’Omgord u met ootmoedigheid des geestes’
„God weerstaat de hoogmoedigen, maar hij geeft onverdiende goedheid aan de nederigen.” — 1 PETRUS 5:5.
1, 2. Welke twee tegengestelde geesteshoudingen hebben een diepgaande uitwerking op menselijk gedrag?
TOT de geesteshoudingen die Gods Woord onder onze aandacht brengt, behoren twee tegengestelde. Ze hebben beide een diepgaande uitwerking op menselijk gedrag. Eén ervan wordt beschreven als „ootmoedigheid des geestes” (1 Petrus 5:5). Een woordenboek definieert „ootmoed” als „nederig in houding of geest: vrij van aanmatigende trots”. Ootmoedigheid des geestes is synoniem met nederigheid, en van Gods standpunt uit bezien is het een zeer wenselijke eigenschap.
2 Het tegengestelde is trots. Trots wordt gedefinieerd als „buitensporig gevoel van eigenwaarde”, „hooghartig” zijn. Trots is egocentrisch en is op materiële, egoïstische en andere voordelen uit, ongeacht de nadelige uitwerking op anderen. De bijbel merkt één gevolg ervan op: ’De ene mens heeft over de andere geheerst tot diens nadeel.’ Daarin wordt ook gesproken over de ’wedijver van de een tegenover de ander’ als „najagen van de wind” omdat men bij overlijden ’volstrekt niets kan wegdragen’. Zo’n trots is zeer onwenselijk van Gods standpunt uit bezien. — Prediker 4:4; 5:15; 8:9.
De overheersende geest van de wereld
3. Wat is de overheersende geest van de wereld?
3 Welke van de twee geesteshoudingen is kenmerkend voor de wereld van vandaag? Wat is de overheersende geest van de wereld? World Military and Social Expenditures 1996 merkt op: „Geen enkele andere geboekstaafde eeuw evenaart de twintigste wanneer het aankomt op barbaars . . . geweld.” Wedijver om politieke en economische macht — alsook nationale, religieuze, tribale en etnische rivaliteit — hebben in deze eeuw meer dan 100 miljoen mensen gedood. Egocentrisch gedrag op individueel niveau is ook toegenomen. De Chicago Tribune verklaarde: „De kwaal waar de maatschappij aan lijdt, omvat zinloos geweld, misbruik van kinderen, echtscheiding, dronkenschap, aids, zelfdoding onder tieners, drugs, straatbendes, verkrachting, onwettige kinderen, abortus, pornografie, . . . leugens, bedrog, politieke corruptie . . . Goed en kwaad als morele opvattingen hebben afgedaan.” Bijgevolg waarschuwde de UN Chronicle: „De samenleving valt uiteen.”
4, 5. Hoe is de geest van de wereld nauwkeurig beschreven in bijbelprofetieën voor onze tijd?
4 Deze toestanden doen zich wereldwijd voor. Het is precies zoals de bijbelse profetie voor onze tijd heeft voorzegd: „In de laatste dagen [zullen] kritieke tijden . . . aanbreken, die moeilijk zijn door te komen. Want de mensen zullen zichzelf liefhebben, het geld liefhebben, zullen aanmatigend zijn, hoogmoedig, lasteraars, ongehoorzaam aan ouders, ondankbaar, deloyaal, zonder natuurlijke genegenheid, niet ontvankelijk voor enige overeenkomst, kwaadsprekers, zonder zelfbeheersing, heftig, zonder liefde voor het goede, verraders, onbezonnen, opgeblazen van trots.” — 2 Timotheüs 3:1-4.
5 Dat is een nauwkeurige beschrijving van de overheersende geest van deze wereld. Het is een zelfzuchtige „ik eerst”-houding. Wedijver onder natiën wordt weerspiegeld door wedijver onder afzonderlijke personen. In wedstrijdsporten bijvoorbeeld willen veel deelnemers nummer één zijn, ongeacht hoeveel schade dit anderen emotioneel of zelfs fysiek toebrengt. Deze egocentrische geest wordt gestimuleerd bij kinderen en blijft in hun volwassenheid op veel terreinen van het leven voortbestaan. Het leidt tot „vijandschappen, twist, jaloezie, vlagen van toorn, ruzies, verdeeldheid”. — Galaten 5:19-21.
6. Wie bevordert zelfzucht, en hoe denkt Jehovah over deze geestesgesteldheid?
6 De bijbel laat zien dat de egocentrische geest van deze wereld een weerspiegeling vormt van die van degene „die Duivel en Satan wordt genoemd, die de gehele bewoonde aarde misleidt”. Betreffende Satans invloed op de mensen die in deze kritieke laatste dagen leven, voorzegt de bijbel: „Wee de aarde . . . want de Duivel is tot u neergedaald, en hij heeft grote toorn, daar hij weet dat hij slechts een korte tijdsperiode heeft” (Openbaring 12:9-12). Hij en zijn mededemonen hebben hun krachtsinspanningen dus opgevoerd om een zelfzuchtige geestesgesteldheid in de menselijke familie te bevorderen. En hoe denkt Jehovah over zo’n houding? Zijn Woord zegt: „Iedereen die trots van hart is, is iets verfoeilijks voor Jehovah.” — Spreuken 16:5.
Jehovah is met de nederigen
7. Hoe beziet Jehovah nederige personen, en wat leert hij hun?
7 Jehovah zegent daarentegen degenen die nederig van geest zijn. In een lied voor Jehovah zei koning David: „Het deemoedige volk zult gij redden; maar uw ogen zijn tegen de hoogmoedigen, om hen te vernederen” (2 Samuël 22:1, 28). Daarom geeft Gods Woord de raad: „Zoekt Jehovah, al gij zachtmoedigen der aarde . . . Zoekt rechtvaardigheid, zoekt zachtmoedigheid. Wellicht zult gij verborgen worden op de dag van Jehovah’s toorn” (Zefanja 2:3). Zij die Jehovah nederig zoeken, worden door hem onderwezen een totaal andere geest dan die van deze wereld aan te kweken. „Hij zal de zachtmoedigen zijn weg leren” (Psalm 25:9; Jesaja 54:13). Die weg is de weg der liefde. Ze is gebaseerd op het doen van wat juist is overeenkomstig Gods maatstaven. Volgens de bijbel „snoeft [deze op beginselen gebaseerde liefde] niet, wordt niet opgeblazen, . . . zoekt niet haar eigen belang” (1 Korinthiërs 13:1-8). Ze komt ook tot uiting in ootmoedigheid des geestes.
8, 9. (a) Wat is de oorsprong van op beginselen gebaseerde liefde? (b) Hoe belangrijk is het de door Jezus aan de dag gelegde liefde en nederigheid na te volgen?
8 Paulus en andere eerste-eeuwse christenen leerden dit soort liefde van de leringen van Jezus. En Jezus leerde haar van zijn Vader, Jehovah, over wie de bijbel zegt: „God is liefde” (1 Johannes 4:8). Jezus wist dat het Gods wil voor hem was overeenkomstig de wet der liefde te leven, en dat deed hij (Johannes 6:38). Daarom had hij mededogen met de onderdrukten, de armen, de zondaars (Mattheüs 9:36). Hij zei tot hen: „Komt tot mij, allen die zwoegt en zwaar beladen zijt, en ik zal u verkwikken. Neemt mijn juk op u en leert van mij, want ik ben zachtaardig en ootmoedig van hart.” — Mattheüs 11:28, 29.
9 Jezus toonde zijn discipelen hoe belangrijk het was zijn liefde en nederigheid na te volgen toen hij tot hen zei: „Hieraan zullen allen weten dat gij mijn discipelen zijt, indien gij liefde onder elkaar hebt” (Johannes 13:35). Zij zouden opvallen omdat zij afgescheiden van deze egocentrische wereld waren. Daarom kon Jezus over zijn volgelingen zeggen: „Zij [zijn] geen deel van de wereld” (Johannes 17:14). Nee, zij volgen de trotse, zelfzuchtige geest van Satans wereld niet na. In plaats daarvan volgen zij de door Jezus aan de dag gelegde geest van liefde en nederigheid na.
10. Wat doet Jehovah met nederige personen in deze tijd?
10 Gods Woord voorzei dat in deze laatste dagen nederige mensen in een op liefde en nederigheid gebaseerde wereldomvattende maatschappij bijeengebracht zouden worden. Bijgevolg leggen Jehovah’s dienstknechten te midden van een wereld die steeds verwaander wordt de tegengestelde houding aan de dag — ootmoedigheid des geestes. Zij zeggen: „Laten wij opgaan naar de berg van Jehovah [zijn verheven ware aanbidding], . . . en hij zal ons onderrichten omtrent zijn wegen, en wij willen zijn paden bewandelen” (Jesaja 2:2, 3). Jehovah’s Getuigen vormen deze wereldomvattende maatschappij van mensen die Gods paden bewandelen. Tot hen behoort een in aantal toenemende „grote schare, die niemand tellen kon, uit alle natiën en stammen en volken en talen” (Openbaring 7:9). Deze grote schare bestaat thans uit miljoenen mensen. Hoe leidt Jehovah hen op om nederig te zijn?
Leren nederig van geest te zijn
11, 12. Hoe leggen Gods dienstknechten ootmoedigheid des geestes aan de dag?
11 Gods geest die op zijn gewillige dienstknechten inwerkt, stelt hen in staat te leren de slechte geest van de wereld te overwinnen en vervolgens de vrucht van Gods geest aan de dag te leggen. Deze openbaart zich in „liefde, vreugde, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtaardigheid, zelfbeheersing” (Galaten 5:22, 23). Om Gods dienstknechten te helpen deze hoedanigheden te ontwikkelen, krijgen zij de raad niet „egotistisch [te] worden, doordat wij onderlinge wedijver aanwakkeren en elkaar benijden” (Galaten 5:26). Insgelijks zei de apostel Paulus: „Ik [zeg] tot een ieder onder u, niet meer van zichzelf te denken dan nodig is, maar met een gezond verstand te denken.” — Romeinen 12:3.
12 Gods Woord gebiedt ware christenen „niets [te doen] uit twistgierigheid of uit egotisme, maar met ootmoedigheid des geestes de anderen [van Gods dienstknechten] superieur aan uzelf [te achten], terwijl gij niet alleen uit persoonlijke belangstelling het oog houdt op uw eigen zaken, maar ook uit persoonlijke belangstelling op die van de anderen” (Filippenzen 2:3, 4). „Laat een ieder niet zijn eigen voordeel blijven zoeken, maar dat van de ander” (1 Korinthiërs 10:24). Ja, met onzelfzuchtige woorden en daden ’bouwt liefde anderen op’ (1 Korinthiërs 8:1). Ze bevordert samenwerking, geen wedijver. De „ik eerst”-geest hoort niet thuis onder Jehovah’s dienstknechten.
13. Waarom moet ootmoedigheid des geestes worden aangeleerd, en hoe leert men die hoedanigheid aan?
13 Wegens overgeërfde onvolmaaktheid zijn wij echter niet nederig van geest geboren (Psalm 51:5). Deze hoedanigheid moet aangeleerd worden. En dit kan moeilijk zijn voor degenen die niet van kindsbeen af in Jehovah’s wegen zijn onderwezen, maar die deze op latere leeftijd aanvaarden. Zij hebben reeds persoonlijkheden gevormd die op de denkwijze van deze oude wereld gebaseerd zijn. Zij moeten dus leren „de oude persoonlijkheid, die met [hun] vroegere levenswandel overeenkomt, . . . weg te doen, en de nieuwe persoonlijkheid . . . aan te doen, die naar Gods wil werd geschapen in ware rechtvaardigheid en loyaliteit” (Efeziërs 4:22, 24). Met Gods hulp kunnen oprechten doen wat hij van hen vraagt: „Bekleedt u . . . met de tedere genegenheden van mededogen, goedheid, ootmoedigheid des geestes, zachtaardigheid en lankmoedigheid.” — Kolossenzen 3:12.
14. Hoe veroordeelde Jezus de wens om zich te verheffen?
14 De discipelen van Jezus moesten dat leren. Zij waren volwassen toen zij zijn discipelen werden en hadden een mate van de wereldse geest van wedijver in zich. Toen de moeder van twee van hen prominentie voor haar zoons zocht, zei Jezus: „De regeerders der natiën [heersen over het volk] en de groten [oefenen] autoriteit over hen . . . Zo is het onder u niet; maar wie onder u groot wil worden, moet uw dienaar zijn, en wie onder u de eerste wil zijn, moet uw slaaf zijn. Evenals de Zoon des mensen [Jezus] niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en zijn ziel te geven als een losprijs in ruil voor velen” (Mattheüs 20:20-28). Toen Jezus zijn discipelen gebood geen titels te gebruiken om te trachten zichzelf te verheffen, voegde hij eraan toe: „Gij [zijt] allen broeders.” — Mattheüs 23:8.
15. Wat dient de houding te zijn van degenen die naar het opzienersambt streven?
15 Een ware volgeling van Jezus is een dienstknecht, ja, een slaaf van medechristenen (Galaten 5:13). Dit is vooral het geval met degenen die voor opzicht in de gemeente in aanmerking willen komen. Zij dienen nooit om prominentie of macht te wedijveren; zij moeten niet ’heersen over hen die Gods erfdeel zijn maar moeten voorbeelden voor hen worden’ (1 Petrus 5:3). Ja, een zelfzuchtige geest is een aanwijzing dat een man ongeschikt is om opzicht uit te oefenen. Zo iemand zou de gemeente schade berokkenen. Zeker, het is juist ’naar een opzienersambt te streven’, maar dit dient voort te spruiten uit een verlangen andere christenen te dienen. Dit ambt is geen positie van prominentie of macht, want degenen die opzicht uitoefenen dienen te behoren tot de meest ootmoedigen van geest in de gemeente. — 1 Timotheüs 3:1, 6.
16. Waarom werd Diotrefes in Gods Woord aan de kaak gesteld?
16 De apostel Johannes vestigt onze aandacht op een persoon die de verkeerde zienswijze had en schreef: „Ik heb het een en ander aan de gemeente geschreven, maar Diotrefes, die graag de eerste plaats onder hen inneemt, ontvangt niets van ons met achting.” Deze man bejegende anderen oneerbiedig in een poging zijn eigen positie te verbeteren. In plaats daarvan bewoog Gods geest Johannes ertoe Diotrefes wegens zijn „ik eerst”-houding in de bijbel aan de kaak te stellen. — 3 Johannes 9, 10.
De juiste houding
17. Hoe legden Petrus, Paulus en Barnabas ootmoedigheid des geestes aan de dag?
17 Er zijn veel bijbelse voorbeelden van de juiste houding, van ootmoedigheid des geestes. Toen Petrus het huis van Cornelius betrad, ’viel die man aan Petrus’ voeten neer en bracht hem hulde’. Maar in plaats van zich die eer te laten welgevallen, „richtte [Petrus] hem op en zei: ’Sta op, ikzelf ben ook een mens’” (Handelingen 10:25, 26). Toen Paulus en Barnabas zich in Lystra bevonden, genas Paulus een man die van zijn geboorte af kreupel was. Als gevolg hiervan zeiden de scharen dat deze apostelen goden waren. Maar Paulus en Barnabas „scheurden . . . hun bovenklederen en sprongen midden onder de schare, terwijl zij uitriepen en zeiden: ’Mannen, waarom doet gij deze dingen? Ook wij zijn mensen en hebben dezelfde zwakheden als gij’” (Handelingen 14:8-15). Deze nederige christenen wilden geen heerlijkheid van mensen aannemen.
18. Wat zei een machtige engel in zijn nederigheid tot Johannes?
18 Toen de apostel Johannes „een openbaring door Jezus Christus” kreeg, werd die door een engel overgebracht (Openbaring 1:1). Wegens de kracht die een engel bezit, kunnen wij begrijpen waarom Johannes met ontzag vervuld werd, want één engel doodde in één nacht 185.000 Assyriërs (2 Koningen 19:35). Johannes vertelt: „Toen ik gehoord en gezien had, viel ik neer om te aanbidden voor de voeten van de engel die mij deze dingen had getoond. Maar hij zegt tot mij: ’Pas op! Doe dat niet! Ik ben slechts een medeslaaf van u en van uw broeders . . . Aanbid God’” (Openbaring 22:8, 9). Wat een ootmoedigheid des geestes legde deze machtige engel aan de dag!
19, 20. Vergelijk de hoogmoed van zegevierende Romeinse veldheren met Jezus’ ootmoedigheid des geestes.
19 Jezus was het schitterendste voorbeeld van iemand die ootmoedig van geest was. Hij was Gods eniggeboren Zoon, de toekomstige Koning van Gods hemelse koninkrijk. Toen hij zich als zodanig aan het volk aanbood, deed hij dat niet zoals de zegevierende veldheren uit de Romeinse tijd. Zij mochten grote parades — optochten — houden en reden in strijdwagens die, versierd met goud en ivoor, door witte paarden, of zelfs door olifanten, leeuwen of tijgers getrokken werden. In de optochten zongen musici overwinningsliederen, en reden wagens mee beladen met buit en enorme praalwagens met afbeeldingen van strijdtonelen. Ook liepen er overwonnen koningen, vorsten en veldheren, met hun gezinnen in mee, vaak ontkleed om hen te vernederen. De gebeurtenissen riekten naar trots, hoogmoed.
20 Vergelijk dat eens met de wijze waarop Jezus zichzelf aanbood. Hij was bereid zich nederig te onderwerpen om de profetie over hem te vervullen, waarin werd voorzegd: „Zie! Uw koning zelf komt tot u. Hij is rechtvaardig, ja, gered; nederig en rijdend op een ezel.” Hij reed nederig op een lastdier, niet in een door prachtige paradedieren getrokken strijdwagen (Zacharia 9:9; Mattheüs 21:4, 5). Wat zijn nederige mensen gelukkig dat in de nieuwe wereld Jezus Jehovah’s aangestelde Koning over de hele aarde zal zijn, iemand die werkelijk ootmoedig van geest, nederig, liefdevol, mededogend, barmhartig is! — Jesaja 9:6, 7; Filippenzen 2:5-8.
21. Wat houdt ootmoedigheid des geestes niet in?
21 Het feit dat Jezus, Petrus, Paulus en andere mannen en vrouwen des geloofs in bijbelse tijden ootmoedig van geest waren, verdrijft de gedachte dat nederigheid op zwakheid neerkomt. Nederigheid duidt veeleer op een sterk karakter, want genoemde personen waren moedig en ijverig. Met grote mentale en morele kracht hebben zij zware beproevingen verduurd (Hebreeën hoofdstuk 11). En wanneer Jehovah’s dienstknechten in deze tijd ootmoedig van geest zijn, bezitten zij dezelfde kracht, omdat God nederige personen met zijn krachtige heilige geest steunt. Derhalve wordt er bij ons op aangedrongen: „Omgordt u allen . . . met ootmoedigheid des geestes jegens elkaar, want God weerstaat de hoogmoedigen, maar hij geeft onverdiende goedheid aan de nederigen. Vernedert u daarom onder de machtige hand van God, opdat hij u te zijner tijd moge verhogen.” — 1 Petrus 5:5, 6; 2 Korinthiërs 4:7.
22. Wat zal in het volgende artikel besproken worden?
22 Er is nog een positief aspect van ootmoedigheid des geestes dat Gods dienstknechten in praktijk moeten brengen en dat er veel toe bijdraagt de geest van liefde en samenwerking in de gemeenten op te bouwen. Ja, het is een essentieel ingrediënt van ootmoedigheid des geestes. Dit zal in het volgende artikel worden besproken.
Bij wijze van overzicht
◻ Beschrijf de overheersende geest van deze wereld.
◻ Hoe begunstigt Jehovah degenen die ootmoedig van geest zijn?
◻ Waarom moet ootmoedigheid des geestes aangeleerd worden?
◻ Wat zijn enkele bijbelse voorbeelden van personen die ootmoedigheid des geestes aan de dag hebben gelegd?
[Illustratie op blz. 15]
De engel zei tot Johannes: „Pas op! Doe dat niet! Ik ben slechts een medeslaaf”