De talen van de mens
DOOR ONTWAAKT!-CORRESPONDENT IN LAOS
HOEZEER zijn de mensen niet verdeeld doordat zij verschillende talen spreken! Geleerden hebben ongeveer 3000 gesproken talen geteld.a Als alle dialecten (plaatselijke vormen van een taal) nog bij bovenstaand cijfer zouden worden opgeteld, zou het waarschijnlijk nog veel hoger zijn. Maar dan komt men in sommige gevallen wel voor de vraag te staan wat als een afzonderlijke taal moet worden opgevat en wat als een dialect. Zelfs deskundigen kunnen hieromtrent soms geen uitsluitsel geven. Want zelfs wanneer mensen dialecten spreken die zogenaamd tot dezelfde taal behoren, kan het gebeuren dat zij elkaar niet verstaan.
Toch is er een tijd geweest dat alle mensen dezelfde taal spraken. Jehovah God zelf, de Schepper van de mens, heeft verschillende talen in het leven geroepen ten einde de mensen te beperken in de mogelijkheid voor verkeerde doeleinden met elkaar samen te werken. Door zijn daad kwam er een einde aan de Godonterende Toren van Babel en werden de bouwers ervan gedwongen zich over de hele aarde te verspreiden. — Gen. 11:1-9.
De meeste talen kunnen worden bijeengevoegd tot het geringe aantal van maar ongeveer tien taalfamilies (ook hier worden door verschillende autoriteiten verschillende getallen aangegeven). Alle talen in een zelfde familie stammen af van één oude grondtaal, en in veel gevallen is die grondtaal uitgestorven.
Veel mensen weten dat Frans, Italiaans, Spaans, Portugees en verscheidene andere talen alle moderne variëteiten zijn van een sterk veranderd Latijn. Weinigen zijn zich echter bewust van het feit dat zelfs het Latijn slechts als een lid van een grotere taalfamilie wordt beschouwd. Te zamen met heel veel andere talen in Europa en India stamt het Latijn naar zeggen af van een verdwenen oertaal, het Indo-europees genaamd.
Wij weten niet precies hoeveel grondtalen Jehovah in Babel in het leven heeft geroepen, aangezien het bijvoorbeeld niet mogelijk lijkt sommige talen, zoals het Japans en het Baskisch, in een bekende taalfamilie onder te brengen, terwijl heel veel andere talen verdwenen zijn. Mogelijk zijn er maar betrekkelijk weinig grondtalen geweest. In de loop van de tijd ontstonden er onder de mensen die een zelfde taal spraken, groepen die zich gingen isoleren en eeuwenlang geen contact meer met elkaar hadden, zodat hun taalgebruik begon te verschillen, waardoor er twee of meer talen ontstonden waar er eerst slechts één was.
Elke levende taal verandert voortdurend; u hoeft alleen maar de Statenvertaling van de bijbel te lezen om te zien hoezeer het Nederlands in ongeveer 330 jaar, ondanks de stabiliserende invloed van de boekdrukkunst en goede communicatiemogelijkheden, is veranderd. Langzamerhand konden de afgescheiden groepen elkaar dus niet meer begrijpen. De ontstane talen hebben evenwel genoeg gemeenschappelijke kenmerken om te kunnen vaststellen dat ze aan elkaar verwant zijn.
De Indo-europese taalfamilie
Laten wij één taalfamilie eens wat nauwkeuriger bekijken. Ongeveer de helft van de wereldbevolking spreekt een taal die tot de Indo-europese familie wordt gerekend. Het is bijvoorbeeld geen toeval dat het woord voor het getal drie in het Russisch (tri), Duits (drei), Frans (trois), Deens (tre), Engels (three), Iers (trí), Grieks (treis), Litouws (trys), Sanskrit (trí), Albanees (tre), enz., zoveel overeenkomst vertoont. Al deze talen stammen naar verluidt af van het verdwenen Indo-europees.
Verscheidene van deze talen lijken meer op kleinkinderen dan op kinderen van deze oertaal, daar men aanneemt dat vele afstammen van ook reeds verdwenen talen die zelf weer hun oorsprong vonden in het Indo-europees. Zo rekent men bijvoorbeeld het Welsh, het Bretons, het Gaelisch, enz., tot talen die afstammen van een oude Keltische taal die is ontsprongen uit het Indo-europees. Het Russisch, Pools, Servisch, Tsjechisch, enz., gaan terug op een oude Slavische grondtaal. Het Engels, Nederlands, Duits, enz., stammen van een gemeenschappelijk Germaanse grondtaal af.
Het classificeren van talen
Slechts betrekkelijk kort geleden, ongeveer sedert het einde van de achttiende eeuw, zijn linguïsten begonnen met een onderzoek naar de geschiedenis en de onderlinge verwantschap van de levende talen. Voordien waren zij geneigd alleen maar het geschreven woordbeeld van de woorden in verschillende talen met elkaar te vergelijken, maar de familieverwantschap strekt zich over veel meer bijzonderheden uit. Zelfs als twee talen maar weinig overeenkomstige woorden bezitten, kan de wijze waarop in die talen een zin opgebouwd wordt, toch zoveel op elkaar lijken dat er een bepaalde verwantschap kan worden aangetoond.
Neem bijvoorbeeld eens het Lao en het Chinees. Het zal moeilijk zijn om in deze twee talen veel woorden te vinden die met elkaar overeenkomen, toch hebben ze drie andere belangrijke kenmerken gemeen. Ten eerste kan in beide talen één woord geheel verschillende betekenissen hebben naar gelang van de toon waarop men het uitspreekt. Zo betekent bijvoorbeeld het woord mu in het Lao, op een lage toon gesproken vriend, terwijl het op een stijgende toon uitgesproken, big betekent.
Ten tweede bestaan de meeste woorden uit één lettergreep of zijn samengesteld uit een keten van samengevoegde, eenlettergrepige woorden.
Ten derde moet men, als men spreekt over een aantal personen of zaken, elke keer een woord — classificator genoemd — gebruiken om de klasse van personen of zaken aan te duiden waartoe ze behoren. Een Laotiaan kan dus niet eenvoudig spreken over „drie meisjes”, maar moet zeggen: ’Meisje, drie personen’, daarmee aantonend dat meisjes tot de klasse van ’mensen’ behoren. Deze drie kenmerken wijzen erop dat het Chinees en het Lao verwante talen zijn binnen een zelfde taalfamilie.
Aan de andere kant wordt er geen grote waarde gehecht aan het schrift waarin een taal wordt geschreven. Het Engels en het Vietnamees gebruiken beide het Romeinse alfabet — dat in Vietnam in de zeventiende eeuw kunstmatig is ingevoerd — maar de talen zijn zeer verschillend. Het Japans en het Chinees gebruiken overeenkomstige lettertekens, waardoor sommige mensen ertoe worden gebracht ze met elkaar in verband te brengen. Toch worden ze in geheel verschillende taalfamilies ondergebracht. Omgekeerd gebruikt men bij het Engels en het Russisch verschillend schrift, terwijl deze talen als verre verwanten in dezelfde taalfamilie zijn op genomen.
Leermoeilijkheden
Misschien begrijpt u nu waarom sommige talen voor ons veel makkelijker te leren zijn dan andere. Bij een vreemde taal die tot dezelfde taalfamilie behoort als onze moedertaal, zullen gewoonlijk heel wat klanken, woorden of zinspatronen ons vertrouwd voorkomen. Hoe minder verwant een andere taal aan de onze is, des te vreemder wij haar zullen vinden. In het begin zullen wij misschien zelfs niet eens de klanken kunnen uitspreken, terwijl de woordvolgorde ons bizar zal aandoen.
Vergelijk bijvoorbeeld eens de Duitse getallen van één tot en met tien met de Nederlandse: eins, zwei, drei, vier, fünf, sechs, sieben, acht, neun, zehn. Vooral als u in gedachten houdt dat de Duitse „z” uitgesproken wordt als „ts”, ziet u hoeveel ze op elkaar lijken. En kijk nu eens naar dezelfde getallen in het Lao: neung, sochng, sachm, si, ha, hok, tsjet, bpaat, gow, sip. Geen enkele klank komt overeen met het Nederlands. En hoe groot zou het verschil wel niet worden als in schrift zou kunnen worden aangegeven dat elk getal in het Lao op een bepaalde toon moet worden uitgesproken die bij het woord moet worden onthouden!
Neem eens het verschijnsel van woordvolgorde onder de loep. In het Nederlands kunt u vragen: „Hoeveel dochters hebt u?” In het Duits zou dat zijn: „Wieviele Töchter haben Sie?” In deze zin is de structuur woord voor woord gelijk aan die van het Nederlands. Maar de Laotiaan vraagt: „Tsjow mi luk sow tjsag kon?”, wat letterlijk betekent: „U hebt kind vrouwelijk hoeveel personen?” Wat opbouw betreft, geheel verschillend van de Nederlandse zin.
Vaak hebben woorden die in een bepaalde taal voorkomen, geen equivalent in talen van andere families. Bijgevolg is het veel moeilijker om in een taal te vertalen die tot een andere familie behoort. Zo gebruikt bijvoorbeeld het tijdschrift De Wachttoren in het Siamees voor het weergeven van de Engelse woorden sympathy (sympathie), empathy (empathie) en consideration (consideratie) hetzelfde woord. In het Siamees (of het daaraan nauw verwante Lao) bestaan geen verschillende woorden om bovenstaande, subtiel van elkaar verschillende begrippen weer te geven. Aan de andere kant moet men het in het Engels met het ene woord carry (dragen) doen, terwijl er in het Lao en het Siamees verschillende woorden zijn om aan te duiden of het dragen „met de hand”, „op de schouder”, „aan een draagstok”, „in de armen” of „op de rug” geschiedt.
Om leerlingen met zulke aparte kenmerken van bepaalde talen vertrouwd te maken, heeft men nieuwe onderwijsmethoden ontworpen. Een van die methoden is de zogenaamde directe methode. De leerling maakt zich meteen vanaf het begin eenvoudige zinnen en zinspatronen eigen. De grammatica leert hij voor zover deze betrekking heeft op de zinnen die hij reeds heeft geleerd, in plaats van zich daar in het begin reeds in te werpen en lange woordenrijen van buiten te leren zonder nog de eenvoudigste zin te kunnen spreken of verstaan.
In de eerste eeuw van onze gewone tijdrekening schonk God sommige mensen het wonderbare vermogen om in talen te spreken die zij nog nooit hadden geleerd. In deze tijd heeft niemand een dergelijke gave van God ontvangen. Dit is echter ook niet nodig. Mensen die het goede nieuws van Gods koninkrijk in een andere plaats willen helpen verkondigen, zullen nauwgezet de taal moeten leren die daar gesproken wordt. Als oprechte mensen echter gunstig op deze boodschap reageren, is het al heel snel zo dat het predikingswerk voornamelijk wordt verricht door mannen en vrouwen die tot de plaatselijke bevolking behoren, mensen die welke taal maar ook spreken van de verschillende taalfamilies die op aarde voorkomen. Dus onder degenen die met elkaar willen samenwerken om Jehovah, Degene die de mens de gave van de taal heeft geschonken, te loven, triomfeert het verenigende woord van de waarheid over de verdeeldheid-brengende taalverwarring.
[Voetnoten]
a World Book Encyclopedia uitg. 1970, Deel 12, blz. 62.
[Tabel op blz. 14]
(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)
INDO-EUROPEES
HINDI SANSKRIT
PERZISCH
OUD PERZISCH
ARISCH
ARMEENS
ALBANEES
BALTO-SLAVISCH
BALTISCH LITOUWS
SLOWAAKS
SLAVISCH
POOLS
BULGAARS
RUSSISCH
GERMAANS
GRIEKS
NIEUWGRIEKS
OSKISCH
LATIJN ITALISCH
ROEMEENS
ITALIAANS
PORTUGEES
SPAANS
FRANS
KELTISCH
BRITS
BRETONS
WELSH
SCHOTS
IERS
GOTISCH
OUDDUITS
OUDNOORS
IJSLANDS
DEENS
NOORS
ZWEEDS
ANGELSAKSISCH
ENGELS
DUITS
NEDERLANDS