Orthodontie — Wat is erbij betrokken?
UW TANDEN zijn belangrijk! U hebt ze nodig om te eten en te praten, en ze zijn ook een belangrijk onderdeel van een prettige glimlach of lach.
Een verkeerde stand van de tanden kan het moeilijk maken voedsel te kauwen, kan bijdragen tot een tandvleesaandoening en kan verantwoordelijk zijn voor spraakgebreken. Deskundigen hebben ook opgemerkt dat een verkeerde stand van de tanden voor sommigen een sociale handicap kan zijn, daar zij er moeite mee kunnen hebben zich vrij te uiten omdat zij denken dat hun glimlach ontsierd wordt door hun tanden.
Wat is eraan te doen als uw tanden niet recht staan? Wie kan u helpen? Op welke leeftijd? Wat voor behandeling kan toegepast worden? Zal het pijnlijk zijn? Is het altijd nodig?
Onderdeel van de tandheelkunde
Het onderdeel van de tandheelkunde dat zulke problemen behandelt, wordt orthodontie genoemd. Het houdt zich bezig met het corrigeren van gebitsafwijkingen.
Wat zijn de voornaamste functies van de orthodontie? De diagnose en preventie van problemen alsook de constructie van corrigerende apparatuur.
In oude tijden al waren verdrongen, onregelmatige en vooruitstekende tanden een probleem, en pogingen er iets aan te doen gaan terug tot minstens de achtste eeuw v.G.T. Verbazend goed ontworpen vroege orthodontische beugels zijn ontdekt bij Griekse en Etruskische archeologische vondsten.
Thans behandelen in de meeste delen van de wereld gespecialiseerde tandartsen, orthodontisten genoemd, de problemen waarvan een verkeerde stand van de tanden vergezeld gaat. Zij moeten goed op de hoogte zijn van de groei en ontwikkeling van tanden en kaken en van de spieren en weefsels eromheen.
Wat de orthodontie doet
De orthodontie zou gedefinieerd kunnen worden als „het onderdeel van de tandheelkunde dat zich bezighoudt met het volgen, begeleiden en corrigeren van de groeiende en volgroeide dentofaciale structuren”. Ze omvat „het bijstellen van de verhoudingen tussen en bij de tanden en het aangezichtsskelet door het aanwenden van krachten en/of het stimuleren en herdirigeren van de functionele krachten binnen het craniofaciale complex”. Ja, een technische definitie, maar een nauwkeurige.
Bij de orthodontie worden dus krachten uitgeoefend op de tanden of op de structuren eromheen. Dit gebeurt via aangemeten apparaten die de specifieke problemen van elke patiënt corrigeren en daarbij tanden en zelfs beenderen in de juiste positie duwen.
In het bot rond de tanden zitten cellen die osteoclasten en andere cellen die osteoblasten heten. Als gevolg van de door een beugel uitgeoefende krachten worden de osteoclasten aan het werk gezet waar druk wordt uitgeoefend, zodat beenweefsel wordt afgebroken en geresorbeerd. Aan de trekzijde wordt de ruimte overbrugd door nieuw beenweefsel aangemaakt door de osteoblasten. Op die manier verplaatsen de tanden zich langzaam.
Is het niet onaangenaam maandenlang een vreemd lichaam in de mond te moeten dragen dat van metaaldraad, hars en misschien zelfs elastiek gemaakt is? Wanneer apparaten aangebracht of bijgesteld worden, kunnen ze aanvankelijk wat ongemak veroorzaken; maar na enige tijd raakt de patiënt eraan gewend. In theorie kan iedereen wennen aan het dragen van een beugel.
Wanneer moet iemand behandeld worden?
Niet alle situaties die bij kinderen op beetafwijkingen, malocclusies, schijnen te duiden, blijven tot op volwassen leeftijd. Sommige afwijkingen in de stand van het gebit corrigeren veelal zichzelf. Tijdens de overgang van melkgebit naar blijvend gebit is er voor de blijvende tanden voor in de mond vaak niet voldoende ruimte, daar ze groter zijn dan de tanden waarvoor ze in de plaats komen.
Maar met het verliezen van de melkkiezen, die vervangen worden door de blijvende kleine kiezen of premolaren, komt er verandering in de relatieve positie van de tanden. Door gebruik en onder invloed van de spierstructuur kunnen de tanden vanzelf goed komen te staan. Wees als ouder dus niet gealarmeerd als het u opvalt dat de blijvende tanden van uw kind aanvankelijk in een onregelmatige rij lijken te groeien. Een orthodontist moet kunnen bepalen of er iets aan gedaan moet worden.
Orthodontisten zijn het niet eens over de leeftijd waarop jonge patiënten behandeld moeten worden. Sommigen zijn voor heel jong (4-6 jaar). Anderen zijn voor later, tegen het einde van de groei in de puberteit (12-15 jaar). Weer anderen houden het op ergens daartussenin.
Niet alleen voor kinderen
Orthodontie is echter niet alleen iets voor kinderen. Een verkeerde stand van de tanden veroorzaakt heel wat problemen, zelfs bij volwassenen. De kwaliteit van uw glimlach kan ongeacht uw leeftijd bijgesteld worden als de tanden en tanddragende structuren gezond zijn.
Wat voor problemen veroorzaakt een verkeerde stand van de tanden? Minstens drie soorten: (1) problemen die met het uiterlijk te maken hebben; (2) functionele problemen, waaronder moeilijkheden met de kaakbeweging (pijn en gebrek aan spiercoördinatie), problemen met kauwen en problemen met articuleren en het voortbrengen van bepaalde klanken; (3) grotere kans op letsel door vooruitstekende tanden en ook grotere kans op periodontale aandoeningen (ziek tandvlees) en tandbederf, naast achteruitgang en slijtage van het gebit door malocclusie.
Daarnaast brengen sommige deskundigen malocclusies in verband met problemen bij de stand van de wervelkolom (vooral in het nekgebied) en spierfunctieproblemen in andere delen van het lichaam. Maar hoe gaat de behandeling in haar werk? En hoe lang duurt ze?
Duur van de behandeling en toegepaste methoden
Indien u denkt dat u of een van uw kinderen een orthodontist nodig heeft, moet u er een kiezen die u kunt vertrouwen. Hoe lang de behandeling zal duren, hangt af van de ernst van het probleem en de toegepaste techniek, maar zal waarschijnlijk verscheidene maanden, misschien jaren, vergen.
Eenvoudigheidshalve kunnen wij de behandelapparatuur in twee groepen verdelen: uitneembare apparaten en vaste apparaten. Terwijl uitneembare apparaten door de patiënt verwijderd en opnieuw ingebracht kunnen worden, worden vaste apparaten letterlijk op de tanden vastgecementeerd. Met de laatste worden ingewikkelder tandverplaatsingen bereikt.
Dank zij wetenschappelijk onderzoek is er op esthetisch gebied grote vooruitgang geboekt, zodat er nu veel „natuurlijk uitziende” apparaten zijn. Sommige ziet men niet omdat ze dezelfde kleur hebben als de tanden, terwijl andere, die aan de binnenkant van de tanden worden bevestigd, aan de tongkant, uit het gezicht blijven. Zulke technieken noemt men onzichtbare orthodontie.
In de moeilijkste gevallen, als de orthodontist niet in staat is het gewenste resultaat met beugels te bereiken, kan hij zelfs de hulp inroepen van een chirurg die gespecialiseerd is in problemen van de mond en het gezicht. Hij kan een operatie verrichten waarbij de beenderen die het gezicht vormen, letterlijk worden verplaatst.
De orthodontie kan tegenwoordig in veel van de behoeften van mensen die gebits- en kaakproblemen hebben, voorzien, ook van hen die willen kunnen glimlachen zonder zich voor hun tanden te generen. Natuurlijk moet iedereen zelf beslissen of hij al dan niet gebruik wil maken van orthodontie.
Voorlopig heeft de mensheid nog te kampen met lichamelijke onvolmaaktheden, waarvan enkele verholpen kunnen worden door corrigerende maatregelen. Niettemin kunnen wij uitzien naar de tijd in Gods nieuwe wereld waarin hij alle gevolgen van onvolmaaktheid, die van de mond inbegrepen, volkomen en voor altijd zal uitbannen. Dan, in dat nieuwe samenstel van volmaakte gezondheid, zal elk van ons vol vertrouwen iedereen die wij ontmoeten met een hartelijke, vriendelijke glimlach kunnen begroeten.
Over die tijd voorzegt de bijbel: „De hele aarde is tot rust gekomen, is vrij van rustverstoring geworden. De mensen zijn vrolijk geworden met vreugdekreten” (Jesaja 14:7). Die vrolijkheid en vreugde zal beslist vergezeld gaan van een schitterende glimlach!
[Illustraties op blz. 25]
Uitstalling van beugels bedoeld om (1) de grote kiezen naar achteren te verplaatsen en (2) kaakgroei te stimuleren
[Illustratie op blz. 26]
Beugels bedoeld om de beet te sluiten