Pakāya Yesu Mu Ntumbo Ya Bulopwe
“Bamobamo bēmana pano kebakamonepo lufu, nansha patye, poso’nka bakamone bidi Mwana wa muntu wiya umbulopwe bwandi.”—MATEO 16:28.
KITATYI kityetye kupwa kwa Pentekosa mu 32 K.K., batumibwa basatu ba Yesu Kidishitu bāmwene kimonwa kishele kivulukwa. Kukwatañana na mānga ya ku bukomo bwa mushipiditu, “[Yesu] waselele ba Petelo, ne Yakoba, ne mwanabo Yoano, webakandija pa lūlu lulampe bunka bwabo. Kadi [waalamuka] ke ungi.”—Mateo 17:1, 2.
2 Kino kimonwa kya kwalamuka kyāfikile mu kitatyi kya malwa. Yesu wāshilwile kala kulombola balondi bandi amba kadi kubwipi na kususulwa ne kwipaibwa mu Yelusalema, ino abo kebādipo basangela binenwa bya uno muswelo. (Mateo 16:21-23) Kyokya kimonwa kyāikele kukomeja lwitabijo lwa batumibwa basatu ba Yesu, kyēbateakanya ku lufu lwandi lwādi keludi pabwipi, ku myaka ya mwingilo mukomo wādi wibatengele ne ku kutompibwa kwādi kwa kufikila kipwilo kya bwine Kidishitu. Lelo mu kino kimonwa mudi bintu kampanda byotukokeja kuboila’po ñeni? Eyo bidi’mo, mwanda byonso byokyādi kifunkila’po bifikidilanga mu kino kyetu kitatyi.
3 Mafuku asamba kumeso kwa kwalamuka, Yesu wāsapwidile balondi bandi amba: “Mwanā muntu kāsake kufika mu ntumbo ya Shandi, ne bamwikeulu bandi ponka, ebiya ukebapala, muntu ne mpalo yandi, muntu ne mpalo yandi, monka mwakēkadila mīngilo yandi.” Bino binenwa byādi bya kufikidila mu kitatyi kya “kuvuika kwa ngikadilo ya bintu.” Kadi Yesu wānene’mba: “I binebine byo nemunena’mba, e ko badi bamobamo bēmana pano kebakamonepo lufu, nansha patye, poso’nka bakamone bidi Mwana wa muntu wiya umbulopwe bwandi.” (Mateo 16:27, 28; 24:3; 25:31-34, 41; Danyele 12:4) Bino binenwa byāikele kufikidila pa kwalamuka kwandi.
4 Lelo i bika bine byāmwene batumibwa basatu? Ivwana musekunwina Luka uno mwanda: “Aye [Yesu] pa kulombela, ino mpala yandi yālamuka ke muswelo ungi, ne mutwelo wandi to-ō ke ulelema lelele! ! ! Ebiya monaipo ino, bāna-balume babidi badi bēsamba pamo nandi, abo badi Mosesa ne Ediya. Abo kumweka ku ntumbo ke bēsambe mwanda wa divilu dyandi dyāenda kuviluka mu Yelusalema.” Penepo, “kwaiya dikumbi [dyapūta batumibwa], ino abo bakwatwa na moyo po batwelele mu dikumbi. Ino baivwene diwi dyatamba mu dikumbi’mba: Uno i wami Mwana wakuswedibwa mwikale kumūmvwana.”—Luka 9:29-31, 34, 35.
Lwitabijo Lwetu Lubakomejibwa
5 Mutumibwa Petelo wājingulwile kala Yesu bu ‘Kidishitu, Mwanā Leza mūmi.’ (Mateo 16:16) Binenwa bya Yehova byātambile mūlu byābingije buno bujinguludi, ne kadi kimonwa kya kwalamuka kwa Yesu wādi mwadijo ufunkila pa kwiya kwa Kidishitu mu Bulopwe na bukomo ne ntumbo, mwanda wa kutyibila bantu mambo. Myaka 30 ne kupita kupwa kwa kwalamuka, Petelo wāsonekele’mba: “Ke-twi-bantu bātwe ketwalondelepo mfumo ya kufumika ne budyumuku budyumuku, popa po twemusapwidile bukomo ne kwiya kwa Mfumwetu Yesu Kidishitu, nanshi twadi [ba]tumoni [b]a bukatakata bwandi. Ke-muntu aye watambwile kudi Leza Tata buleme ne ntumbo, popa paletelwe diwi didi namino kudi aye ku ntumbo īpityilemo buya bwa dyangi, amba: Uno namino i wami Mwana muswedibwe mo ndoelelwe nakampata. Kadi ne dino diwi nadyo ne bātwe bene twaivwene’dyo dyatambile mūlu, po twadi nandi mu lolwa lūlu lukola.”—2 Petelo 1:16-18; 1 Petelo 4:17.
6 Ne dyalelo, lwitabijo lwetu lukomejibwanga pa kuyuka bintu byāmwene boba batumibwa basatu. I bine, bino bintu byāshilwile kumweka kimo ne kimo tamba mu mwaka wa 32 K.K. Mwaka wālondele’ko, Yesu wāfwa, kadi wāsangulwa, wākanda mūlu mwashikete ku lundyo lwa Shandi. (Bilongwa 2:29-36) Mu difuku dya Pentekosa mu owa mwaka, “Isalela [umpya] wa Leza” wāmwekele, wāshilula kwingila mwingilo wa busapudi, kutamba mu Yelusalema kufika ne kumfulo kwa ntanda. (Ngalatea 6:16; Bilongwa 1:8) Kepāijijepo, lwitabijo lwa balondi ba Yesu lwātūlwa mu matompo. Batumibwa bākutwa mu bifungo ne kukupilwa bya nshikani, amba mwanda bāpelele kuleka kusapula. Kitatyi kityetye Shitevani wāipaibwa. Kupwa Yakoba, wēmwenene na meso kwalamuka, wāipaibwa. (Bilongwa 5:17-40; 6:8–7:60; 12:1, 2) Ino ba Petelo ne Yoano, bāpandile mwanda wa kwingidila Yehova na kikōkeji umbula bwa myaka mivule. Eyo, pa kufwena kumfulo kwa myaka katwa imbajinji K.K., Yoano wāsonekele bimonwa bivulevule bya ntumbo ya Yesu momwa mūlu.—Kusokwelwa 1:12-20; 14:14; 19:11-16.
7 Tamba kungalwilo kwa “difuku dya Mfumwetu” dyāshilwile mu 1914, bimonwa bivule byāmwene Yoano byendanga bifikidila’nka kufikidila. (Kusokwelwa 1:10) Lelo i kika kikanenwa pa mwanda utala ‘kwiya mu ntumbo ya Shandi’ kwa Yesu, kwālombwele mujiñininya na kwalamuka? Kino kimonwa kyāshilwile kufikidila pa kubutulwa kwa Bulopwe bwa Leza bwa momwa mūlu mu 1914. Pāimene Yesu pangala pa umbuo wa diulu ne ntanda bu Mulopwe wabikikwa, pamo bwa mutumbwe wa lubanga wasa misanya ya difuku dipya. (2 Petelo 1:19; Kusokwelwa 11:15; 22:16) Lelo Yesu wāpadile bamo mpalo mu kyokya kitatyi mungya mingilo yabo? Eyo wēbapadile’yo. Kudi bukamoni bwa bukomo bulombola amba, kupwa kwa kitatyi kityetye, lusangukilo lwa momwa mūlu lwa bene Kidishitu bashingwe-māni lwāshilwile.—2 Temote 4:8; Kusokwelwa 14:13.
8 Ino panopano ponka, Yesu ukāya “mu ntumbo yandi ne bamwikeulu bandi bonso” mwanda wa kutyibila bantu bonso mambo. (Mateo 25:31) Pa kine kitatyi’kya, ukasokoka mu ntumbo yandi yonso ya kutendelwa ne kupa “muntu ne muntu” mpalo yandi kukwatañana na mingilo yandi. Boba badi bwa mikōko bakapyananga būmi bwanyeke mu Bulopwe bwēbalongolwedilwe, ino boba badi bwa bambuji ‘bakatyibwa’ko lonso.’ Bine kuno kukekala kuvuika kwakutendelwa kwa kufikidila kwa kino kimonwa kya kwalamuka!—Mateo 25:34, 41, 46; Mako 8:38; 2 Tesalonika 1:6-10.
Bapwani na Yesu Batumbijibwe
9 Yesu kādipo kasuku kandi mu kwalamuka. Bāmumwene na ba Mosesa ne Ediya. (Mateo 17:2, 3) Lelo bāmwekele’ba i abo bine? Mhm, mwanda abo bonso babidi bāfwile tamba kalā, balēle mu biloba, bakungila lusangukilo. (Musapudi 9:5, 10; Bahebelu 11:35) Lelo bakamwekanga pamo na Yesu pakāya mu ntumbo ya momwa mūlu? Ehe, mwanda ba Mosesa ne Ediya bāikele’ko kumeso kwa lukulupilo lwa momwa mūlu lushitwilwe bantu. Bakabadilwa mu “kusanguka . . . kwa boloke” bakekala pano pantanda. (Bilongwa 24:15) Kushintulula ko kunena amba, kumweka kwabo mu kimonwa kya kwalamuka i kwa kyelekejo bitupu. Lelo i kyelekejo kya bāni?
10 Mu myanda mikwabo, ba Mosesa ne Ediya i byelekejo bitupu bya mu bupolofeto. Kimfwa Mosesa, Nsenga wa kipwano kya Mukanda-wabijila, wādi mujiñininya bitupu wādi ufunkila padi Yesu, Nsenga wa kipwano kipya. (Kupituluka 18:18; Ngalatea 3:19; Bahebelu 8:6) Ediya nandi wādi mujiñininya wādi ufunkila padi Yoano Mubatyiji, mubadikidi wa Meshiasa. (Mateo 17:11-13) Kadi mungya munenena Kusokwelwa shapita 11, ba Mosesa ne Ediya bādi minjiñininya bitupu yādi ifunkila pa bashingwe-māni basheleko mu kino kitatyi kya kumfulo. Lelo twikiyukile muswelo’ka?
11 Pa kino, tala Kusokwelwa 11:1-6. Tutanga mu vese 3 amba: “Nkebapa [ba]tumoni [b]ami [ba]bidi, amba bakabange manga mafuku kanunu, ne mafukumo tutwa tubidi ne makumi asamba, bavwele nkōlwa.” Buno bupolofeto bwāfikidile pa basheleko ba mu bene Kidishitu bashingwe-māni umbula bwa Divita I dya Ntanda Yonso.a Mwanda waka i batumoni babidi? Mwanda mingilo ya kumushipiditu ivuijibwanga na basheleko ba mu bashingwe-māni idi pamo bwa yoya yāvuije ba Mosesa ne Ediya. Vese 5 ne 6 unena amba: “Wivwane muntu usaka kwibamwesha [batumoni babidi] malwa, nabya mudilo ubatambe mu byakanwa byabo, wakwibaloteja fututu bebashikilwe; kadi shi muntu usaka kwibamwesha malwa, nankyo ukepaībwa enka namino. Ino bēne bano’ba badi ne lupusa lwa kushityija mūlu, amba mvula kakinoka mu mafuku onso a kubanga manga yabo, kadi badi ne lupusa lwa kwalamuna mema ke mashi, ne kukupila panopanshi ne mpupo yonso, monka mo baswidile abo bene.” Kino kituvuluja bingelengele byālongele ba Ediya ne Mosesa.—Umbadilo 16:31-34; 1 Balopwe 17:1; 2 Balopwe 1:9-12.
12 Shi kepano, lelo ba Mosesa ne Ediya bādi mijiñininya ifunkila pa bāni mu kokwa kwalamuka? Luka unena’mba bāmwekele pamo ne Yesu “mu ntumbo.” (Luka 9:31, MB) I kimweke patōka amba bādi mijiñininya ya bene Kidishitu bashingwe māni a mushipiditu sandu bu “bampyana” pamo na Yesu, bātambwile lukulupilo lulumbuluke lwa kutumbijibwa “ntumbo pamo” na aye. (Loma 8:17) Bashingwe-māni basangulwa bakekala pamo na Yesu pakāya mu ntumbo ya Shandi mwanda wa kupala “muntu ne mpalo yandi, muntu ne mpalo yandi, monka mwakēkadila mīngilo yabo.”—Mateo 16:27.
Batumoni Pamo bwa Mosesa ne Ediya
13 Kudi bilomboji bikatampe bilombola amba ba Mosesa ne Ediya bādi mijiñininya yādi ifunkila pa bampyana bashingwe-māni bakabikala pamo na Yesu. Ba Mosesa ne Ediya bāingile bu basedi ba myanda ba Yehova umbula bwa myaka mivule. Bonso bāfikilwe na bukalabale bwa muludiki kampanda. Mu bitatyi bimo, bātambwilwe mu kisaka kansangwa kya bweni. Abo bonso bāsapwile pakubulwa moyo ku meso a balopwe, ne kulama mwimanino wabo wa kupela kubepelwa na bapolofeto babubela. Ba Mosesa ne Ediya bāmwene bingelengele bya bukomo bwa Yehova ku Lūlu lwa Shinai (lutēlwanga ne bu Holeba). Abo bonso bātongele bampingakani ku mutamba wa kutunduka kwa Yodano. Kadi mu mafuku a ba Mosesa (ne Yoshua), Ediya nandi (ne Edisha) mwālongekele bingelengele bivulevule kupita byonso, poso’nka bya mu myaka ya būmi bwa Yesu, byo bibitabukile.b
14 Mwene bino byonso bituvulujanga Isalela wa Leza? Na bubine, i amo. Yesu wānene balondi bandi bakikōkeji amba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, kwibabatyija mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya [m]ushipiditu [s]andu. Kadi ne kwibalombola balaminine byonso byo nemulaīle ami mwine. Ebiya, ami nami kadi, ngidi nenu mafuku onso nyeke, ne kumfulo kwine kwa [ngikadilo ya bintu, NW].” (Mateo 28:19, 20) Bano bene Kidishitu bashingwe-māni, pangala pa kikōkeji kyabo ku bino binenwa, bengilanga bu basedi ba myanda ba Yehova, tamba mu Pentekosa mu mwaka wa 33 K.K. kufika ne pano. Nabo bafikilwanga na bukalabale bwa baludiki bobasapwilanga bukamoni, pamo’nka na mokyāfikile ba Mosesa ne Ediya. Yesu wāsapwidile batumibwa bandi 12 amba: “Mukaletwa ku meso a bambikavu ne a balopwe, mwanda wa amiwa, ne mwanda wa busapudi bwa kwibasapwila abo ne baJentaila.” (Mateo 10:18) Binenwa byandi bifikidilanga misunsa mivule umbula bwa mānga ya kipwilo kya bwine Kidishitu.—Bilongwa 25:6, 11, 12, 24-27; 26:3.
15 Kadi, bene Kidishitu bashingwe-māni i bakubulwa moyo, badi pamo’nka bwa mwādi mwikadile ba Mosesa ne Ediya, babingijanga bubinebine ne kuponeja mfundijo ya mitōtelo yabubela. Vuluka Polo, muswelo waādi utuluja Bala-Yesu, mupolofeto wabubela Muyuda, ne kulombola na manwa, ne na bukomo, amba baleza ba mu Atene bādi babubela. (Bilongwa 13:6-12; 17:16, 22-31) Vuluka monka amba mu kino kitatyi kyotudi’mo, basheleko ba mu bashingwe-māni basokwelanga Bipwilo bya Ki-kidishitu patōka, kadi pakubulwa moyo, busapudi bwa uno muswelo busansanga ba Bipwilo bya Ki-kidishitu mutyima.—Kusokwelwa 8:7-12.c
16 Kitatyi kyāpengakene Mosesa bukalabale bwa Felo, wānyemene mu kipango kya Leula, wādi witwa ne dya bu Yefelo, uno mukelenge kādipo mwine Isalela, ehe. Mwenda mafuku, Mosesa wāpebwa madingi a bulēme atala pa bulongolodi na Leula, mwinē mwana mwana-mulume Hobabe wāludikile Isalela mu ntanda mutuputupu.d (Divilu 2:15-22; 18:5-27; Umbadilo 10:29) Lelo boba babundile Isalela wa Leza nabo bakwashibwanga na bantu bakubulwa kwikala bashingwe-māni ba mu Isalela wa Leza? Eyo, i bakwatwe na makasa abidi na “kibumbo kikatampe” kya “mikōko mikwabo,” kyaikele kumweka umbula bwa ano mafuku a kumfulo. (Kusokwelwa 7:9; Yoano 10:16; Isaya 61:5) Pātobele Yesu butobo butala pa bukwashi bwa kyanga ne buswe bwādi bwa kukekala na ino “mikōko” ku banababo bashingwe-māni, wāingidije muneneno wa bupolofeto amba: “Nadi na nzala mwaumpa byakudya; nadi ne kyumwa mwampa byakutoma; kadi nadi mweni, bānwe mwandubula. Nadi ne mutaka, kadi mwaumvwika; nadi mu luba, mwiya kumpempula; nadi mu kifungo mwiya ko ndi. . . . I binebine byo nemunena’mba: Byo mwaubilepo nabya ku kamo katyutyu ka boba bāna betu, nanshi mwaubile kudi amiwa.”—Mateo 25:35-40.
17 Kadi, Isalela wa Leza wāfikilwe na myanda idingakene’nka na yoya yāfikile Ediya ku Lūlu lwa Holeba.e Basheleko ba mu bashingwe-māni bākwetwe moyo, pamo’nka na mwākwatyilwe’o Ediya pāadi unyema Yezebele, Mulopwe-mukaji, kebalanga amba mwingilo wabo ukafula kumfulo kwa Divita I dya Ntanda Yonso. Kadi nabo bāikele kupempulwa na Yehova, wāile kutyiba mambo a malongolodi etela bu “njibo ya Leza,” pamo na mwaāpempwidile Ediya. (1 Petelo 4:17; Malaki 3:1-3) Wātana Bipwilo bya Ki-kidishitu biponene mu kilabi, ino basheleko ba mu bashingwe-māni bāitabijibwa bu “umpika wabinebine ne wamanwa,” bāpebwa ne bu kalama wa lupeto lwa Yesu lwa pano pantanda ponso. (Mateo 24:45-47, NW) Ediya wāivwene ku Holeba “diwi dya misongwe senene” dyātambile kudi Yehova, dimulombola mingilo mivule ya aye kwingila. Ne bengidi ba Yehova bashingwe-māni bakikōkeji nabo mo monka, mu myaka yobāikele ku matwi talala kinondanonda na mavita, bātelekele diwi dyandi ditamba mu bilembwa bidi mu Bible. Ebiya bājingulula amba bādi na mwingilo wa kuvuija.—1 Balopwe 19:4, 9-18; Kusokwelwa 11:7-13.
18 Lelo kupwa, kwādi bingelengele bitulumukwa bya ku bukomo bwa Yehova byālongekele kupityila kudi Isalela wa Leza? Kupwa kufwa kwa Yesu, batumibwa bālongele bingelengele bivule, ino byāshilwile kupwa bityebitye. (1 Kodinda 13:8-13) Dyalelo ketukimonangapo bingelengele bilongibwa patōkelela. Ku mutamba mukwabo, Yesu wānene balondi bandi amba: “I binebine byo nena nenu: Wakungitabija nakyo īno mīngilo yo nguba ami, aye ukeyubanga, ne īngi mikwabo ītabukile īno’ī bukatampe ukoba’yo.” (Yoano 14:12) Bino binenwa byāfikidile dibajinji pāikele kusapula bana-babwanga ba Yesu myanda miyampe mu Umbikalo wa bene Loma monso mu myaka katwa imbajinji. (Loma 10:18) Kufika ne ku dyalelo, ino mingilo mikatampe ikingilwanga na basheleko ba mu bashingwe-māni, basapula myanda miyampe “panopantanda ponso, ke kiyūkeno kya kuyūkila pa kusapul[w]a’yo ku mizo yonso.” (Mateo 24:14) Lelo kubalupuka bika? Mu ino myaka katwa yamfulo mu tutwa 20, twi bamone kukongakanibwa kwa kibalwa kikatampe kya bengidi bepāne kadi bakikōkeji ba Yehova kyādi kekyamwekele mu mānga kasha. (Kusokwelwa 5:9, 10; 7:9, 10) Bonso buno i bukamoni bwa kutendelwa bulombola bukomo bwa Yehova!—Isaya 60:22.
Banababo na Yesu Bakāya mu Ntumbo
19 Basheleko ba mu banababo na Yesu bashingwe-māni bapwa lwendo lwabo pano panshi, batumbijibwa pamo nandi. (Loma 2:6, 7; 1 Kodinda 15:53; 1 Tesalonika 4:14, 17) Bekala ke balopwe babitobo mu Bulopwe bwa momwa mūlu, kebakafwepo dikwabo, ehe. Abo pamo ne Yesu, bakakumba bantu na “mukombo wa kilonda, pamo’nka bwa bintu bya mūmba byakukulakanibwa, kulankula.” (Kusokwelwa 2:27; 20:4-6; Mitōto 110:2, 5, 6) Bakashikata pamo ne Yesu pa mpona mwanda wa kutyibila “bisaka dikumi ne bibidi bya bene Isalela” mambo. (Mateo 19:28) Bipangwa bibinza bitengele mpata kufikidila kwa bino bintu, bilombola “kukasokokelwa kwa bāna ba Leza.”—Loma 8:19-21; 2 Tesalonika 1:6-8.
20 Polo wēsambile pa kusokwelwa kwa Yesu kitatyi kya “kyamalwa kibūke” paāsonekele amba: “Pākafika kutumbijibwa ntumbo mudi bapandulwemo bandi, ne kutendelwa mudi boba bonso bakwitabija mu dyodya difuku.” (Mateo 24:21; 2 Tesalonika 1:10) Bine, i kikulupiji kilumbuluke kudi ba Petelo, Yakoba, Yoano, ne bene Kidishitu bonso bashingwe māni a mushipiditu! Kwalamuka kwāikele kukomeja lwitabijo lwa Petelo. Na bubine, kutanga ino myanda kukomejanga monka lwitabijo lwetu ne kukankamika kikulupiji kyetu kya amba, panopano ponka, Yesu “ukebapala, muntu ne mpalo yandi, muntu ne mpalo yandi, monka mwakēkadila mīngilo yabo.” Bene Kidishitu bashingwe-māni bakikōkeji bakidiko bōmi ne dyalelo bemwenanga bintu bikomeja kikulupiji kyabo kya amba, bakatumbijibwa pamo ne Yesu. Lwitabijo lwa mikōko mikwabo nalo lukomejibwanga pa kuyuka amba ukebapandija kumfulo kwa ino ngikadilo imbi ya bintu ne kwibatweja mu ntanda impya ya ntumbo. (Kusokwelwa 7:14) Bine, bino byonso bitukankamika bininge twikale bemanije pototo kufika ne kumfulo! Kadi kino kimonwa kikokeja kwitufundija bintu bivule, pamo’nka na motusaka kwibimwena mu kishinte kilonda’ko.
[Footnotes]
a Tala mabuku “Que ton nom soit sanctifié,” paje 337-338, ne Ufunuo—Upeo Wao Mtukufu U Karibu!, paje 164-165, alupwilwe na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Divilu 2:15-22; 3:1-6; 5:2; 7:8-13; 8:18; 19:16-19; Kupituluka 31:23; 1 Balopwe 17:8-16; 18:21-40; 19:1, 2, 8-18; 2 Balopwe 2:1-14.
c Tala paje 133-141 mu dibuku Ufunuo—Upeo Wao Mtukufu U Karibu!
d Tala dibuku Vous pouvez survivre à Harmaguédon et entrer dans le monde nouveau de Dieu, dilupwilwe na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., paje 281-283.
e Tala dibuku “Que ton nom soit sanctifié,” paje 341-344.
Lelo Ukivulukile?
◻ Lelo i bāni bāmwekele na Yesu mu kwalamuka?
◻ Le i muswelo’ka wāikele kukomejibwa lwitabijo lwa batumibwa na kwalamuka?
◻ Kitatyi kyāmwekele ba Mosesa ne Ediya “mu ntumbo” pamo na Yesu mu kwalamuka, lelo bādi mijiñininya ifunkila pa bāni?
◻ I kudingakana’ka kudi pa bukata bwa ba Mosesa ne Ediya ku mutamba umo ne Isalela wa Leza ku mutamba mukwabo?
[Bipangujo bya Kifundwa]
1, 2. Lelo i kika kyālupukile kinondanonda na Pentekosa mu mwaka wa 32 K.K., ne uno mwanda wādi na kitungo’ka?
3, 4. (a) Le Yesu wānene kika mafuku asamba kumeso kwa kwalamuka? (b) Lombola i bika byālongekele kitatyi kya kwalamuka.
5. Lelo kwalamuka kwādi na lupusa’ka padi mutumibwa Petelo?
6. Lelo i myanda’ka yāmwekele kupwa kwa kwalamuka?
7. (a) Lelo myanda ya kimonwa kya kwalamuka yāshilwile kufikidila kitatyi’ka? (b) Le Yesu wāpadile bamo mpalo mungya mingilo yabo kitatyi’ka?
8. I myanda’ka ikalombola kufikidila kwa kimonwa kya kwalamuka?
9. Lelo tufwaninwe kukulupila amba Mosesa ne Ediya bakekala na Yesu mu kufikidila kwa kimonwa kya kwalamuka? Shintulula.
10, 11. Le ba Ediya ne Mosesa bādi bafunkila padi bāni mu myanda mikwabo?
12. Mu mwanda wa kwalamuka, lelo ba Mosesa ne Ediya bafunkilanga padi bāni?
13. I bilomboji’ka bilombola patōka amba ba Mosesa ne Ediya yādi mijiñininya ya bupolofeto yādi ifunkila padi bampyana bashingwe-māni ba Yesu bakatumbijibwa nandi?
14. Lelo bashingwe-māni bengilanga muswelo’ka bu basedi ba myanda ba Yehova, pamo bwa mwāingidile ba Mosesa ne Ediya?
15, 16. Lelo i kudingakana’ka kudi pa bukata bwa bashingwe-māni ku mutamba umo ne ba Mosesa ne Ediya ku mutamba mukwabo mu myanda itala (a) mwimanino wakubulwa moyo obekalanga nao pa kubingija bubinebine? (b) mu kutambula bukwashi butamba ku bantu bakubulwa kwikala bene Isalela?
17. I myanda’ka yāfikile bashingwe-māni idingakene na yoya yāfikile Ediya pa Lūlu lwa Holeba?
18. I muswelo’ka ulongwa bingelengele bitulumukwa bya ku bukomo bwa Yehova kupityila kudi Isalela wa Leza?
19. I kitatyi’ka kikamweka banababo na Yesu pamo nandi mu ntumbo?
20. (a) Lelo kwalamuka kwākomeje lwitabijo lwa Petelo mu myanda itala kikulupiji’ka? (b) Kwalamuka kukankamikanga bene Kidishitu muswelo’ka dyalelo?
[Kifwatulo pa paje 8]
Kwalamuka kwākomeje lwitabijo lwa bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji, pamo’nka na mokukomejejanga lwa ba dyalelo