De verandering van jongen tot man
Nuttige feiten die jonge mensen dienen te weten
DE VERANDERING van jongen tot man verloopt geleidelijk. Geen enkele jongen die op zekere avond naar bed gaat, zal als hij de volgende ochtend wakker wordt, tot de ontdekking komen dat hij een man is geworden. De overgangsperiode neemt jaren in beslag. Het is niet de gemakkelijkste tijd in het leven van een jeugdig persoon, maar het is wel een bijzonder belangrijke periode. Het is een tijd waarin je je voor toekomstige verantwoordelijkheden traint.
Deze overgangsperiode van kind-zijn tot man-zijn wordt in het begin gekenmerkt door de „puberteit”, een uitdrukking die van een Latijns woord is afgeleid dat „volwassen” betekent. Bij jongens begint dit stadium omstreeks de leeftijd van veertien jaar, terwijl de „adolescentie” of het rijpingsproces gewoonlijk voortduurt tot ergens tussen de leeftijd van twintig en drieëntwintig jaar.
PROBLEMEN VAN DE PUBERTEIT
Wat zijn enkele van de problemen die je in dit stadium van de puberteit kunt verwachten? Het is onder andere heel waarschijnlijk dat je een tijd zult doormaken waarin je nogal onhandig en zelfs lomp zult lijken. Je bent misschien geneigd te struikelen, tegen meubilair te schoppen en glazen op tafel om te gooien. Dit kan je in verlegenheid brengen. Waarom gebeurt het eigenlijk?
Het komt doordat je lichaam langer wordt (en waarschijnlijk breder bij de schouders en de borst). Je beenderen worden langer en de spieren moeten hiermee gelijke tred houden en zich eveneens uitstrekken. Maar bij deze ontwikkeling schijnen sommige delen van het lichaam sneller te groeien dan andere. Dit kan enig gebrek aan coördinatie tot gevolg hebben. Vandaar dat een knaap in het eerste gedeelte van deze overgangsperiode wat onhandig kan zijn. Maar dit is van voorbijgaande aard en hoeft niet veel zorg te baren — hoewel het beslist goed is extra op te passen, ten einde eventueel letsel, als gevolg van een ongeluk, te voorkomen. Het is er niet de tijd voor risico’s te nemen. Ook is deze periode van onhandigheid niet de beste tijd om te leren autorijden, aangezien een gebrek aan coördinatie op een kritiek moment rampspoedige gevolgen kan hebben.
Tot de lichaamsdelen die zich uitstrekken, behoren de stembanden. Door de extra lengte wordt de stem dieper. Maar gedurende dit verlengingsproces zal je stem misschien vaak „overslaan” en op momenten dat je dit het minst verwacht plotseling in een hoge toon overgaan. Nogmaals, dit behoort tot de „groeipijnen” van de adolescentie. Wanneer dit dus gebeurt en anderen er geamuseerd om lachen, glimlach dan gewoon met hen mee, dan zal elke verlegenheid snel verdwijnen.
De grondoorzaak van deze lichaamsveranderingen moet gezocht worden in je klieren, met inbegrip van de schildklier, de bijnieren en de geslachtsklieren. Ze brengen nog andere veranderingen teweeg. Hiertoe behoort de toenemende beharing — rond de voortplantingsorganen ook onder je oksels en op je borst. De hoeveelheid varieert van persoon tot persoon en geeft in geen enkel opzicht te kennen hoe ’manlijk’ je bent. Ook gaat er op je gezicht haar groeien, hetgeen gewoonlijk bij je bovenlip begint. Ja, hoewel het vooralsnog niet veel meer dan een beetje „dons” is, komt je ontmoeting met de ervaring van het scheren gestadig naderbij.
Gedurende de adolescentie functioneren de talgklieren van de gezichtshuid vaak niet naar behoren. Om die reden zul je misschien wat ongemak lijden als gevolg van aandoeningen van de gezichtshuid. Jij hebt misschien het gevoel dat huidonvolkomenheden je hele uiterlijk bederven en je bent je er misschien pijnlijk bewust van. Maar je dient te bedenken dat anderen er niet half zoveel aandacht aan schenken als jij en dat zij het, beseffend welke leeftijdsfase je doormaakt, naar alle waarschijnlijkheid eigenlijk alleen maar heel gewoon vinden. Je kunt deze huidproblemen het beste bestrijden door 1. een evenwichtig dieet in acht te nemen, met inbegrip van voldoende hoeveelheden groenten en fruit, waarbij je ook veel water drinkt, 2. veel zeep en water te gebruiken — niet slechts voor je gezicht, maar om je hele hoofd en lichaam schoon te houden, en vervolgens 3. er met je handen af te blijven en geen puistjes uit te knijpen of korstjes af te krabben. Dit zal de problemen op zijn minst binnen de perken houden. Is dit niet het geval, dan zul je misschien de raad van een dokter moeten inwinnen.
SEKSUELE ONTWIKKELING
De verandering die jongens in de puberteitsjaren waarschijnlijk de meeste zorgen baart, is die waarbij de voortplantingsorganen zijn betrokken. Gedurende de puberteit ontwikkelen deze zich niet alleen ten volle, maar ze beginnen ook te functioneren. De bijbel spreekt in Leviticus 15:16, 17 over ’zaaduitstortingen’. Als ouders zo onnadenkend zijn geweest de kwestie niet van tevoren met hun opgroeiende zoon te bespreken, kan zijn eerste zaadlozing een ervaring zijn die hem helemaal van streek maakt. Waardoor wordt zo’n zaadlozing veroorzaakt?
Wanneer een jongen in de puberteitsleeftijd komt, begint zijn lichaam zaadcellen te produceren en ook een vloeistof die dient om ze buiten het lichaam te brengen. Min of meer periodiek ontdoet het lichaam zich van zulke zaadcellen of dit sperma, en wel door middel van een zaadlozing als de persoon slaapt en droomt.
Wat heeft dit allemaal te betekenen? Het betekent dat je lichaam nu in staat is kinderen te verwekken. Dit is een regeling waarin door de Schepper is voorzien, en er dient vanzelfsprekend op de door hem verschafte wijze, door middel van een eervol huwelijk, gebruik van te worden gemaakt.
Een opmerking is hier echter op zijn plaats. Hoewel zulke zaadlozingen normaal zijn, kun je tot op zekere hoogte toezicht uitoefenen op de frequentie waarin ze voorkomen. De gedachten waarmee je je geest vult, vooral je gedachten voordat je inslaapt, kunnen hier veel invloed op uitoefenen. Als je over seksuele aangelegenheden nadenkt, zal dit waarschijnlijk in je dromen tot uiting komen en tot veelvuldige zaadlozingen leiden, misschien wel verscheidene in de loop van een maand. Door zelfbeheersing te oefenen, kun je je gedachten van sensuele dingen afwenden en aldus een aanzienlijke tijdsperiode meemaken zonder dat je slaap door een zaadlozing wordt onderbroken en zonder de mate van ongemak die er natuurlijkerwijs het gevolg van is (Ps. 119:9; Fil. 4:8). Terloops zij opgemerkt dat, hoewel het vereiste van de Mozaïsche wet dat een man zich na zulk een zaadlozing dient te baden, in religieus opzicht niet meer van kracht is, het nog steeds een goede hygiënische gewoonte is je zo spoedig mogelijk te wassen.
HOE ZUL JE REAGEREN?
Dat je lichaam zich op deze wijze ontwikkelt, vervult je misschien met een gevoel van verbazing en ook van nieuwsgierigheid. Hoe dien je deze nieuwsgierigheid te bevredigen? Door met je geslachtsorganen te experimenteren? Of door bij andere jongens van jouw leeftijd of wat ouder inlichtingen in te winnen? Velen volgen deze handelwijze, maar heel vaak met onwenselijke resultaten. Waarom?
Welnu, hun handelwijze doet denken aan die van een klein kind dat een tamelijk ingewikkeld voorwerp, zoals een horloge, heeft gekregen. In zijn nieuwsgierigheid wil de jongen weten wat het horloge doet tikken en wat de wijzers doet bewegen. Daarom peutert hij de achterkant los en begint eraan te prutsen. Wat is het resultaat? Een kapot horloge, want hoewel hij misschien wel kan uitvinden hoe hij het moet openen en zelfs hoe hij het uit elkaar moet halen, heeft hij niet de noodzakelijke kennis om het weer in elkaar te zetten. En ook is het niet aannemelijk dat een ander kind van zijn leeftijd dit zal weten.
Ook al breng je je misschien geen werkelijke fysieke schade toe door te experimenteren, zou je jezelf beslist in mentaal, emotioneel en fysiek opzicht uit je evenwicht kunnen brengen. Wat erger is, je zou slechte gewoonten kunnen ontwikkelen die je jaren zouden kosten om ermee te breken en die je toekomstige geluk zouden kunnen schaden. En ook al ben je — door de aanvankelijke opwinding wanneer je de gevolgen van deze lichaamsveranderingen ervaart — geneigd er met andere jongens over te spreken en hun ervaringen op dit gebied te weten te komen, is het goed te beseffen dat deze gesprekken gemakkelijk tot het verrichten van ongezonde handelingen, tot masturbatie of zelfs tot homoseksuele praktijken kunnen leiden. — Rom. 1:27, 28.
Je kunt het beste bevredigende antwoorden op je vragen over seksuele ontwikkeling krijgen door naar je ouders, vooral naar je vader, toe te gaan. Jij, en dit geldt ook voor andere jongens in je leeftijdsgroep, hebt nu het stadium bereikt dat je een volledig gevormde man bent geworden. Maar je vader heeft alles wat jij nu doormaakt, en nog veel meer, reeds allemaal achter de rug. En terwijl andere jongens je misschien inlichtingen verschaffen die maar half waar zijn — een heel klein beetje feiten en een heleboel wilde ideeën — kun je naar je vader toestappen in het vertrouwen dat hij je goede inlichtingen zal geven, feiten die je zullen helpen en waarmee je geluk is gediend. Als je vader niet in de positie verkeert je op de bijbel gebaseerde inlichtingen of raad te verschaffen, zou het waardevol voor je zijn te weten wat Gods Woord hierover zegt. Je zult bemerken dat alle ouderlingen in een gemeente van Jehovah’s getuigen je heel graag van dienst zullen zijn. — Spr. 4:1; 13:20; Matth. 7:9, 10.
VAN VERANTWOORDELIJKHEIDSGEVOEL BLIJK GEVEN
Je Schepper heeft je iets wonderbaarlijks gegeven door je het vermogen te schenken vader te worden. Maar het staat nu aan jou op een verantwoordelijke wijze voor dat geschenk zorg te dragen, niet als een kind aan wie men niet iets kostbaars kan toevertrouwen. En dit geldt voor nog veel meer dingen. Wanneer je man wordt, is het heel natuurlijk dat je het verlangen hebt naar een eigen identiteit — het gevoel dat je een persoonlijkheid bent — en ook naar een mate van onafhankelijkheid. Je ouders zullen er waarschijnlijk mee beginnen je op de tijd voor te bereiden dat je onafhankelijk kunt zijn. Hoe? Door je geleidelijk aan meer verantwoordelijkheden te geven en je het voorrecht te schenken een stem te hebben in het nemen van bepaalde beslissingen met betrekking tot dingen die je zult gaan doen. Zij zullen je misschien in de gelegenheid stellen je voorkeur tot uitdrukking te brengen met betrekking tot het schoolonderwijs dat je zult volgen of zij zullen je misschien toestaan een part-time baantje te nemen. Misschien staan zij je toe enkele van de dingen die je voor jezelf nodig hebt, zelf te kopen. Maar wàt je ouders in dit opzicht ook geschikt achten, het zal aan jou staan te tonen dat je het verdient die verantwoordelijkheid te dragen. Als je kinderachtig handelt of „verbeelding” krijgt, zullen zij misschien enkele van je voorrechten moeten intrekken totdat je je meer als een man gedraagt.
Dit verlangen naar een grotere eigen identiteit en een mate van onafhankelijkheid, gaat gepaard met andere natuurlijke verlangens. Je zult de behoefte voelen door anderen gewaardeerd te worden voor wat je bent en wat je kunt doen. Als deze verlangens niet op juiste wijze worden gericht, leiden ze tot het vormen van jeugdgroepen, waarin vele jongens hun verlangen naar een ’gevoel van erbij te horen’ bevredigen. Maar zulke groepen vormen gewoonlijk hun eigen gedragsregels en de feiten tonen aan dat dit bijna altijd tot kwaaddoen, en soms zelfs tot ernstige misdaden, leidt. Als jonge mannen in moeilijkheden geraken, is het waarschijnlijk slechte omgang die, meer dan elke andere afzonderlijke factor, als de grondoorzaak van het probleem moet worden aangewezen. — 1 Kor. 15:33.
Gedurende deze levensperiode begin je er enig idee van te krijgen hoe je er in fysiek opzicht als een volwassen man zult uitzien. Maar je dient er ook steeds meer aan te denken hoe je er van binnen, wat de bijbel „de verborgen persoon van het hart” noemt, zult gaan uitzien (1 Petr. 3:4). Het is er in deze levensfase niet de tijd voor toe te laten dat er, door je verlangen naar een grotere zelfstandigheid, een verwijdering ontstaat tussen jou en je ouders en de rest van de familie. De veranderingen die je gedurende de puberteit ondergaat en de nieuwe driften die je in je voelt en moet leren beheersen, doen je behoefte aan hun liefde en bezadigde invloed juist toenemen. Zoek, in plaats dat je van je ouders vervreemdt en een kloof laat ontstaan, nauwer contact met hen en leer alles wat je maar kunt leren nu je de leeftijd van volwassenheid nadert. Je zult hier nooit spijt van hebben en je zult ook je ouders werkelijk geluk schenken en hun er trots op doen zijn jou als hun zoon te hebben (Spr. 23:24, 25). Op deze wijze kan ook het gevoel van ’erbij te behoren’ bevredigd worden, niet alleen door aan gezinsactiviteiten, ontspanning en uitstapjes mee te doen, maar ook door met ware christenen om te gaan, met hen te vergaderen en je toenemende bekwaamheden en kracht aan te bieden om noodzakelijke diensten in de gemeente te verrichten. Je zult aldus niet alleen in fysiek opzicht maar ook in geestelijk opzicht groeien en tot ontwikkeling komen, terwijl je gevoel van persoonlijke waarde op dienovereenkomstige wijze zal toenemen.