyungwa mu lunyungo kwa bantu ba Leza kukyendelela. Boba bakulupile kupanda ku “kyamalwa kibūke” kyafwena’ki bu ba mu “kibumbo kikatampe,” lwitabijo lwabo nabo lwenda lutompibwa. (Kusokwelwa 7:​9, 14) Nabo batompibwanga mu miswelo midingakane’nka na yoya yāikele kutompibwa bashele’ko ba mu bashingwe-māni, ne mu miswelo mikwabo.

Ukokeja Kutompibwa Muswelo’ka?

⁶ Bene Kidishitu bavule balañanga’mba kutompibwa i makambakano a pa kwimanija mu matompo a kutambwa buntu-ntala. Bavulukanga luno lusango: “[Bendeji ba Bayuda] pa kwibēta batumibwa ko badi, bebakupilakupila, ke bebakome’mba: Kemukisapwilaipo mu dijina dya Yesu bānwe, penepo bebaleka kwenda. Nabo pa kufunduka mu kitango kya kidye kikatampe ke benda basepelela mwanda wa kunena’mba, twatongelwe kala’mba; bo bafwaninwe kukobakanibwa pa dyodya dijina.” (Bilongwa 5:​40, 41) Ne mānga ya mu ano mafuku ya bantu ba Leza, nakampata mu bula bwa mavita a ntanda, ilombola’mba Batumoni ba Yehova bavule i bakupilwakupilwa ne kumweshibwa malwa na basusujañani.

⁷ Pa mwanda utala kupangwapangwa kwa bene Kidishitu, ntanda keishiyañanyangapo bashele’ko ba mu bashingwe-māni na ba mu kibumbo kikatampe kya “mikōko mikwabo.” (Yoano 10:16) Myaka yonso’i, boba ba mu bino bisumpi bibidi batompibwanga bikomokomo na kukutwa ne na kwipaibwa mwanda wa buswe bwabo kudi Leza ne lwitabijo lwabo mudi aye. Ba mu bino bisumpi byonso bibidi basakilwanga mushipiditu wa Leza, nansha lukulupilo lwabo byoludi lwishile. (Enzankanya na Kiteba kya Mulami, 15 Kweji 6, 1996, paje 31, Falanse.) Mu bula bwa myaka ya 1930 ne ya 1940, mu Alemanye Nazi, bengidi ba Yehova bavule, kubadila’mo ne bankasampe, bālombwele lwitabijo lwakutendelwa, bavule bātompelwe kufika ne pa mfulo ya bukomo bwabo. Panopano ponka, bantu ba Yehova batenwe na kupangwapangwa mu matanda meshileshile, kifwa mu Burundi, Eritrea, Ethiopia, Malawi, Mozambike, Rwanda, Singapure, ne Zaïre. Kadi matompo a uno muswelo akyendelela.

⁸ Ino tuvulukei’mba lwitabijo lwetu lutompibwanga ne mu miswelo ya munshimunshi, monka motwadi tunenene kala. Matompo amo ke a buntu-ntalapo, apēla kuyuka, mhm. Bandaula kyowadi ubwanya kulonga ku amoamo alonda kunshi’a. Tutu umo wa mu Angola wadi na bana dikumi wadi mu kipwilo kekyakidipo kikisambulwila mawi na banabetu bemaniji mu bula bwa kitatyi kilampe. Kupwa banabetu bakwabo bamona muswelo wa kukapempula kino kipwilo. Bamwipangwile muswelo waadi wielaela pa kusaka kudisha kyandi kisaka. Ne kya kulondolola kine kyamupumbilwe, wanena’tu amba i kūmwa umeso. Le wadi ubwanya kudisha bandi bana nansha musunsa umo ku difuku? Walondolwele amba: “Bine, kyadi kikomo. Twadi dyodi twadya, dyodi twalāla nayo.” Kupwa wanena na diwi dya kusumininwa, amba: “Ino mwene bino byo bintu byotutengele kumona mu ano mafuku amfulo?” Lwitabijo lwa uno muswelo i lwakwanwa mu ino ntanda, ino ke kyenipo mu bene Kidishitu badikōkeji, mwanda bakulupile ne mutyima onso amba milao ya Bulopwe ikafikidila bine.

⁹ Ba mu kibumbo kikatampe nabo batompibwanga mu myanda itala kikōkeji kyabo ku ndudi ya Kiteokratike. Kipwilo kya bwine Kidishitu kya ntanda yonso kyendejibwanga kukwatañana na misoñanya ya Leza ne na ndudi ya Kiteokratike. Kino kishintulula dibajinji kwitabija Yesu bu ye Muludiki, mwine utongelwe bu Mutwe wa kipwilo. (1 Kodinda 11:3) Kukōkela na mutyima tō kudi aye ne kudi Shandi kulombolwanga kupityila ku lwitabijo lwetu, ku biselwa bya Kiteokratike byotupebwa ne ku kulonda ñeni ikalwa mu mwingilo wetu wa kulonga kiswamutyima kya Yehova otwingidila umbumo. Pa kipwilo ne kipwilo padi bantu batongelwe bu ba kwimanina mingilo. I bantu bampikwa kubwaninina badi na bilubo bikokeja kumonwa bukidi bonka na bantu; ino twi basoñanibwe kulēmeka bano batadi ne kwibakōkela. (Bahebelu 13:​7, 17) Lelo wibimonanga pamopamo bu bikomo kwibakōkela? Le i kutompibwa ku obe mutamba? Shi i amo, le uboilanga ñeni pa kuno kutompibwa kwa lwitabijo?

¹⁰ Kadi monka tutompibwanga mu myanda itala madyese ne kiselwa kyotupelwe kya kuputumina kitatyi ne kitatyi mu mwingilo wa budimi. Pa kusaka tunekenye kuno kutompibwa, tufwaninwe kuyuka’mba kutambila mu mwingilo kulomba bivule, ke busapudipo bwa kajilwilo bitupu. Vuluka binenwa bya Yesu bya kwanya mukaja mufu mulanda wāpene tonso twaādi nato. (Mako 12:41-​44) Tufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Lelo nami ye mompāninanga kukwatañana na mwingilo wami wa busapudi?’ Batwe bonso tudi Batumoni ba Yehova bukile bukya, bamona kamukenga ko-konso ka kulupwila’po mwinya wetu umunike.​—Mateo 5:​16.

¹¹ Kutompibwa kukwabo kukokeja kwimanina pa muswelo otutendela bitōkeji bya mwinya wa bubinebine bwa mu Bible wenda ukamba ne pa madingi etupebwa kupityila ku kabumbo ka umpika wabinebine. (Mateo 24:45) Ku bamo, kilombanga’tu kujadika mwiendelejo wa umo ne umo, pamo bwa mu kitatyi kyātōkejibwe mwanda tō, amba boba batomanga mfwanka banenwe kuleka’ye shi basaka kushala mu kipwilo.a (2 Kodinda 7:⁠1) Ku bakwabo kutompibwa kukokeja kwimanina pa kwitabija kuleka minjiki nansha makayo kampanda obasenswe.b Lelo tukashilula kwalakana tunangu twa madingi etupebwa’ni? Nansha tukaleka mushipiditu wa Leza uludike milangilo yetu ne kwitukwasha tuvwale bumuntu bwa bwine Kidishitu?​—Efisesa 4:​20-​24; 5:​3-5.

¹² Tamba makumi a myaka, kibalwa kya ba mu kibumbo kikatampe kyendanga kībweja’ko, kupwa kubatyijibwa kwabo, bendelelanga na kuningisha kipwano kyabo na Yehova. Kino kilombanga bivule, ke enkapo kutanwa ku kubungakana kwa bwine Kidishitu, kwenda ku kupwila kumokumo ku Njibo ya Bulopwe, nansha kutambila mu mwingilo wa busapudi na dimodimo. Tulete kifwa: Muntu ukokeja kumweka kungitu bitupu bu ke mutambe mu Babiloni Mukatakata, umbikalo wa ntanda wa mitōtelo ya bubela, ino lelo ke mulupuke’mo aye yense binebine? Le ukilamete nyeke ku bintu bilombola mushipiditu wa Babiloni Mukatakata​—mushipiditu wa kufutulula misoñanya myoloke ya Leza? Lelo ukwete na kapēlepēle myanda ya busekese ne ya kulamata enka mwine-pandi wa mu busongi? Le ulēmenene bininge ku kwisakila kamweno ka aye mwine ne mu kukimbakimba bintu bya kungitu kutabuka’ko tumweno twa kumushipiditu’ni? Nansha udi nyeke wampikwa kushingwa kako na ino ntanda?​—Yakoba 1:​27.

Kumwena mu Lwitabijo Lutompibwe

¹³ Shi binebine ketudi balupuke mu Babiloni Mukatakata ne kutamba mu bya ntanda, nankyo tufwaninwe kuleka kutala bintu byotushile kunyuma. Ke-pantu musoñanya utanwa mu Luka 9:​62 unena’mba, ku muntu ye-yense umbukata mwetu, kutala kunyuma i kujimija madyese a kukekala mubikalwa mu Bulopwe bwa Leza. Yesu wānene’mba: “Nansha umo wakukwata lukasu mu maboko kadi utala kunyuma, nankyo kafwaninwepo bulopwe bwa Leza mhm.”

¹⁴ Ino bamobamo bāikele bene Kidishitu mu mafuku a kunyuma pano ke belekelele abo bene, kebalonda bisela bya ino ngikadilo ya bintu. Ne kukomenapo mushipiditu wa ino ntanda mpika. (2 Petelo 2:​20-​22) I bepāne mpata mu byamazua bya bwine ntanda, bibēlela kitatyi kya kwendelela kumeso. Pa kyaba kya kulama ñeni ne mityima yabo mishimatyije pa Bulopwe bwa Leza ne boloke bwandi, kwibitūla pa kifuko kibajinji mu būmi bwabo, ino abo abaluba dishinda kebalondalonda bitungo bya kusokola bituntwa bya kungitu. Poso mutyima wabo ukebatonwena ku kwiyuka kuzoza kwa lwitabijo lwabo ne lufufumya lwabo bālamune lwendo lwabo ne kukimba madingi a Leza, shi bitupu, badi mu kyaka kya kujimija kipwano kyabo kilēme kyobapwene na Yehova ne na bulongolodi bwandi.​—Kusokwelwa 3:​15-​19.

¹⁵ Kwitabijibwa kwetu ne kupanda kwetu ku kyamalwa kibūke kyenda kifwena lubilo’ki kwimanine pa kwilama batōka, pa ‘kukendeja mitwelo yetu mu mashi a Kāna-ka-mukōko.’ (Kusokwelwa 7:​9-​14; 1 Kodinda 6:​11) Shi ketulaminepo mwimanino utōka, moloke ku meso a Leza, mwingilo wetu ukola keuketabijibwapo. I kyabine, umo ne umo umbukata mwetu ufwaninwe kuyuka’mba kutompibwa kwa bukomo bwa lwitabijo lwetu kwitufundijanga kūminina ne kwepuka kufityija Leza pa mutyima.

¹⁶ Dimodimo, bēdi ba mbila ya ntanda ne balupusa balambikanga bantu ba Leza bintu bya bubela, banyengakanya nkulupilo yetu ya bwine Kidishitu ne mwikadilo wetu wa umbūmi. Kino kekifwaninwepo kwitutulumuja, mwanda Yesu wānene patōka amba ‘ntanda iketushikwa mwanda ketudipo ba mu ayo.’ (Yoano 17:14) Lelo tukaleka boba basabibwe meso na Satana betuzakaje, twikale kupungila pangala pa abo nansha kufwa bumvu pa mwanda utala myanda miyampe? Le tukaleka bubela bobabepela bubinebine bwitukwatyije mukose tuleke kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila ne mu mwingilo wetu wa kusapula’ni? Nansha tukemanija na bukankamane ne kusumininwa mu kwendelela na kusapula bubinebine butala padi Yehova ne pa Bulopwe bwandi?

¹⁷ Mungya mulombwela kufikidila kwa bupolofeto bwa Bible, pano twi batakamane mu kitatyi kya ku mfulo. Bintu byotutengele, mungya kutengela kwetu kwimanine pa Bible, bya mu ntanda impya ya boloke kebisa kufikidila. Tulombolei batwe bonso lwitabijo mu Kinenwa kya Leza lwakubulwa kutelententa, ne kwilumwekeja patōka na kupyasakena mu busapudi bwa myanda miyampe ya Bulopwe kujokoloka ntanda yonso pampikwa kukōka, kutūla ne pakafika dyodya dyuba. Langa’po bidi, pano i bana-babwanga bapya tununu ne tununu babatyijibwanga yenga ne yenga. Mwene buno i bubinga botufwaninwe kusepelela amba kitūkijetyima kya Yehova pa kuleta butyibi bwandi kyo kipa bantu bavule mukenga wa kukapanda? Mwene tusangele bininge palekele Leza mwingilo wa kusapula Bulopwe upāna būmi wendelele? Kadi mwene twi baloelelwe pa kumona midiyo ya bantu betabija bubinebine ne kulombola lwitabijo lwabo?

¹⁸ Ketuyukilepo i mu bula bwa bitatyi binga mukendelela kutompibwa kwa lwitabijo lwetu. Ino kintu kyotuyukile i kino: Yehova i mutunge difuku dyakalandula mambo ku ano madiulu mabi ne ino ntanda imbi. Mu kino kitatyi, tusumininwei kwiula bukomo bwa lwitabijo lutompibwe lwālombwelwe na Yesu, Mubwaniniji wa lwitabijo lwetu. Kadi tulondei kifwa kya bashele’ko ba mu bashingwe-māni ke banunu, ne kya bakwabo bakingila na kininga umbukata mwetu.

¹⁹ Tusumininwei kusapula pampikwa kukōka myanda miyampe yanyeke ku mizo yonso, ku bisaka, ku ndimi ne ku bantu, kakasa kakasa na mwikeulu wipapa mūlu. Twibevwanijei lubila lwela uno mwikeulu amba: “Akamwai Leza mumutumbike ntumbo; ke-kintu kitatyi kya kidye kyandi kibafika.” (Kusokwelwa 14:​6, 7) Pakafikidijibwa buno butyibi, le kikekala namani pa bukomo bwa lwitabijo lwetu lutompibwe? Mwene lukelala na bushindañani bwa ntumbo​—kunyongololwa ku ino ngikadilo ya bintu ne kutwela mu ntanda impya ya boloke ilailwe na Leza? Shi tūminine mu kutompibwa kwa lwitabijo lwetu, tukabwanya kunena na mwānenene mutumibwa Yoano amba: “Kino namino kyo kinekenyo kya kunekenya panopantanda, ke [lwitabijo lwetu] kadi.”​—1 Yoano 5:⁠4.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1. Mwanda waka bene Kidishitu bafwaninwe kutengela kutompibwa kwa lwitabijo lwabo?

2. (a) Kutompibwa kwa lwitabijo lwetu kuletanga nsangaji muswelo’ka? (b) Kūminina kufikidijanga mwingilo wako muswelo’ka kotudi?

3. Mwanda waka ketufwaninwepo kujokela kunyuma na kutyina byakutompibwa nansha matompo a lwitabijo?

4. Tutu umo wēivwene muswelo’ka pa mwanda utala matompo āmufikile aye ne bene Kidishitu bakwabo bashingwe-māni?

5. (a) I kamweno’ka kalupukile ku matompo āfikile bāshele’ko? (b) Mwanda waka tufwaninwe kuta mutyima ku mwanda wa kutompibwa?

6. I matompo’ka makomokomo afikilanga bavule?

7. I muswelo’ka ulombolwanga lwitabijo na bene Kidishitu bamobamo ba mu ano mafuku?

8. Binenwa bya tutu umo mwine Afrika bilombola namani amba kutompibwa kwa lwitabijo lwetu kudi na bintu bivule kutabuka’nka kūminina kupangwapangwa kwa kukupilwa bikupilo?

9. I muswelo’ka otutompibwanga kukwatañana na 1 Kodinda 11:3?

10. I ditompo’ka ditufikilanga mu myanda itala mwingilo wa busapudi?

11. Kwalamuka kwa mwivwanino nansha madingi atala mwiendelejo, bikokeja kwikala bu ditompo namani?

12. I kika kisakwa ku muntu kya kuningisha lwitabijo pa kupwa kubatyijibwa kwandi?

13, 14. Bamobamo baloñanga bika pa kupwa kushilula kunangila mu dishinda dya mutōtelo wabine?

15. I kika kitusakilwa nabya twikale nyeke betabijibwe na Leza?

16. Bubela bukokeja kwikala bu ditompo dya lwitabijo lwetu mu miswelo’ka?

17. I kikulupiji’ka kikokeja kwitutonona twendelele na kulombola lwitabijo lwetu?

18. I kusumininwa’ka kodi nako kutala pa kwingidila Yehova?

19. I kika kyokokeja kukulupila’mba kikanekenya ino ntanda?

[Kifwatulo pa paje 17]

A. H. Macmillan (ku meso dya ku lunkuso) kumeso kwa aye ne bengidi bādi bemanine Sosiete Watch Tower kukutwa pakubulwa mwanda

Paādi ntunguluji ku kitango kya mu Detroit, Michigan, 1928

Mu myaka yandi ya mfulo, Tutu Macmillan waendelele na kulombola lwitabijo

[Kifwatulo pa paje 18]

Bene Kidishitu bavule ba mu Afrika, balombolanga bukomo bwa lwitabijo lwabo lutompibwe, pamo bwa kino kisaka

Lelo Ukivulukile’byo?

◻ Kutompibwa kwa lwitabijo lwetu kuletanga nsangaji muswelo’ka?

◻ I matompo’ka amoamo a lwitabijo lwetu akomanga kuyukanika bukidibukidi?

◻ I biyampe’ka byotukokeja kumwena mu kūminina matompo a lwitabijo lwetu?