January

Isuwilo lya kwe Timoti lyasimfilwe pa visinka vino vyalenzile apalamile kwe Yehova. Namwemwenye muzipizile mwayisambilizya Baibolo nu kuyisinincizizya mwe weneco ukuti vino ikasambilizya pe Yehova avya cisinka. Kwawa ivisinka vitatu vino muzipizile ukumanya pa kuti muwe ni suwilo iliwome. Muzipizile ukutalicilapo ukuzumila ukuti e Yehova awino wapanzile ivintu vyonsinye. (Ukuf. 3:14, 15; Hebe. 3:4; Ukuwu. 4:11) Ica citi wili muzipizile ukumanya umulandu wuno mwazumilila ukuti e Baibolo ali zwi lya kwe Leza. (2 Tim. 3:16, 17) Icakulecelezya muzipizile ukuzumila ukuti e Yehova wawa ni wumba lya wantu lino likamupepa. Swinya e Yesu ayili intunguluzi. Nu kuti lyo-o iwumba alya Nte zya kwe Yehova. (Ayize. 43:10-12; Yoha. 14:6; Imili. 15:14) Ukumanya vyo-o ivisinka kusisula ukuti lyo mwamanya vyonsinye pe Baibolo. Lelo muzipizile mwawonvya “amaka yinu aya kupelulula” pakuti muwomye isuwilo linu.​—Roma. 12:1. w20.07 10 ¶8-9

Wo-o uwusesemo wukalanda pe makanta wino wawa ni cinso nge wantu swinya na pa mitwe yawo palinji vino vyalolekanga ‘nge tusote twa wufumu utwe golide.’ (Ukuwu. 9:7) We-e makanta wacuzyanga “awantu [awalwani wa kwe Leza] wano wasi ni cimanyilo ca kwe Leza pa mpumi zyawo” pa myezi 5, impindi yino makanta akakwikala munsi. (Ukuwu. 9:4) Cikaloleka ukuti ya-a amazwi yakalanda pa wapakwe. Awapakwe wasikwivwa ni ntete ukuwizya uwupinguzi wa kwe Leza pe yo-o insi imbipe, swinya wo-o uwukombe wukalenga wano wakacita iviwipe ukwivwa uwuwi. Co-o cikusula ukuti e makanta wino walumbulwa pe Joel 2:7-9 nu wa mu Ukuwumbulika asa muli wenga. Mwe Baibolo, wangawomvya icintu icili conganye pa kulanda pa vintu ivipusane. Ku cakulolelako, e Yesu wakamwita pa Ukuwumbulika 5:5 ukuti, “Inkalamu ya mwiko wakwe Yuda” ne pe 1 Petro 5:8, walanda pe Satana ukuti ‘inkalamu yino yikuwuluma.’ w20.04 3 ¶8; 5 ¶10

Vino e Hagari, umuzya wa kwe Sarai, wacisile pano wawa we muka Abramu vitazifile. Walile wamanya ukuti ali pa wukulu, watalisile ukukwelengula e Sarai amuno weni atakwatanga awana. E Hagari atalesile wo-o vino wacitanga ica kuti e Sarai wasusile wasolapo ukumuwinga pa ng’anda. (Inta. 16:4-6) Swe wantu tungasondwelela vye ukuti e Hagari walinji ni cilumba sana swinya e Sarai wacisile icete sana pa kumuwinga amuno wa musewanyanga. Lelo vino e Yehova wamulolanga vyapusineko. Ica kuti watumile nu mungeli uwa kuya mukuwomelezya Hagari. Walile umungeli wamuzana, wamwavwizye ukupiluka swinya wamunenile nu kuti e Leza ‘ali nu kuvuzya ikwata lyakwe.’ E Hagari wilusile ukuti e Yehova wamulolanga swinya wamanyile vyonsinye vino wapitangamo. Wivwile icete ica kuti walanzile pe Yehova ukuti “we Leza wino akalola.” (Inta. 16:7-13) Avyani vino e Yehova waweni mwe Hagari? Wamanyile inkulilo yakwe na vyonsinye vino wasipicizyanga. E Yehova wamanyile ukuti vino Hagari wacitanga kwe Sarai vitazifile, lelo wivwicisizye vino Hagari wayivwanga na vino wapitangamo ica kuti walinji ni cikuku kwe weliwe. w20.04 16 ¶8-9

Umutumwa Paulo walanzile ukuti awina Klistu wonsinye wawa mu luwilo. (Hebe. 12:1) Fwandi nga tukulonda ukwizapoka icilambu cino e Yehova watulaya, tuzipizile ukutwalilila ukusipicizya ukufika ku nsilo, asa mulandu na vino twawa nampo nga swe wakote, swe watici nanti tucili tukweti amaka. (Mat. 24:13) E Paulo walinji nu wuntungwa wakulanda amuno wasamazile “uluwilo ukufika na ku nsilo.” (2 Tim. 4:7, 8) Uzye lonye uluwilo luno e Paulo walanzilepo, aluwilo ci? Impindi zimwi e Paulo nga akulonda ukulanda pa masambililo amacindame walembanga pa vintu vino vyacitikanga mu ndwizyo zino zyalinji mu Grisi. (1 Kor. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Wakolinye uwumi wa mwina Klistu ku luwilo. (1 Kor. 9:24; Gal. 2:2; Flpi. 2:16) Umuntu akatalika ukusamala mwe lo-o “uluwilo” ndi wayipa kwe Yehova nu kubatizwa. (1 Pet. 3:21) Akakwiza mukumala lo-o uluwilo nga Yehova wamupa icilambu ca wumi wa muyayaya.​—Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8. w20.04 26 ¶1-3

“Ukuwa imfumu yeni ayakusimicila, wandi alange akuwapa amaka mbali nu kumicinjilila ku muwipe.” (2 Tes. 3:3) Uzye e Yehova akatucinjilila wuli? E Yehova watupa ivyanzo vya wulwi vino vingatucinjilila ku kusansa kwa kwe Satana. (Efes. 6:13-17) Vyo-o ivyanzo vya wulwi vyawoma swinya vikawomba icete nkaninye! Lelo pa kuti vyatucinjilila tuzipizile ukuzwala vyonsinye, ukuviwomvya nu kukana vizula. Uzye icanzo conga na conga cikakwimililako vyani? Ku cakulolelako umupango wa cisinka wukakwimililako ivisinka vyonsinye vino vyawa mwi Zwi lya kwe Leza Baibolo. Nomba amulandu ci wuno tuzipizile ukuwuzwalila? Amuno ivisinka vino vyawa mu Baibolo vikatucinjilila ku wufi wa kwe Satana e “canyina wa wufi.” (Yoha. 8:44) Wawipa awantu pa myaka imivule swinya wawipa “awantu insi yonsi”! (Ukuwu. 12:9) Uzye tukazwala wuli wonye umupango wa cisinka? Tukawuzwala ukupitila mu kusambilila icisinka pe Yehova, “ukumupepa ni myezo ya kusimicila” nga nu kuwa awacisinka mwe vyonsinye.​—Yoha. 4:24; Efes. 4:25; Hebe. 13:18. w21.03 26-27 ¶3-5

Cino calenzile ukuti yo-o insi yizipe sana amulandu wa kuti awantu wapepelangamo e Yehova. Ukufuma pa Pentekositi mu mwaka wa 33 C.E., insi iyiyembe yalesile ukuwa vye pa cifulo conga amuno awantu wa kwe Yehova wikala mu nsi impusane pusane. Insi iyiyembe pe yo-o impindi yikalozya ku wumi wuno awantu wa kwe Leza wakakwikala. Muno mwasanzyamo vyonsinye vino vyakuma ukupepa Yehova ndi vino ukulongana nu mulimo wakuwizya. Mu manda ya kulecelezya imfumu yakukambazwa ke kamani yinjila imiku imivule mu ‘nsi iyiyembe.’ Ku cakulolelako pano uwuteko wa Germany walinji amfumu ya kukambazwa ke kamani, maka maka mu Nkondo ya Nsi Yonsinye iya citi wili, yo-o imfumu yinjizile mu nsi iyiyembe pano yatalisile ukucuzya awantu wa kwe Leza nu kuwakoma. Pa nsizi ya Nkondo ya Nsi Yonsinye iya citi wili pano uwuteko wa Soviet Union wizile awuwa amfumu ya kukambazwa ke kamani, yizile ayinjila mu nsi iyiyembe pano yatalisile ukucuzya awantu wa kwe Leza nu kulwisya ukuwafumya mu nsi yawo. w20.05 13 ¶7-8

Teyelenganyani pa wantu wano wizile awawa iviwuza vya kwe Leza lyo ne Yesu atani ayize munsi. E Abrahamu walinji amuntu wuno walinji ni suwilo iliwome. Pa nsizi ya myaka 1,000 lyo Abrahamu wafwa kali, e Yehova walanzile pe Abrahamu ukuti “umukundwe wane [‘e ciwuza wane. nwt].” (Ayize. 41:8) Co-o cikusula ukuti, e Yehova akatwalilila ukulola awantu ukuti aviwuza vyakwe nanti wangafwa. E Yehova acili akakwizuka Abrahamu. (Luk. 20:37, 38) Umuntu winji we Job. Pano kwalinji ukuwungana mwi yulu, e Yehova walanzile pe Job lyo na wangeli wonsinye wakwivwa, ukuti ‘umuntu umulungamane, wino akatiina Leza swinya wino wapata iviwipe.’ (Job 1:6-8) Nanti aca kuti awavule walesile ukuwombela Yehova mu mpindi ya kwe Daniel. E Daniel weni watwalilizile vye ukuwombela Yehova mupipi ni myaka 80. Uzye e Yehova wivwanga wuli pe we-e umuwomvi wakwe uwa cisinka? Pa miku yitatu awangeli wanenanga Daniel lyo we songo ukuti wino ‘wakundikwa nkaninye’ kwe Leza. (Dan. 9:23; 10:11, 19) Tutanga tuvwilike nanti katicinye ukuti e Yehova akalucila ukwizalola iviwuza vyakwe vyazyulupuka.​—Job 14:15. w20.05 26-27 ¶3-4

Umusambi umuzima angasambilila amasundo ya kwe Leza nu kuyatemwa. Lelo cingamupota ukwivwila yayo amasundo pa mulandu wa kukana kunda wino wayawikako. Avino calinji na kwe Adamu ne Eva, nanti aca kuti wamanyile sana isundo lino e Leza wawapile, watakunzile wino wawapile lyonye isundo. (Inta. 3:1-6) Fwandi tutazipizile ukupelela vye pa kuwasambilizya amasundo ya kwe Yehova na vino akalonda twacita. Amasundo ya kwe Yehova na vino akalonda vyazipa swinya ivintu vikatuzipila nga tukuyakonka. (Amalu. 119:97, 111, 112) Lelo awasambi watange wavimanye vyo-o nga cakuti wativwicisizye ukuti cino Yehova akatupela amasundo amulandu wakututemwa. Fwandi pano tukusambilila nawo tuzipizile ukuwakolowozya ukuti: “Ungati amulandu ci wuno e Leza akanenela awawonvi wakwe ukucita vyo-o lelo ukukanacita vyo-o? Uzye co-o cikutusambilizya cani pe Leza?” Nga tukwavwa awasambi ukwelenganya pe Yehova na pa kutemwa sana izina lyakwe ilya lulumbi, tungawafika sana pa mwezo. Watalipelela vye pa kutemwa e Yehova, lelo walitemwa na masundo ya kwe nye. Isuwilo lyawo liliwoma swinya walitwalilila ukuzizimicizya na pano wakupita mu melezyo amakalambane.​—1 Kor. 3:12-15. w20.06 10 ¶10-11

Tuzipizile ukuwa ni miwele ya kutekanya pano tukwavwa awatonte amuno cikasumba impindi pa kuti wumwi atalike ukuwombela Yehova na swinya. Awatonte awavule wano watalika ukuwombela Yehova na swinya wakalanda ukuti wa eluda na wanawitu wa watandalilanga imiku imivule. E nkazi e Nancy wino akakwikala ku Asia watili: “E ciwuza wane wumwi uwa mwi wungwe wanjavwizye nkaninye. Wankunzile swinya wansenzile vye ngati ne songo wakwe. Ilivule wanjizusyangako vino cawanga pano twawombelanga e Yehova ponga. Wawikangako sana amano nga nkumulondololela vino nayivwanga ku mwezo. Ningati vye walinji we ciwuza wacisinka. Wanjavwanga palyanye pano nkulonda uwa kunjavwa.” Ukupunuzwa kwawa ngati acilonda. Lelo ukulangulucilako kwawa ngati amulembo. Awatonte wamwi wakayivwa ngati wakwata icilonda. Pa mulandu navino umwanawitu nanti e nkazi wumwi wa wacisile. Co-o calenga watalonda nu kunyocela kwe Yehova. Wamwi cino cikalenga wakalola ngati kwalinji vino wawafyenzile mwi wungwe. Awa musango wo-o wakalonda wumwi wino angawawikako amano nu kuwateyelezya pano wakulanda vino vili ku nsingo. w20.06 26 ¶10-11

Impindi yonsinye yino mwacinvya amelezyo, ciliwamipepucila ukucita icizima. Mwakwizuka ukuti e Satana awino akalenga awantu walola uwuzelele ndi vino wakawulola. Fwandi nga mwacinvya amelenganyo mawipe yano awa mu nsi wakakwelenganya lyo “mwacinvya umuwipe.” Twamanya ukuti e Yehova awino wawa ni nsambu zyakutunena icizima ni ciwipe. Swinya tukawombesya sana pa kuti tutacita uluwembu. Lelo nga twacita uluwembu, tuzipizile ukupepa kwe Yehova ukuti atutetele. (1 Yoh. 1:9) Swinya nga twacita uluwembu ulukulu, tuzipizile ukunena waeluda, amuno awano Yehova wasonta ukuti watwavwa. (Jemu. 5:14-16) Nomba tutazipizile twayipa imilandu pe vino twaluvinye kaali. Amulandu ci? Amuno umukwasi witu uwalukundo watupa inzuwi ya mwana wakwe wino wakunda pa kuti imembu zitu zyatetelwa. Asipiluka, na nombanye acili akatetela wano wakalapila. Fwandi kutawa icili consinye cino cingalenga tupotwe ukumuwombela ne kampingu umusanguluke.​—Yoha. 2:1, 2, 12; 3: 19, 20. w20.07 22-23 ¶9-10

Kwalinji impindi yimwi pano Yehova walinji wenganye, lelo atatalalilwanga. Amuno asikawila uwa kumusansamusya pa kuti awe ni nsansa. Lelo pa mulandu nu lukundo welewuzile ivya wumi vyonsinye pa kuti vyayitopwa. (1 Yoh. 4:19) Pa kutalika e Yehova welewuzile e Yesu. Swinya mwa kwe Yesu nye amuno “welewulizile ivintu vyonsinye” ukusanzyako na wangeli wonsinye. (Kolo. 1:16) E Yesu wasecelezile nkaninye pa kukwatako ulongo lwa kuwombela ponga nu Mukwasi wakwe. (Imilu. 8:30) Na wangeli nawonye wasecelezile nkaninye amuno akuno walinji pano e Yehova ne Yesu wapanzile iyulu ni nsi. Nomba walanjizizye wuli ukuti wasecelezile? “Wapongomosile ni cimwemwe” pano waweni insi yapangwa. Swinya watwalilizile ukulumbanya e Yehova pa milimo yakwe, nkani nkani pano welewuzile awantu. (Job 38:7; Imilu. 8:31) Cila celewulwa cikalanjizya amano nu lukundo lwa kwe Yehova.​—Amalu. 104:24; Roma. 1:20. w20.08 14 ¶1-2

E Yehova watwelewuzile mu nzila ya kuti twakundikwa nu kukunda wanji. Awuli umulandu wuno tukakwivwila sana uwuwi nga ca kuti wumwi watupata swinya impindi zimwi tukatalika nu kwivwa intete. Umwanawitu walemvile ukuti: “Walile pano awamasoja wanjuma, wantuka nu kuntinya pa mulandu wa kuwa Inte ya kwe Yehova, nivwile uwuwi swinya natinile nkaninye.” Kweni nga ca kuti ivya musango wo-o vyatuciticila, tukayivwa uwuwi. Lelo tusizunguka amuno e Yesu walandizile lyankani ukuti awantu walitupata. Amulandu ci wuno awa munsi wapatila awasambilizi wa kwe Yesu? Amuno “tusi swe wa munsi” wulyanye vino calinji na kwe Yesu. (Yoha. 15:17-19) Nanti ciwe wo-o, tukacindika wa kateka. Lelo tusiyisanzya mu vikanza vya nsi, ukusalyuta kwe fulagi nanti ukwimbila ulwimbo lwa cisipa. Tukapepavye e Yehova wenganye nu kutunjilila imitecele yakwe imizima yino e Satana ni “kwata” lyakwe wasuzya. (Inta. 3:1-5, 15) Tukawizya nu kuti wonye Uwufumu wa kwe Leza awuno wuliyiza wumale intazi zyonsinye zino awantu wakapitamo nu konona wonsinye wano wakawulwisya. (Dan. 2:44; Ukuwu. 19:19-21) Lyo-o lyawa ali lyasi ilizima ku wafuke. Lelo likapunuzya awawipe. w21.03 20 ¶1-2

E Yehova walanjizya vino wacindika wankazi pakuwapako umulimo wakuwomba mwi wungwe lyakwe. Wawa ni suwilo, wacincila, wasipa, wakapako wanji, swinya wakawomba imilimo mizima. (Luk. 8:2, 3; Imili. 16:14, 15; Roma. 16:3, 6; Flpi. 4:3; Hebe. 11:11, 31, 35) Tukakwivwa icete ukuwa nawa songo mwi wungwe. Wakapita mu ntazi imvule zino zikakwiza pa mulandu wakukula. Lelo nanti ciwe wo-o wakawomba ukufika pano papelezile amaka yawo swinya wakawomelezya nu kusambilizyako wanji imilimo! Tukayitopwa nkaninye ukusambililako kwe vino wamanya. Wa-a wasongo wayemba nkaninye kwe Yehova na kwi wungwe lyakwe. (Imilu. 16:31) Lekani, tulandeko pa wacitici. Wakapita mu ntazi imvule amuno wakakulila mu nsi ya kwe Satana muno mwawa ivisambilizyo iviwipe. Lelo tukasecelela nkaninye ukulola kuno wakwasukapo pa kulongana, wakuwizya, nu kulanda pe vino wazumilamo mu kusipa. Mwe wacitici, manyani ukuti mukawomba umulimo uwucindame mwi wungwe lya kwe Yehova!​—Amalu. 8:2. w20.08 21-22 ¶9-11

Nga pano twatalika vye ukuwizya swinya twayimanyisya nukuti swe Nte zya kwe Yehova, tungasunkanya intazi zino zyawa ngati “amang’wimbi.” Pe zyo-o intazi pawa ukutucuzya kwa lupwa ni viwuza. Impindi zimwi awantu wangakana nu kwivwa pano tukuwawizizya. Uzye mungacita wuli pa kuti muwe awasipe? Ica kutalicilapo, mutafwile mwavwilika ukuti e Yesu acili akutungulula umulimo wakuwizya na pano ali kwi yulu nye. (Yoha. 16:33; Ukuwu. 14:14-16) Ica citi wili, muwasuwila sana vino Yehova wamilaya ukuti aliwamisakamala. (Mat. 6:32-34) Nga ca kuti isuwilo linu lyawoma muliwa awasipe nkaninye. Mwalanjizizye ukuti mwawa ni suwilo iliwome pano mwanenile walupwa lwinu ni viwuza ukuti mutalisile ukusambilila Baibolo ni Nte zya kwe Yehova swinya mukulongana nawo! Ukwasowa nu kuvwilika mwapiluka. mu vivule nkaninye pakuti muwakwikala ukulingana na masundo ya kwe Yehova. Isuwilo nu kusipa avino vyalenzile mucite vyonsinye vyo-o. Pano mukutwalilila ukuwomya isuwilo linu, muwasuwila uwulayo wa kwe Yehova uwa kuti “Nene ne Yehova Leza wako ndilanga indi nawe konsi kuno ukuya.”​—Josh. 1:7-9. w20.09 5 ¶11-12

Imfumu Asa wawa aca kulolelako icizima, amuno wasintilizile nkaninye pe Yehova. Atasuwilanga vye e Yehova pano wawa ni ntazi lelo na pano kuli umutendenye. “Umwezo wa kwe Asa walinji awulungamane uwumi wakwe wonsinye.” (1 Izya. 15:14.) Walanjizizye ukuti wawombelanga e Yehova nu mwezo wakwe wonsinye pano wafumizye ukupepa konsinye ukwa wufi mu Yuda. E Baibolo ikati “wononile ivifulo vya wina nsi muno wapelanga inzuwi ni vifulo muno wapepelanga, wafwantinye ivimawe vino wimisile nu kuputulanya ivimiti vino wimisile.” (2 Imila. 14:3, 5) Wafumizye ne nyinakulu e Maka pa wunafumu, amuno wawomelezyanga awantu ukupepa twaleza twawufi. (1 Izya. 15:11-13) E Asa atononile vye twaleza twawufi tuno wapepanga. Lelo wawombesizye ukutunjilila ukupepa kwa cisinka nu kwavwa awaYuda ukutalika ukupepa Yehova naswinya. Co-o calenzile e Yehova alenge e Asa na wina Israeli ukwikala mu mutende. Pa myaka 10 yino Imfumu Asa yatekanga, awina Israeli ‘wisile mu mutende.’​—2 Imila. 14:1, 4, 6. w20.09 14 ¶2-3

Impindi imvule tukapako wanji ukuti watusunjileko ivintu vimwi ivya mutengo. Ku ca kulolelako, tungasunjisya indalama mu banki. Nga twacita wo-o tukamanya ukuti indalama zitu zisunzilwe icete, swinya watanga wiwe nanti ukusovya. E Paulo wanenile Timoti ukuti wapocelezile icintu icicindame nkaninye, akuli kuti icisinka pe vino Yehova akalonda ukucitila awantu. E Yehova wapileko e Timoti ulongo lwa “kuwizya amazwi” nu kuwomba “umulimo wa kwe wakawizya wi landwe zima.” (2 Tim. 4:2, 5) E Paulo wawomelezizye Timoti ukulemasya cino wapilwe. Nasweswenye twapwa ivintu vyamutengo. E Yehova watupa icisinka cino cikazanwa mwi Zwi lyakwe Baibolo. Co-o icisinka cacindama nkaninye. Amuno cikatusambilizya ivya kuwa na wuciwuza wuzima ne Yehova. Nu kutwavwa ukumanya vino vingalenga tuwe ni nsansa zya cisinka. Tukafuma mu wuzya wa visambilizyo vya wufi swinya tukaleka imisango miwipe, nga ca kuti twacisuwila.​—1 Kor. 6:9-11. w20.09 26 ¶1-3

Muzipizile ukulanjizya umusambi ukuti mwakunda nu kusuwila vino mukasambilizya. Nga mwacita wo-o umusambi alikunda nkaninye vino akusambilila. Nga cingalondekwa mungamuwuzyako pe vino Baibolo yamyavwa mu wumi winu. Co-o cililenga asinincizye ukuti nawenye e Baibolo yingamwavwa. Pano mukusambilila nu musambi, mungamuwuzyako pa ntazi zimwi zino awanawitu na wankazi wamwi wapisilemo izikolane na zino akupitamo na vino wazicinvizye. Nga asa wowo mungasendako wumwi mwi wungwe, wino mukulola ukuti angalenga umusambi ukuwomelako nga ca kuti wamusimicila vino wapisilemo. Yavwani umusambi winu ukulola ukuti ukukonka ukusunda kwa mu Baibolo mu wumi wakwe kwacindama nkaninye. Nga ca kuti wino mukasambilizya Baibolo watwala nanti ukutwalwa, uzye e wakwakwe akazanwako pano mukusambilila? Ndi asizanwapo mungamuwuzya ukuti awazanwapo. Mwawomelezya umusambi ukunenako walupwa ni viwuza vino akusambilila.​—Yoha. 1:40-45. w20.10 16 ¶7-9

E Josefu ne Mariya wasambilizyanga e Yesu amasundo ya kwe Yehova mpaka wakula. Cino calenzile amuno wakonkanga amasundo ya kwe Yehova pe vino awakwasi wazipizile ukukuzya awana wawo. (Amasu. 6:6, 7) E Jozefu ne Mariya wakunzile nkaninye e Yehova, swinya walondesyanga ukusambilizya awana wawo ukuwa nu lukundo lwa musango wo-o. E Jozefu ne Mariya wawombelanga e Yehova ponga nu lupwa lwawo. Cila sabata wayanga ku masunagogi ya mu Nazareti mu kulongana. Ne cila mwaka wayanga ku cakupitililwa ku Yerusalemu. (Luk. 2:41; 4:16) Wafwile wawonvyanga yo-o impindi pano wakuya ku Yerusalemu ukusambilizya awana wawo pa wantu wa kwe Yehova awa ku nsizi. Swinya wafwile wapitilanga na mu vifulo vino vyalandwapo mu Mawaliko. Cikaloleka ngati pano ulupwa lwayanga lukukula cayanga cikuwawomela ukuzanwa lyonsinye ku ng’anda ya kwe Yehova. Lelo nanti ciwe wo-o wawisile umulimo wa kwe Yehova inkolelo. Ica kuti wapaazilwe pa kuwombesya kwawo. Swinya ulupwa lwawo lwapalamizile nkaninye kwe Yehova. w20.10 28 ¶8-9

Nga ca kuti wamwi waminena ukuti walimisendako kwi sambililo, muzipizile ukupekanizizya lyankani isambililo lino muliya mukusambililapo. Umwanawitu e Dorin e painiya umuyiwele watili: “Nkakwivwa icete sana nga ca kuti wino nsenzile kwi sambililo ayipekinye. Amuno cikamwavwa ukumanya ivisinka vino angawomvya pa kuwomelezya umusambi.” Cinji aca kuti nga umusambi wamanya ukuti mwensinye muyipekinye, nawenye aliwapekanizizya lya nkani isambililo. Fwandi nanti aca kuti mutapekinye ukufikapo, muzipizile ukumanyako ivisinka vikulu vino vili mwe lyolyo isambililo. Ipepo lyacindama nkaninye pi sambililo lye Baibolo. Fwandi muzipizile ukwelenganizizya lyankani amazwi yano mwandi mukawomvye mwi pepo nga ca kuti wino amisenzile wamipako ulongo lwa kupepa. Ukucita wo-o kulilenga ipepo lifike umusambi winu pa mwezo. (Amalu. 141:2) E Hanae wino akakwikala ku Japan akakwizuka amazwi yano umuwuye we wino wamusambilizyanga Baibolo walanzile mwi pepo. Watili: “Amazwi yano walanzile mwi pepo yalanjizizye apatiswenye ukuti walinji nu wuciwuza uwuwome ne Yehova. Co-o calenzile na nenenye navwambisya sana ukumukolanya. Swinya nalile nivwa walumbula izina lyane mwipepo calenzile ndole ukuti naninye nakundikwa.” w21.03 9-10 ¶7-8

E Yesu walayile umutumwa Paulo ukuti walinji nu kufika ku Roma. Lelo awaYuda wamwi mu Yerusalemu wamupanjilanga ukumusansa nu kumukoma. Acino walile e songo wa wasilika e Klaudiya Lisiasi wamanya, zuwa zuwa wanenile awasilika wakwe ukusucilila e Paulo ku Kesariya. Walile pano wafika, umulasi e Felix wanenile awasilika ukuti wasunjile e Paulo “mwi sano lya kwe Herodi.” AwaYuda wano walondanga ukukoma e Paulo watalinji na maka ya kumukoma amuno walinji ukutali na woliwo. (Imili. 23:12-35) Lelo wino wizile atalika ukuteka icitungu ca Kesariya pe yo-o impindi amulasi e Fesitasi wino walondanga “ukusecelesya awaYuda.” Wakolowozizye e Paulo ukuti: “Uzye ukuzumilizya ukuti uye ku Yerusalemu akuno nkakupanzizye umulandu wako?” E Paulo wamanyile ukuti nga waya ku Yerusalemu awaYuda walinji nu kuya mukoma. Watili: “Nkulonda umulandu wane wuye ku mfumu nkulu!” E Fesitasi wanenile Paulo akuti: “Vino walonda ukuti uye ku mfumu nkulu, kokonye akuno uliya.” Patalinji nu kuzimba e Paulo walinji nu kuya ukutali nkaninye kuno awalwani wakwe watalinji nu kufikako.​—Imili. 25:6-12. w20.11 13 ¶4; 14 ¶8-10

Swensinye impindi zimwi tukayipa imilandu. Ku cakulolelako, wamwi wakayipa imilandu pa viwipe vino wacisile pano watani wize mwi wungwe lya kwe Leza. Ne wanji wakayipa imilandu pe vino wacisile pa nsizi ya kubatizwa. (Roma. 3:23) Swensinye tukalonda ukucita icilungamane, lelo “tukaipunula impindi mvule.” (Jemu. 3:2; Roma. 7:21-23) Kweni nanti aca kuti ukuyipa imilandu kutazipa, impindi zimwi kungatwavwa. Acani cino twalandila wo-o? Amuno manda yamwi kungalenga tutanyocezyapo ukucita iviwipe vino twacisile ku nsizi. (Hebe. 12:12, 13) Lelo impindi zimwi tungatwalilila ukuyipa sana imilandu na pansizi ya kulapilanye. Tungalola ngati e Yehova atatutetela pe vino twacisile. Ukuyipa imilandu mu nzila ya musango wo-o kutazipa. (Amalu. 31:10; 38:3, 4) Acino tutazipizile ukutwalilila ukuyipa imilandu pe vino twaluvinye ku nsizi. Amuno nga twaleka ukuwombela Yehova pa mulandu wakulola ngati atatutetela, e Satana akakunda nkaninye!​—Linganyaniko 2 Wakorinte 2:5-7, 11. w20.11 27 ¶12-13

Umwina Levi wino walemvile Amalumbo 73 watalisile ukukumbwa imikaliile ya wantu wano watawombelanga e Yehova wano ivintu vyawazipilanga mu wumi. (Amalu. 73:2-9, 11-14) Walolekanga ukuti wawa ni cuuma, imikalile imizima, swinya wasisakamikwa nanti cimwi. We-e umwina Levi walondekwanga ukutalika ukulola ivintu ndi vino e Yehova akavilola, swinya wonye avino wacisile. Na cino cafumilemo aca kuti wizile awa sana ni nsansa swinya walesile ukusakamikwa. Walanzile ukuti: “Nawa na wewenye [Yehova] nga cinji cino ningalonda mu nsi acani?” (Amalu. 73:25) Tutazipizile ukutalika ukukumbwa wano wakacita iviwipe nga twatalika ukulola ngati ivintu vikuwazipila mu wumi. Amuno insansa zino wakawa nazyo zisiwa azya cisinka. (Ekawi. 8:12, 13) Nga tukuwakumbwa tungatalika ukusakamikwa swinya na wuciwuza witu ne Yehova wungasila. Fwandi nga twatalika ukuwakumbwa tuzipizile ukucita ndi vino umwina Levi wacisile. Akuli ukuti ukukonka ukupanda amano kuzima ukwa kwe Yehova nu kutwalilila ukuwa ponga na wanawitu na wankazi. Nga twacita wo-o swinya twakunda e Yehova ukucila icili consinye tuliwa ni nsansa zya cisinka. Cinji aca kuti tulitwalilila ukupita mu nzila ya ku “wumi wa kusimicila.”​—1 Tim. 6:19. w20.12 19 ¶14-16

Pano tukupepa kwe Yehova ukuti atwavwe ukuleka ukusakamikwa, twawikamo na mazwi ya kusalifya. Cacindama nkaninye ukuwika amano ku vizima vino Yehova akutucitila na pano ivintu viwifilenye mu wumi witu. Acino nga ca kuti manda yamwi cikamisyupa ukulanda amazwi ukulingana na vino mwe weneco mukuyivwa, mwakwizuka ukuti e Yehova akakwasuka amapepo nanti mwalandavye ukuti ‘Nazina njavwa!’ (2 Imila. 18:31) Mwasintilila pa mano ya kwe Yehova, mutayisuwila. Mu mpindi ya kwe kasesema e Ayizeya awaYuda wizile awatina nkaninye pano wivwile ukuti awina Asiria walinji nu kwiza mu kuwasansa. Co-o calenzile waye mukulenga ukwavwa ku wina Egypt wano watapepanga Yehova. (Ayize. 30:1, 2) E Yehova wawasosile ukuti ukusuwila mu wina Egypt kwalinji nu kuwaletelela. (Ayize. 30:7, 12, 13) Ukupitila mwe kasesema e Ayizeya e Yehova wawanenile vino walinji nu kucita pa kuti wacinjililwe. Watili: “Munsuwile apano muliwa na maka.​—Ayize. 30:15b. w21.01 3-4 ¶8-9

Nga watwalilila ukuwa ni cisinka wakapocelela icilambu ca kuwa izyamfumu swinya wasimapepo ponga ne Klistu kwi yulu. (Ukuwu. 20:6) Wonsinye wano wawa kwi yulu walitemwa nkaninye pano wa 144,000 walipocelela icilambu cawo kwi yulu. Pa nsizi ya kulanda pa 144,000 izyamfumu swinya wasimapepo, e Yohani walola icintu cinji iciyiwele, “iwumba ikulu” lyapusuka pa Armagedoni. Iwumba lino walola mu kulecelezya lyakula nkaninye ukucila pa 144,000, swinya wapotwa nu kuwapenda. (Ukuwu. 7:9, 10) Wazwite “amalaya amatiswe,” ukulanjizya ukuti watayikombezizye mu nsi ya kwe Satana swinya watwalilizile awacisinka kwe Yehova na kwe Klistu. (Jemu. 1:27) Wakupunda mu kupongomoka ukuti cino calenga ukuti wapusuke amulandu na vino e Yehova ne Yesu umwana wa ng’onzi uwa kwe Leza wawacitila. Swinya wonsinye walemile insamba zya tuncindu mu makasa yawo ku kulanjilila ukuti wazumila wino Yehova wasonta e Yesu ukuwa Imfumu.​—Linganyaniko Yohani 12:12, 13. w21.01 15-16 ¶6-7

Umonsi angawa amutwe wa lupwa umuzima nga ca kuti akukolanya vino e Yehova ne Yesu wakawomvya amaka yawo. Ku ca kulolelako, teyelenganyani pa miwele ya kuyicefya. Kutawa umuntu nanti wenga wino angalingana amano ne Yehova. Lelo nanti ciwe wo-o, akayikundila ukuteyelezya kwe vino awawomvi wakwe wakulanda. (Inta. 18:23, 24, 32) E Yehova wapwililika, lelo asikwenecela ukuti twacita ivintu ngati twapwililika. Swinya akatwavwa nu kutwavwa pa kuti ivintu vyatuzipila na pa kuti twawa ni nsansa. (Amalu. 113:6, 7) E Baibolo ikalondolola Yehova ukuti ‘we kavwa’ (Amalu. 27:9; Hebe. 13:6) Imfumu Davidi yalanzile ukuti cino calenzile yiwombe icete umulimo amulandu wa kuicefya kwa kwe Yehova na vino wayavwanga. Winji wino waicefya we Yesu. Nanti aca kuti awasambilizi wamwitanga ukuti we yisikulu wapizizye amatamba yawo. E Yesu nye umweneco walanzile ukuti: “Nawapa icilolelo, alya kuti namwenye mwacita vino nacita kwe mwemwe.” (Yoha. 13:12-17) Nanti aca kuti e Yesu walinji na maka amavule atalindililanga ukuti awantu wamuwombela, lelo wawombelanga wanji.​—Mat. 20:28. w21.02 3-4 ¶8-10

Mwe wacitici, mungawomba imilimo imivule mwi wungwe lya kwe Yehova amuno mucili muli na maka. Swinya tutakuvwilika ukuti na peyonye impindi mukuwombesya nkaninye ukwavwa awanawitu na wankazi mwi wungwe lino mwawamo. Nce pamwi mukulonda nu kuwa mwe wawomvi wano wakatumicila. Nomba manda yamwi mungakwelenganya ukuti awanawitu wacili wakamilola ukuti mwe watici mutanga muwombe umulimo wumwi mwi wungwe lya kwe Yehova. Nga avino mukayivwa, mutazipizile ukusakamikwa. Kuli vimwi vino mungacita pa kuti awa mwi wungwe wamicindika. Tusakuvwilika ukuti na mwemwenye mwe wacitici mwacenjelako mwe vimwi vino mungavwilamo awa mwi wungwe. Ku cakulolelako, mwe wamwi mwamanya ukuwomvya icete ivya kupangapanga ndi vino amafoni na matabuleti. Lelo mungazana ukuti wasongo watamanya icete cete ivya kuwomvya vyo-o iviwombelo pano wakuyisambilizya Baibolo nanti pa kulongana. Acino mungawomvya coco icawupe cino mwakwata ku kuwavwa. Mwe vyonsinye vino mukucita mwalenga Umukwasi winu uwa kwi yulu ukusecelela. w21.03 2 ¶1, 3; 7 ¶18

Nanti umuci angasambilila wulinye weliwe awino Leza wapa amaka ya kutungulula awa mu lupwa lwakwe mu vya kwe Leza. (Efes. 6:4) Umuci azipizile awatontela umulume. Lelo azipizile nu kwizuka ukuti wino wawa na maka ya kuwomya wuciwuza wakwe ne Yehova, amweneconye. Co-o cikusula ukuti azipizile ukupawulako impindi ya kuyisambilizya Baibolo nu kwelenganya pe vino akuyisambilizya. Ukucita wo-o kulimwavwa ukukundilako Yehova, ukumucindika nu kutwalilila ukuwa ni nsansa pano akutwalilila ukukonka uwutunguluzi wa mulume. Awanaci wano wakatontela awalume pa mulandu wakukunda Yehova wakawa ni nsansa nu mutende ukucila wano wakakana ukutontela uwutunguluzi wa kwe Yehova uwakutontela wumutwe. Swinya wakawa avyakulolelako vizima ku wakazyana na walumendo. Cinji aca kuti wakalenga awa mu lupwa na wa mwi wungwe ukukundana nu kulenkana. (Tait. 2:3-5) Pe yo-o impindi wano wavula mwi wungwe lya kwe Yehova awanaci.​—Amalu. 68:11. w21.02 13 ¶21-23

Umutumwa e Paulo wawa aca kulolelako icizima nkaninye kwe sweswe ku kusipa nu kusipicizya. Lelo impindi zimwi watontanga. Nomba cino camwavwanga ukutwalilila ukusipicizya akusintilila pe Yehova. (2 Kor. 12:8-10; Flpi. 4:13) Nasweswenye tungatwalilila ukusipa nga ca kuti tukusintilila pa kwavwa kwa kwe Yehova. (Jemu. 4:10) Twamanya ukuti intazi zino tukapitamo ase Leza wino akatusunda. Cino calenga tumanye co-o icisinka amazwi yano Jemusi walemvile aya kuti: “Ndi umuntu welezwa wowonye atazipila ati we Leza awino akumwelezya. Amuno e Leza asikwelezwa nu wuwipe. Nawenye e Leza asikwelezya umuntu wumwi.” (Jemu. 1:13) Nga ca kuti tutakuvwilika co-o icisinka tulipalamila sana ku mukwasi witu uwa kwi yulu. E Yehova “asipiluka.” (Jemu. 1:17) Wulyanye vino wavwanga awina Klistu wa kutalicila pano wapitanga mu ntazi, avino alitwalilila ukutwavwa nasweswenye. Acino twalililani ukulenga kwe Yehova ukuti amipa amano, isuwilo nu kusipa. Nga mukucita wo-o aliyasuka amapepo yinu. w21.02 31 ¶19-21

Pangani wuciwuza nawe. Umusambi nga watalika ukulongana, muzipizile ukumulanjizya ukuti mwamuwikako amano. (Flpi. 2:4) Vimwi vino mungacita pa kupanga wuciwuza, akumusalifya pe vino akuwombesya, ukumuwuzyako pi sambililo lya pa lwakwe, pa lupwa lwakwe nanti pa ncito. Lelo mutazipizile ukumukolowozya pe vino vitamikumile. Ukucita wo-o kungalenga wuciwuza winu ukuwoma nu kumwavwa ukufika ku lubatizyo. Pano umusambi akuya akulunduluka muzipizile ukulenga nawenye ayilola ukuti wacindama sana mwi wungwe. Inzila yimwi yino mungacitilamo wo-o, akumwitako ku ng’anda. (Hebe. 13:2) Umusambi nga wawa we kawizya mungamusendako mu mulimo wa kuwizya. Mukucita wo-o mukafuma ivizima. Lolani vino umwanawitu e Diego uwa ku Brazil walanzile. Watili: “Pano nawa ne kawizya awanawitu wansendangako mu mulimo wa kuwizya. Ukucita wo-o kwalenzile nsambilileko ivivule kwe woliwo nu kuwamanya icete. Swinya kwalenzile nayivwa ukuti nacindama sana kwe Yehova na kwe Yesu.” w21.03 12 ¶15-16

E Yesu wanenile awasambi wakwe ukuti wakunda awalwani wawo. (Mat. 5:44, 45) Ukucita wo-o ku maka yitu citapepuka nanti katicinye! Lelo umuzimu wa kwe Leza wungatwavwa ukuwakunda. Amuno pa vikomwa vya muzimu wa kwe Leza, pawa ulukundo, ukupupuzya, inkumbu, uluse, wucimyamya nu kuyilama. (Gal. 5:22, 23) Yo-o imiwele yikatwavwa nkaninye pano wakutucuzya. Awavule wano watucuzyanga waleka ukutucuzya pamulandu wa kuti e wakwawo, umwana nanti umwina mupalamano wawo wawalanjizizye yo-o imiwele. Swinya wamwi pe wa-a wiza wapiluka wawa awina Klistu. Acino nga ca kuti pawa wamwi wano wamipata pa mulandu wakuwombela Leza, mwalenga kwe Yehova ukuti amipa umuzimu uwutele. (Luk. 11:13) Swinya lyonsinye mwakwizuka ukuti mu kwivwila Yehova mukafuma ivizima. (Imilu. 3:5-7) Nanti aca kuti ulupato lwawipa swinya lwawa na maka, ulukundo lweni lwawa na maka ukucilapo. Awuli umulandu wuno nga tukulanjizya ulukundo kwe wano wakutucuzya, wangaleka ukutucuzya. Cinji aca kuti tukalenga umwezo wa kwe Yehova ukuzewela. Lelo manda yamwi nanti aca kuti wano wakutucuzya watalesilenye, tungatwalilila ukuwa ni nsansa. w21.03 23 ¶13; 24 ¶15, 17

E kasesema Joel walandanga pe vino awasilika walinji nu kusansa. (Joel 2:1, 8, 11) E Yehova walanzile ukuti aliwomvya ‘iwumba lyakwe ilya maka’ (awasoja Awina Babiloni) ukusunda awina Israeli. (Joel 2:25) Cayana vino wa-a awasilika wakakwitwa ukuti ‘uwa kukambazwa kwa kwe kamani,’ amuno awina Babiloni walinji nu kusansa awina Israeli ukufuma ku kambazwa ka kwe kamani. (Joel 2:20) Wa-a awasilika wawalinganya kwi wumba lya kwe makanta lino likupitila ponga ukwasowa ukupunkana. E Joel walanda pe we-e makanta ukuti: ‘Akapita [akuli ukuti umusilika] munzila yakwe. . . . Mu musumba amuno akasamalila. Akwela izya ng’anda, ayinjila pa mawindo ngati amung’o.’ (Joel 2:8, 9) Teyelenganyani vino vikucitika! Awasilika wali apali ponsinye pano mwalola. Kusi nanti kumwi kuno umuntu angavwamila. Kusi nanti wenga wino walinji nu kupusuka ku wasilika awina Babiloni! Mu 607 B.C.E., awina Babiloni (nanti Awina Kaldi) wasansile umusumba wa Yerusalemu ngati we makanta. E Baibolo yikalanda ukuti: “Imfumu ya wina Kaldi . . . yitivwizile uluse awalumendo nanti awakazyana, e songo nanti umukote.”​—2 Imila. 36:17. w20.04 5 ¶11-12