Bakristu ba Tumoni Badi na Bu-Mwine Kibundi bwa Mūlu

“Ke-buntu bu-mwine kibundi bwetu budi mūlu.”​—FIDIPAI 3:20.

1. I mpango’ka yakutendelwa itudilwe bantu bamo-bamo na Yehova?

BANA ba bantu bakabikalanga bu balopwe ne bu ba bitobo momwa mūlu, bakabikalanga ne pangala pa bamwikeulu bene. (1 Kodinda 6:2, 3; Kusokwelwa 20:6) Buno bubinebine butulumukwa bininge! Ino, Yehova ye wikitungile ne wekifikidija kupityila kudi wandi Mwana wa bunka Yesu Kristu. Mwanda waka Umpangi wetu ulongele kintu kya uno muswelo? Ne kwikiyuka kufwaninwe muswelo’ka kwingidija lupusa ku mukristu dyalelo? Tutalei mulondolwela Bible ku bino bipangujo.

2. I kintu’ka kipya Kyāsapwile Yoano Umbatyiji amba kyo kikalonga Yesu, ne kino kintu kipya kyādi kisambila padi ani?

² Pādi Yoane Umbatyiji uteakanya dishinda dya Yesu, wālombwele’mba Yesu ukalonga kintu kipya. Nsekununi inena’mba: “Ino [Yoano] kaela lubila’mba: Kwiyanga munyuma mwami umo unkidile bukatampe, ne monji wa bikwabilo byandi ami nkifwaninwe ne kubataminapo ku kutulula’o. I binebine amiwa nemubatyija mu mema, ino aye ukemubatyija mu Mushipiditu Sandu.” (Mako 1:7, 8) Kumeso kwa kino kitatyi, kekudipo nansha muntu umo wāikele kubatyijibwa mu mushipiditu sandu. Ino yādi mpangiko impya mobāingidije mushipiditu sandu, ne yāsokwele mpango ya Yehova ya kuteakanya bantu ku buludiki bwa mūlu.

‘Kubutulwa Dikwabo’

3. I myanda’ka mipya pamwanda wa Bulopwe bwa mūlu yāshintulwidilwe Nikodema na Yesu?

³ Mu misambo yobāisambile mubufyafya na mukulumpe umo wa Bafadiseo, Yesu wālombwele bintu bivule bitala pa ino mpango ya mūlu. Nikodema mufadiseo, wāendele kudi Yesu bufuku, ne Yesu wāmusapwidile’mba: “Shi muntu kabutwilwepo [dikwabo], nankyo kakebumonepo bulopwe bwa Leza.” (Yoano 3:3) Nikodema wādi mufadiseo, wēfundile Bisonekwa bya Kihebelu, omwanda wādi uyukile bubinebine bukatampe butala pa Bulopwe bwa Leza. Mukanda wa Danyele wātobele butobo’mba Bulopwe bukapebwa ku “umo wifwene’nka na mwana muntu” ne ku “bantu ba ku bapandulwemo ba Mwine Mukatakata Mwine.” (Danyele 7:13, 14, 27) Bulopwe “bukatyumuna bipindibipindi ne kukubija” malopwe akwabo onso ne bukemananga nyeke ne nyeke. (Danyele 2:44) Kimweka bu Nikodema wādi ulanga’mba buno bupolofeto bukafikidilanga ku muzo wa Bayudea; ino Yesu wābwejejeko’mba mwanda wa kumona Bulopwe, muntu ufwaninwe kubutulwa dikwabo. Nikodema kāuvwanijepo, penepo Yesu wānena’mba “Shi muntu kabutwilwepo ku mema ne ku Mushipiditu, nabya kakatwelapo mu bulopwe bwa Leza.”​—Yoano 3:5.

4. I muswelo’ka wāalamukile kipwano kya boba bābutwilwe ku mushipiditu na Yehova?

⁴ Yoano Umbatyiji wēsambile pa lubatyijo lwa mu mushipiditu sandu. Pano, Yesu ubwejako amba muntu usaka kutwela mu bulopwe bwa Leza ufwaninwe kubutulwa ku mushipiditu sandu. Na luno lubutulo lwapabula, bana-balume ne bana-bakaji bakubulwa kubwaninina batwela mu kipwano kyapabula na Yehova Leza. Babaikala ke bandi bāna bāpyene. Tutanga’mba: “Mo baikadile bonso bavule bakumulubula [Yesu] boba bo bapelwe na aye bu-bāna ba Leza: ke boba bakwitabija mu dijina dyandi. Abo bampikwa kubutwilwa nansha ku mashi, nansha ku mutyima wa bu-mwita, nansha ku mutyima wa bu-muntu, poso konka kudi Leza.”​—Yoano 1:12, 13; Loma 8:15.

Bāna Ba Leza

5. Bana-babwanga bakikokeji bābatyijibwe mu mushipiditu sandu kitatyi’ka, ne i mingilo’ka ya mushipiditu sandu yālongekele mu kitatyi kimo kyonka?

⁵ Pādi Yesu wisamba na Nikodema, wādi kala kemutambule mushipiditu sandu, wādi mushingwe māni mwanda wa kukaludika Bulopwe bwa Leza, ne Leza wāmwitabije ku meso a bantu bonso amba wādi Wandi Mwana. (Mateo 3:16, 17) Yehova wāikele na bana bakwabo bavule bakumushipiditu mu pentekosa mu 33 K.K. Bana-babwanga bakikokeji bēbungile pamo mu njibo ya peulu mu Yelusalema bābatyijibwe mu mushipiditu sandu. Ka penepa, bābutwilwe dikwabo ku mushipiditu sandu mwanda wa kwikala bāna ba Leza ba kumushipiditu. (Bilongwa 2:2-4, 38; Loma 8:15) Kupityidila, bāshingilwe māni mu mushipiditu sandu mwanda wa kwikala bampyana momwa mūlu, ne bātudilwe tuyukeno mu mushipiditu sandu bu kilomboji kyabinebine kya luno lukulupilo lwa mūlu.​—2 Kodinda 1:21, 22.

6. Mpango ya Yehova itala Bulopwe bwa mūlu i ya namani, ne mwanda waka i kyendelemo ku bantu kwikala bamo ba mu buno Bulopwe?

⁶ Bano bādi bantu bakubulwa kubwaninina babajinji bātongelwe na Leza mwanda wa kutwela mu Bulopwe. Kokunena’mba kupwa kwa kufwa ne kusanguka kwabo mwanda wa kukekala bamo ba mu bulongolodi bwa Bulopwe bwa mūlu bukabikalanga pa bantu ne pa bamwikeulu. Mpango ya Yehova i ya’mba kupityila ku buno Bulopwe, dijina dyandi dikatampe dikatumbijibwa ne bubikadi bwandi bukabingijibwa kumeso a bipangwa byonso. (Mateo 6:9, 10; Yoano 12:28) I kyendelemo bininge mwanda wa bantu bakekale mu bwine Bulopwe’bwa! Satana wāingidije bantu kitatyi kibajinji kyāsombele bubikadi bwa Yehova mu budimi bwa Edena, ne pano pene mpango ya Yehova i ya’mba bantu bakalondololanga mu uno mutonya. (Ngalwilo 3:1-6; Yoano 8:44) Mutumibwa Petelo wāsonekele bantu bātongelwe mwanda wa kukabikala mu Bulopwe amba: “Leza Shandya Mfumwetu Yesu Kidishitu ēkale mutōkwe aye, ponka pa lusa lwandi lukatampe, wetubutwile kupya ku kukulupila kwa būmi pa kusanguka kwa Yesu Kidishitu mu lufu, ku bupyane bwa kubulwa kubola, nansha kujilulwa, nansha kujimina kwine mpika, bwimubīkilwe mūlu.”​—1 Petelo 1:3, 4.

7. I kipwano’ka kyapabula kya na Yesu kisangela boba babatyijibwe mu mushipiditu sandu?

⁷ Byobadi bana bapyanwe na Leza, bano bakristu batongibwe abaikala ke banababo na Yesu Kristu. (Loma 8:16, 17; 9:​4, 26; Bahebelu 2:11) Mwanda Yesu wēbalombwele amba ye Lukunwa lwālailwe Abalahama, bano bakristu bashingwe māni a kumushipiditu abelunga ku luno lukunwa, kadi abaikala ke kipindi kya luno Lukunwa, lukaletela bantu badi na lwitabijo madyese. (Ngalwilo 22:17, 18; Galatea 3:16, 26, 29) I madyese’ka? Bakapebwanga muswelo wa kukulwa ku bubi ne kujokela kudi Leza ne kumwingidila tamba ka pano ne nyeke ne nyekeke. (Mateo 4:23; 20:28; Yoano 3:16, 36; 1 Yoano 2:1, 2) Bakristu bashingwe māni pano pantanda baludikilanga bantu ba mityima myoloke ku ano madyese na kupāna bukamoni pamwanda wa tutu wabo wakumushipiditu Yesu Kristu ne Shabo mupyani wabo, Yehova Leza.​—Bilongwa 1:8; Bahebelu 13:15.

8. “Kusokwelwa” kwa bana ba bunka ba Leza bakumushipiditu i kika?

⁸ Bible wisambila pa ‘kusokolwa’ kwa bano bana bakumushipiditu ba bunka ba Leza. (Loma 8:19) Byobadi mu mulongo wa balopwe ba Bulopwe pamo na Yesu, batanwanga ku konakanibwa kwa ngikadilo ya bintu ya ntanda ya Satana. Kadi, umbula bwa myaka kanunu, bakakwashanga mu kulombola byabuyabuya bitamba ku kitapwa kyabukūdi ku muzo wa muntu ne kutundula kisaka kya muntu ku bubwaninine bwājimije Adama. (2 Tesalonika 1:8-10; Kusokwelwa 2:26, 27; 20:6; 22:1, 2) Kusokwelwa kwabo i ne kwelamo myanda yonso itelelwe kungala. I kintu kyelaija bantu badi na lwitabijo na mutyima mūlu.

9. Bible wisambila muswelo’ka pa kitango kya bakristu bashingwe māni kujokoloka ntanda yonso?

⁹ Kitango kya bakristu bashingwe māni kujokoloka ntanda yonso i “kipwilo kya bana ba bubedi bakulēmbwa mūlu.” (Bahebelu 12:23) Bo babedi kumwena kamweno mu kitapwa kyabukūdi kya Yesu. Kadi i “ngitu ya Kidishitu,” belombola kipwano kyabo kyapabwipi bamo ku bakwabo ne pamo na Yesu. (1 Kodinda 12:27) Polo wāsonekele’mba: “Monka mwikadile ngitu īkele na byakungitu bingi, ino byakungitu byonso, mo bivudile, i ngitu īmo yonka, mo monka ne Kidishitu nandi. Mwanda monka mu Mushipiditu umo mo twabatyijibwa bātwe bonsololo i monka mu ngitu imo, shi baYudea, shi baNgidiki, shi bapika, shi bana-pabo; kadi tubatomejibwa kudi Mushipiditu umo enka.”​—1 Kodinda 12:12, 13; Loma 12:5; Efisesa 1:22, 23; 3:6.

“Bene Isalela ba Leza”

10, 11. Mu kitatyi kya myaka katwa imbajinji, i kika kyādi kisakilwa Isalela umpya, ne i ba ani bādi mu uno muzo umpya?

¹⁰ Kubwipi kwa myaka 1 500 ne kupita kumeso kwa kufika kwa Yesu Meshiasa wālailwe, muzo wakungitu wa Isalela bo bādi bantu ba Leza bapabula. Nansha byobādi bebavuluja’kyo kitatyi ne kitatyi, muzo onso wēlombwele wakubulwa kikokeji. Pāfikile Yesu, uno muzo wāmwelele. (Yoano 1:11) Omwanda, Yesu wāsapwidile bakulumpe ba mutōtelo wa Bayuda amba: “Bulopwe bwa Leza bukemunyongolwa bukapebwa ku muzo [wa] bantu bakupana bipa byabo.” (Mateo 21:43) Tujingululei amba “muzo wakupana bipa [bya Bulopwe]” o ufwaninwe kutambula lupandilo.

¹¹ Muzo umpya i kipwilo kya bakristu bashingwe māni, kyābutwilwe mu pentekosa mu 33 K.K. Bantu babajinji ba mu uno muzo bādi Bayuda bana-babwanga ba Yesu bāmwitabije bu Mulopwe wabo wa mūlu. (Bilongwa 2:5, 32-36) Inoko, bāikele ke bantu ba mu muzo umpya wa Leza, ke pamwandapo wa kusuluka kwabo ku lukunwa lwa Bayuda, mhm, ino i pamwanda wa kitako kya lwitabijo mudi Yesu. Omwanda, uno Isalela umpya wa Leza kyādi kintu kyapabula​—muzo wakumushipiditu. Pāpelele Bayuda bavule kwitabija Yesu, lwito lwa kwikala umo wa mu muzo umpya lwātandabwilwe ku bene Samadia ne kupwa ku bajentaila. Muzo umpya wādi utelwa bu “bene Isalela ba Leza.”​—Galatea 6:16.

12, 13. I muswelo’ka okyāmwekele patōka’mba Isalela umpya kekādipo enka ka kitango ka bwine Yuda?

¹² Mu Isalela wakala, bantu bakubulwa Bayuda pobādi betabija, bādi bafwaninwe kulonda Bijila bya Mosesa, ne bana-balume bādi bafwaninwe kwikilombola na kutwejibwa kwisao. (Divilu 12:48, 49) Bayuda bamo-bamo bakristu bāmwene’mba uno mwanda wādi ufwaninwe kulongibwa ne ku bakubulwa Bayuda mu bene Isalela ba Leza. Inoko, Yehova wādi ulamine kintu kikwabo mu ñeni. Mushipiditu sandu wāludikile mutumibwa Petelo ku njibo ya Konilusa mujentaila. Pālondolwele Konilusa ne ba mu kyandi kisaka ku busapudi bwa Petelo, bātambwile mushipiditu sandu​—dibajinji dya abo kubatyijibwa mu mema. Kino kyālombwele patōka’mba Yehova wāitabije bano bajentaila kwikala bamo ba mu bene Isalela wa Leza pakubulwa kwibalomba balonde Bijila bya Mosesa.​—Bilongwa 10:21-48.

¹³ Betabije bamo-bamo bāmwene’mba uno mwanda wādi mukomo kwitabija, pakubulwa ne kwija kwine bāmwene’mba uno mwanda wādi ufwaninwe kwisambilwapo na batumibwa ne bakulumpe mu Yelusaleme. Kino kitango kya bantu bāpelwe lupusa bāteleje myanda yonso kamo ne kamo ya bukamoni bulombola muswelo wātambwile betabije bakubulwa Bayuda mushipiditu sandu. Bubandaudi bwa Bible bulombola’mba kino kyādi kikwatañene na kufikidila kwa bupolofeto bwakubukomo bwa mushipiditu. (Isaya 55:5; Amose 9:11, 12) Bātyibile mbila mifwaninwe: Bakristu bakubulwa Bayuda kebādipo bafwaninwe kulonda Bijila bya Mosesa. (Bilongwa 15:1, 6-29) Shi kepano, nabubine, Isalela wakumushipiditu wādi muzo umpya, ino kekādipo ka kitango ka bwine Yuda.

14. I kika kyādi kisaka kunena Yakoba pātelele kipwilo kya bakristu amba i “bisaka dikumi ne bibidi byapalakanibwe”?

¹⁴ Kukwatañana na uno mwanda, pādi usonekela bakristu bashingwe māni mu kitatyi kya myaka katwa imbajinji, mwana-bwanga Yakoba wāsonekele mukanda wandi ku “bisaka dikumi ne bibidi byapalakanibwe.” (Yakoba 1:1; Kusokwelwa 7:3-8) Bine, bu-mwine kibundi bwa Isalela umpya kebwāpelwepo ku kisaka kampanda kiyukene senene mhm. Kekwādipo kukalañana mu bisaka 12 bishileshile bya mu Isalela wa kumushipiditu pamo na mokyādi kikadile mu Isalela wa kungitu. Inoko, bishima bya Yakoba bya kubukomo bwa mushipiditu bilombola’mba ku meso a Yehova, bene Isalela ba Leza bāpingakene lonso bisaka 12 bya bene Isalela ba kibutwila. Shi mwine Isalela wa kibutwila waikala ke umo wa mu muzo umpya, kusuluka kwandi ku lukunwa lwa kungitu​—nansha shi wādi wa mu kisaka kya Yuda nansha kya Levi​—kekudipo na mvubu.​—Galatea 3:28; Fidipai 3:5, 6.

Kipwanino Kipya

15, 16. (a) Yehova umonanga bantu bakubulwa Bayuda ba mu Isalela wa Leza namani? (b) Isalela umpya wāshimikilwe pa kitako’ka kiyukene senene?

¹⁵ Kumeso a Yehova, bantu bakubulwa bene Isalela badi mu uno muzo umpya bayukene senene bwi Bayuda bakumushipiditu! Mutumibwa Polo ushintulula’mba: “Yewa mwine Yudea ku yonka ngitu bitupu, nankyo ke mwine Yudeapo mhm, ne disao nadyo mo monka, dya ku yonka ngitu ke disaopo mhm. Nanshi muYudea na bikata i yewa udi nabo ne ku mutyima; ne disao nadyo i dya ku mutyima ne ku mushipiditu, ke dya ku mukanda onka mhm; yewa udi na ntumbo nayo, ke ya ku bantupo mhm, i ya kudi Leza.” (Loma 2:28, 29) Bajentaila bavule bālondolwele ku luno lwito mwanda wa kwikala bamo ba mu bene Isalela ba Leza, ne kuno kwilundilako kwāfikidije bupolofeta bwa Bible. Kimfwa, polofeto Hosea wāsonekele’mba: “Nkakwatyilwa kanye yewa kakwatyilwepo kanye; kadi nkanena boba kebadipo bu bantu bami na’mba: Mwi bantu bami; nabo bakanena’mba: Wi Leza wetu.”​—Hosea 2:23; Loma 11:25, 26.

¹⁶ Shi Isalela wakumushipiditu kādipo munshi mwa kipwanino kya Bijila bya Mosesa, lelo kutwejibwa kwabo mu muzo umpya kwimanine pa kitako’ka? Yehova wātudileko kipwanino kipya na uno muzo wakumushipiditu kupityila padi Yesu. (Bahebelu 9:15) Pātudileko Yesu Kivulukilo kya lufu lwandi, mu 14 Nisan, mu 33 K.K., wāpityije mukate ne vinyu ku batumibwa bakikokeji 11 ne wānene’mba vinyu kyādi kyelekejo kya “mashi . . . a kipwanino kipya.” (Mateo 26:28; Yelemia 31:31-34) Nka na mokilombwelwe mu nsekununi ya Luka, Yesu wānene amba kitomeno kya vinyu kyādi kilomboji kya “kipwanino kipya.” (Luka 22:20) Mu kufikidila kwa binenwa bya Yesu, pāpungulukile mushipiditu sandu mu Pentekosa ne pābutwilwe bene Isalela ba Leza, Bulopwe bwāyashilwe ku makasa a Isalela wa kungitu ne kupebwa ku muzo umpya wakumushipiditu. Pakyaba kya Isalela wakungitu, uno muzo umpya pano wāikele ke mwingidi wa Yehova, mubundwe na ba tumoni bandi.​—Isaya 43:10, 11.

“Yelusalema Umpya”

17, 18. I kyelekejo’ka kilombwelwe mu mukanda wa Kusokwelwa pamwanda wa ntumbo itengelwe bakristu bashingwe māni?

¹⁷ Bine i ntumbo mikatampe kashāa itenga boba bapelwe madyese a kukalondolola ku lwito lwa kwenda mūlu! Ne i nsangaji mikatampe kashāa kwifunda myanda yamvubu ibakunga! Mukanda wa Kusokwelwa witulombola mu kīpi myanda ya nsangaji ya bupyana bwabo bwa mūlu. Kimfwa, mu Kusokwelwa 4:​4 tutangamo’mba: “[Lupona lwa Yehova] lwadi lujokolokelwe . . . na bipona bikwabo makumi abidi ne biná, kadi pa bipona’pa napo bakulumpepo makumi abidi ne baná, bashikete, bavwele bivwalwa bitōka tō; ne ku mitwe yabo bilukwa bya nsahabu.” Bano bakulumpe 24 i bakristu bashingwe māni, basangulwe ne pano badi pa bifuko bya mūlu byēbalaile Yehova. Bilukwa ne bipona byabo bituvuluja bulopwe bwabo. Langapo bidi, madyese apabula obadi nao a kwingila kunsa kunsa na lupona lwa Yehova!

¹⁸ Mu Kusokwelwa 14:1, balombolamo mu kīpi mwanda mukwabo wibatala’mba: “Na’mba ntale, namwene Kāna-kamukōko kēmene pa lūlu lwa Ziona, kwadi tununu katwa, pādi ne tununumo makumi aná ne tuná twa ba dijina dyandi ne dijina dya Shandi malembwe pa mapala abo.” Muno tumwenemo kibalwa kikadilwe kya bashingwe māni​—144 000. Ngikadila yabo ya bulopwe ijingululwa pa muswelo obemene na Mulopwe umbikikwe na Yehova, “Kāna-kamukōko,” Yesu. Ne badi pa Lūlu lwa mūlu lwa Ziona. Lūlu lwa Ziona lwa pano panshi lwādi mu Yelusalema, kibundi kya bulopwe bwa Isalela. Lūlu lwa Ziona lwa momwa mūlu lulombola kifuko kya ntumbo kidipo Yesu pamo ne bampyana belungile kwadi, badi mu Yelusalema wa mūlu.​—2 Bilongwa 5:2; Mitōto 2:6.

19, 20. (a) Bakristu bashingwe māni bakekala bamo ba mu bulongolodi’ka bwa mūlu? (b) Yehova wātongele boba bakekala mu bu-mwine kibundi bwa mūlu umbula bwa kitatyi’ka?

¹⁹ Kukwatañana na kino, bashingwe māni mu ntumbo yabo ya mūlu besambilwapo monka bu “Yelusalema umpya.” (Kusokwelwa 21:2) Yelusalema wa pano panshi kyādi “kibundi kya mulopwe mukatampe” ne kifuko mwāshimikilwe tempelo. (Mateo 5:35) Yelusalema umpya wa mūlu i bulongolodi bwa Bulopwe bwa ntumbo, kupityila mu buno bulongolodi Mfumu mukatakata, Yehova ne Mulopwe wandi mushingwe māni, Yesu, kebashilule kala kubikala ne bavuija mingilo ya butobo pamo bwa madyese mavule apunguluka tamba ku lupona lwa Yehova mwanda wa kundapa muzo wa muntu. (Kusokwelwa 21:10, 11; 22:1-5) Mu kimonwa kikwabo Yoano wāuvwene batela bakristu bashingwe māni bakikokeji, basangulwe amba ye ‘mukajya kāna-kamukoko.’ Kino i kyelekejo kiteneka ku mutyima bininge kilombola kisense kyapabwipi kyobakasangela pamo na Yesu ne kukōkela mu kiswamutyima kyabo abo bene! Langapo bidi kusepelela kukekalako mūlu pakapalwa mpalo ya kwenda mūlu ku muntu wamfulo umbukata mwabo. Penepo, kumfulo, “butundaile bwa kāna-kamukōko” bukalongibwa! Ke-buntu, bulongolodi bwa bulopwe bwa mūlu bukabwaninina.​—Kusokwelwa 19:6-8.

²⁰ Eyo, madyese akutendelwa atengelwe boba besambilepo mutumibwa Polo amba: “Bu-mwine kibundi bwetu budi mūlu.” (Fidipai 3:20) Kubwipi kwa tununu tubidi twa myaka, Yehova wāikele kutonga bana bandi bakumushipiditu ne kwibateakanya mwanda wa bupyana bwa mūlu. Kukwatañana na buno bukamoni bonso, uno mwingilo wa butongi ne wa kuteakanya, keudi kubwipi na mfulo yao. Ino kudi bintu bivule bikalondapo, nka na mokyāsokwedilwe Yoano mu kimonwa kyandi kidi mu Kusokwelwa shapita 7. Shi kepano, tusakilwa kukokela milangwe yetu pa kisumpi kikwabo kya bakristu, ne tukabandaula uno mwanda mu kishinte kilondako.

Umbula bwa kitatyi kya myaka tununu tubidi ne kupita, Yehova wātongele boba bakabikala mu Bulopwe bwa mūlu

Lelo Ukivulukile’byo?

◻ I mingilo’ka mishileshile ivuija mushipiditu pa boba bakekala mu bupyani bwa mūlu?

◻ I kipwano’ka kyapabwipi kisangela bashingwe māni na Yehova? ne na Yesu?

◻ Kipwilo kya bakristu bashingwe māni kilombwelwe muswelo’ka mu Bible?

◻ Isalela wa Leza wāshimikilwe pa kitako’ka kiyukene?

◻ I madyese’ka adi mūlu atengelwe bakristu bashingwe māni momwa mūlu?