LES 2
Woorden duidelijk uitspreken
VOOR doeltreffend communiceren moet je duidelijk spreken. Wat je wilt zeggen kan interessant zijn, belangrijk zelfs, maar veel ervan zal verloren gaan als je woorden niet gemakkelijk te verstaan zijn.
Mensen worden niet gemotiveerd door spraak die ze niet goed kunnen verstaan. Ook al heeft iemand een krachtige stem en is hij goed te horen, als zijn woorden onduidelijk worden uitgesproken, zullen ze anderen niet tot actie aanzetten. Het is net alsof hij in een andere taal spreekt, die door de hoorder niet begrepen wordt (Jer. 5:15). De bijbel houdt ons voor: „Wie zal zich voor de strijd gereedmaken als de trompet een onduidelijk signaal geeft? Zo is het ook met u: indien gij door middel van de tong geen gemakkelijk te begrijpen woorden spreekt, hoe zal men dan weten wat er wordt gesproken? Gij zult feitelijk in de lucht spreken.” — 1 Kor. 14:8, 9.
Wat maakt spraak onduidelijk? Het kan zijn dat de mond niet voldoende geopend wordt. Als de kaakspieren gespannen zijn en de lippen nauwelijks bewegen, zal het gesprokene al gauw gedempt klinken.
Te snel spreken kan ook resulteren in spraak die moeilijk te volgen is. Het is te vergelijken met het afspelen van tekst op een hogere snelheid dan waarvoor de opname bedoeld was. De woorden zijn er wel, maar er gaat veel van hun effect verloren.
In sommige gevallen hangt onduidelijke spraak samen met een defect aan de spraakorganen. Maar zelfs bij zo’n probleem valt er veel te bereiken door de suggesties in deze les toe te passen.
Vaak echter komt onduidelijke spraak door een in elkaar laten overlopen van woorden, wat ze slecht verstaanbaar maakt. Het probleem kan ook zijn dat lettergrepen of bepaalde essentiële letters niet worden uitgesproken of dat men het einde van woorden inslikt. Wanneer iemand te pas en te onpas woorden laat samenvloeien, zullen zijn luisteraars sommige gedachten en zinsneden opvangen maar naar andere moeten raden. Als hij niet duidelijk articuleert, zal zijn onderwijs aan doeltreffendheid inboeten.
Hoe je duidelijk kunt spreken. Een van de sleutels voor het duidelijk uitspreken van woorden is begrijpen hoe woorden in jouw taal opgebouwd zijn. In de meeste talen bestaan woorden uit lettergrepen. Lettergrepen bestaan uit een of meer letters die als een eenheid uitgesproken worden. In zulke talen zal normaal gesproken elke lettergreep hoorbaar zijn als je spreekt, hoewel ze niet allemaal dezelfde nadruk zullen krijgen. Als je de duidelijkheid van je spraak wilt verbeteren, moet je langzamer praten en je best doen elke lettergreep te laten horen. Aanvankelijk zal dat overdreven precies klinken, maar al doende zul je geleidelijk aan weer een vloeiende manier van spreken terugkrijgen. Voor de vloeiendheid zul je ongetwijfeld bepaalde woorden in elkaar laten overlopen, maar dat mag niet gebeuren als daardoor het gevaar bestaat dat de betekenis van de woorden moeilijker begrepen wordt.
Hier is een waarschuwing op zijn plaats: Als je werkt aan een duidelijke uitspraak, zul je misschien bij wijze van oefening overdreven precies gaan spreken en lezen. Laat dat echter niet je gewone manier van spreken worden. Het zou geaffecteerd en onnatuurlijk klinken.
Klinkt je spraak wat gedempt, wen je dan aan je hoofd omhoog te houden met de kin van de borst af. Houd bij het voorlezen uit de bijbel het boek hoog genoeg om maar heel weinig omlaag te hoeven kijken als je blik van je gehoor naar je bijbel gaat. Je woorden zullen er dan onbelemmerd uit kunnen komen.
Als je leert minder gespannen te zijn zal ook dat je spraak ten goede komen. Het is een bekend feit dat spanning in de gelaatsspieren of de spieren die je ademhaling besturen, een ongunstige uitwerking op je spraakmechanisme kan hebben. Een dergelijke spanning verstoort de harmonieuze coördinatie die er moet zijn tussen je geest, je spraakorganen en de beheersing van je ademhaling — een proces dat gladjes en natuurlijk dient te verlopen.
De kaakspieren moeten ontspannen zijn om vlot op de aansturing door de hersenen te kunnen reageren. De lippen moeten ook ontspannen zijn. Ze moeten gereed zijn om snel te verwijden en samen te trekken om de finishing touch, de laatste afwerking, te geven aan de vele klanken die in de mond en de keel gevormd worden. Als de kaak en de lippen gespannen zijn, zal de mond zich niet goed openen en zal het geluid tussen de tanden door geperst worden. Het gevolg is schorre, gedempte, onduidelijke spraak. Kaak en lippen ontspannen betekent echter niet dat je weinig zorg aan je spraak gaat besteden; je zult er wel degelijk op willen blijven letten dat je duidelijk articuleert.
Om je situatie te analyseren, zul je het wellicht nuttig vinden hardop te lezen. Let eens goed op hoe je de schitterende spraakorganen gebruikt. Open je je mond voldoende, zodat de spraakklanken er zonder belemmering uit kunnen komen? De tong, zo moet je beseffen, is niet het enige spraakorgaan, al is ze wel een van de bedrijvigste. De nek, de onderkaak, de lippen, de gelaatsspieren en de keelspieren doen allemaal hun deel. Als je spreekt, doe je dat dan schijnbaar zonder je gezicht te bewegen? Zo ja, dan is de kans groot dat je spraak onduidelijk is.
Neem als je over een cassetterecorder kunt beschikken je eigen stem eens op terwijl je gewoon aan het praten bent, zoals je dat tegen iemand in de velddienst zou doen. Neem een paar minuutjes gewoon praten op. Het beluisteren van die opname kan je helpen eventuele problemen met het duidelijk uitspreken van bepaalde woorden vast te stellen. Let op ineen laten vloeien, binnensmonds praten en afkappen van woorden, en probeer de oorzaak daarvan te bepalen. Gewoonlijk kan het zwakke punt verholpen worden door aandacht te schenken aan de hierboven besproken punten.
Heb je een spraakstoornis? Oefen je erin je mond iets meer te openen dan je gewend bent en probeer nog zorgvuldiger te articuleren. Vul je longen wanneer je inademt, en spreek langzaam. Dit heeft velen geholpen ondanks een spraakstoornis duidelijker te spreken. Als je slist, moet je bij de s- en z-klanken in woorden je tong van je voortanden weghouden. Je probleem zal misschien niet volledig opgelost worden, maar wanhoop niet. Bedenk dat Jehovah Mozes, een man die wellicht een spraakstoornis had, uitkoos om uiterst belangrijke boodschappen aan het volk Israël en aan Farao van Egypte over te brengen (Ex. 4:10-12). Als je je beschikbaar stelt, zal hij ook jou gebruiken, en hij zal je bediening zegenen met succes.