„Wij wensen u een goede gezondheid toe!”
MET deze woorden besloot het eerste-eeuwse besturende lichaam van de christenen een brief aan de gemeenten. In de Griekse uitdrukking die zij gebruikten, lag de gedachte opgesloten: ’Sterkte toegewenst, houd je goed, wees gezond.’ — Hand. 15:29.
Hoewel „Wij wensen u een goede gezondheid toe!” diende als formele slotzin van de brief, wordt daarmee een onderwerp aangeroerd dat ons allemaal na aan het hart ligt — onze gezondheid. Mensen streven al lang naar een betere gezondheid. Is het u echter opgevallen hoeveel mensen in deze tijd zich er al te druk om schijnen te maken? Hebt u zich wel eens afgevraagd hoe een christen in dit opzicht evenwichtig kan zijn?
Waardoor de kijk op de gezondheid wordt beïnvloed
De sterk toenemende belangstelling voor de gezondheid weerspiegelt wellicht hoe intens mensen zich bewust zijn van het feit dat zij sterfelijk zijn. Het leven is zo kort! (Ps. 90:10) U kunt u voorstellen dat als iemand denkt dat het huidige leven alles is wat er is, hij nagenoeg alles doet om ziekten en omstandigheden te voorkomen waardoor de nadering van de dood versneld zou kunnen worden.
Ook wordt de kijk op de gezondheid beïnvloed door het wijdverbreide wantrouwen tegenover „de gevestigde orde”, waartoe ook de autoriteiten op het gebied van de conventionele geneeskunde behoren. Dit wantrouwen doet veel mensen twijfelen aan de kwaliteit van levensmiddelen die in de handel zijn. Omdat zij hebben gehoord dat te veel veredeld „leeg” voedsel met chemische toevoegsels schadelijk is voor de gezondheid, geven miljoenen er de voorkeur aan de hoeveelheid bewerkt voedsel die zij eten, te beperken. Velen hechten zoveel waarde aan „natuurlijk voedsel” dat zij bijna niets anders eten. Anderen staan wantrouwig tegenover geneesmiddelen, omdat zij op de hoogte zijn van tragedies zoals de geboorteafwijkingen door thalidomide. Zij zijn bang dat geneesmiddelen waarvan de verkoop krachtig gestimuleerd wordt door farmaceutische firma’s en die door sommige druk bezette artsen worden voorgeschreven zonder zorgvuldige begeleiding en controle, bijverschijnselen hebben.
Een uitvloeisel van dit alles is, dat men zich op het gebied van de gezondheid onafhankelijker gaat opstellen. U bent het er waarschijnlijk mee eens dat elke volwassene op dat terrein zijn eigen beslissingen moet nemen, afgaand op betrouwbare inlichtingen over de verschillende mogelijkheden. Zijn er echter gevaren die wij in aanmerking moeten nemen? Kan de bijbel ons in gezondheidskwesties helpen?
Het christendom is goed voor uw gezondheid
In de brief van het eerste-eeuwse besturende lichaam werd uiteengezet dat christenen zich moeten ’onthouden van hoererij en van bloed’ (Hand. 15:28, 29). Dit is ook van gezondheidsstandpunt uit bezien verstandig. Door het plegen van hoererij stelt men zich bloot aan geslachtsziekten en ongewenste zwangerschappen. Bij bloedtransfusies zijn talloze duizenden besmet met hepatitis en ziekten zoals het vaak dodelijke virus dat paus Johannes Paulus II opliep.
Denk ook eens aan de betere gezondheid als resultaat van het toepassen van Gods raad inzake dronkenschap en roken. Dr. Joel Posner berichtte dat 60 procent van het geld dat in de Verenigde Staten aan de gezondheidszorg wordt uitgegeven, opgaat aan ziekten die verband houden met het gebruik van alcohol en tabak. — Spr. 20:1; 2 Kor. 7:1.a
De bijbel beschermt onze gezondheid ook op andere manieren. U zult dit begrijpen wanneer u beschouwt wat de bijbel over reinheid zegt (Ex. 30:17-21; Deut. 23:12-14). Zelfs de algehele geestelijke instelling die een christen ontwikkelt als hij de bijbel bestudeert, kan zijn gezondheid ten goede komen. Doordat hij zachtaardigheid, vriendelijkheid en liefde nastreeft, heeft hij vreedzamer betrekkingen met anderen, wat een bescherming voor zijn gezondheid vormt (Spr. 14:30). Bovendien brengt de diepe eerbied die een christen voor het leven heeft hem ertoe, redelijke voorzorgsmaatregelen te nemen om risico’s te vermijden. Zo zal hij bijvoorbeeld gewetensvoller dan de meeste anderen gebruik maken van veiligheidsgordels in de auto (Hand. 17:24, 25, 28). Dr. K. L. White, onderdirecteur van de afdeling gezondheidswetenschappen van de Rockefeller Stichting, zei dat zaken als „levensstijl en persoonlijk gedrag” „onmiskenbaar van invloed zijn op de gezondheid”.
Dan is er de bijbelse raad: „Is het honing wat gij gevonden hebt? Eet wat voor u genoeg is, opdat gij er niet te veel van neemt en het moet uitbraken. Het eten van te veel honing is niet goed” (Spr. 25:16, 27). Wat ook de relatieve voordelen van honing boven suiker mogen zijn als zoetstof, in die raad ligt een regel voor een goede gezondheid besloten: Laat matigheid het kenmerk van uw eetgewoonten zijn. Als iemand voor afwisseling in zijn voeding zorgt en het vermijdt zich te overeten of te veel van een bepaald soort voedsel te eten, zal het zijn gezondheid ten goede komen. De opmerkingen over honing gelden ook voor andere stappen die men ter bevordering van zijn gezondheid doet.
Vitaminen, mineralen en kruiden
Verbeterde voeding heeft bijgedragen tot een betere gezondheid. Een sleutel daartoe is de ontdekking van onze behoeften aan vitaminen en mineralen geweest. Zo zijn de gebreksziekten beriberi, pellagra, scheurbuik en rachitis te genezen of te voorkomen door een evenwichtig dieet met voldoende vitamine B, C en D. Nu artsen zich meer zijn gaan bezighouden met research op voedingsgebied, zijn er bovendien rapporten verschenen over andere ziekten die gunstig schijnen te reageren op grote hoeveelheden van bepaalde vitaminen en mineralen die onder medisch toezicht worden toegediend.
Toch zijn veel mensen op eigen initiatief grote doses aanvullende voedingsstoffen gaan gebruiken alsof zij met zware tekorten te kampen hadden. Sommigen die zo’n zelfmedicatie toepassen, denken: ’Als een klein beetje goed is, is meer beter’, en: ’Vitaminen en mineralen kunnen je geen schade berokkenen, omdat je lichaam een eventueel teveel uitscheidt.’ Het is waar dat als men van bepaalde vitaminen te veel gebruikt, ze ’via de ingewanden in het riool terecht kunnen komen’; het effect is dan alleen een duur afvalprodukt (Matth. 15:17). Neemt u echter van andere vitaminen en mineralen te veel, dan kunnen ze hun functie als voedingsstof verliezen en gaan optreden als geneesmiddel en zelfs schadelijk giftig zijn.
Door al te grote hoeveelheden van bepaalde vitaminen te gebruiken, hebben mensen letsel opgelopen aan organen, of nog erger. Om slechts één voorbeeld te noemen: een man in Engeland die grote hoeveelheden wortelsap en vitamine A gebruikte, stierf aan de hypervitaminose die er het gevolg van was. Ook talloze kinderen hebben nadeel ondervonden van overmatige hoeveelheden vitaminen die hun weliswaar oprechte, maar op voedingsgebied slecht ingelichte ouders hun gaven. Over mineralen merkt een oogarts, tevens oogchirurg, uit persoonlijke waarneming op: „Ik maak me zorgen over velen die aanzienlijke doses calcium, koper, zink en chroom gebruiken. Ik begin bij broeders en zusters van 20 tot 30 jaar verschijnselen te ontdekken die tot blindheid leiden.” Denk eens aan de wijze bijbelse raad over honing. Of het nu om een synthetisch geneesmiddel of een natuurlijke vitamine, een mineraal of kruid gaat, te veel kan schadelijk zijn.
Ja, ook met kruiden moet men voorzichtig zijn. Het is duidelijk dat sommige kruiden waardevolle geneesmiddelen zijn; digitalis en kinine zijn bijvoorbeeld van „kruiden” afkomstig. Uit een onderzoek in Kenia bleek dat „minstens 50 procent van de kruidengeneesmiddelen die de medicijnmannen gebruiken, werkelijke medicinale waarde hebben”. Toch betekent dit dat van veel kruiden de waarde niet bekend is. En het feit dat het in Jehovah’s bedoeling lag dat de „plantengroei” het oorspronkelijke voedsel van de mens zou zijn, wil niet zeggen dat alle kruiden veilig zijn. Tabak en marihuana zijn ook „kruiden”. — Gen. 1:29, 30.
Het kan zelfs zo zijn dat kruiden die de één schijnen te helpen, een gevaar zijn voor de ander. Een reizende bedienaar in Ohio had maagklachten. Bezorgde vrienden drongen er bij hem op aan dat hij een veel gebruikt kruidenmiddel zou innemen. Toen het probleem aanhield, ging hij naar een arts, die na een uitgebreid onderzoek galstenen constateerde. De dokter ontdekte ook dat het bloed van de bedienaar niet stolde; had hij een wond opgelopen, dan had hij dood kunnen bloeden. Toen de dokter hoorde van het kruidenmiddel, zei hij dat bekend was dat het tot bloedstollingsproblemen leidde. Toen de bedienaar het kruid niet meer innam, verdween het bloedprobleem.
Het geven van suggesties
Het is begrijpelijk dat iemand die een zieke vriend of een ziek familielid wil helpen, iets aanraadt waarvan hij denkt dat het hem heeft geholpen of waarvan hij heeft gehoord dat het helpt. Soms zou het zelfs een uiting van christelijke vriendelijkheid kunnen zijn, zoals toen de apostel Paulus de jonge Timótheüs aanraadde het plaatselijke water niet te drinken, maar ’wat wijn te gebruiken ter wille van zijn maag en zijn veelvuldige ziektegevallen’. — 1 Tim. 5:23.
Iemand die geregeld geneesmiddelen, vitaminen, mineralen of kruiden aanbeveelt, moet echter voorzichtig zijn, vooral als hij geen grondige kennis van de gezondheid en de orgaanstelsels van het lichaam bezit. Hij moet zich afvragen: Ben ik werkelijk op de hoogte van de feiten? Ook al heeft een geneesmiddel, vitamine, mineraal of kruid mij klaarblijkelijk geholpen, weet ik dan of het voor iemand anders misschien schadelijk zou kunnen zijn? Als dat zo was, zou ik dan gedeeltelijk verantwoordelijk en aansprakelijk kunnen zijn? Of zelfs als dat wat ik aanraad, niet schaadt maar ook niet baat, zou ik er dan de oorzaak van kunnen zijn dat iemand een doeltreffende behandeling uitstelt totdat zijn toestand kritiek of dodelijk wordt? — Vergelijk 1 Timótheüs 5:22.
Sommigen zijn ongewoon enthousiaste voorstanders geworden van een bepaalde geneeswijze. Om een extreem voorbeeld te noemen: Een christelijke ouderling vond een brief onder zijn deur van een vriend die vitaminen verkocht. Er stond onder meer in: ’Er is een logische en verbazingwekkende reden waarom de (merk) middelen resultaten afwerpen. Het is net als „de waarheid” vergeleken bij „Babylon de Grote”. Soms kan ik er niet bij hoe sommigen van onze broeders en zusters in de waarheid zijn gekomen. Zij negeren Spreuken 18:13, terwijl wij er toch alleen maar op uit zijn hen te helpen.’
Dat sommigen, om welke reden ook, een bijna godsdienstige ijver voor gezondheidszaken hebben kunnen ontwikkelen, onderstreept hoe noodzakelijk het voor alle christenen is, ervoor op te passen het juiste evenwicht te verliezen.
Andere vragen
Als christenen kunnen wij dankbaar zijn dat wij de raad uit Gods Woord hebben, want die helpt ons op meer dan één manier om gezond te blijven. Toch zijn er nog meer gezondheidsaspecten die aandacht verdienen, zoals: Hoe kan ik bepalen welke behandeling ik moet aanvaarden? Wat te denken van alternatieve vormen van diagnosestelling of therapie? Kleven daar eventueel geestelijke gevaren aan? Hoe moet uw standpunt ten aanzien van Gods koninkrijk van invloed zijn op de manier waarop u uw gezondheid beziet? In het volgende artikel zullen deze aspecten worden beschouwd.
[Voetnoten]
a Zie hoofdstuk „Een betere gezondheid en een langer leven — Hoe?” in De weg tot waar geluk, uitgegeven door de Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.