Jonge mensen vragen . . .

Waarom is het zo moeilijk om vrienden te blijven?

EEN meisje sprak niet meer met Sabina enkel omdat zij tijdens een honkbalwedstrijd op school geen home-run had geslagen. Een ander meisje verbrak hun vriendschap omdat Sabina haar bij een toets niet wilde helpen spieken. Een derde meisje bekritiseerde en beledigde Sabina constant in het bijzijn van anderen. Sabina kwam daardoor achter een vaak pijnlijke waarheid: Het is niet altijd gemakkelijk een vriendschap in stand te houden.

’Zij heeft mijn geheim verraden!’ ’Hij negeert me!’ ’Achter mijn rug steekt ze de draak met me!’ ’Het wordt me te benauwend, ik krijg geen lucht meer.’ Menige hechte vriendschap heeft het onder een golf van dergelijke klachten begeven.

Kwetsbare vriendschappen

Waarom blijken vriendschappen vaak zo kwetsbaar te zijn? De bijbel zegt: „Allen hebben gezondigd en bereiken niet de heerlijkheid Gods” (Romeinen 3:23). Door onze onvolmaaktheid zijn wij niet alleen geneigd fouten te begaan maar is ook de harmonie met zowel God als onze naaste ver te zoeken. Wij worden geplaagd door gevoelens van schuld en onzekerheid, voelen ons gauw beledigd en gauw bedreigd. Aangezien wij ook geneigd zijn tot woede, opvliegendheid, ongeduldigheid en jaloezie — andere kenmerken van onvolmaaktheid — zullen wij elkaar eerder ’aan stukken breken’ dan de vriendschapsbanden onderhouden. — Spreuken 18:24.

Tienervriendschappen kunnen dus kwetsbaar zijn. Zulke banden zijn immers (met name onder jonge meisjes) vaak uiterst vertrouwelijk. En terwijl het voordelen heeft een vriendin te hebben met wie je iedere gedachte en al je gevoelens deelt, heeft het ook zijn nadelen. Let eens op wat de Russische onderzoekers Kon en Losenkov opmerkten: „De intense behoefte aan het uitwisselen van vertrouwelijkheden kan een potentiële bron van misverstanden en conflicten zijn.”

Ook de emotionele ontwikkeling die je tijdens je tienerjaren doormaakt, kan de vriendschap negatief beïnvloeden. Een schrijver zei het zo: Vóór de puberteit „is onze persoonlijkheid minder uitgesproken, zijn onze interesses en doelstellingen minder scherp omlijnd; wij zijn ons er nog niet zo goed van bewust wie wij zijn”. Maar als wij het einde van onze tienerjaren naderen, „beginnen wij meer op volwassenen te lijken, individuen met eigen doelstellingen en idealen en interesses. Dit . . . kan het moeilijk maken om de intieme band te bewaren met oude vrienden die zich anders hebben ontwikkeld dan wij. Het is dan ook onvermijdelijk dat je wat uit elkaar groeit.”

Tot slot zijn sommige vriendschappen meer op eigenbelang gebaseerd dan op wederzijdse liefde, meer op het verlangen te ontvangen dan op de bereidheid te geven. Sabina’s ervaring (die aan het begin verteld werd) illustreert hoe gemakkelijk er een eind aan zulke zogenaamde vriendschappen komt als er niet aan de zelfzuchtige verwachtingen wordt voldaan. Wat kun je echter doen als een dierbare vriendschap op de klippen dreigt te lopen?

Wees loyaal

Joanna vertrouwde een van haar vriendinnen een geheim toe, iets heel persoonlijks, en vroeg haar uitdrukkelijk het aan niemand te vertellen. Een paar dagen later kwam zij tot de ontdekking dat verscheidene anderen er alles van wisten. In het besef dat haar vriendin haar geheim verraden had, zei Joanna: „Ik heb het haar vergeven, maar ik zal nooit meer zo’n vertrouwen in haar stellen. Onze vriendschap zal nooit meer hetzelfde zijn.” Loyaliteit maakt beslist een belangrijk onderdeel van vriendschap uit. De bijbel vertelt ons dat David en Jonathan zelfs zwoeren elkaar loyaal te zullen blijven! (1 Samuël 20:15-17) Maar als een vriendin je vertrouwen beschaamt, is het dan gedaan met de vriendschap?

Dat hoeft niet per se. Het is waar dat het beschamen van je vertrouwen niet goedgepraat kan worden. Maar was het van jouw kant om te beginnen wel verstandig om je vriendin met de informatie te belasten? „Wie altijd iets over anderen te vertellen weet, verraadt ook geheimen”, waarschuwt de spreukendichter. „Met iemand die zo loslippig is, moet je je niet inlaten” (Spreuken 20:19, Groot Nieuws Bijbel). Het ontbreekt jongeren vaak aan de rijpheid om iets geheim te houden. De jeugdpsychiater dr. Jane Anderson brengt ons bovendien in herinnering: „Zelfs een goede vriend [of vriendin] kan soms in de verleiding komen een geheim te verklappen als dat [hem of haar] wat aandacht en aanzien oplevert. Dat maakt [hem of haar] nog niet tot een slechterik — alleen onvolwassen.” Als je met een ernstig probleem zit, kan het voor jou een oplossing zijn een rijpe volwassene in vertrouwen te nemen.

En als jouzelf iets persoonlijks wordt toevertrouwd? Wees dan loyaal en „verraad niet het geheim van een ander. Als iemand dat hoort, zou hij u honen en uw slechte naam zou niet meer verdwijnen.” — Spreuken 25:9, 10, WV.

’Het wordt me te benauwend’

Wanneer Joe een keer met iemand anders wilde optrekken — of gewoon even alleen wilde zijn — werd zijn vriend kwaad. Het gevolg was dat Joe zich onder druk gezet en gefrustreerd begon te voelen.

Als je een vriend of vriendin behandelt alsof hij of zij je exclusieve eigendom is, kun je de vriendschap verstikken. Het is waar dat het alleen maar normaal is dat je je gekwetst en onzeker voelt als een goede vriend of vriendin het gezelschap van anderen gaat zoeken. Maar wordt de situatie er beter op als je je benauwend bezitterig opstelt? Volgens Spreuken 25:17 (GNB) niet: „Ga niet te dikwijls bij een vriend op bezoek, anders krijgt hij genoeg van je, krijgt hij een hekel aan je.”

Jezus Christus was bijzonder bevriend met zijn discipel Johannes (Johannes 13:23). Toch sloot Jezus anderen niet buiten maar verklaarde met betrekking tot al zijn discipelen: „Gij zijt mijn vrienden” (Johannes 15:14). Zo is er ook in de hechtste vriendschap ruimte voor andere relaties. De bijbel spoort christenen er in feite toe aan zich in hun vriendschappen te ’verruimen’. — 2 Korinthiërs 6:13.

En als jij degene bent die het gevoel heeft door de bezitterige houding van een vriend of vriendin te stikken? „Bepleit [dan] uw eigen zaak met uw naaste” en laat je vriend of vriendin weten hoe je je voelt (Spreuken 25:9). Je belangstelling voor andere mensen en andere dingen kan heel pijnlijk voor hem of haar zijn. Hij of zij kan bang zijn dat dit een teken is dat jullie vriendschap haar langste tijd gehad heeft. Verzeker je vriend of vriendin ervan dat dit niet het geval is en dat je alleen wat meer ademruimte wilt.

Gebrek aan respect

De onderzoekers Youniss en Smollar ontdekten dat „daden die van gebrek aan respect getuigen”, tot de voornaamste oorzaken van conflicten in tienervriendschappen behoren. Klachten als ’Hij schold me uit!’ of ’Zij kleineert me waar anderen bij zijn!’ komen veel voor. Het spreekt voor zich dat het pijn doet als je onvriendelijk behandeld wordt door iemand van wie je houdt. De wijze waarop wij behandeld worden, is echter vaak een weerspiegeling van de manier waarop wij anderen behandelen. Jezus zei: „Alle dingen dan die gij wilt dat de mensen voor u doen, moet ook gij insgelijks voor hen doen.” Zou het kunnen zijn dat je de Gulden Regel iets meer moet toepassen in je vriendschappen? — Matthéüs 7:2, 12.

Een andere vraag die je jezelf zou kunnen stellen, is of je jezelf tot het mikpunt van spot hebt gemaakt — misschien door te veel of dwaas gepraat (Spreuken 15:2). Zo ja, dan kan het nodig zijn dat je veranderingen aanbrengt. Toen Jezus op aarde was, behandelden zelfs zijn vijanden hem met respect. Maar dat kwam niet doordat Jezus overal eiste dat de mensen hem zo behandelden. Nee, hij gedroeg zich op een manier die anderen aanleiding gaf tot een respectvolle bejegening. Door een rijp christelijk voorbeeld te geven ’in spreken en in gedrag’, kun je hetzelfde bereiken. — 1 Timótheüs 4:12.

Maar als het gebrek aan respect nu volkomen ongerechtvaardigd is? Nogmaals, praat erover. ’Iemand de andere wang toekeren’ betekent niet noodzakelijkerwijs dat je je stilzwijgend een onrechtvaardige behandeling laat welgevallen (Matthéüs 5:39; vergelijk 2 Korinthiërs 11:20). Dus waarom zou je niet ’waarheid spreken’ met je vriend of vriendin en hem of haar laten weten hoezeer zijn of haar daden je grieven? (Efeziërs 4:25) Benader het probleem kalm, met de bedoeling jullie vriendschap te herstellen — niet om je te wreken.

„Probeer het te vermijden dingen te zeggen als: ’Je behandelt me als een stuk vuil!’”, raadde een artikel in het tijdschrift ’Teen aan. „Beperk je in plaats daarvan tot jouw gevoelens: ’Ik voel me gekwetst en opgelaten als ik geplaagd of genegeerd word in het bijzijn van de andere meisjes. Ik krijg dan het gevoel dat je niet om me geeft. Kunnen we erover praten?’”

Samantha zag zich genoodzaakt zo’n ernstig gesprek met een vriendin te hebben. Zij ontdekte dat haar vriendin achter haar rug over haar kletste. Samantha besloot er met haar over te praten. „Aanvankelijk was ik nerveus,” vertelt zij, „maar het was de moeite waard.” Samantha kwam erachter dat er een paar misverstanden in het spel waren en dat de opmerkingen van haar vriendin niet zo erg waren als verteld werd (Spreuken 15:22). „We zijn nu betere vriendinnen”, vertelt Samantha.

Toegegeven, niet alle botsingen tussen vrienden hebben zo’n goede afloop. En als je vriend of vriendin niet van plan is veranderingen aan te brengen of zich zelfzuchtig, onattent of onverschillig ten aanzien van jouw gevoelens betoont, dan kan het tijd zijn om ergens anders omgang te zoeken (Spreuken 17:17). Gewoonlijk echter kan, met vastberadenheid en inzet van beide kanten, de vriendschap gered worden. En als je nadenkt over de intense vreugde en voldoening die een hechte vriendschap schenkt, is dat dan niet de moeite waard? — Spreuken 27:9.

[Illustratie op blz. 26]

Iemand die bezitterig is, behandelt een vriend of vriendin als zijn persoonlijke eigendom