Shapita 19

Kitatyi kikayula buyuki bwa Leza pano pantanda

KIMFWA, sendwe umo wapu kupenta kifwatulo kyandi senene. Wekimone bu kilumbuluke​—⁠mingilo ya bwino ne busendwe bwandi! Ino pabukata bwa bufuku, muntu wanshikani waiya kwikipalankanya. Kibamutape ku mutyima bininge. Bine, uno sendwe ukābila kumona uno ñonaona mu myonji! Kadi ukakimba kujokeja kipungwa kyandi ku buya bokyādi nabo dibajinji.

² Pamo’nka na uno sendwe, Yehova nandi wāpangile kipungwa kya bwino ne busendwe pa kulongolola ntanda ne kutula’po bantu. Pakupwa kupanga ba mulume ne mukaji, Leza wātendele mingilo yandi yonso ya pano panshi’mba byādi “biyampe’tu byamwiko.” (Ngalwilo 1:31) Ba Adama ne Eva bādi bana ba Leza ba kwibutwila, kadi wādi wibasenswe. Wēbatudīle kumeso būmi bwansangaji, ne bwakutendelwa. Eyo, nansha byēbakokele Satana umbutomboki, ino bupangi bwa Leza bwakutendelwa kebwāonekelepo mu muswelo okebubwanika kulongololwa, mhm.​—⁠Ngalwilo 3:​23, 24; 6:​11, 12.

³ Leza usumininwe, ukalongololanga bintu. Witusakilanga tukekale pamo na mwādi wikiteakaninye ku ngalwilo. Buno bwetu būmi bwipi ne bwa mitabakano, bine ke ‘būmi bwinebwinepo’ mhm, budi munshi bininge mwa bitulangila Yehova. ‘Būmi bwinebwine’ bwitusakila Leza i “būmi bwa kulādila nyeke ne nyeke” mu ngikadilo imbwaninine.​—⁠1 Temote 6:​12, 19.

⁴ Buyuki bwa Leza ibwitupe kiselwa kumeso a Yehova. (Yakoba 4:17) Ino vuluka bidi madyese okatambula shi wingidije buno buyuki, ne kukamona būmi bwanyeke. Yehova Leza imulombole mu Bible, Kinenwa kyandi, kifwatulo kilumbuluke kya mukekadila būmi mu Paladisa pano pantanda. Bine, byotudi bantu ba Yehova, ketumwingidilangapo enka pamwanda wa kusaka kukatambula mpalo kete, mhm. Twingidilanga Leza mwanda tumusenswe. (Mako 12:​29, 30) Pakwabo kadi, Yehova ketufutangapo būmi pamwanda wa mingilo yotumwingidila. Būmi bwanyeke i kyabuntu kya Leza. (Loma 6:23) I kiyampe kulanguluka pa buno būmi, mwanda lukulupilo lutala pa Paladisa lwituvulujanga mwikadile Yehova​—⁠bu Leza wabuswe ‘umpadi wa mpalo ku boba bamukimba ne mikeketo.’ (Bahebelu 11:⁠6) Lukulupilo lutema mu mityima ne muñeni yetu luketukwasha tūminine mu byamalwa bya mu ino ntanda ya Satana.​—⁠Yelemia 23:20.

⁵ Pano tukokelei milangwe ku lukulupilo lwitupa Bible, lwa būmi bwanyeke mu Paladisa ikekalako pano pantanda. Būmi bukekalanga muswelo’ka, pakayula buyuki bwa Leza pano pantanda?

KUPWA AMAKEDONA​—⁠KE PALADISA PANO PANTANDA

⁶ Panopano ponka Yehova Leza ukonakanyanga ino ngikadilo imbi ya bintu, nka na motwekimwenine kala. Pano ntanda yendanga ifwena bukidibukidi ku kitwa na Bible bu Ha-makedona, nansha Amakedona. Kino kishima kikokeja kupa bantu milangwe ya divita dya mabombe niklere dikaletwa na mizo mikomokomo mwanda wa kusoka ntanda yonso, ino Amakedona keidipo uno muswelo. Amakedona i “divita dya difuku dikatakata dya Leza Mwinebukomobonso,” ye munenena Kusokwelwa 16:​14-16. I divita dikatweja’mo ne “balopwe ba panopanshi,” ne mizo. Mulopwe umbikikwe, Mwana Yehova Leza, ukashilula bulwi panopano ponka. Tukulupile nabubinebine’mba ukashindanga. Bonso bapela Bulopwe bwa Leza ne badi ku mutamba wa ngikadilo imbi ya bintu ya Satana bakakubijibwanga. Enka boba bakokele Yehova ye bakapanda kete.​—⁠Kusokwelwa 7:​9, 14; 19:​11-21.

⁷ Shi abe uwakapande ku kino kimpengele, i muswelo’ka ukekala būmi pano panshi, mu ntanda impya ilailwe na Leza? (2 Petelo 3:13) Kokilanguluka, ke-pantu Bible i mwitulombole’kyo kala, kadi binena Bible pa kino i bitulumukwa. Unenanga’mba mu Umbikalo wa Yesu Kristu wa Myaka Kanunu, Satana ne bandemona bandi bakayatwanga bukomo, bakakutwanga ne kwelwa mu lupongo pakubulwa bukomo. Bino bipangwa bibi byanshikani bikayatwanga bukomo bwa kuleta kavutakanya ne bwa kutonwena bantu ku bilongwa bibi kumeso a Leza. Bine tukatentulwanga kiselwa!​—⁠Kusokwelwa 20:​1-3.

⁸ Ebiya, misongo ya miswelo yonso ikafundulwanga. (Isaya 33:24) Babilema bakemananga, kwenda, kunyema lubilo, ne kuja na maulu abo makomo, matuntulu. Kupwa kwa kulāla myaka mivule pakubulwa kwivwana, bamatwi majike bakevwananga mawi ne nsadi koku ne koku. Bampofu bakabezemukanga bininge pa kukamona ntanda miyule misombelo, ne muswelo oikebadyendyemukila mu meso abo. (Isaya 35:​5, 6) Kumfulo, bakamonanga bilungi bya bakena babo! Eyo, padi impolo ya nsangaji ikebayengayenganga mu meso abo.

⁹ Langa bidi! Makalashi a meso, makonkota ne mikombo kekutupu’byo, bwanga, byundapilo bya mbá ya meno ne mpitalo, kebikekalakopo dikwabo! Misongo ya kikona-mula ne ya njia yonakenya bantu nsangaji, ikekala kutupu’yo. Kekukekalapo kadi bana bakambakanibwa na misongo. Bununu bukafundulwa. (Yoba 33:25) Tukekala na ngitu mituntulu, mikomo. Lubanga ne lubanga, tukalanguka mu tulo twa kukōkolokwa, na bukomo mungitu, baninge, tutengele difuku dipya dya būmi bulumbuluke ne dya mingilo isangaja.

¹⁰ Kukekalanga mingilo mivule ileta nsangaji, ikengilwa na boba bakapanda ku Amakedona. Bakalamunanga ntanda ke paladiso. Busala bonso bwa konakana kwa ntanda bukafundulwa. Bifuko bilumbuluke bya kunangamo ne madimi mayampe bikapingakena pa byobya bya busala ne pa mobo mabunduke. Bonso bakekala mu mobo malumbuluke ne apita muya. (Isaya 65:21) Mwenda mafuku, paladisa ikasambakananga pano pantanda kufikija ne pakajokela ntanda yonso ku buya boyāpangilwe nabo pakala mu budimi bwa Edena. Kikekalanga kyansangaji bininge kukwasha mu uno mwingilo wa kukajokeja ntanda moyādi ikadile kala!

¹¹ Bino byonso bikalongwanga na buludiki bwa Leza mwanda wa kutyina konakanya bikalo ne luvula. Bantu bakekalanga mu ndoe na banyema. Kyaba kya kwibakubija bitupu, bantu bakebakwatakanyanga, mwanda bakashilulanga kutala ntanda yonso na kanye. Langa mukekadila bampumpi pamo na twana twa mikōko, bantambo pamo na byana bya ñombe, benda badya pamo​—⁠kadi banyema banja bonso bakekalanga senene na mutyima-nteke. Nansha ke bana bene kekudipo kyobakatyinina banyema bantanda, kadi mutyima-nteke wa mu ntanda impya keukavutakanibwangapo na bantu babukalabale. (Isaya 11:​6-8) Ntanda yonso ikekala ke yonka ndoe!

BANTU BAKALAMUKANGA

¹² Isaya 11:9 witulombola mwanda’ka kekukekalapo kintu kibi nansha kimo pano pantanda. Amba: “Panopanshi pakayula ne kuyukidija kwa Leza’nka bwa mema ayuja kalunga-kamema.” Kino kisambilanga pa bantu ke pa banyemapo, ke-pantu banyema kebakokejapo kutambula “buyuki bwa Yehova” ne kwalamuka, mwanda baludikwanga na kitetyima. Ino buyuki bwa Umpangi wetu bine bwalamunanga bantu. Eyo, kodi kala mwalamune ngikadila yobe mu myanda imo-imo, i kipa kilupuka ku kwingidija buyuki bwa Leza umbūmi bobe. Tununu twa bantu bakwabo nabo kebekilonge. Buno bupolofeto kebushilule kala kufikidila mu boba bengidila Yehova. Ino, kifunkilanga ne pa kitatyi kikaleka bantu ba ntanda yonso ngikadilo ya bunyema nansha ya bukalabale, bakekale ke bandoe yonka-yonka nyeke ne nyeke.

¹³ Kikekalanga kilumbuluke kitatyi kikayula buyuki bwa Leza pano pantanda! Kukekalanga mpangiko ya bufundiji, munshi mwa buludiki bwa Yesu Kristu Mulopwe ne bwa bantu 144 000 bakabikala nandi. Bakengidijanga “mivungo” mipya. Ino i misoñanya ya Leza misonekwe, ikekala bu kitako kikemanina’po bufundiji ku bekadi ba pano pantanda. (Kusokwelwa 20:12) Bantu kebakefundengapo bulwi, ino bakefundanga ndoe. Byabulwi byonso bileta bonakani bikafundulwanga lonso. (Mitōto 46:⁠9) Bekadi ba mu ntanda impya bakafundijibwanga kukwata balunda nabo na buswe, na kalemo, ne na bulemantu.

¹⁴ Muzo onso wa muntu ukekalanga ke kisaka kimo kyonka kīkutyile umbumo. Kekukekalangapo mikalo ya bumo ne ya bubutule. (Mitōto 133:​1-3) Kemukekalapo njibo mishite na nkufidi mwanda wa kwikinga ku bangivi, mhm. Ndoe ikayulanga mu mityima ya bantu bonso, mu njibo yonso, ne mu bipindi byonso bya ntanda.​—⁠Mika 4:⁠4.

LUSANGUKILO LWANSANGAJI

¹⁵ Lusangukilo lukashilulanga mu uno Umbikalo wa Myaka Kanunu. Boba bālubīle mushipiditu sandu wa Leza ku kusaka, bukomo bwandi bwingila, kebakasangulwangapo pamo ne boba bapela kukokela ku buludiki nansha ku lupusa lwao pakubulwa kwisāsa. (Mateo 23:​15, 33; Bahebelu 6:​4-6) Eyo, i Leza aye mwine ukatyiba, i ani wālubile uno muswelo. Ino kudi bibumbo bibidi bishile bikasangulwa​—⁠“boloke, ne bampikwa koloka.” (Bilongwa 24:15) Bikalongwa bintu byonso na ndudi, bimweka’mba bakabadikila kusangulwa i boloke, boba bāingidile Yehova na kikokeji.​—⁠Bahebelu 11:​35-39.

¹⁶ Kyaba kya kwivwana misapu ya mavita, ya bimpengele ne ya lufu, bengidi ba Yehova bakevwananga misapu ya boba bakasangulwa. Kikaletanga masenda mungitu pa kukevwana kujokejibwa kwa bana-balume ne bana-bakaji bakikokeji pamo bwa Abele, Enoke, Noa, Abalahama, Sala, Yoba, Mosesa, Lehaba, Luta, Davida, Ediya, Eseta. Kikekalanga kya nsangaji pa kukebevwana betufumikila mwāpityile mānga mivule isekunwinwe mu Bible! Bine, abo nabo ne boloke bonso bāfwile mu myaka ya kunyumai, bakasakanga kuyuka mwāfudile ino ngikadilo imbi ya Satana ne mwātumbijije Yehova dijina dyandi dikola ne kubingija bubikadi bwandi.

¹⁷ I bine, bano bantu babinebine bakakwashanga bininge umbula bwa kipindi kya lusangukilo kikalonda’po, kitatyi kikanyongololwa “bampikwa koloka” mu mikudi ya lufu! Bantu bavule kebāmwenepo muswelo wa kuyuka Yehova. Satana wādi ‘ukibasabile meso a mityima yabo.’ (2 Kodinda 4:⁠4) Ino, mingilo ya Dyabola kekudipo kadi kyoikalonga. Bampikwa koloka bakajokelanga pantanda milumbuluke ne yandoe. Bakatundailwanga na bantu balongololwe senene mwanda wa kwibafundija bitala padi Yehova ne padi wandi Mwana mubikikwe, Yesu Kristu. Tununu tuvule twa bantu bakasangulwa pobakayuka Umpangi wabo ne kumusanswa, buyuki bwa Yehova bukayulanga pa ntanda yonso mu muswelo kewamwekele kashāa.

¹⁸ Lusangukilo luketuletelanga nsangaji yabinebine mu mityima! Lelo i ani kasuswilwe kashāa na uno walwana netu lufu? Bine, lelo i ani kashāa kanekenibwe umbidyoma pa kumona kisense nansha bulunda boneka pamwanda wa misongo, bununu, kizumba, nansha pamwanda wa bukalabale butyibila mukena wetu būmi? Fwatakanya nsangaji ikekalako pa kukebungila pamo mu Paladisa. Bashabana ne bainabana, bana bana-balume ne bana bana-bakaji, balunda ne balongo, bakepamba bīpa, aku basepa bela nsadi pamwanda wa nsangaji.

KUMFULO KE BUBWANININE!

¹⁹ Mu Umbikalo wa Myaka Kanunu, mukekalanga kingelengele kitulumukwa. Padi kino kyokikekala kilongwa kyendeja masenda kutabuka bilongwa byonso bikalongwa mu Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kristu. Yehova ukapa wandi Mwana lupusa lwa kwingidija kamweno ka kitapwa kya kinkūlwa kyandi ku muntu ne muntu, ku mwana-mulume yense ne ku mwana-mukaji yense wakikokeji. Kupityila ku kino kilongwa, bubi bonso bukafundulwa ne muzo wa muntu ukafikidijibwa ku bubwaninine.​—⁠1 Yoano 2:2; Kusokwelwa 21:​1-4.

²⁰ Bubwaninine! Lelo kino kishintulula kika? Kino kishintulula kujokela ku būmi bwādi na ba Adama ne Eva kumeso kwa kulubila Yehova Leza. Bantu bakapetelwanga pa misoñanya ya Leza​—⁠mu miswelo yonso yotukokeja kulanga⁠—​kungitu, muñeni, ku mwikadilo, kumushipiditu. Ino lelo bantu bonso bakekalanga muswelo umo? Mhm, kebidipo nansha kubwipi! Bipangwa bya Yehova​—⁠mityi, maluba, banyema⁠—​byonso bitufundijanga’mba Leza usenswe kwishila kwa bintu. Bantu babwaninine bakekalanga na bumuntu ne manwa meshile. Muntu ne muntu ukaloelelwanga umbūmi’nka na mwādi musakilakyo Leza. Kusokwelwa 20:5 unena’mba: “Bafu bakwabo basheleshelepo, abo kebadipo bōmi, poso’mba yoya myaka kanunu’ya īpwe.” Enka na mukekadila ba kibumbo kikatampe, ne boba bakasangulwa nabo mo monka, bakekalanga ke bōmi mu muswelo mubwaninine enka kitatyi kyobakafikila pa ngikadilo ya bubwaninine pakubulwa bubi.

²¹ Bano bantu babwaninine bakafikilwanga na matompo amfulo. Kumfulo kwa Umbikalo wa Myaka Kanunu, Satana ne bandemona bandi bakalupulwanga mu lupongo umbula bwa kakitatyi katyetye ne kupebwa lupusa balonge bukomo bwabo bwamfulo mwanda wa kubombola bantu, amba bavundamine kudi Yehova. Bamo-bamo bakapityijanga bilokoloko byabo bibi kumeso, kupitako kusanswa Leza, inoko kine kitatyi kya butomboki’kya kikepipijibwanga. Yehova ukakubijanga bano bantu bonso ba kwisakila kubikubi pamo na Satana ne bandemona bandi bonso. Penepo banonga-bibi bonso bakafundulwako lonsololo.​—⁠Kusokwelwa 20:​7-10.

I KIKA KYOKALONGA?

²² Būmi bwanyeke ne nyeke-ke bukatandabukilanga ku boba bonso basenswe Yehova Leza, bakekala mu Paladisa pano pantanda. Bine i bikomo kwenzankanya nsangaji yobakekala nayo, nobe ukokeja kukekala nayo. Minjiki, busendwe, bwino bwa miswelo ne miswelo​—⁠bine, bintu bibwaninine bikalonga bantu i bitabuke kulampe kwine bintu byonso bipungwa dyalelo pa ino ntanda minunu! Kumfulo, bantu bakekalanga babwaninine ne bakekalanga na būmi bwayayaya. Langapo bidi bintu byokokeja kulonga shi wadi mubwaninine. Langa ne ku byomukefunda abe ne bantu bakwabo, bitala pa bupangi bwa Yehova​—⁠kushilwila ku tununu ne tununu twa bisansa-byañenyenye bisambakene umbuo onso wa diūlu ne ntanda, kufika ne ku tubibese twa musenga. Kintu kyonso kikalonga muntu, kikasangajanga mutyima wa Tata wetu wamūlu wabuswe, Yehova.​—⁠Mitōto 150:​1-6.

²³ Būmi kebuketupungijapo mhm. Bukekalanga na bintu bivule bisangaja bikenda bilundilako, mafuku pa kwenda apita. Ubamone, buyuki bwa Leza kebudipo na mfulo. (Loma 11:33) Mu myaka yonso nyeke ne nyeke, kukekalanga nyeke bintu bivule bya kwifunda, ne myanda mivule ya kusokola. (Musapudi 3:11) Koku wendelela na kwifunda myanda mivule itala padi Yehova Leza, koku kadi wendelela na būmi​—⁠ke bwa myaka mityetyepo, mhm, ino i bwanyeke ne nyeke!​—⁠Mitōto 22:⁠26.

²⁴ Lelo buno būmi bulumbuluke bukaya kumeso mu paladisa pano pantanda, kebufwaninwepo kwīpānina ne kwibususukila? I bine! Eyo, Yehova aye wakolwela kuboko mwanda wa kukupa lufungulo lwa buno būmi bulumbuluke bukaya kumeso. Luno lufungulo i buyuki bwa Leza. Lelo ukelwingidija?

²⁵ Shi bine usenswe Yehova, ukaloelelwa mu kulonga kiswamutyima kyandi. (1 Yoano 5:⁠3) Shi wendelele kumeso nyeke, ukamona madyese mavule! Shi wingidije buyuki bwa Leza, bukokeja kukuletela būmi bwansangaji nansha ke mu ino ntanda ya kavutakanya. Kadi mpalo itubikilwe kumeso i mikatampe, mwanda buno i buyuki butwala ku būmi bwanyeke! Kino kyo kitatyi kilumbuluke kodi kya kutonga. Wiendeje umbūmi mungya buno buyuki bwa Leza. Lombola buswe bobe kudi Yehova. Lemeka dijina dyandi dikola ne kulombola patōka’mba Satana i mbepai. Ebiya Yehova Leza nandi, Nsulo ya tunangu ne buyuki bwabinebine ukakusangela mu mutyima wandi mukatampe wabuswe. (Yelemia 31:⁠3; Zefenia 3:17) Ne ukakusanswa lonso nyeke ne nyeke!

TOMPA BUYUKI BOBE

‘Būmi bwinebwine’ i būmi’ka?

Kupwa Amakedona, i kika kikekalako pano pantanda?

I bāni bakasangulwa pano pantanda?

I muswelo’ka ukekala bantu ke babwaninine ne kukatompwa kumfulo?

Udi na lukulupilo’ka lutala pa Paladisa?

[Bipangujo]

1, 2. I muswelo’ka obāonakenye bupangi bwa Yehova?

3. ‘Būmi bwinebwine’ i būmi’ka?

4, 5. (a) Lukulupilo lutala pa Paladisa lukafikidilanga muswelo’ka? (b) Mwanda’ka tufwaninwe kulanguluka pa lukulupilo lwetu lwa būmi bukaya kumeso?

6. Amakedona i kika, ne ikekalanga na buluji’ka ku bantu?

7. Satana ne bandemona bandi bakekalanga kwepi umbula bwa Umbikalo wa Kristu wa Myaka Kanunu, ne kikekalanga na kamweno’ka ku bantu?

8, 9. Mu ntanda impya, i kika kikafikila kujingwa mutyima, misongo, ne bununu?

10. Boba bakapanda ku Amakedona bakapebwanga mingilo’ka?

11. I kipwano’ka kikekalako pabukata bwa bantu ne banyema ne bifuko bishiketwe’mo?

12. I muswelo’ka ufikidila Isaya 11:9 dyalelo, ne ukafikidilanga muswelo’ka mu Paladisa?

13. I mpangiko’ka ya bufundiji ikekalako pano pantanda?

14. I muswelo’ka ukālamuka būmi pano pantanda pakekala bantu bonso ke kisaka kimo kīkutyile umbumo?

15. I bibumbo’ka bibidi bikasangulwa pano pantanda?

16. (a) I bāni bakekala mu “boloke” bakasangulwa pano pantanda? (b) I bantu’ka bakikokeji bapakala botengele nakampata kukamona, ne mwanda waka?

17. Bantu bakikokeji bakapananga bukwashi’ka ku boba bakasangulwa?

18. Ulanga bu ukeīvwananga muswelo’ka kitatyi kyokatundaila bakena bobe bakasangulwa?

19. I kingelengele’ka kikalongeka mu Umbikalo wa Myaka Kanunu?

20. (a) Kwikala mubwaninine kukashintulula kika? (b) Boba bakapanda ku Amakedona ne boba bakasangulwa bakashilulanga būmi bwinebwine kitatyi’ka?

21. (a) I kika kikalongeka kumfulo kwa Umbikalo wa Kristu wa Myaka Kanunu? (b) I kika kikafikila Satana ne bonso badi ku mutamba wandi?

22. I kika kyotengele kukalonga mu Paladisa?

23. Mwanda’ka būmi mu Paladisa kebukapuñanyangapo bantu?

24, 25. Mwanda’ka ufwaninwe pano kwiendeja mungya buyuki bwa Leza?

[Kifwatulo pa paje 188, 189]

Lelo ukulupile kukekala mu Paladisa, pakayula buyuki bwa Leza pano pantanda?