Tula Omutima, Yumba Onthumbi mu Siovaa

 1. Ngohamba Daviti, oityi vamwe pu onthue vapondola okulipula?

ONTHUE atuho tuhanda okukala nomutima watula nawa. Ine tupula nawa, petupu omunthu uhanda okukala notyiho. Mahi tupondola okulinga otyiho. Pamwe ovaumbili va Siovaa vehole okulipula ngetyi tyelipulile Ohamba Daviti okuti: “Alo-pi mandyikala notyiho, omutima wange aupi andyisoyo onthiki aiho?” — Sal. 13:2.

 2. Oityi matulilongesa monthele ei?

² Namphila katutyivili okuliyunga kotyiho, mahi pena etyi tupondola okulinga opo tuhakale notyiho. Monthele ei, matulilongesa tete ovipuka vipondola okutukalesa notyiho. Konyima, matulilongesa ovipuka epandu tupondola okulinga opo tutule omutima tyina tuna ovitateka.

 3. Ovipuka patyi vipondola okutukalesa notyiho, iya oityi onthue tuehevili okulinga?

³ Kuna ovipuka ovinyingi vipondola okutulingisa otyiho. Mahi onthue katutyivili okuliyunga kovipuka ovio. Mongeleka, pamwe ovanthu vokulandesa okulia, novikutu, novipuka ovikuavo vali tuesukisa, vateneka. Onthue katutyivili okuvepopila opo vahateneke onondando mbavo. Tupu, katyitavela okupopila ovanthu tulongeswa navo, nava tuundapa navo opo vayekepo okutuhongiliya okulinga ovipuka ovivi. Katutyivili okukapopila ovifuanga vyo potyilongo tyetu okuti vena okuyekapo okuvaka, nokuveta vakuavo. Onthue tuhole okumona ovipuka ovio mokonda ovanthu tukala navo, kavalandula onondongwa mbo Mbimbiliya. Omutumini wouye uno, Satanasi, utyii okuti ine ovanthu vasuka unene novipuka viouye uno, vapondola okuyekapo okuumbila Siovaa. (Mat. 13:22; 1 Suau 5:19) Ngotyo tyihetuhuvise tyina tutala mouye mueyula ovitateka vipondola okutukalesa notyiho!

 4. Okusoka unene kovitateka matyitukalesa ñgeni?

⁴ Pamwe tulinga otyiho mokonda yokusoka unene kovitateka tupondola okukala navio komutwe wandyila. Mongeleka, tupondola okuhimbika okulipula okuti: ‘Ine onombongo mbange mbupwa-po, mandyilingi ñgeni? Ine ndyivela mandyilihakulisa natyi? Ine ndyitewa-tewa movilinga, mandyilitekula ñgeni?’ Tupu tupondola okulinga otyiho tyokuti ine pamoneka otyipuka tyilola ekolelo lietu matuyekepo Siovaa. Apa katutu Satanasi matumu ovatumini vautukile ovanthu va Huku. Ngotyo, tupondola okulinga otyiho netyi matyimoneka-po, no ñgeni onthue matukala. Hamwe una nokulipula okuti: ‘Opo nthainyo tyapenga okukala notyiho?’

 5. Oityi Sesusi apopila okuti: “yekei-po okukala notyiho”?

⁵ Onthue twii etyi Sesusi apopilile ovalongwa vae okuti: “Yekeipo okukala notyiho.” (Mat. 6:25) Oityi Sesusi ankho ahanda okupopia? Okuti ankho uhanda okupopia okuti katupondola okusuka notyipuka natyike? Au, hatyoko ankho ahanda okupopia. Ovaumbili ovanyingi va Siovaa vakaleleko etyi Sesusi eheneye pano pohi, navo vakalele notyiho,b mahi ovanthu ovo vatuaileko okukala omapanga a Siovaa. (1 Reis 19:4; Sal. 6:3) Etyi Sesusi apopia okuti tuhakalei notyiho, ankho uhanda okutupameka! Kahande onthue tupinayale nokulia, nomuvalo, novipuka ovikuavo, atutalukwa, ovilinga vya Huku atuvipake ponthele. Nthainyo, oityi tupondola okulinga tyina tuna otyiho na tyina tuapia omutima notyipuka tyimwe? — Tala okakasa kati: “Tyilingwa Ñga.”

 6. Ngetyi tyipopia Ova Galata 4:6, 7, oityi tyipondola okututulisa omutima tyina tualinga otyiho?

⁶ (1) Likuambela. Tyina uli nokulambela motyitateka tyimwe tyekukalesa notyiho, likuambela ku Siovaa nomutima auho, omuiti ekukuateseko. (1 Pet. 5:7) Siovaa makumbulula omalikuambelo ove. Mekuavela ‘ombembwa yae, ipona kenoñgonoko aliho.’ (Tanga Ova Filipu 4:6, 7.) Siovaa utuavela ononkhono mbae mbutukuateseko okutula omutima tyina tualinga otyiho. — Gal. 5:22.

 7. Oityi Siovaa ahanda tulinge tyina tulikuambela?

⁷ Tyina ulikuambela ku Siovaa, mupopila umwe atyiho tyili momutima wove. Tumbula umwe otyitateka tyatyo, opopi umwe nawa-nawa oñgeni tyikukalesa. Ine otyitateka tyatyo tyivilwa okutetululwa, ita ku Siovaa ekukuateseko okutala oñgeni motyitetulula. Ine katyivilwa okutetululwa, muita ekukuateseko okuhasoyo, nokuhalingi unene otyiho. Opo utyivile okutala nawa oñgeni Siovaa akumbululula omalikuambelo ove, mupopila umwe etyi uhanda tyiheliseta-seta. Atee umwe tyina utala okuti kakumbululile liwa omalikuambelo ove, no ngotyo Siovaa uhanda utualeko okumuita. Ngwe uhanda ulinge ovipuka evi vivali: (1) Okumupopila umwe nawa-nawa etyi tuhanda; (2) Okutualako okulikuambela. — Luka 11:8-10.

 8. Oityi vali tupondola okupopia momalikuambelo etu?

⁸ Tyina ulikuambela ku Siovaa, wehemupopile vala ovitateka viove, tupu popia-vo onondaka mbokumupandula. Namphila tuna ovitateka, otyiwa okusoka kovipuka oviwa etuavelale. Iya ine kutyivili okupopila Siovaa onkhalelo uliivite molingi ñgeni? Ine kutyivili, hinangela okuti Siovaa makumbulula elikuambelo liove, nankho upopia vala oundaka wehehi. Upondola vala okulikuambela okuti: ‘Mbambavo Siovaa nkhuateseko!’ — 2 Crô. 18:31; Loma 8:26.

 9. Oityi tupondola okulinga tyina tuatila owoma?

⁹ (2) Weheliyumbe onthumbi, yumba onthumbi mounongo wa Siovaa. Kohale-hale, etyi Sesusi eheneye pano pohi, ovanthu vomepunda-umbo lyo Sundaa, ankho vatila owoma wokuti mavautukilwa nova Asilia. Mokonda yokuatila owoma, avakaita kova Isitu na vevekuateseko. (Isa. 30:1, 2) Siovaa evelondola okuti ine vayumba onthumbi mova Isitu, mavelietela vala. (Isa. 30:7, 12, 13) Siovaa atumu Isaiya evepopile etyi ankho matyivekuatesako okuhalingi otyiho, nokukala tyapama. Evepopila okuti: “Ononkhono mbenyi mambukatuka kokutula omutima, nokuyumba onthumbi” mu Siovaa. — Isa. 30:15b.

10. Popia ovipuka vimwe omu onthue tupondola okulekesa okuti tuyumba onthumbi mu Siovaa.

¹⁰ Oñgeni onthue tupondola okulekesa okuti tuyumba onthumbi mu Siovaa? Tala onongeleka mbumwe. Soka ñgeno wavasa ovilinga vifeta nawa, mahi vityopola ovilinga ulingila Siovaa Huku. Ine soka ñgeno omunthu umwe muundapa nae wehembangi, ukupopila okuti ukuhanda. Tupu soka ñgeno ombunga yove ikupopila okuti: “Hono una okukoya, O uhula ku onthue, o uhula ku Huku yove.” Povitateka ngovio, tyipondola okupuiya okulinga etyi tyaviuka. Mahi Siovaa upondola okukukuatesako etyi una okulinga. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kol. 7:39) Okuti moyumbu onthumbi mu Siovaa, oendela monondongwa mbae?

11. Onongeleka patyi mbo Mbimbiliya mbupondola okutukuatesako okutula omutima tyina tuyelwe novanthu?

¹¹ (3) Lilongesila konongeleka onongwa, no konongeleka onombi. Mo Mbimbiliya muna onongeleka ononyingi mbulekesa okuti otyiwa okutula omutima, atuyumbu onthumbi mu Siovaa. Tyina ulilongesa onongeleka ombo, ovola okutala oñgeni Siovaa akuatesileko ovanthu vae okutula omutima na tyina ankho vamoneswa ononkhumbi. Mongeleka, etyi ombonge yova Sundeu yatuma ono apositolu vayekepo okuivisa, ngwe nii kavatilile owoma. Vakumbululile okuti: “Huku oe omutumini tuna okutavela tyipona ovanthu.” (Ovil. 5:29) Atee umwe etyi ono apositolu vavetwa, no ngotyo avahahangayala. Omokonda yatyi? Omokonda ankho vetyii okuti Siovaa una nokuvekuatesako, wahambukwa netyi vena nokulinga. Avahatili owoma, avatualako okuivisa onondaka onongwa Mbouhamba. (Ovil. 5:40-42) Tupu otyo tyalingile ngotyo omu apositolu Sitevau. Etyi ankho ehungi kokuipawa, ahatili owoma, atulu omutima. Atee umwe Ombimbiliya ipopia okuti otyipala tyae atyikala “ngotyipala tyoandyu.” (Ovil. 6:12-15) Omokonda yatyi? Omokonda ankho utyii okuti wapandwa na Siovaa.

12. Ngetyi tyipopia 1 Petulu 3:14 nokapitulu 4:14, omokonda yatyi tupondola okukala nehambu na tyina tuyelwe novanthu?

¹² Ono apositolu, ankho vetyii umwe nawa-nawa okuti Siovaa uli nokuvekuatesako. Otyipuka otyo ankho vetyii nawa mokonda Siovaa weveavelele ononkhono mbokulinga omahuviso. (Ovil. 5:12-16; 6:8) Hono, onthue katulingi omahuviso. Mahi tyina nonthue tumoneswa ononkhumbi mokonda yokulinga etyi tyaviuka komaiho a Siovaa, ngwe uhambukwa unene iya utuavela ononkhono mbae na mbutukuateseko okukoleleya. (Tanga 1 Petulu 3:14; 4:14.) Ngotyo, tuhasokei unene kovitateka matukala navio komutwe wandyila. Tuahalingei otyiho tyokuti matuyekepo Huku tyina ovanthu vamahimbika okutumonesa ononkhumbi komutwe wandyila. Tuesukisa okusoka ku etyi tupondola okulinga pahetyino opo tuyumbe vali onthumbi mu Siovaa; okusoka kovipuka apondola okulinga opo etukuateseko, nokutuamena. Tulingei ngetyi tyalingile ovalongwa va Sesusi, atuyumbu onthumbi monondaka mba Sesusi mbokuati: “Ame mandyimuavela onondaka, nounongo, onondyale mbenyi ambuho kamambutyivili okumukumbulula natyike.” Tupu Sesusi wapopia okuti: “Inkha mukoleleya mamukayovola omienyo vienyi.” (Luka 21:12-19) Siovaa makatutilisa ovaumbili vae ovakuatyili, kemevelimbwa mokonda uvei nawa.

13. Oñgeni okulilongesa onongeleka mba vana vahayumbile onthumbi mu Siovaa tyipondola okutukuatesako?

¹³ Tupu tupondola okulilongesila ku vana vahatulile omutima, avahayumbu onthumbi mu Siovaa. Okutala nawa onongeleka mbavo, tyipondola okutukuatesako okuhalingi oviponyo valingile. Mongeleka, puetyi Ohamba Asa ehimbika okutumina, omafualali omanyingi-nyingi aeya okumuluisa. Oityi Asa alingile? Ayumbu onthumbi mu Siovaa, omafualali oo aatiliko. (2 Crô. 14:9-12) Konyima, etyi pakala omanima amwe, Asa aluiswa vali. Mahi pahe ankho Ohamba Baasa, nomafualali ae, ankho kavehi-ale. Asa ahayumbu vali onthumbi mu Siovaa ngetyi alingile potete, afete omafualali oko Asilia opo evekuateseko. (2 Crô. 16:1-3) Tupu puetyi Asa avela unene-nene, kayumbile onthumbi mu Siovaa. — 2 Crô. 16:12.

14. Oityi tulilongesila koviponyo vya Asa?

¹⁴ Potete, Asa ankho uyumba umwe onthumbi mu Siovaa povitateka. Mahi konyima ahimbika okutetulula vala ovitateka viae aike. Oityi tyatundilila-ko? Etyi afeta omafualali oko Asilia, ngoti ankho tyikahi umwe nawa, mahi ombembwa yavo aihatualako. Siovaa atumu omuuli wae apopile Asa okuti: “Mokonda wayumba onthumbi mohamba yo Asilia, kuayumbile onthumbi mu Siovaa, Huku yove, otyo omafualali ohamba yo Silia ahupila pomaoko ove.” (2 Crô. 16:7) Otyo tyitulongesa okuti tyina tuna ovitateka, tuesukisa okulunguka opo tuahalinge vala ovipuka ngetyi tuasoka. Tuesukisa okuyumba onthumbi mu Siovaa, atutale mo Mbimbiliya etyi ahanda tulinge. Na tyina otyitateka tyimwe tyesukisa okutetululwa nawa, Siovaa metukuatesako vala ine tutula omutima, atumuyumbu onthumbi.

15. Oityi tupondola okulinga tyina tutanga Ombimbiliya?

¹⁵ (4) Paka ono tesitu mbumwe momutwe. Tyina utanga Ombimbiliya ovasi onondaka mbupopia okuti tyesukisa okutula omutima nokuyumba onthumbi mu Siovaa, mbupaka momutwe. Opo utyivile okumbupaka liwa momutwe, mbutangela peulu, ombuhoneka pokamukanda ombupake poluhandya. Siovaa wapopilile Sosuwe atange apeho-apeho omukanda wovitumino na etyivile okulinga nawa ovipuka. Ovipuka matange tupu ankho mavimukuatesako okuhatili owoma, etyivili okuhongolela nawa ovanthu va Huku. (Jos. 1:8, 9) Mo Mbimbiliya muna onotesitu ononyingi mbupondola okutukuatesako okutula omutima tyina tuna otyitateka tyimwe tyihetulaleka. — Sal. 27:1-3; Pro. 3:25, 26.

16. Oñgeni vakuetu tulilongesa navo vapondola okutukuatesako okutula omutima, nokuyumba onthumbi mu Siovaa?

¹⁶ (5) Kala na vakuenyi mulilongesa navo. Vakuetu tulilongesa navo vapondola okutukuatesako okutula omutima, atuyumbu onthumbi mu Siovaa. Mongeleka, momaliongiyo tuvasa-mo ovipuka ovinyingi vitukuatesako. Muna omalongomona, nomakumbululo a vakuetu, atuho tutyihole tyokuhipulula na vakuetu momaliongiyo! (Heb. 10:24, 25) Okukala nomapanga omawa mewaneno tyitukuatesako unene. Ngotyo, popila omapanga ove onkhalelo ulitehelela, tyetyi “ondaka ikahi nawa”, yapopiwa nepanga, itukuatesako tyina tualinga otyiho. — Pro. 12:25.

17. Ngetyi tyipopia Ova Hebeleu 6:19, oñgeni okukevelela ovipuka Ouhamba wa Huku mauketulingila komutwe wandyila tyitukuatesako okuhalingi otyiho tyina tuna ovitateka?

¹⁷ (6) Pamena movipuka ukevelela. Ovipuka tukevelela, mavikalingwa komutwe wandyila Nouhamba wa Huku, vikahi ngatyina “ohako ikuata owato.” (Tanga Ova Hebeleu 6:19.) Okusokolola kovipuka oviwa Siovaa meketulingila komutwe wandyila, tyitukuatesako okuhasoko unene kovitateka vietu. (Isa. 65:17) Lisokela mouye omupe, muehena vali otyipuka natyike tyitulingisa otyiho. (Miq. 4:4) Okupopila vakuenyi ovipuka oviwa ukevelela komutwe wandyila, matyikukuatesako okupameka. Ngotyo, linga ononkhono mbokuivisa, nokulongesa ovanthu vakale ovalongwa. Ine ulinga ovipuka ovio, mokala nonthumbi “yekevelelo alo konthyulilo.” — Heb. 6:11.

18. Tyina onthyulilo ifuena popepi ovipuka patyi maviliyawisa, iya oityi tupondola okulinga?

¹⁸ Tyina onthyulilo itualako okufuena popepi, ovitateka vitukalesa notyiho mavitualako okuliyawisa. Otestu yenima lino maitukuatesako okutula omutima, atuheliyumbu onthumbi onthue muene, mahi atuyumbu onthumbi mu Siovaa. Menima lino, tulingei ovipuka vilekesa okuti tuayumba onthumbi monondaka mba Siovaa mbokuati: “Ononkhono mbenyi mambukatuka kokutula omutima, nokuyumba onthumbi” mu Siovaa. — Isa. 30:15