Die prachtige kristallen uit Kofoe

Door Ontwaakt!-correspondent in Japan

BENT u ooit gefascineerd geweest door de schoonheid van kristallen sieraden of siervoorwerpen? Waarschijnlijk wel. Maar zoals de meesten van ons weet u waarschijnlijk niet hoe ze worden gemaakt. Laten wij voor meer informatie daarover eens naar het Japanse Kofoe gaan, een stad ten noordwesten van de beroemde berg Foedji. Het is een van de grootste siersteenverwerkingscentra ter wereld.

Eerst gaan wij een bezoek brengen aan het Instituut voor Edelsteenresearch, waar het personeel ons informeert over archeologische vondsten waaruit blijkt dat in vroeger tijden Japanse krijgers kristallen als punten voor hun pijlen gebruikten. Sommige pijlpunten kunnen wel uit de tijd van Christus dateren. Wij horen ook over de rol die kristallen in de godsdienst hebben gespeeld. In het sjintoïsme nemen objecten in de natuur, zoals de zon, bergen, bomen en stenen, een centrale plaats in. Alles wat afweek van het gewone kwam in aanmerking voor aanbidding. Wanneer er ongewone kristallen werden gevonden, werden die dan ook in plaatselijke heiligdommen bewaard.

In Japans feodale tijdperk werden er zelden kristallen gekocht of verkocht. Maar in 1867 ging keizer Méidji regeren en kort daarna kwam er een eind aan het feodale stelsel. Door deze verandering kon men nu vrij kristallen delven en verkopen. Kofoes kristalindustrie was geboren.

Wat zijn kristallen?

Professor Kenro Tsoenoda van de Jamanasji-universiteit antwoordt: „Het woord ’kristal’ kan slaan op elke vaste stof waarvan de atomen in een regelmatig, zich telkens herhalend patroon zijn gerangschikt. Diamanten, sneeuwvlokken en zelfs gewoon tafelzout zijn kristallijn van structuur.”

Hoe zijn de kristallen ontstaan? Professor Tsoenoda antwoordt: „Kwartskristallen bestaan uit silicium en zuurstof, de twee elementen die in de aardkorst het meest voorkomen. Na de schepping van de aarde koelde ze af en kwamen de lichtere chemische stoffen bovendrijven. Toen ze hard werden, vormde zich een dunne, keiharde korst. Soms brak er echter heet granietachtig magma uit het inwendige van de aarde door deze korst heen. Het resultaat: een vulkaan. Andere keren rees het magma slechts voldoende omhoog om een welving van de aardkorst te veroorzaken.” In de loop van de eeuwen heeft het voortdurende opkomen en langzaam afkoelen van het hete magma een mengeling van precies de juiste elementen, temperaturen en druk teweeggebracht voor de vorming van heldere kwartskristallen.

„Ongeacht hun grootte of vorm”, zo vervolgt de hoogleraar, „hebben deze kristallen altijd zes zijden. Hun gladde, platte vlakken vormen hoeken van 60 graden en komen bovenaan in een punt samen. Natuurlijk zijn ze niet zo hard als diamanten, die onder veel grotere hitte en druk worden gevormd. Ze hebben echter wel een hardheid van zeven in de schaal van Mohs, tegenover negen voor saffieren en robijnen. En ze kunnen behoorlijk groot zijn.”

Van mineraal tot meesterstuk

De heer Momose, eigenaar van een van de grootste ateliers in Kofoe, heeft er vriendelijk in toegestemd ons te laten zien hoe kristallen vanuit hun ruwe vorm in prachtige sierstenen worden omgetoverd. „In vroeger jaren”, zo zegt de heer Momose, „werden de meeste kristallen die hier verwerkt werden, in Japan gedolven. Nu zijn er om economische redenen geen mijnen meer in gebruik in Japan. Elk jaar wordt er zo’n 480 ton kristal geïmporteerd, grotendeels uit Brazilië, maar er komen ook stenen uit Afrika, West-Duitsland en de Verenigde Staten.”

De stenen worden met een carborundumschijf in plakken gesneden, ongeveer zoals u een brood snijdt. Dan geeft een voorman op de steen aan hoe hij elke siersteen gaat slijpen. Om het slijpen te vergemakkelijken, lijmt de vakman de sierstenen op een lange stok. Dan slijpt hij, zittend aan een draaitafel, vakkundig de facetten met de hand. Hij kan ovalen, briljanten, emeralden en andere fraaie vormen slijpen. Vervolgens worden de stenen op een ronddraaiende tafel gepolijst. Uit elke steen is een meesterstuk ontstaan!

Deze stenen winnen zeer aan waarde en schoonheid als ze door een juwelier in een sierlijke zetting worden gevat. Wij bezoeken een plaatselijke juwelier en zien een schitterende uitstalling van sierstenen. Wij constateren dat er van kristal een grote verscheidenheid van voorwerpen gemaakt kan worden: broches, manchetknopen, presse-papiers, dasspelden, oorhangers. En in vitrines tegen de muur zien wij indrukwekkende Foedji’s, kleurrijke vogels en Japanse karpers.

Juweliers maken op schijnbaar ontelbare manieren gebruik van goud, platina, wit goud of zilver om de natuurlijke schoonheid van de sierstenen te laten uitkomen. En de pracht en waarde van de kristallen wordt nog aanzienlijk vergroot door ze te combineren met edelstenen, met diamanten bijvoorbeeld. Minuscule kwartskristallen in heel wat nuchterder zettingen dienen nu echter als oscillatoren in horloges, televisietoestellen, radio’s en andere elektronische apparatuur. En wie weet welke toepassingsmogelijkheden er nog voor gevonden zullen worden? Intussen zijn wij er echter tevreden mee vol bewondering naar hun flonkerende schoonheid te kijken.

[Illustratieverantwoording op blz. 23]

Jamanasjimuseum voor Sierstenen

Het Sjakadomuseum voor de Djômon-cultuur