Wees televisie de baas voordat ze u de baas is
TELEVISIE heeft duizelingwekkende mogelijkheden. Toen de Amerikaanse tv-industrie ontwikkelingslanden overhaalde om televisie te introduceren, schilderde ze hun een waar tv-Utopia voor. Hele landen zouden tot klaslokalen worden; zelfs de meest afgelegen streken zouden op de tv educatieve programma’s over uiterst belangrijke onderwerpen als landbouwtechnieken, bodembehoud en geboortenregeling kunnen volgen. Kinderen zouden natuur- en scheikunde kunnen leren en voordeel kunnen trekken van een steeds bredere culturele uitwisseling.
Natuurlijk gingen dergelijke droombeelden, toen de realiteit van commerciële televisie zich aandiende, grotendeels in rook op — maar niet geheel. Zelfs het hoofd van de Federale Omroepraad, Newton Minow, die tv „een enorme woestenij” noemde, gaf in 1961 in dezelfde toespraak toe dat tv enkele grootse prestaties en kostelijke amusementsprogramma’s op haar naam had.
Dat is heden ten dage beslist nog steeds waar. De tv-journaals houden ons op de hoogte van de wereldgebeurtenissen. Natuurprogramma’s op tv tonen ons een glimp van dingen die wij anders wellicht nooit te zien zouden krijgen: de sierlijkheid waarmee op een vertraagde film een kolibrie door de lucht schijnt te zwemmen; of de zonderlinge dans van bloemen die, met tussenpozen gefotografeerd, uit de grond komen en in een symfonie van kleuren openbarsten. Ook zijn er culturele evenementen, zoals ballet, concertuitvoeringen en opera’s. En verder televisiestukken, films en andere programma’s — sommige behoorlijk diep gravend en inzicht verlenend, andere gewoon goed amusement biedend.
Er zijn educatieve programma’s voor kinderen. Het Nationaal Instituut voor Geestelijke Gezondheid bericht dat net zoals kinderen van geweld op tv agressief gedrag kunnen leren, zij van goede voorbeelden op tv onzelfzuchtigheid, vriendelijkheid en zelfbeheersing kunnen leren. Programma’s die lieten zien wat er in noodsituaties gedaan moest worden, hebben kinderen zelfs het leven gered. Vance Packard schrijft dan ook in Our Endangered Children: „De van afkeer vervulde of moegestreden ouders die hun tv op zolder zetten, gaan in hun reactie waarschijnlijk te ver, tenzij er sprake is van een onbeheersbare situatie met hun kinderen.”
Beheers de situatie
Of wij het nu over volwassenen of over kinderen hebben, de beheersing over de tv vormt de sleutel. Zijn wij de tv de baas, of is de tv ons de baas? Zoals de heer Packard oppert, is voor sommigen de beheersing over de tv alleen maar mogelijk door het ding weg te doen. Maar veel anderen hebben manieren gevonden om nog steeds een beheerst gebruik te maken van de goede kanten die er aan tv zitten. Hier volgen enkele suggesties:
✔ Houd een of twee weken nauwkeurig bij hoe lang uw gezin tv kijkt. Tel aan het eind van die periode de uren op en vraag uzelf af of tv de eraan bestede tijd waard is.
✔ Kijk naar tv-programma’s — in plaats van in zijn algemeenheid tv te kijken. Ga in de programmagegevens na of er iets komt wat het kijken waard is.
✔ Houd tijd vrij om als gezin van gedachten te kunnen wisselen en dingen samen te doen.
✔ Volgens sommige deskundigen is het beter kinderen of jonge tieners geen tv op hun eigen kamer te laten hebben. Ouders zouden namelijk minder gemakkelijk in de gaten kunnen houden waar een kind naar kijkt.
✔ Een videorecorder is, als u zich die probleemloos kunt veroorloven, misschien een uitkomst. Door goede videobanden te huren of hoogstaande programma’s op te nemen en die dan te bekijken als het uitkomt, kunt u met behulp van uw video beheersing uitoefenen over wat er bij u op tv komt — en wanneer bij u de tv aan staat. Pas echter op. Een videorecorder kan, als u hem niet in de hand hebt, de voor de buis doorgebrachte tijd nog doen toenemen of de weg openen voor immorele videobanden.
Wie is uw leraar?
Mensen zijn echte leermachines. Onze zintuigen nemen voortdurend inlichtingen op en overstromen onze hersenen daardoor elke seconde met meer dan 100.000.000 bits informatie. Tot op zekere hoogte kunnen wij de inhoud van die stroom beïnvloeden door te beslissen waarmee wij onze zintuigen voeden. Zoals door de geschiedenis van de tv levendig wordt geïllustreerd, kan de menselijke wil en geest even gemakkelijk verontreinigd worden door wat wij zien, als het lichaam door wat wij eten of drinken.
Hoe gaan wij ons een beeld vormen van de wereld om ons heen? Voor welke informatiebronnen zullen wij kiezen? Wie of wat zal onze leraar zijn? Wat Jezus Christus hieromtrent zei, moet ons aan het denken zetten: „De leerling staat niet boven zijn leraar, maar een ieder die volledig is onderwezen, zal zijn als zijn leraar” (Lukas 6:40, New International Version). Als wij te veel tijd doorbrengen met het tv-toestel als onze leraar, gaan wij die leraar wellicht navolgen door de waarden en maatstaven die hij vertegenwoordigt, over te nemen. Spreuken 13:20 zegt daarover: „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan.”
Zelfs al brengt de tv geen verstandeloze of immorele personen in uw huis, dan nog schiet ze in iets wezenlijks te kort. Haast niets van alles wat er op de tv wordt getoond, gaat zelfs maar enigszins in op een behoefte die ieder menselijk wezen heeft: de geestelijke behoefte. De tv mag er dan erg goed in zijn om de bedroevende puinhoop waarin deze wereld verkeert, aan het licht te brengen, maar wat doet ze om ons te vertellen waarom de mens zichzelf schijnbaar niet kan besturen? Misschien is ze er goed in de juweeltjes van de schepping te laten zien, maar wat doet ze om ons dichter tot onze Schepper te trekken? De tv mag ons dan meenemen naar de uithoeken der aarde, maar kan ze ons vertellen of de mens daar ooit eeuwig in vrede zal leven?
Geen enkel „venster op de wereld” is compleet als het zulke belangrijke geestelijke vragen niet beantwoordt. Juist daarom is de bijbel zo waardevol. Hij biedt ons een „venster op de wereld” vanuit het gezichtspunt van onze Schepper. De bijbel is geschreven om ons te helpen begrijpen wat het doel van het leven is en ons een krachtige hoop voor de toekomst te schenken. Bevredigende antwoorden op de meest kwellende levensvragen zijn moeiteloos beschikbaar. Ze staan op de oneindig boeiende bladzijden van de bijbel en wachten er slechts op gelezen te worden.
Maar waar halen wij de tijd hiervoor vandaan, als wij de tv niet de baas kunnen?