Zij wonen naast een tijdbom!
Door Ontwaakt!-correspondent op de Filippijnen
ZOU u graag naast een tijdbom willen wonen? Zo een die op elk moment met een enorme vernietigende kracht zou kunnen ontploffen? „Niet bepaald een plezierig vooruitzicht”, zegt u? Toch is dit de toestand waarin duizenden mensen in de steden en barrios (dorpjes) rondom de majestueuze Mayonvulkaan op de Filippijnen leven.
Meestentijds troont deze 2400 meter hoge Mayon kalm en vredig boven de vruchtbare groene vlakten van de provincie Albay, in het zuidelijke deel van het eiland Luzon. De volmaakt gevormde berg, met een volkomen regelmatige kegel, domineert de omgeving kilometers in de omtrek en is voor velen het symbool van deze mooie streek. Somtijds ontploft deze tijdbom echter. Door de jaren heen heeft deze vurige berg duizenden levens opgeëist, wanneer het vredige landschap werd verzengd door gesmolten lava, gloeiend hete as en enorme, verschroeiende keien, die met een onvoorstelbare kracht midden tussen de weerloze bamboewoninkjes aan de voet van de berg werden gesmeten.
Vandaar dat veel mensen die reeds lang in dit gebied wonen, wel een verhaal over de vulkaan kunnen vertellen. En daar is dit jaar weer een hoofdstuk aan toegevoegd. Het leven van talloze mensen is tijdelijk in de war geweest toen de tijdbom weer scheen te gaan tikken.
Vroegere uitbarstingen
De Mayon heeft vele malen geweldige uitbarstingen gekend, waarbij vaak levens te betreuren vielen. De meest vernietigende uitbarsting vond plaats in februari 1814, toen in de steden Cagsawa, Camalig en Budiao 1200 mensen de dood vonden. Een herinnering aan die ramp in het gebied van Cagsawa is het bovenste deel van een oude, in Spaanse stijl gebouwde kerk. De rest van het gebouw werd onder een hagel van keien en as begraven, te zamen met de onfortuinlijke parochianen die er hun toevlucht hadden gezocht in de hoop aan de razernij van de uitbarsting te ontsnappen.
De laatste uitbarsting vond in 1968 plaats en aangezien de Mayon de reputatie heeft opgebouwd om de tien jaar voor een uitbarsting te zorgen, waren velen bevreesd voor wat het jaar 1978 zou brengen. Hun vraag werd in mei beantwoord! Op 3 mei scheen de machtige berg ’zijn keel te schrapen’, klaar voor een ontwaken. Gedurende een periode van 24 uur werden door de altijd waakzame observatieposten rond de vulkaan 12 aardbevingen geregistreerd. Er werden op de zuidwesthelling lavastroompjes waargenomen, terwijl men rommelende en stampende geluiden hoorde. Witte stoom en blauw gas stegen uit de krater op.
Op hun hoede
Onmiddellijk werd in het gebied een „noodtoestand” afgekondigd. Een ongeveer 6 kilometer brede gevarenzone rondom de krater werd tot verboden terrein verklaard en bedreigde dorpen werden voor een snelle evacuatie gereedgemaakt. Er bestond een zeer reële kans op levensgevaar.
Naarmate de toestand van de vulkaan dreigender werd, deed de regering wat ze kon om een tragedie te voorkomen. Door middel van de nieuwsmedia werden de mensen ingelicht over de meest waarschijnlijke gezondheidsproblemen die zij ten gevolge van een mogelijke evacuatie en door de werking van de vulkaan zelf, konden verwachten. Zij werden gewaarschuwd voor zowel botbreuken, brandwonden, shock en ademhalingsmoeilijkheden, als voor diarree en andere darmstoornissen. De mensen hoorden over de gevaren van hete luchtstromingen van de lavastromen, rollend gesmolten gesteente, kloven die veroorzaakt werden door aardbevingen en veranderingen in de loop van rivieren. Mensen met ademhalingsproblemen werden gewaarschuwd voor mogelijke asregens.
Terwijl de hele omgeving zich gereedmaakte, ging de berg langzamerhand steeds intensiever werken. Op 8 mei was de lava tot het midden van de zuidwestelijke helling omlaaggekropen. Aan de zuidkant hoopte zich op ongeveer 700 meter beneden de rand van de krater vulkanisch puin op. Dit leverde in het geval van zware regens gevaar op voor een modderlawine. Sommige mensen verlieten vrijwillig hun huis en trokken in de tijdelijke onderkomens van de regering. In bepaalde streken meldden de bewoners dat zij de hete lucht van de lava konden voelen.
Tijd om te evacueren!
Op 9 mei werd veel bewoners van de zuidwestelijke helling — het gebied dat het meest door de lavastroom werd bedreigd — aangezegd dat zij moesten evacueren. Van toen af werd de werking van de vulkaan uitgebreid in de nieuwsbladen bericht. Spoedig stroomden toeristen naar de provinciehoofdstad Legaspi, op 14 kilometer afstand van de vulkaan. Het aanschouwen van de gloeiende lava, de stoom en de rook, en het horen rommelen van de enorme berg waren onvergetelijke ervaringen. Een ooggetuige zei: „Gezien tegen de donkere schaduw van de krater bij nacht, lijkt de roodgloeiende lava die langzaam langs de helling naar beneden schuift, op een geweldige komeet aan de hemel.” Een ander vertelde: „Het was alsof rivieren van goud uit een geweldige fontein naar beneden begonnen te stromen, terwijl ze robijnrode edelstenen met zich meedroegen die telkens opglansden.”
Terwijl de maand mei zich voortspoedde, werd het leven van de plaatselijke bewoners steeds meer door de rusteloze vulkaan in de war gestuurd. Tegen 11 mei werd er op de zuidoostelijke helling lava waargenomen. De mensen daar werden gewaarschuwd voor het gevaar van modderlawines en heet regenwater. Volgens berichten waren tegen de 12de mei 7500 mensen geëvacueerd. Voor de eerste maal werd er vuur uit de top van de berg gespuwd en in die periode van 24 uur werden 42 vulkanische aardbevingen gemeld. Men verwachtte dat de grote klap nu heel dichtbij was.
De ouderen letten op de wilde zwijnen
Sommigen maakten zich echter niet zo bezorgd. Bepaalde oudere inwoners hadden opgemerkt dat de wilde zwijnen en andere dieren hun woonplaatsen in de bossen op de hellingen van de Mayon nog niet hadden verlaten. Hieruit concludeerden deze mensen dat er nog geen onmiddellijk gevaar voor een grote uitbarsting bestond. Een bejaarde man was, naar men berichtte, niet bereid zijn huis te verlaten. Waarom? Wel, hij herinnerde zich dat hij in 1968 de zwavellucht van de uitbarstende vulkaan had kunnen ruiken. Hij meende dat er geen werkelijk gevaar bestond zolang hij deze lucht nog niet kon ruiken.
Ondertussen bleef de vulkaan werken. Op 15 mei kon men op een 24 kilometer afstand zware explosies en sterke aardschokken onderscheiden. Aswolken werden tot 760 meter boven de top uitgestoten. De lava had nu het beboste gebied bereikt en sommige bomen vatten vlam. Spoedig waren meer mensen door de zware as gedwongen hun huis te verlaten. Eén gezin klaagde dat zij hun voedsel niet konden opeten vanwege de as die er steeds op neerviel. Het aantal vluchtelingen nam toe.
Met as beladen wolken stegen nu tot 1500 meter hoog de lucht in. Volgens de berichten werden huizenhoge rotsblokken ruim 180 meter boven de kraterrand omhooggeworpen. Stromen vlammende, roodgloeiende lava bleven langs de hellingen van de berg omlaagstromen. Ondertussen werden meer dan 20.000 evacués in 22 evacuatiecentra verzorgd.
En verder?
Toen begon het plotseling allemaal af te zwakken. Ofschoon het onderaardse gerommel nog een poosje aanhield en er nog een paar korte schokken werden gevoeld, merkte men op dat er minder beweging in de lava zat en er niet zoveel as meer viel. Langzamerhand, tegen het eind van mei, stopte de machtige berg met zijn spectaculaire vertoning. Begin juni was de Mayonvulkaan, afgezien van nog een paar lavastroompjes, opnieuw een toonbeeld van schoonheid, zich kalm verheffend boven de groene en vruchtbare vlakten van Albay.
Eén klein meisje zal haar leven lang bij deze uitbarsting betrokken blijven. Haar naam, Mayona, zal een blijvende herinnering zijn aan het feit dat zij gedurende de korte opleving van de berg werd geboren. Ondertussen konden meer dan 20.000 dorpsbewoners de evacuatiecentra verlaten. Hun leven was gedurende een paar weken volkomen in de war geweest. Zij hadden hun huis moeten achterlaten, zonder te weten of zij het ooit nog zouden terugzien.
Nu zijn deze mensen, die naast de vulkaan wonen, weer thuis en leiden weer een normaal leven, maar wellicht houden zij hun gigantische buurman behoedzaam in het oog en vragen zij zich af wanneer hij weer angst en verwarring in hun leven zal brengen.
Dat wil het zeggen naast een torenhoge tijdbom te wonen!