Katōkwe ko kenu banwe batangi ba mukanda wa kusokwelwa

“Wa katōkwe kandi i yewa utangamo, ne boba bēvwana myanda ya mo uno umbangilo uno, ne kulama bisonekwe bidimo.” —KUSOKWELWA 1:3.

“AMI Yoano . . . nadi mu kisanga kya kutelwa dya bu-Patamosa, pa mwanda wa Leza ne pa busapudi bwa Yesu.” (Kusokwelwa 1:9) Ino yo ngikadilo yādi’mo mutumibwa Yoano paāsonekele mukanda wa Kusokwelwa. Mobimwekela, wātwelwe bu musungi pa Patamosa mu buludiki bwa Domitien Mbikavu mwine Loma (81-96 K.K.), wādi uningila bantu kutōta mbikavu, koku upangapanga bene Kidishitu. Yoano wādi pa kisanga kya Patamosa paātambwile bimonwa bivule byaāsonekele. Wāsekununa’byo mwanda wa kuningisha bene Kidishitu babajinji, kwibasenga ne kwibakankamika pangala pa matompo ādi ebatengele kumeso, ke pa mwandapo wa kwibazakaja, mhm.—Bilongwa 28:22; Kusokwelwa 1:4; 2:3, 9, 10, 13.

² Ngikadilo yādi’ko kitatyi kyāsonekelwe uno mukanda wa mu Bible idi na mvubu mikatampe ku bene Kidishitu ba dyalelo. Yoano wādi upangwapangwa mwanda wādi kamoni wa Yehova ne wa Kidishitu Yesu, Wandi Mwana. Aye ne balunda nandi bene Kidishitu bādi bashikete mu bantu bebashikwe, mwanda kebādipo batōta mbikavu, nansha byobādi bekankila’ko kwikala bana ba kibundi bayampe. (Luka 4:8) Mu matanda amo dyalelo, bene Kidishitu babine badi mu ngikadilo ya uno muswelo, Leta ye utonga “kyoloke kifwaninwe kulonga batōtyi.” Inoko, bino binenwa bidi mu ntwelelo ya mukanda wa Kusokwelwa i busengi bukatampe mpata: “Wa katōkwe kandi i yewa utangamo, ne boba bēvwana myanda ya uno umbangilo uno, ne kulama bisonekwe bidimo; ke-muntu mwaka ke udi pa bwipi ponka.” (Kusokwelwa 1:3) I kyabine, batangi ba mukanda wa Kusokwelwa bata’ko mutyima na katentekeji ne kukōkela’ko bakokeja kutana katōkwe kabine ne madyese mavule.

³ Lelo Nsulo minemine ya Kusokwelwa i ani, ne i mwingidi’ka wāingidijibwe pa kwitupa’ko? Vese wa ñanjilo witulombola’mba: “Kusokwelwa kwa Yesu Kidishitu, kwāmupele Leza kulaīja ku bapika bandi, ke byobya bintu bisakwiyako kadi, e mo kyendelemo; kadi watumine mwikeulu wandi wa kulombola’byo ku umpika wandi, Yoano.” (Kusokwelwa 1:1) Kunena patōkelela, Nsulo minemine ya Kusokwelwa i Yehova Leza, ye wāpele’ko Yesu, Yesu nandi, kupityila kudi mwikeulu, wālombola’ko Yoano. Shi tubandaule biyampe uno mwanda, tusa kumona’mba Yesu nandi wāingidije mushipiditu sandu pa kufikija misapu ku bipwilo ne pa kupa Yoano bimonwa.—Kusokwelwa 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 4:2; 17:3; 21:10; dingakanya na Bilongwa 2:33.

⁴ Yehova ukifundijanga ne dyalelo bengidi bandi badi pano panshi kupityila kudi wandi Mwana, “mutwe wa kipwilo.” (Efisesa 5:23; Isaya 54:13; Yoano 6:45) Yehova wingidijanga ne mushipiditu pa kufundija bantu bandi. (Yoano 15:26; 1 Kodinda 2:10) Monka mwāingidijije Yesu “umpika wandi, Yoano” pa kusambulwila bidibwa bya kumushipiditu bya kukomeja bipwilo bya mu myaka katwa imbajinji, mo monka mwaingidijijanga ne dyalelo ‘umpika wabinebine ne wamanwa,’ ubundilwe na ‘banababo’ bashingwe-māni badi pano panshi, ba kupa ba mu kipango ne bapwani nabo ‘bidibwa bya kumushipiditu pa kitatyi kifwaninwe.’ (Mateo 24:45-47; 25:40) Katōkwe ko kabo boba betabija ino Nsulo ya ‘byabuntu bilumbuluke’ byotupebwanga, ke bidibwa bya kumushipiditu kadi, ne kwitabija mwingidi Wandi waingidija.—Yakoba 1:17.

Bipwilo biludikwa na kidishitu

⁵ Mu mashapita mabajinji a Kusokwelwa, bipwilo bya bwine Kidishitu byelekejibwe na bibīkwa-binanu. Batadi babyo nabo bu bamwikeulu (mikendi) ne bu ñenyenye. (Kusokwelwa 1:20)a Kidishitu pa kwisambila pa aye mwine, wānene Yoano asoneke’mba: “Aye ukwete ñenyenye īsamba-ībidi ku kuboko kwandi kwa lundyo, unañanga umbukata mwa bibīkwa-binanu bisamba-bibidi wanena bino bintu bino’bi.” (Kusokwelwa 2:1) Misapu isamba-ibidi yātuminwe ku bipwilo bya mu Azia bisamba-bibidi ilombola amba mu myaka katwa imbajinji K.K., bipwilo ne bakulumpe babyo bādi bakomo mu bintu bimo ino bakōkekōke mu bintu bikwabo. Ne dyalelo nadyo monka na monka. Ino wivwane ketwilwangapo amba Kidishitu, Mutwe wetu, udi umbukata mwa bipwilo, nankyo twi ba katōkwe kutabuka. I muyuke biyampe bintu byonso mobyendela. Batadi badi mu “kuboko kwandi kwa lundyo” mungya kunena kwa kyelekejo, kushintulula ko kunena’mba, badi munshi mwa lupusa ne buludiki bwandi, kadi bakeshintulwila kwadi mu muswelo obakumba bipwilo.—Bilongwa 20:28; Bahebelu 13:17.

⁶ Ino shi tufwatakanya amba enka batadi bo bakeshintulwila kudi Kidishitu pa bilongwa byabo, nankyo twiongolanga. Mu musapu umo, Kidishitu wānene amba: “E ponka po bikayūkila bipwilo byonso’mba, byo ndi wakusāta munda mumfyo ne umatyima; kadi nkemupa monka mwikadile mīngilo yenu, wa wandi, wa wandi.” (Kusokwelwa 2:23) Kino i kidyumu kadi i kintu kitukankamika—i kidyumu mwanda Kidishitu uyukile kukanina kwa mutyima kwa munda mwetu, kadi i kintu kitukankamika mwanda kitukulupija’mba Kidishitu ujingulwile bukomo botulonga, uketwesela shi tulonga bintu mungya pafudile bukomo bwetu.—Mako 14:6-9; Luka 21:3, 4.

⁷ Musapu wa Kidishitu ku kipwilo kya mu kibundi kya Didya mu Filadefia keudipo na matope, ino udi na mulao otufwaninwe kuta’ko mutyima bininge. “Ke-wi-muntu abe walamine mwanda wa kutūkija mutyima wami, ino ami nami nkakulama ku mwaka wa kutompibwa, owa usa kukāya ku bantu bonso ba panopantanda, kwibatompa bekele panopanshi.” (Kusokwelwa 3:10) Mu Kingidiki, kishima “kutūkija mutyima wami” kishintulula ne bu “kulama byobya byonānene pa mwanda utala kūminina.” Vese wa 8 uleta mulangwe wa amba bene Kidishitu ba mu Filadefia kebāikelepo’nka kukōkela ku mbila ya Kidishitu, ino bālondele ne madingi andi a kūminina nyeke na kikōkeji.—Mateo 10:22; Luka 21:19.

⁸ Yesu wābwejeje’ko amba aye mwine ukebalama pa “mwaka wa kutompibwa.” Ketuyukilepo kino mokyādi kishintulwila ku boba bene Kidishitu. Inoko nansha byokwādi kwitūkija kutyetye mu kupangwapangwa pāfwile Domitien mu 96 K.K., kupangwapangwa kukwabo kwāshilwile mu bubikavu bwa Trajan (98-117 C.E.), wāletele matompo mavule kupityidila. Ino “mwaka wa kutompibwa” mwinemwine i mwikale’ko mu “difuku dya Mfumwetu” mu “kitatyi kya ku mfulo,” ke kino kyotudi’mo kadi. (Kusokwelwa 1:10; Danyele 12:4, NW) Bene Kidishitu bashingwe māni a mushipiditu batwelele mu kitatyi kya kutompibwa kukatampe mu bula bwa Divita I dya Ntanda ne kinondanonda nadyo. Eyo, “mwaka wa kutompibwa” ukyendelela ne potunena pano. Uponenanga “bonso ba panopantanda,” kwela’mo ne midiyo ya bantu babundile kibumbo kikatampe, bakulupile kukapanda ku malwa makatakata. (Kusokwelwa 3:10; 7:9, 14) Katōkwe ko ketu shi ‘tulamine byānene Yesu pa mwanda utala kūminina,’ amba: “Aye ukōminina pototo, ne pamfulo pene, nabya aye ukapandako.”—Mateo 24:13.

Katōkwe kadi mu kukōkela ku bubikadi bwa Yehova

⁹ Kimonwa kya lupona lwa Yehova ne kya kipango kyandi kya mūlu kidi mu Kusokwelwa shapita wa 4 ne wa 5 kifwaninwe kwitupa luzakalo lukatampe. Tufwaninwe kukunkwa pa kwivwana bishima bya lutendelo binenwa na mutyima umo na bipangwa bya bukomo bya mūlu bikōkele na nsangaji ku bubikadi boloke bwa Yehova. (Kusokwelwa 4:8-11) Mawi etu afwaninwe kwivwanikwa kiundaunda na a boba banena’mba: “Katōkwe, ne buleme, ne ntumbo, ne bulopwe, bīkale kudi yewa ushikete pa lupona ne ku Kāna-ka-mukōko kwa nyeke na nyeke.”—Kusokwelwa 5:13.

¹⁰ I amo, tufwaninwe netu kukōkela na nsangaji ku kiswamutyima kya Yehova mu bintu byonsololo. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Byonso byo mulonga shi bika, shi bika, shi kwisamba, shi mīngilo, nankyo longelai’byo byonsololo mu dijina dya Mfumwetu Yesu, kufwijako Leza Tata ponka padi aye.” (Kolose 3:17) Butangi bwa Kusokwelwa buketupa katōkwe kabinebine shi twitabija mu nkulwe ya ñeni ne mityima yetu bubikadi bwa Yehova ne kuta mutyima ku kiswamutyima kyandi mu bintu byonso byotulonga mu būmi bwetu.

¹¹ Kukōkela na nsangaji ku bubikadi bwa Yehova kyo kitako kya katōkwe ka muntu ne muntu ne ka bantu bonsololo. Panopano ponka kintenshi kikatampe kikatenkenya ngikadilo ya ntanda ya Satana tamba’nka pa byalwilo byayo ne kwiyonakanya. Kekudipo pantu pakanyemena boba bapela kukōkela ku umbikalo wa Bulopwe bwa mūlu bwa Kidishitu, bwimanine bubikadi boloke bwa Leza. Bupolofeto bunena’mba: “Balopwe ba panopantanda, ne bāna ba balopwe, ne bamudyavita bakatampe, ne bampeta, ne bakomo, ne bapika bonso, ne bāna-pabo bēne kumo, ke bafyama umita, ne mu mabwe a ngulu; ke banena ngulu ne mabwe kumo amba: Mwitufikilei, mwitufye ku mpala ya yewa ushikete pa lupona, ne ku bukalabale bwa Kāna-ka-mukōko; ke-dintu difuku dya bukalabale bwabo dibafika; lelo i ani ukayūka kukomena’bo?”—Kusokwelwa 6:12, 15-17.

¹² Pa kino kipangujo, mutumibwa Yoano ulombola mu shapita ulonda’ko amba boba babundile kibumbo kikatampe, balupukile mu malwa makatakata, ‘bemēne kumeso kwa lupona ne kumeso kwa Kāna-ka-mukōko.’ (Kusokwelwa 7:9, 14, 15) Kwimana kobemene kumeso kwa lupona lwa Leza kulombola’mba betabije luno lupona ne kukōkela umbyonso ku bubikadi bwa Yehova. O mwanda i betabijibwe kwimana’ko.

¹³ Ku mutamba mukwabo, shapita wa 13 ulombola bashele ku bekadi ba pano pantanda mobatōtela ngikadilo ya kipolitike ya Satana, yelekejibwe na kinyema kya ntanda. Batūlwa kiyukeno pa “mpala” yabo nansha pa “kuboko” kwabo bu kilomboji kya kulunga kobalungile kuboko mu ñeni nansha kungitu ku mine ngikadilo’yo. (Kusokwelwa 13:1-8, 16, 17) Kupwa shapita wa 14 ubweja’ko amba: “Wivwane muntu atōte kyokya kinyema ne kitompekejo kyandi, ne kutambula kiyūkeno kya pampala pandi, nansha kya pakuboko pandi, nabya aye enka ukatomanga ku vinyu ya bukalabale bwa Leza, milongolole kala kusambakanibwa na bikwabo mpika, mu kitomeno kya bukalabale bwandi. . . . Ponka pano po pa kutūkija mutyima kwa bapandulwemo bakulama bijila bya Leza, ne kwitabija kwa Yesu.” (Kusokwelwa 14:9, 10, 12) Mafuku poenda apita, kipangujo nakyo kyenda kikomena’ko: Le i ani olungile’ko kuboko? Lelo i Yehova ne bubikadi bwandi’ni, nansha i ngikadilo ya kipolitike yampikwa bwine Leza yelekejibwe na kinyema? Katōkwe ko kabo boba bapela kutūlwa kiyukeno kya kinyema, bōminine na kikōkeji kyobakōkele ku bubikadi bwa Yehova.

¹⁴ Balopwe ba “panopantanda” ponso pano bekongelanga pamo, benda kukatamba Yehova pa mwanda wa bubikadi. Ku mpwila-mambo kwinekwine i ku Amakedona, “divita dya difuku dikatakata dya Leza, Mwinebukomobonso.” (Kusokwelwa 16:14, 16) Umbukata mwa myanda ishintulula muswelo ukongakanibwa balopwe benda kukatamba Yehova divita mubatanwa ne myanda myelwe mu tuboko. Yesu aye mwine wakalakanya kimonwa, amba: “(Monaipo bidi byo ngiya bwa ngivi, keye wakatōkwe yewa utengele, ulamine bivwalwa byandi, mwanda wa kutyina’mba wakananga mutaka, ke bakakwatwa bumvu bwandi).” (Kusokwelwa 16:15) Kino kifunkila pa balami ba tempelo bene Levi bādi basaninwa bivwalwa ne kufwijibwa bumvu pa kitango kya bantu shi abatanwa balēle mu mwingilo wabo wa bu batulama.

¹⁵ Musapu udi patōka: Shi tusaka kukapanda ku Amakedona, tufwaninwe kwikala nyeke batengele kumushipiditu ne kulama bivwalwa byetu bya kyelekejo bituyukilwanga’po bu Batumoni ba Yehova Leza bakikōkeji. Twi ba katōkwe shi twepuka mukunukunu wa kumushipiditu, twendelela nyeke kupungila mpika na kuzambalaja na bupyasakane “myanda-miyampe ya nyeke” ya Bulopwe bwa Leza bubikele.—Kusokwelwa 14:6.

‘Keye wa katōkwe kandi shandi yewa yense ulamine ino myanda’

¹⁶ Batangi ba katōkwe ba mukanda wa Kusokwelwa kebadipo mwa kubudilwa kusepelela pobatanga mashapita a mvuyo alombola lukulupilo lwetu lulumbuluke—lwa diulu dipya ne ntanda impya, ko kunena’mba umbikalo wa Bulopwe bwa mūlu moloke ubikele pa kitango kipya kya bantu batōkejibwe tō, abyo byonso bingidila kutendela “Yehova Leza, Mwinebukomobonso.” (Kusokwelwa 21:22) Mulongo wa bimonwa bya kutendelwa pa kufika’o ku mvuyo, mwikeulu mukendi wānena Yoano amba: ‘Ino myanda ino’i i yabinebine kadi milumbuluke; eyo, Yehova Leza mwinē binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bya bapolofeto watume mwikeulu wandi kwiya kulaija bapika bandi bintu bisaka kufika panopano. Kadi, tala’po! Yao ngiya bukidibukidi. Keye wa katōkwe kandi shandi yewa ulamine myanda ya bupolofeto bwa uno muvungo uno’u.’—Kusokwelwa 22:6, 7.

¹⁷ Batangi ba katōkwe ba Kusokwelwa basa kuvuluka amba kudi binenwa bidingakene na bino, bitanwa ku ngalwilo kwa uno ‘muvungo.’ (Kusokwelwa 1:1, 3) Bino binenwa bitukulupijanga amba “bintu” byonso bya bupolofeto bilailwe mu uno mukanda wa mfulo wa Bible “bisaka kufika panopano.” Ketudi batwele bininge mu kitatyi kya ku mfulo, binkumenkume biselele myanda mikomokomo bilailwe mu Kusokwelwa bisaka kwilondakana bukidibukidi bonka. Kyonso kimweka mu ngikadilo ya Satana bu kimanije nshinkidingi kekifwaninwepo kwitulādika tulo. Batangi badyumuke bakavuluka bidyumu bitanwa mu misapu yātuminwe ku bipwilo bisamba-bibidi bya mu Azia ne kwepuka makinga a byabupeta, a kutōta bilezaleza, a busekese, a kwikala na lufufumya, ne a tutangotango twa bupondo.

¹⁸ Yesu unene misunsa mivule mu mukanda wa Kusokwelwa amba: “Yao ngiya bukidibukidi.” (Kusokwelwa 2:16; 3:11; 22:7, 20a) Kyabine, kadipo mwa kubudilwa kwiya konakanya Babiloni Mukatakata, ngikadilo ya kipolitike ya Satana, ne bantu bonso bapela kukōkela ku bubikadi bwa Yehova, bwimaninwe pano na Bulopwe bwa Meshiasa. Tulungei mawi etu ku diwi dya mutumibwa Yoano wālondolwele na kawi mbila’mba: “Amena; iya Mfumwetu Yesu.”—Kusokwelwa 22:20b.

¹⁹ Yehova nandi amba: “Talaipo bidi, yao ngiya bukidibukidi, ne mpalo yami mpaidile, ya kupala bantu bonso monka mwendele mīngilo, wa yandi, wa yandi.” (Kusokwelwa 22:12) Pano potukitengele mpalo milumbuluke ya būmi bwampikwa mfulo, shi mu “diulu dipya” nansha shi mu ‘ntanda mipya,’ tulungululei na bupyasakane luno lwito ku bantu bonso ba mityima myoloke, amba: “Iyai! Kadi ne yewa wakyumwa, nandi āye; kadi ne uswele, nandi ayate’o, buntu bitupu, mema a būmi.” (Kusokwelwa 22:17) Bine, nabo bekale batangi ba katōkwe ba uno mukanda wa Kusokwelwa wa ku bukomo bwa mushipiditu ne upa ba bukomo!

[Footnote]

Myanda isa kupitulukwa’mo

◻ I mwingidi’ka wāingidijibwe na Yehova pa kupāna Kusokwelwa, ne i ñeni’ka yotukokeja kuboila’ko?

◻ I kika kinenenwa amba shi twipāne mu kutanga misapu yātuminwe ku bipwilo bisamba-bibidi bya mu Azia netu tukekala ba katōkwe?

◻ I muswelo’ka otukanyongololwa mu “mwaka wa kutompibwa”?

◻ I katōkwe’ka kotukekala nako shi tulama myanda idi mu muvungo wa Kusokwelwa?

[Study Questions]

 1. Mutumibwa Yoano wādi mu ngikadilo’ka paāsonekele Kusokwelwa, ne i kika kyāsonekelwe bino bimonwa?

 2. Mwanda waka bene Kidishitu ba dyalelo batele mutyima ku ngikadilo yādi’mo Yoano ne balunda nandi bene Kidishitu?

 3. I ani Nsulo ya Kusokwelwa kwāsokwedilwe Yoano?

 4. Yehova wingidijanga bāni dyalelo pa kuludika bantu bandi pano pantanda?

 5. (a) Bipwilo bya bwine Kidishitu ne batadi babyo i bidingakanibwe na bika? (b) Nansha byotudi bakubulwa kubwaninina, i bika biketuletela katōkwe kutabuka?

 6. I bika bilombola amba ke enkapo batadi kete bakeshintulwila kudi Kidishitu?

 7. Bene Kidishitu ba mu Filadefia ‘bālamine mwanda wa kutūkija mutyima kwa Yesu’ muswelo’ka?

 8. (a) I mulao’ka wālaile Yesu kudi bene Kidishitu ba mu Filadefia? (b) I bāni dyalelo badi mu “mwaka wa kutompibwa”?

 9, 10. (a) Kimonwa kya lupona lwa Yehova kitutalanga batwe mu miswelo’ka? (b) I muswelo’ka otukokeja kumwena katōkwe mu butangi bwetu bwa mukanda wa Kusokwelwa?

11, 12. (a) Ngikadilo ya pano panshi ya Satana ikatenkanibwa ne konakanibwa namani? (b) Mungya munenena Kusokwelwa shapita wa 7, i ani ‘ukemana’ mu kyokya kitatyi?

13. (a) Bantu bavule pano panshi batōtanga kika, ne i bika byelekejibwe na kwikala na kiyukeno pa mpala ne pa kuboko? (b) Mwanda waka pakasakila nanshi bantu kūminina?

14, 15. I musapu’ka wakalakanya kulombolwa kwa Amakedona mu Kusokwelwa, ne udi na buluji’ka kotudi?

16. I kika kinenenwa amba mashapita a mvuyo a Kusokwelwa i mapite’byo kumwesha bantu katōkwe?

17. (a) I kikulupiji’ka kyobetupele mu Kusokwelwa 22:6? (b) I bika byotufwaninwe kwepuka’ko?

18, 19. (a) Mwanda waka Yesu wiya, ne i lukulupilo’ka lwaālombwele Yoano lotudi nalo ne batwe? (b) Yehova nandi ‘kyaila’ i kika?

[Picture on page 27]

Ba katōkwe i boba betabija Nsulo ya misapu ya nsangaji

[Picture on page 31]

Wa katōkwe i yewa ushele mutengele