Bent u een opportunist?
NEEMT u gelegenheden te baat, of bent u een opportunist? Zo op het eerste gezicht lijkt er misschien maar weinig verschil tussen deze twee begrippen te bestaan, maar bij een nader onderzoek zal het ene goed en het andere slecht blijken te zijn, zelfs zo slecht, dat het door God veroordeeld wordt.
Een gelegenheid te baat nemen is juist, wanneer wij onder het woord „gelegenheid” een „mogelijke omstandigheid of gesteldheid van zaken” verstaan „die voor een of andere handeling geschikt of gunstig is”, zoals een woordenboek het definieert. De bijbel verklaart bijvoorbeeld in verband met het benutten van elke gelegenheid om God te dienen: „Ziet er daarom nauwlettend op toe hoe gij wandelt, niet als onwijzen, maar als wijzen, de gelegen tijd voor uzelf uitkopend, omdat de dagen goddeloos zijn” (Ef. 5:15, 16, NW). Ja, het is zelfs juist minder tijd aan andere bezigheden te besteden om daardoor gelegenheden te scheppen voor het dienen van God.
In de christelijke gemeente wordt het aangeraden gelegenheden te baat te nemen om God op grotere schaal te dienen, bijvoorbeeld in het ambt van opziener: „Indien iemand een opzienersambt tracht te verkrijgen, begeert hij een voortreffelijk werk” (1 Tim. 3:1, NW). Zelfs toen de apostel Paulus slaven bepaalde raadgevingen verstrekte, zei hij: „Werdt gij als slaaf geroepen? Laat het u geen zorgen baren; maar indien gij ook vrij kunt worden, grijp dan liever de gelegenheid aan” (1 Kor. 7:21, NW). In deze gevallen werd er geen rechtvaardig beginsel overtreden, en daarom konden de gelegenheden worden aangegrepen.
Met opportunisme staat het er echter heel anders voor! Het wordt als volgt gedefinieerd: „De gunstigste gelegenheid benutten om datgene door te voeren, wat men voor nuttig en doelmatig houdt, zo nodig met terzijde-stelling van zijn principes.”
Een opportunist is dus zelfzuchtig en bekommert zich niet om de gevoelens van God of de mens; altijd heeft hij zijn eigen belangen op het oog, ook al gaat dit ten koste van anderen. Het kan de opportunist niet schelen of de gelegenheid die hij te baat neemt tegen rechtvaardige beginselen indruist.
Er zijn zeer vele opportunisten in deze wereld en dat is de reden waarom de maatschappij van hoog tot laag van oneerlijke praktijken, gelieg, bedriegerij en immoraliteit doortrokken is. Hoe vaak sluiten regeringen geen vredesverdragen om deze weer te verbreken en het grondgebied van een buurland binnen te vallen en uit te plunderen zonder zich om beginselen of de gevolgen voor de overwonnenen te bekommeren! Een tragisch geval van regeringsopportunisme deed zich onlangs voor, toen de Verenigde Staten een verdrag waarbij een stam van de Seneca-Indianen land voor een reservaat was toebedeeld, tot een vodje papier maakten. De autoriteiten wilden een stuwdam bouwen, waardoor het reservaat onder water zou komen te staan en de Indianen hun huizen, eigendommen en erfdeel zouden verliezen. Het verdrag waarin hun rechten waren vastgelegd, was in 1794 door president George Washington ondertekend. Normaal hebben verdragen de wet achter zich, maar zelfs het Opperste Gerechtshof stond niet pal voor de verdragsrechten van de Indianen. Reeds tientallen jaren worden verdragen met Indianen vanwege commercieel en politiek opportunisme met voeten getreden.
Hoewel u misschien niet de kans hebt om een nationaal verdrag te verbreken, bent u wel in het dagelijks leven in de gelegenheid te laten zien of u een opportunist bent. Indien u bijvoorbeeld te eten gevraagd zou zijn bij mensen die zich niets extra’s kunnen veroorloven, zou u de afspraak dan afzeggen wanneer later iemand anders u zou vragen diezelfde avond mee te gaan naar een heel duur restaurant en een theater? Als u dit zou doen, zou u een opportunist zijn, want u werd er niet door ziekte, een ongeluk of iets dergelijks toe gebracht van plan te veranderen, maar door uw wens „het onderste uit de kan” te krijgen.
Wanneer u uw aangiftebiljet voor de inkomstenbelasting invult, trekt u dan meer af voor bijdragen aan liefdadigheidsinstellingen dan u in werkelijkheid hebt betaald? Als u in afgelegen gebieden rijdt waar volgens u niemand u ziet, negeert u dan stoptekens of een rood licht? Neemt u bij het winkelen allerlei dingen zonder betaling mee wanneer niemand kijkt? Tracht u, louter om er persoonlijk beter van te worden, bij iemand met een gezaghebbende positie in het gevlij te komen? Wanneer u dergelijke dingen doet, bent u een opportunist!
Hoewel u zulke dingen heel onschuldig kunt vinden, vooral ’daar iedereen het doet’, dient u te beseffen dat mensen die pal staan voor juiste beginselen, dergelijke praktijken nalaten. Zij weten dat God van opportunisten walgt, zoals Psalm 119:158 (NW) verklaart: „Ik heb hen gezien die verraderlijk zijn in de omgang, en ik voel werkelijk walging, omdat zij zich niet aan [Gods] woorden hebben gehouden.”
Betekent dit evenwel, dat allen die zich niet aan overeenkomsten houden, opportunisten zijn? Neen. Indien een man met verschillende anderen overeenkomt een bank te beroven, maar daarna de afspraak annuleert omdat zijn geweten hem begint te kwellen, kan hij nauwelijks een opportunist worden genoemd. In de eerste plaats was de opgezegde overeenkomst onjuist. Hij verbrak deze dank zij en niet in weerwil van juiste beginselen.
Hetzelfde geldt wanneer een huwelijkspartner is overeengekomen de religie van zijn vrouw te aanvaarden of heeft toegezegd zijn kinderen in een bepaalde godsdienst op te voeden, doch vervolgens de ware religie leert kennen. Hij keert zijn vroegere religie de rug toe, aanvaardt de ware religie en begint zijn kinderen in zijn nieuwe geloof te onderrichten. Is dit opportunisme? Neen, want het wordt gedaan ter wille van de waarheid, met het oog op Gods rechtvaardige wetten. Hij zou God zelfs mishagen indien hij de gelegenheid de ware religie te beoefenen, niet te baat zou nemen. Het is verkeerd in een valse religie voort te gaan. Het is niet alleen juist, maar zelfs een plicht, deze te verlaten, ook al betekent dit dat men hiertoe een vroegere afspraak moet opzeggen.
Trek profijt van de juiste gelegenheden om God en de mens te dienen. Bouw een persoonlijkheid op die gebaseerd is op de rechtvaardige beginselen van oprechtheid, rechtschapenheid, eerlijkheid en welwillendheid jegens anderen. Doe als de psalmist, die zei: „Ik heb gezworen, en ik zal het gestand doen, dat ik uw rechtvaardige verordeningen zal onderhouden” (Ps. 119:106). Volg het voorbeeld van Jezus Christus, toen hij zei: „Laat uw woord Ja gewoon Ja betekenen, en uw Neen, Neen”, en wees geen opportunist! — Matth. 5:37, NW.