Prawowici uczestnicy nowego Przymierza
„Oto nadchodzą dni, rzecze Jehowa, zawrę nowe przymierze (...) Wszyscy będą mnie znali, od najmniejszego z nich do największego z nich, rzecze Jehowa: bo odpuszczę im nieprawości, a grzechu ich nie wspomnę więcej.” — Jer. 31:31-34, AS.
1. Od czasu jakiego starożytnego wydarzenia najważniejszym zgromadzeniem była — według nowojorskiej gazety „Post” — konferencja z roku 1945, na której powołano do życia Organizację Narodów Zjednoczonych? Jakie pytania powstają w związku z tym?
PONAD dwadzieścia lat temu, kiedy powstawała Organizacja Narodów Zjednoczonych, odbywającą się w kalifornijskim mieście San Francisco konferencję założycielską nazwano w pewnym dzienniku (nowojorskim Post) „najważniejszym zgromadzaniem ludzkim od czasu Ostatniej Wieczerzy”. W wyniku tej konferencji pięćdziesiąt jeden państw zawarło porozumienie na rzecz międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. A co wydarzyło się na Ostatniej Wieczerzy, co sprawiło, że jej znaczenie przewyższało wszystkie pozostałe zgromadzenia odbywane w ciągu dziewiętnastu stuleci dzielących ją od konferencji, na której powołano do życia Organizację Narodów Zjednoczonych? Czy również zawarto na niej jakieś porozumienie? Owszem, choć być może nie tę okoliczność chciano wówczas podkreślić we wspomnianej już gazecie Post jako rzecz szczególnej wagi.
2. Kiedy odbyła się „Ostatnia Wieczerza”, gdzie i w jaki sposób?
2 Konferencja, na której założono Organizację Narodów Zjednoczonych, odbywała się w San Francisco na terenie Kalifornii (w Stanach Zjednoczonych), w roku 1945. „Ostatnia Wieczerza” miała natomiast miejsce w mieście Jeruzalem na Bliskim Wschodzie w 33 roku naszej ery. Początkowo w pewnej sporej sali na piętrze jednego z domów tego Świętego Miasta zgromadziło się na ową Wieczerzę trzynastu mężczyzn. Przed zakończeniem Wieczerzy gospodarz uroczystości odprawił jednak kogoś z tych trzynastu. Obecni obchodzili właśnie doroczną wieczerzę paschalną w ten sam sposób, jak wszyscy inni ich wierni Bogu rodacy, spożywając pieczonego baranka z gorzkimi ziołami i niekwaszonym chlebem, zwanym matzoth, oraz czerwonym winem. Pewne ugrupowania religijne obchodzą wieczerzę paschalną aż do obecnego czasu. Dlaczego więc ta, która się odbyła w roku 33 n.e., bywa nazywana „Ostatnią Wieczerzą”? Dla kogo była ona ostatnią?
3. Dla kogo była to „ostatnia” wieczerza? Jaka wieczerza była odtąd obchodzona w rocznice tamtej nocy?
3 Była to ostatnia tego rodzaju ziemska wieczerza dla gospodarza uroczystości. Współuczestnikom owej wieczerzy oświadczył on: „Gorąco pragnąłem spożyć tę wieczerzę paschalną z wami przed moją męką; powiadam wam bowiem, iż nie będę jej już spożywał, aż nastąpi spełnienie w Królestwie Bożym.” Okazało się też, że podobnie była to ostatnia uroczystość paschalna dla słuchaczy powyższych słów, gdyż dalszy bieg wypadków doprowadził do tego, iż obchodzili później innego rodzaju wieczerzę, chociaż zawsze w rocznicę tamtej nocy. Zaczęto ją nazywać „Wieczerzą Pańską”, ponieważ tej samej nocy 33 roku n.e. wprowadził ją ich Pan, gospodarz całej uroczystości. Wierni naśladowcy tego Pana obchodzą ją aż dotychczas, zawsze w rocznicę jej ustanowienia. — Łuk. 22:12-16, NP; 1 Kor. 11:20.
4. Kiedy została wprowadzona Wieczerza Pańska, wobec kogo i przy użyciu jakich symboli?
4 Po odprawieniu spośród obecnych człowieka niegodnego, gospodarz uroczystości wobec pozostałych jedenastu wiernych ustanowił Wieczerzę Pańską, posłużywszy się niekwaszonym chlebem i czerwonym winem, jakie jeszcze pozostały na stole. Obu tym rzeczom nadał znaczenie emblematów. I tak bochenek chleba symbolizował jego doskonałe ciało ludzkie, które zgodził się wydać na śmierć, a wino symbolizowało jego krew, siedlisko życia, tę krew, która miała być przelana, gdy niewinnie poniesie śmierć z rąk swoich wrogów. Miała to odtąd być doroczna uroczystość, obchodzona na pamiątkę doskonałej ofiary ludzkiej złożonej przed Bogiem za grzechy świata — ludzkości. — Mat. 26:26-30.
5. O czyn nowym wspomniał Jezus Chrystus, podając kielich wina? Jak długo pozostaje ono w mocy?
5 Kiedy im dawał kielich wina, aby go sobie kolejno podali i z niego pili, oświadczył: „Ten kielich oznacza nowe przymierze na mocy mojej krwi, która ma być przelana dla waszego dobra.” (Łuk. 22:20, NW; 1 Kor. 11:25) Mamy tu więc wzmianką o przymierzu. Jezus Chrystus, który wypowiedział te słowa, nazwał je nowym przymierzem. Miało to być nowe przymierze, w przeciwieństwie do innego, które tym samym było odtąd stare i dobiegało kresu. Jest bardzo możliwe i prawdopodobne, że owych jedenastu mężczyzn, którzy pili z podanego im kielicha wina, pamiętało starożytne proroctwo o tym, jak Bóg zawrze ze swym wybranym ludem nowe przymierze. Nie ma ono oczywiście nic wspólnego ze sławetnym przymierzem utworzonym w latach 1919-1920, na którego podstawie po pierwszej wojnie światowej ukonstytuowała się Liga Narodów, obecnie na równi z owym „przymierzem” martwa. Przepowiedziane w proroctwie „nowe przymierze” pozostaje natomiast w mocy po dziś dzień, a wynikające z niego błogosławieństwa rozprzestrzeniają się na ludzi ze wszystkich narodów. Co to za przymierze?
6. Czym w świetle prawa jest przymierze — według dzieła „The Encyclopedia Americana”?
6 „Przymierze, w sensie prawnym,” podaje The Encyclopedia Americana (wydanie z roku 1929), „jest to porozumienie dwóch lub więcej osób, wprowadzone w życie odpowiednim aktem, mocą którego uczestnik obiecuje dokonać lub nie dokonać określonych czynów, albo zapewnia, iż określony stan rzeczy trwa, bądź będzie trwał, czy też nie istnieje, bądź nie będzie istniał.”
7. Jak brzmi hebrajskie słowo oznaczające przymierze? Jakie może być właściwe pochodzenie tego słowa?
7 Ponieważ proroczo przepowiedziane „nowe przymierze” wspomniane jest po raz pierwszy w hebrajskiej części Pisma Świętego, więc The Encyclopaedia Britannica (wydanie jedenaste) zupełnie słusznie podaje:
Przymierze (...) wzajemne porozumienie dwóch lub więcej stron albo poczynanie przedsięwzięte przez jedną ze stron. W Biblii hebrajskiej słowo ברית berith, jest powszechnie stosowane w odniesieniu do różnego rodzaju porozumień; i tak odnosi się do umowy między dwiema osobami albo do układu między dwoma narodami, jak w wypadku przymierza zawartego między Abimelechem a Izaakiem, co reprezentuje układ Izraelitów z Filistynami (1 Mojżeszowa 26:26...); w szczególności odnosi się do zobowiązania zawieranego pomiędzy Bogiem a ludźmi, albo takiego porozumienia, w którym przestrzega się pewnych przepisów religijnych, przy czym Bóg jest uważany za uczestnika zobowiązania. Podaje się dwie sugestie co do pochodzenia słowa berith: (1) wywodzi się je ze źródłosłowu „ciąć” i wiąże z pierwotnym zwyczajem rozcinania ofiar na poły, między którymi przechodzili uczestnicy porozumienia; porównaj greckie określenie [ciąć przysięgę] oraz doniesienie (1 Mojżeszowej 15:17) o zawarciu przymierza między Bogiem i Abrahamem, kiedy to „dym jakby wydobywający się z pieca i ogień niby gorejąca pochodnia (...) przesunęły się między tymi połowami zwierząt” (BT), czyli ofiar złożonych przez Abrahama, (...).
JEGO UCZESTNICY
8, 9. (a) Kto stanowi strony nowego przymierza? (b) Który prorok przepowiedział to przymierze oraz jakie pytanie co do uczestników powstaje w związku z jego sformułowaniem?
8 Kto uczestniczy w nowym przymierzu? Skąd wiadomo, czy ktoś z nas dziś żyjących należy do grona tych uczestników? Ze słów Jezusa wypowiedzianych w chwili ustanawiania Wieczerzy Pańskiej wynika jasno, że uczestnikiem tego nowego przemierza jest (1) jego własny, wierny mu zbór, reprezentowany wówczas przez tamtych jedenastu apostołów, oraz (2) Bóg, przed którym Jezus Chrystus złożył ofiarę swego życia jako człowiek. Spośród wiernych jedenastu apostołów wszyscy byli obrzezanymi Żydami; stąd też wyłania się pytanie: Czy to nowe przymierze zostało zawarte tylko między Bogiem a Żydami? Poza tym czy już samo sformułowanie proroctwa o nowym przymierzu nie wskazuje, iż obejmuje ono tylko Żydów, czyli ludzi będących Izraelitami z punktu widzenia ciała? Proroctwo zapowiadające nowe przymierze zostało spisane przez Jeremiasza, kapłana żydowskiego z siódmego stulecia p.n.e., a brzmi, jak następuje:
9 „,Oto nadchodzą dni’, brzmi wypowiedź Jehowy, ‚i zawrę [lub: chcę zawrzeć] z domem Izraela i domem Judy nowe przymierze; nie podobne przymierzu, jakie zawarłem z ich praojcami w dniu, kiedy ich ująłem za rękę, aby ich wyprowadzić z krainy Egiptu, „które to przymierze moje sami złamali, chociaż ich ja posiadałem prawem małżonka,” brzmi wypowiedź Jehowy.’ ‚Takie bowiem jest przymierze, które zawrę z domem Izraela po tych dniach,’ brzmi wypowiedź Jehowy: ‚Złożę prawo moje do ich wnętrza, a na sercu ich napiszę je. I stanę się ich Bogiem, a oni sami staną się mym ludem.’ ‚I nie będą więcej uczyli każdy swego towarzysza i każdy swego brata, mówiąc: „Poznajcie Jehowę!” — bo mnie oni wszyscy będą znali, od najmniejszego z nich aż największego z nich,’ brzmi wypowiedź Jehowy. ‚Przebaczę im bowiem błąd, a grzechu ich nie wspomnę więcej.’” — Jer. 31:31-34, NW.
10. Komu Jehowa Bóg chciał przynajmniej zaproponować zawarcie przymierza, zgodnie ze sformułowaniem odnośnego proroctwa?
10 Proroctwo to zostało przez Jeremiasza skierowane do jego rodowitych, obrzezanych współplemieńców z Judy i Izraela, jacy żyli za jego dni. Z przodkami ich Jehowa Bóg zawarł był przymierze, gdy ponad osiemset lat wcześniej wyprowadził ich z Egiptu. I zgodnie z brzmieniem proroctwa Jeremiasza, Jehowa Bóg zamierzał przynajmniej zaproponować zawarcie obiecanego nowego przymierza rodowitym, cielesnym, obrzezanym Żydom z pokoleń Judy i Izraela.
11. Ilu Izraelitów przyjęło dawne przymierze Mojżeszowe, a jakie powstaje pytanie co do przyjęcia nowego przymierza?
11 Pozostaje jednak pytanie: Czy cały naród żydowski, wszystkie pokolenia Judy i Izraela przyjmą to nowe przymierze i zgodzą się przystąpić do niego na warunkach, jakie im będą przedstawione? Kiedy Bóg przystąpił do zawarcia z nimi poprzedniego przymierza na górze Synaj w Arabii, za pośrednika posłużył Jemu Mojżesz. Gdy wtenczas Bóg przedstawił narodowi izraelskiemu przymierze Prawa, „cały lud jednogłośnie powiedział: ‚Uczynimy wszystko, co Jahwe [lub: Jehowa] rozkazał.’” A później, gdy to przymierze pomiędzy Bogiem a Izraelem miało już być uprawomocnione złożeniem na ołtarzu zwierząt ofiarnych, „wrócił Mojżesz i obwieścił ludowi wszystkie słowa Jahwe i wszystkie Jego zlecenia. Wtedy lud cały odpowiedział jednogłośnie: ‚Wszystkie słowa, jakie powiedział Jahwe, wypełnimy.’” — Ks. Wyjścia (2 Mojż.) 19:1-8; 24:1-3, BT.
12. Komu Jezus podał kielich wina, wspominając przy tym o przymierzu? Do jakiego przymierza przyznają się dziś Żydzi?
12 Obecnie na całej ziemi żyje 12 867 000 ludności żydowskiej. Czy utrzymuje ona, że należy do nowego przymierza? Nie. Żydzi pod przewodnictwem swych rabinów zdecydowanie twierdzą raczej, iż nadal pozostają w starym przymierzu Prawa, zawartym na górze Synaj za pośrednictwem Mojżesza. A co można powiedzieć o ich przodkach sprzed dziewiętnastu stuleci, gdy Jezus Chrystus ustanawiał Wieczerzę Pańską? Jedynie do apostołów rzekł on, podając im kielich wina: „Pijcie z niego wszyscy; bo to jest [oznacza, NW] moja krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (Mat. 26:27, 28, BT) Wszyscy ci apostołowie byli Żydami. Przyjęli zaproszenie do uczestnictwa w nowym przymierzu, które miało być uprawomocnione ofiarą i krwią Jezusa Chrystusa. A cały naród żydowski?
13. Ilu Żydów albo kto z narodu żydowskiego za dni apostołów przyjął nowe przymierze?
13 Czy wszyscy Żydzi znajdujący się w Jeruzalem celem obchodzenia święta paschy przyłączyli się tego nowego przymierza, wprowadzonego przez Jezusa Chrystusa? Czy ich arcykapłani i kapłani niższego rzędu, uczeni w Piśmie, saduceusze i faryzeusze zawarli nowe przymierze z Jehową Bogiem, uznając przelaną krew Jezusa Chrystusa za „krew Przymierza”, która mu nadała moc prawną? Historia dowodzi, że nie wszyscy Żydzi to uczynili; tak postąpił tylko pewien ostatek spośród nich.
14. Komu została najpierw udostępniona sposobność przyłączenia się do nowego przymierza? Ilu wówczas stało się według doniesienia biblijnego ludźmi wierzącymi?
14 Cały naród, „cały dom Izraela”, dostąpił tego przywileju, że mógł się przyłączyć do nowego przymierza. Najpierw właśnie jemu zaofiarowana została ta sposobność. Pozostawało to w pełnej i całkowitej zgodzie ze sformułowaniem proroctwa Jeremiasza 31:31-34. A w dniu Pięćdziesiątnicy, już po ustanowieniu Wieczerzy Pańskiej przez Jezus apostoł Piotr powiedział do tłumu ponad trzech tysięcy Żydów zgromadzonych w Jeruzalem: „Niech więc cały dom Izraela wie na pewno, że Bóg uczynił go zarówno Panem, jak i Chrystusem — tego Jezusa, którego wy przybiliście do pala.” (Dzieje 2:36, NW) Dnia tego liczba wierzących dosięgła trzech tysięcy. Niedługo potem liczba ta wzrosła nawet do pięciu tysięcy.
15. Kto spośród milionów ówczesnych Żydów również stał się posłuszny wierze?
15 Zanim miasto Jeruzalem zalała fala prześladowań, którymi kierował żydowski faryzeusz Saul z Tarsu, „rosło słowo Boże i pomnażał się bardzo poczet uczniów w Jeruzalemie; wielkie też mnóstwo kapłanów było posłuszne wierze”. (Dzieje 2:41; 4:4; 6:7) Niemniej jednak spośród paru milionów Żydów wtedy żyjących tylko tysiące uznały przelaną krew Jezusa za „krew Przymierza” i przystąpiły do tego nowego przymierza.
16. Do jakiego związku z Bogiem przyznaje się naród żydowski według dzieła „The New Jewish Encyclopedia”? Jaki był cel tego związku oraz jak cel ten rzekomo został osiągnięty?
16 Znane dzieło The New Jewish Encyclopedia (Nowa Encyklopedia Żydowska) w opracowaniu Bridgera, Wolka i Ebana, wydanie nowojorskie z roku 1962, nie omawia wcale tematu „nowego przymierza”, natomiast pod nagłówkiem „Przymierze” (Berit) podaje:
Według tradycji żydowskiej lud nasz związany był z Bogiem na warunkach przymierza. Bóg nakładał na Izraela pewne obowiązki i dawał mu pewne obietnice. Izrael ze swej strony przyjmował te obowiązki i ufał, że On spełni swoje obietnice. Ogólnie biorąc celem premierza było rozkrzewienie wśród ludów świata wiedzy o prawdziwym Bogu oraz legalizacja obrzędowych i etycznych wymogów Prawa. Obietnica Boża zapewniała, że naród żydowski stanie się błogosławieństwem dla całej ludzkości oraz światłem dla narodów. (...) Świat zachodni przyjął Biblię żydowską za podstawę całego swego sposobu myślenia oraz daje wyraz wielkiemu docenianiu kulturalnego wkładu Żydów, określając naszą cywilizację mianem judeo-chrześcijańskiej, i to uważa się za częściowe spełnienie obietnicy głoszącej, iż Dzieci Izraela miały się stać błogosławieństwem dla całej ludzkości. Ortodoksyjne i inne odłamy judaizmu w różnym stopniu przyjmują doktrynę o przymierzu oraz „wybraniu” narodu izraelskiego za nieprzemijający fakt w sensie literalnego porozumienia między Bogiem a Izraelem. Warto tu też wspomnieć, że chrystianizm z historycznego punktu widzenia uważa się za spadkobiercę tej doktryny o przymierzu. — Strony 98-100.a
17, 18, (a) Czy więc w tym przymierzu, gdzie jedną ze stron jest Bóg, uczestniczy z drugiej strony tylko parę tysięcy rodowitych Żydów? (b) W jakim charakterze przyjmowani są do nowego przymierza wszyscy mający do niego dostęp i dzięki czemu jest to możliwe?
17 Czy zatem w nowym przymierzu uczestniczy z jednej strony tylko kilka tysięcy rodowitych Żydów z pokoleń Judy i Izraela? Rzecz oczywista, że nie! Po drugiej stronie uczestnikiem nowego przymierza jest Jehowa Bóg i właśnie On sprawił, że ten odrębny, wyłączny dostęp rdzennych, obrzezanych Żydów do przywilejów nowego przymierza trwał przez mniej więcej trzy i pół roku po owej Pięćdziesiątnicy z roku 33 n.e. Potem sposobność przystąpienia do nowego przymierza została rozciągnięta na nie-Izraelitów, na narody nieżydowskie, i w krew Jezusa Chrystusa jako w „krew Przymierza” uwierzył italski setnik z Cezarei. (Dan. 9:24-27; Dzieje 10:1 do 11:18) Od tego czasu począwszy Jehowa Bóg zlewał swego świętego ducha także na wierzących nie-Żydów, którzy wskutek tego stawali się Jego duchowymi dziećmi, duchowymi Izraelitami.
18 W ten sam zresztą sposób Bóg począwszy od dnia Pięćdziesiątnicy zlewał swego ducha na wierzących Żydów, którzy wtedy stawali się Jego duchowymi dziećmi, duchowymi Izraelitami lub Żydami. Wszyscy wierzący, czy to rodowici Żydzi, czy też pochodzący z pogan, byli przyjmowani do nowego przymierza jako duchowi Żydzi, duchowi Izraelici.
19, 20. (a) Czy po roku 36 n.e. trzeba było być rodowitym Żydem, aby się stać uczestnikiem nowego przymierza? (b) Jak apostoł Paweł wyjaśnia to w Liście do Rzymian?
19 A więc od czasu, gdy w roku 36 n.e. nawrócony został italski setnik Korneliusz, wierzący nie musiał już być rodowitym Żydem, czyli Izraelitą, aby zostać przyjętym do nowego przymierza przez Pośrednika — Jezusa Chrystusa.
20 Dlatego też nawrócony na wiarę chrześcijańską Żyd, apostoł Paweł, napisał: „Żydem nie jest ten, który jest nim tylko na zewnątrz; a obrzezaniem nie jest tylko to, co dokonuje się na ciele. Nie! Żydem jest ten, który jest nim wewnątrz; i ten jest obrzezanym, kto nim jest w sercu wedle ducha, a nie wedle litery.” W związku z tym Paweł dał wyraz swemu zasmuceniu z powodu tego, iż jego żydowscy bracia według ciała zaniedbali posiadane przywileje ‚synostwa Bożego, chwały i przymierzy’, a następnie wyjaśnia: „Nie, nie jest możliwe, by słowo Boże poszło na marne. Bo nie wszyscy, którzy pochodzą od Izraela, są Izraelitami. I nie wszyscy są także dziećmi Abrahama, dlatego że są jego potomstwem [według ciała], lecz napisane jest: ‚Izaak będzie potomstwem twoim’, to znaczy: nie potomkowie co do ciała są dziećmi Bożymi, lecz synowie obietnicy poczytani są za potomstwo.” — Rzym. 2:28, 29; 9:1-8, Kow.
21. Kto więc jest prawowitym uczestnikiem nowego przymierza? Jak apostoł Paweł wskazuje na to w Liście do Galatów?
21 Właśnie ci duchowi Żydzi, duchowi Izraelici, stanowią obecnie prawdziwy Izrael, z którym zawarte zostało nowe przymierze. Ci duchowi członkowie ludu Bożego oraz sam Jehowa Bóg są prawowitymi uczestnikami nowego przymierza. Apostoł Paweł stwierdza to wyraźnie. Zwracając się do wierzących ze zborów na terenie rzymskiej prowincji Galacji, pod koniec skierowanego do nich listu pisze on: „Nie daj Boże, bym się miał chlubić z czego innego, jak tylko z krzyża [pala męki, NW] Pana naszego Jezusa Chrystusa, dzięki któremu świat stał się ukrzyżowany dla mnie, a ja dla świata. Bo ani obrzezanie nic nie znaczy, ani nieobrzezanie, tylko nowe stworzenie. Na wszystkich tych, którzy się tej zasady trzymać będą, niech zstąpi jako na prawdziwego Izraela Bożego pokój i miłosierdzie.” — Gal. 6:14-16, BT.
22. Przez jakie określenie, użyte na wstępie swego listu, uczeń Jakub zaznacza, z kim Bóg zawiera nowe przymierze?
22 Postępując w myśl tej zasady wyrażonej w liście do Galatów 6:14-16, uczeń Jakub swój list skierowany do współwyznawców rozproszonych po całej ziemi rozpoczął takimi słowami: „Jakub, sługa Boga i Pana naszego Jezusa Chrystusa, pozdrawia dwanaście pokoleń żyjących w rozproszeniu.” (Jak. 1:1, Db) Zwracając się do nich jako do ‚dwunastu pokoleń’, Jakub zaznacza, że uważa tych chrześcijańskich wierzących za prawowitego „Izraela Bożego”, za cały Boży naród izraelski zobrazowany przez dom Judy i dom Izraela. (Jer. 31:31-33) Członkowie tego duchowego „Izraela Bożego”, uczestniczący w nowym przymierzu, aż do dziś znajdują się na ziemi.
„Miłość jest jak ogień potrzebny do wytapiania metalu. Dobry przykład jest najsprawniejszym młotem do jego ukucia. Właściwy tryb życia to jakby kowadło, na którym należy uformować podatny metal.” — L. Burbank i W. Hall: „Lebensernte”: (Plon życia).
[Przypis]
a Jak podano w specjalnej depeszy dla nowojorskiej gazety „Times”, w Tel-Awiwie, stolicy Izraela, dwa lata temu w dniu 25 maja, czyli w trzecim dniu odbywającego się co trzy lata pięciodniowego kongresu związku Benai Berith (Synów Przymierza), „były premier Dawid Ben-Gurion powiedział (...), że trzeba by znowu ożywić biblijne przymierze, w myśl którego zjednoczony lud żydowski służyć miał za ‚światło dla innych narodów’. W przemówieniu, które było zasadniczo rozprawą na temat znaczenia przymierza, pan Ben-Gurion delikatnie ostrzegał kongres Benai Berith przed niebezpieczeństwem asymilacji, jakie zagraża Żydom amerykańskim. ‚Przetrwanie Żydów żyjących w Diasporze jest wielce zagrożone — powiedział Ban-Gurion — chyba że Żydzi wszędzie pamiętać będą o przymierzu. (...) Naszą tajemną bronią, chroniącą nas jako naród, jest nasza wyższość moralna, intelektualna i duchowa, która stanowi dziedzictwo pochodzące z Biblii.’”