¡ToTeotsij iTlanauatijkayo techyakantok cien xiuitl!

 1. ¿Kenijkatsa tijmatij Jesús tlauel kipatiitak kimoyauas toTeotsij iTlanauatijkayo?

JESÚS tlauel kipaktiyaya kimoyauas nopa kuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo. Kema itstoya ipan Tlaltipaktli san ya nopa tlauel kimoyajki. Kema tlajtolmoyajki, kiijtok tlen nopa Tlanauatijkayotl kipano 100 imiakpa. Jesús tlauel kipatiitak kimoyauas toTeotsij iTlanauatijkayo (xijpoua Mateo 12:34).

 2. ¿Keskij kikajkej tlen Jesús kiijtok ipan Mateo 28:19 uan 20, uan kenke tikijtouaj nopa? (Xikita nopa nota.)

² Kema Jesús ya moyolkuitoya, mosentilik ika 500 maseualmej katli ueliskiaj mochiuasej itokilijkauaj (1 Cor. 15:6). Uelis Jesús inijuantij kinnauatik ma yakaj kinkamanaljuitij “maseualmej tlen nochi altepemej”.a Ni tlamantli ouij mochiuaskia. Jesús kiijtok tlauel uejkauaskia tlajtolmoyauasej uan tlamiskia “kema tlamis nochi tlamantli tlen amo kuali”. Kema ta titlajtolmoyaua, nojkia titlapaleuia ma moaxiti tlen Jesús kiijtok (Mat. 28:19, 20, TNM).

 3. ¿Tlake eyi tlamantli techmakatok Jehová?

³ Kema Jesús kinnauatik ma tlajtolmoyauakaj, nojkia kiniljuik: “Niitstos inmouaya” (Mat. 28:20, TNM). Kiampa Jesús kintenkauilik kinyakanaskia kema tlajtolmoyauaskiaj ipan nochi Tlaltipaktli uan nochipa kinpaleuiskia. Uan Jehová nojkia techpaleuijtok titlajtolmoyauasej, yeka techmakatok “nochi yajatili tlen moneki” (Heb. 13:20, 21). Ipan ni tlamachtili tikitasej tlake techmakatok ipan 100 xiuitl: 1) tlamantli tlen tijtekiuijtokej, 2) tlake tijchijtokej, uan 3) kenijkatsa techmachtijtokej. Achtoui ma tikitakaj tlake tlamantli tijtekiuijtokej.

 4. ¿Kenijkatsa techpaleuijtok nopa miak tlamantli tlen tijtekiuijtokej?

⁴ Jesús kiijtok nopa kuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo sanse kej kema kitokaj se xinachtli (Mat. 13:18, 19). Kema se tlakatl kineki kitokas se tlenijki, kitekiuia miak tlamantli tlen ika tlapoxonia. Nojkia, toTlanauatijka Jesucristo techmakatok miak tlamantli tlen tijtekiuiaj kema titlajtolmoyauaj uan kiampa maseualmej kinekisej techtlakakilisej. Se keski tlen nopa tlamantli tijtekiuijkej san se keski xiuitl, uan sekij nojua tijtekiuiaj ipan ni tonali. Nochi nopa tlamantli tlauel techpaleuijtok kuali ma titlajtolmoyauakaj.

 5. ¿Tlake eliyaya nopa tarjeta de testimonio, uan kenijkatsa kitekiuiyayaj?

⁵ Ipan xiuitl 1933, toikniuaj pejkej kitekiuiaj nopa tarjeta de testimonio, ni kinpaleuik miakej ma kipeualtikaj ma tlajtolmoyauakaj. Ni pilamatsi amo ueyi eliyaya uan kipixtoya san se kentsi tlamachtili tlen Biblia. Kemantika kichijchiuayayaj sekinok tlen nopa pilamatsitsij uan kipiayaya sekinok tlamachtili. Toikni Erlenmeyer kipiayaya matlaktli xiuitl kema pejki kitekiuia nopa pilamatsi. Ya kiijtoua: “Nochipa tikiniljuiyayaj ni: ‘¿Uelis tijpouas ni pilamatsi?’ Teipa tikinmakayayaj se amatlajkuiloli uan tiauiyayaj”.

 6. ¿Kenijkatsa kinpaleuik toikniuaj nopa pilamatsi?

⁶ Nopa pilamatsitsij tlauel kinpaleuik toikniuaj. Maske miakej kinekiyayaj tlajtolmoyauasej, amo kimatiyayaj tlake kiijtosej pampa tlauel majmauiyayaj. Uan pampa sekinok amo majmauiyayaj, kiniljuiyayaj maseualmej nochi tlen momachtijtoyaj uan amo kichiuayayaj ika tlatlepanitakayotl. Yeka nopa pilamatsi nochi kinpaleuik kuali ma tlajtolmoyauakaj.

 7. ¿Kenke kemantika ouij kimatkej kema kitekiuijkej nopa pilamatsi?

⁷ Kemantika toikniuaj nojkia kimatkej ouij tlajtolmoyauasej ika nopa pilamatsitsij. Se tosiuaikni kiijtoua: “Kemantika techiljuiyayaj: ‘¿Tlake kiijtoua nopa pilamatsi? Ta xinechiljui tlake kiijtoua’”. Nojkia sekij amo ueliyayaj kipouaj, sekij san mokauiyayaj nopa pilamatsi uan kaltsakuayayaj. Sekinok amo kinpaktiyaya tlen kiniljuiyayaj uan kitsatsayatsayayaj nopa pilamatsi. Maske kimatkej ouij kema kitekiuijkej, tlauel kinpaleuik ma kinkamanaljuikaj ininkalnechkauaj uan kiampa maseualmej ma kinixmatikaj ajkia kimoyauayayaj toTeotsij iTlanauatijkayo.

 8. ¿Kenijkatsa kitekiuiyayaj nopa gramófono? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl.)

⁸ Ipan 1930 nojkia pejkej kitekiuiaj nopa gramófono portátil. Sekij toikniuaj kiiljuiyayaj Aarón, pampa kej Aarón kiijtouayaya tlen Moisés kiiljuiyaya, nojkia ika nopa tepostli maseualmej kikakiyayaj tlen toikniuaj kinekiyayaj kiniljuisej (xijpoua Éxodo 4:14-16). Tlaj se maseuali kinekiyaya, nopa toikni kitlaliyaya se tlamachtili uan kimakayaya se amatlajkuiloli. Kemantika se maseuali kitlakakiliyaya nopa tlamachtili ika nochi ichampoyouaj. Ipan 1934 Jehová itlajtoltemakauaj pejkej kichijchiuaj iningramófonos tlen ika tlajtolmoyauaskiaj. Nopa toikniuaj kipixkej 92 grabaciones tlen ika tlajtolmoyauayayaj.

 9. ¿Tlake panok pampa kitekiuijkej nopa gramófono?

⁹ Kema Hillary Goslin kikajki se tlen nopa tlamachtili, kinejki ma kitlanejtikaj se semana se gramófono uan kiampa ikalnechkauaj nojkia ueliskiaj kitlakakilisej. Pampa kej nopa kichijki, miakej pejkej momachtiaj Biblia uan moatsonpoliuiltijkej. Ya nojkia moatsonpoliuiltik, uan teipa omej iichpokauaj pejkej tlatekipanouaj kej misioneras. Kej nopa tarjeta de testimonio, nopa gramófono nojkia kinpaleuik miakej ma kipeualtikaj ma tlajtolmoyauakaj. Teipa toTlanauatijka pejki kinmachtia itokilijkauaj ika nopa tlanechikoli Kampa techmachtiaj kenijki titlajtolmoyauasej uan kiampa kuali tlamachtiskiaj.

10, 11. ¿Kenijkatsa nopa periódico uan radio kinpaleuik toikniuaj ma tlajtolmoyauakaj uan kenke tlauel kinpaleuik?

¹⁰ Pampa toTlanauatijka kinyakanki, toikniuaj kichijkej miak tlamantli pampa kinejkej nochi maseualmej ma kintlakakilikaj. Tlen kichijkej tlauel kuali pampa amo itstoyaj miakej tlajtolmoyauanij (xijpoua Mateo 9:37). Inijuantij pejkej kitekiuiaj periódicos tlen ika kimoyauayayaj nopa kuali tlamachtili. Sejse chikueyi toikni Russell kititlaniyaya tlamachtili kampa kichiuayayaj periódicos, uan inijuantij nojkia kintitlaniliyayaj katli kiijkuiloskiaj ne Canadá, Europa uan Estados Unidos. Ipan 1913, ¡tlamachtili tlen toikni Russell kititlaniyaya kiijkuilojkej ipan 2,000 periódicos uan kipojkej se 15 millones tlen maseualmej!

¹¹ Nopa radio nojkia kuali kitekiuijkej kema tlajtolmoyajkej. Ipan abril 16, xiuitl 1922, toikni Rutherford pejki kipanoltia tlamachtili ipan radio, uan se 50,000 maseualmej kitlakakilijkej. Teipa Jehová itlajtoltemakauaj kipixkej se estación kampa san inijuantij kitekiuiskiaj, kitokaxtijkej WBBR. Ni pejkej kitekiuiaj ipan febrero 24, xiuitl 1924. Ipan diciembre 1, 1924, pilamochtsi Tlen Tematiltia ika inglés kiijtok: “Tijmatij nopa radio ya nopa tlen amo tlauel patiyo katli tijtekiuijtokej, uan nelia tlauel techpaleuia ma tijmoyauakaj nopa kuali tlamachtili”. Sanse kej nopa periódicos, nopa radio tlauel kinpaleuik toikniuaj pampa amo itstoyaj miakej tlajtolmoyauanij.

12. 1) ¿Kanke tlauel mitspaktia titlajtolmoyauas? 2) ¿Tlake uelis tijchiuas tlaj timajmaui titlajtolmoyauas kampa nemij miakej?

¹² Ipan ni tonali, pampa titlajtolmoyauaj kampa nemij miakej techpaleuia ma tikinkamanaljuikaj miakej maseualmej. Tijchiuaj kampeka titlajtolmoyauasej kampa moketsaj autobuses, trenes, kampa kiajokuij inincarro, tiankis, kampa paxalouaj uan kampa tlanamakaj. ¿Timajmaui titlajtolmoyauas kampa nemij miakej? Uajka ximomaijto, xikiljui Jehová ma mitspaleui uan ximoiljui ipan tlen kiijtok toikni Manera, katli tepaxaloua chijchikuasej mestli. Ya kiijtok: “Kema titlajtolmoyauaj kej techiljuiaj ma tijchiuakaj, tijnextiliaj Jehová nelia tijnekij tijtekipanosej, kuali titlaneltokaj uan amo kema tijtlauelkauasej. Kiampa tijnextiliaj toTeotsij tijnekij tijchiuasej nochi tlen ya technauatis”. Kema tijchiuaj kampeka amo timajmauisej uan titlajtolmoyauaj kej techiljuiaj, techpaleuia nojua kuali ma tijtekipanokaj toTeotsij uan ma timotemachikaj ipan ya (xijpoua 2 Corintios 12:9 uan 10).

13. 1) ¿Kenke tlauel kuali kema tijtekiuiaj jw.org kema titlajtolmoyauaj? 2) Xikijto tlake mitspanotok kema tijtekiuijtok.

¹³ Miakej toikniuaj tlauel kinpaktia kinnextilisej maseualmej kampa titlamachtiaj ipan Internet, jw.org. Nopaya uelis kipouasej o kikixtisej amatlajkuiloli ipan 700 tlajtoli. Mojmostla 1,600,000 maseualmej kiitaj tlen nopaya eltok. Uejkajkia, ika radio maseualmej katli itstoyaj uejka uelkej kikajkej tlen titlamachtiaj. Ipan ni tonali nojkia ya nopa tijchiuaj ika jw.org.

14. 1) ¿Kenke monekiyaya ma kinmachtikaj toikniuaj? 2) ¿Tlake techpaleuijtok kuali ma titlamachtikaj?

¹⁴ Maske nopa tlamantli tlen tijtekiuijtokej uan tlen tijchijtokej techpaleuijtok kuali ma titlajtolmoyauakaj, nojkia moneki kuali ma techmachtikaj. ¿Kenke? Pampa kema toikniuaj kitekiuiyayaj nopa gramófono, sekij amo kinpaktiyaya. Uan sekinok kena tlauel kinpaktiyaya uan kinekiyayaj nojua ma kinmachtikaj. Yeka toikniuaj monekiyaya kuali tlamachtiskiaj uan kimatiskiaj tlake kichiuasej kema amo kintlakakiliskiaj. ToTeotsij itonal kichijki toikni Knorr ma kiita monekiyaya kuali kinmachtiskiaj tlajtolmoyauanij. Yeka ipan 1943 kipeualtik nopa tlanechikoli Kampa techmachtiaj kenijki titlajtolmoyauasej. Ni tlanechikoli kinpaleuik nochi kuali ma tlamachtikaj.

15. 1) ¿Tlake kinpanok toikniuaj katli pejkej panoj ipan tlanechikoli Kampa techmachtiaj kenijki titlajtolmoyauasej? 2) ¿Kenijkatsa mitspaleuijtok Jehová kej kiijtoua Salmo 32:8?

¹⁵ Miakej toikniuaj amo ueliyayaj tlamachtiaj ininixpa miakej maseualmej. Toikni Ramu kiilnamiki tlen kipanok kema kipeualtik tlamachtia ipan 1944. Kiixtonki tlen kichijki Doeg, se tlakatl katli nesi itoka ipan Biblia. Ya kiijtok: “Tlauel niikxiuiuipikayaya, nimauiuipikayaya uan nikamauiuipikayaya. Maske kiampa nechpanok, nijtlamipanoltik notlamachtil”. Ipan nopa tlanechikoli konemej nojkia panoyayaj. Toikni Manera kiilnamiki tlen kipanok se piltelpokatsi katli amo kema panotoya: “Kema kipeualtik itlamachtil tlauel majmauiyaya uan nechka chokaskia. Maske kiampa kipanok, kitlamipanoltik itlamachtil”. Tlaj ta tijmati ouij titlanankilis ipan tlanechikoli o tijpanoltis se tlamachtili, xikiljui Jehová ma mitspaleui amo timajmauis. Ya mitspaleuis kej kinpaleuik nopa toikniuaj katli achtoui panokej ipan tlanechikoli Kampa techmachtiaj kenijki titlajtolmoyauasej (xijpoua Salmo 32:8).

16. ¿Kenijkatsa kinpaleuia katli momachtiaj ipan Escuela de Galaad?

¹⁶ ToTeotsij nojkia kinmachtijtok toikniuaj ika nopa Escuela de Galaad. Katli nopaya momachtiaj kinpaleuia nojua tlauel ma kinekikaj tlajtolmoyauasej. Pejkej momachtiaj ipan nopa escuela ipan 1943, uan 8,500 toikniuaj momachtijtokej nopaya uan kintitlantokej ipan 170 altepemej. Ipan xiuitl 2011, pejkej kintlaneuij katli tepaxalouaj chijchikuasej mestli, precursores especiales, katli tlatekipanouaj Betel uan misioneros katli ayamo momachtijtokej nopaya.

17. ¿Kenijkatsa tlapaleuijtok nopa Escuela de Galaad?

¹⁷ ¿Kenijkatsa tlapaleuijtok nopa Escuela de Galaad? Ma timoiljuikaj tlen panok ne Japón. Ipan agosto, 1949, san itstoyaj nechka matlaktli tlajtolmoyauanij. Teipa asitoj 13 misioneros katli tlajtolmoyauatoj ininuaya. Ipan ni tonali, itstokej se 216,000 tlajtolmoyauanij, ¡uan nechka tlajko tlatekipanouaj kej precursores regulares o auxiliares!

18. ¿Kanke nojkia kinmachtiaj Jehová itekipanojkauaj?

¹⁸ Jehová itekipanojkauaj nojkia yauij Kampa kinmachtiaj ueuejtlakamej, Kampa kinmachtiaj precursores, Kampa kinmachtiaj tlajtolmoyauanij, Kampa kinmachtiaj katli tepaxalouaj chijchikuasej mestli uan ininsiuajuaj, uan Kampa kinmachtiaj katli kiyakanaj Betel uan ininsiuajuaj. Nochi ni tlauel kinpaleuijtok tlakamej uan siuamej uan kichijtok kuali ma tlaneltokakaj. Ni kinextia Jesús nojua techmachtijtok.

19. ¿Tlake kiijtok toikni Russell tlen tlajtolmoyaualistli, uan kenijkatsa mochijtok tlen kiijtok?

¹⁹ ToTeotsij iTlanauatijkayo tekichijtok kipano cien xiuitl uan toTlanauatijka Jesús kiyakantok tlajtolmoyaualistli. Ipan xiuitl 1916, toikni Russell kiijtok: “Nopa kuali tlamachtili tlauel nimantsi momoyajti uan nojua momoyauas, pampa tojuantij tijmoyauasej ‘toTeotsij iTlanauatijkayo’ ipan nochi Tlaltipaktli” (La fe en marcha, de A. H. Macmillan, iamayo 69). Toikni Russell kimatiyaya titlajtolmoyauaskiaj ipan nochi Tlaltipaktli, uan kej nopa mochijtok. ¡Nelia tlauel tijtlaskamatiliaj Jehová pampa techmakatok miak tlamantli pampa kineki ma tijchiuakaj tlen technauatijtok!