-
Jehowa — Bóg, który przekazuje informacjeStrażnica — 2015 | 15 grudnia
-
-
19. Jakie historyczne wydarzenie miało miejsce w roku 2013 i co omówimy w następnym artykule?
19 Z czasem stało się jasne, że angielskie wydanie Przekładu Nowego Świata trzeba zrewidować, by uwzględnić zmiany, które zaszły w tym języku. W weekend 5 i 6 października 2013 roku programu 129 dorocznego zgromadzenia statutowego Pensylwańskiego Towarzystwa Biblijnego i Traktatowego — Strażnica wysłuchało na żywo lub dzięki transmisji 1 413 676 osób zebranych w 31 krajach. Wszyscy nie posiadali się z radości, gdy członek Ciała Kierowniczego ogłosił wydanie zrewidowanego Przekładu Nowego Świata w języku angielskim. Kiedy porządkowi zaczęli rozdawać egzemplarze nowo opublikowanej Biblii, wielu wzruszyło się do łez. Gdy mówcy odczytywali z niej wersety, obecni mogli się przekonać, że jeszcze nigdy nie było tak dobrego tłumaczenia Słowa Bożego na język angielski. W następnym artykule omówimy niektóre aspekty tego zrewidowanego wydania oraz tłumaczenia go na inne języki.
-
-
Żywy przekład Słowa BożegoStrażnica — 2015 | 15 grudnia
-
-
W latach czterdziestych XX wieku Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata ustalił trzy zasady, które uwzględniono przy tłumaczeniu Słowa Bożego na przeszło 130 języków: 1) Uświęcić imię Boże przez przywrócenie mu należnego miejsca w Piśmie Świętym (odczytaj Mateusza 6:9). 2) Gdzie to możliwe, oddać natchnione orędzie dosłownie, a tam, gdzie takie tłumaczenie wypaczyłoby znaczenie tekstu, przekazać właściwy sens. 3) Użyć zrozumiałego języka, który zachęca do lektury (odczytaj Nehemiasza 8:8, 12)a. Zobaczmy, jak te zasady zastosowano przy pracy nad Przekładem Nowego Świata i jego zrewidowaną wersją z roku 2013 oraz podczas tłumaczenia go na inne języki.
UŚWIĘCENIE IMIENIA BOŻEGO
3, 4. (a) Jakie starożytne manuskrypty zawierają tetragram? (b) Co w wielu przekładach Biblii zrobiono z imieniem Bożym?
3 Ci, którzy analizują starożytne hebrajskie manuskrypty biblijne, takie jak Zwoje znad Morza Martwego, są zdumieni tym, jak często występuje w nich tetragram — cztery hebrajskie litery oznaczające imię Boże. Imię to pojawia się nie tylko w tych starożytnych hebrajskich manuskryptach, ale także w niektórych kopiach greckiej Septuaginty z okresu między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e.
4 Mimo bezsprzecznych dowodów, że święte imię Boga powinno znajdować się w Biblii, wiele przekładów całkowicie je pomija. Zaledwie dwa lata po tym, jak w 1950 roku wydano Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata, ukazał się przekład Revised Standard Version. W przeciwieństwie do przekładu American Standard Version z roku 1901 nie zawierał imienia Bożego. Dlaczego? W przedmowie do tego wydania powiedziano: „Stosowanie jakiegokolwiek imienia własnego w odniesieniu do jednego i jedynego Boga (...) jest absolutnie niestosowne dla powszechnej wiary Kościoła chrześcijańskiego”. Podobnie postąpili tłumacze wielu późniejszych przekładów — angielskich, jak też innojęzycznych.
5. Dlaczego to takie ważne, żeby w Biblii zachować imię Boże?
5 Dlaczego uwzględnienie bądź pominięcie imienia Bożego odgrywa istotną rolę? Wytrawny tłumacz wie, jak ważne jest zrozumienie intencji autora, wpływa to bowiem na wiele rozstrzygnięć translatorskich. Na znaczenie i uświęcanie imienia Bożego wskazuje mnóstwo wersetów biblijnych (Wyjścia 3:15; Ps. 83:18; 148:13; Izaj. 42:8; 43:10; Jana 17:6, 26; Dzieje 15:14). Jehowa Bóg — Autor Biblii — natchnął jej pisarzy do swobodnego posługiwania się Jego imieniem (odczytaj Ezechiela 38:23). Pomijanie imienia Bożego, występującego tysiące razy w starożytnych manuskryptach, świadczy o braku szacunku dla samego Autora.
6. Dlaczego w zrewidowanym Przekładzie Nowego Świata imię Boże występuje w sześciu dodatkowych miejscach?
6 Dowodów wskazujących na to, że imię Boże powinno znajdować się w Biblii, nie ubywa, lecz przybywa. W zrewidowanym Przekładzie Nowego Świata z roku 2013 imię Boże występuje 7216 razy, czyli o 6 więcej niż w wydaniu z 1984 roku. Pięć z tych dodatkowych miejsc można znaleźć w Księdze 1 Samuela 2:25; 6:3; 10:26 oraz 23:14, 16. Imię Boże zostało tam przywrócone głównie dlatego, że zawierały je w tych wersetach Zwoje znad Morza Martwego, starsze od hebrajskich tekstów masoreckich o przeszło 1000 lat. Dalsza analiza starożytnych manuskryptów zaowocowała przywróceniem tego imienia również w Księdze Sędziów 19:18.
7, 8. Jaką myśl kryje w sobie znaczenie imienia Bożego „On powoduje, że się staje”?
7 Dla prawdziwych chrześcijan imię Boże ma głębokie znaczenie. W materiale dodatkowym do zrewidowanej wersji Przekładu Nowego Świata z roku 2013 zawarto uaktualnione wyjaśnienie tej sprawy. Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata rozumie, że imię to nawiązuje do kauzatywnej formy hebrajskiego czasownika hawáh i znaczy „On powoduje, że się staje”b. Wcześniej w naszych publikacjach znaczenie tego imienia łączono z Księgą Wyjścia 3:14, gdzie czytamy: „Okażę się, kim się okażę”. Pod wpływem tego wyrażono pogląd, że Jehowa sam staje się Tym, który spełnia obietnice. Jednakże w Dodatku A4 w zrewidowanym wydaniu z roku 2013 wyjaśniono: „Chociaż (...) imię Jehowa może kryć w sobie taką myśl, to nie oznacza tylko tego, że Bóg sam staje się, kimkolwiek zechce. Wskazuje też, że Jehowa w celu realizacji swego zamierzenia powoduje, iż Jego dzieło stwórcze staje się, czymkolwiek trzeba, lub wykonuje, cokolwiek trzeba” (zobacz też broszurę Pomoc do studium Słowa Bożego, strona 5).
8 A zatem Jehowa powoduje, że również Jego dzieło stwórcze staje się, czymkolwiek On zechce. Zgodnie z tym znaczeniem swego imienia Bóg spowodował, że Noe stał się budowniczym arki, Becalel mistrzowskim rzemieślnikiem, Gedeon zwycięskim wojownikiem, a Paweł apostołem dla narodów. Imię Boga rzeczywiście ma głębokie znaczenie dla Jego ludu. A Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata nigdy nie umniejszy jego wagi przez usunięcie go z Biblii.
9. Między innymi z jakiego powodu tłumaczenie Biblii na inne języki stało się priorytetowym zadaniem?
9 Ponad 130 wersji językowych Przekładu Nowego Świata uświęca imię Boże przez to, że zawiera je w tych miejscach, w których występuje ono w świętym tekście (odczytaj Malachiasza 3:16). Tymczasem obecnie w tłumaczeniu Biblii widoczna jest tendencja do zastępowania tego imienia tytułem „Pan” lub nazwą jakiegoś miejscowego bóstwa. Głównie z tego powodu Ciało Kierownicze Świadków Jehowy potraktowało jako priorytet udostępnienie możliwie największej liczbie ludzi przekładu Biblii, który uświęca imię Boże.
PRZEKŁAD JASNY I DOKŁADNY
10, 11. Z jakimi wyzwaniami musieli się zmierzyć tłumacze innojęzycznych wydań Przekładu Nowego Świata?
10 Tłumaczenie świętego tekstu na wiele języków nastręczyło sporo problemów translatorskich. Na przykład we wcześniejszych angielskich wydaniach Przekładu Nowego Świata wzorem innych anglojęzycznych Biblii użyto hebrajskiego wyrazu „Szeol”, chociażby w Księdze Kaznodziei 9:10, gdzie czytamy: „Nie ma pracy ani snucia planów, ani poznania, ani mądrości w Szeolu — w miejscu, do którego idziesz”. Tymczasem tłumacze wielu innojęzycznych wersji napotkali pewien problem: większości ich czytelników termin „Szeol” nie jest znany, nie występuje w miejscowych słownikach i brzmi jak nazwa geograficzna. Dlatego udzielono zgody, by wyraz „Szeol” oraz odpowiadające mu greckie słowo „Hades” oddać jasnym i znaczeniowo trafnym terminem „grób”.
11 W niektórych językach hebrajskie słowo néfesz i greckie psyché konsekwentnie oddawano odpowiednikiem polskiego słowa „dusza”, co wywoływało pewne zamieszanie. Dlaczego? Użyte określenia mogły stwarzać wrażenie, że „dusza” to niematerialna cząstka człowieka. To z kolei mogło nasuwać błędny wniosek, iż chodzi o coś podobnego do ducha, a nie o samego człowieka. Pozwolono więc tłumaczyć wyraz „dusza” tak, jak to sugeruje kontekst, z uwzględnieniem znaczeń podanych w dodatkach do angielskiego wydania Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata — z przypisami. Za sprawę pierwszoplanową uznano zrozumiałość tekstu, a przydatne alternatywne tłumaczenia umieszczono w przypisach.
12. Jakie zmiany wprowadzono w zrewidowanym Przekładzie Nowego Świata z 2013 roku? (Zobacz też artykuł zamieszczony w tym numerze na stronach 14-17).
12 Pytania od tłumaczy pokazały, że podobne trudności mogą wystąpić w innych miejscach. Dlatego we wrześniu 2007 roku Ciało Kierownicze wyraziło zgodę na zrewidowanie tekstu angielskiego. W trakcie tych prac przejrzano tysiące pytań od tłumaczy Biblii. Zrezygnowano z przestarzałych angielskich wyrażeń oraz dołożono szczególnych starań, by tekst był jasny i łatwy do zrozumienia, a zarazem dokładny. Uwzględnienie rozwiązań zastosowanych w innych językach niejako zaostrzyło tekst angielski (Prz. 27:17).
WYRAZY GŁĘBOKIEJ WDZIĘCZNOŚCI
13. Jak przyjęto zrewidowany przekład z roku 2013?
13 Jaki był odzew na zrewidowany Przekład Nowego Świata w języku angielskim? Do Biura Głównego Świadków Jehowy w Brooklynie dotarło tysiące listów z wyrazami wdzięczności. Uczucia wielu osób trafnie wyrażają słowa pewnej siostry: „Ta Biblia jest jak skrzynia pełna drogocennych kamieni. Czytanie słów Jehowy w tym zrewidowanym przekładzie z 2013 roku można porównać do analizowania każdego klejnotu z osobna — podziwiania jego płaszczyzn, przejrzystości, koloru i piękna. Pismo Święte oddane prostym językiem pomogło mi lepiej poznać Jehowę, który niczym ojciec trzyma mnie w ramionach i czyta mi kojące słowa”.
14, 15. Z jakim pozytywnym odzewem spotkał się Przekład Nowego Świata w innych językach niż angielski?
14 Pozytywny odzew wywołuje nie tylko zrewidowany Przekład Nowego Świata po angielsku. Starszy mężczyzna z Sofii wypowiedział się o bułgarskim wydaniu w ten sposób: „Czytam Biblię od wielu lat, ale nigdy nie natknąłem się na tak proste tłumaczenie, które przemawia bezpośrednio do serca”. Podobnie wyraziła się siostra z Albanii po otrzymaniu w swoim języku całego Przekładu Nowego Świata: „Jakże pięknie Słowo Boże brzmi po albańsku! To naprawdę niezwykłe, że Jehowa przemawia do nas w naszym języku!”.
15 W wielu krajach Biblie są drogie albo trudno dostępne, dlatego już samo otrzymanie tej Księgi jest wielkim błogosławieństwem. W sprawozdaniu z Rwandy napisano: „Przez długi czas wiele osób, z którymi studiowali nasi bracia, nie robiło postępów, ponieważ nie miało Biblii. Ludzi tych nie było stać na zakup wersji wydanej przez miejscowy kościół. A prócz tego nie rozumieli dobrze znaczenia pewnych wersetów, co hamowało ich rozwój”. Wszystko się zmieniło, gdy w ich języku udostępniono Przekład Nowego Świata. Pewna rwandyjska rodzina mająca czwórkę nastoletnich dzieci powiedziała: „Naprawdę dziękujemy Jehowie oraz niewolnikowi wiernemu i roztropnemu za ten przekład. Jesteśmy bardzo biedni i nie mieliśmy za co kupić Biblii każdemu członkowi rodziny. Ale teraz każdy z nas ma swój egzemplarz. W dowód wdzięczności wobec Jehowy codziennie czytamy tę Księgę całą rodziną”.
16, 17. (a) Czego Jehowa pragnie dla swoich sług? (b) Na co powinniśmy być zdecydowani?
16 Z czasem zrewidowana wersja Przekładu Nowego Świata będzie dostępna w kolejnych językach. Co prawda Szatan usiłuje powstrzymać te wysiłki, ale ufamy, że Jehowa chce, by wszyscy Jego słudzy mogli słuchać, jak mówi do nich jasnym, zrozumiałym językiem (odczytaj Izajasza 30:21). Nadejdzie czas, gdy „ziemia będzie napełniona poznaniem Jehowy, tak jak wody pokrywają morze” (Izaj. 11:9).
-
-
Przekład Nowego Świata — zrewidowane wydanie angielskie (2013)Strażnica — 2015 | 15 grudnia
-
-
Przekład Nowego Świata — zrewidowane wydanie angielskie (2013)
NA PRZESTRZENI lat tekst Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata w języku angielskim kilka razy poddawano rewizji, ale ta z roku 2013 była jak dotąd najgruntowniejsza. Obecna wersja zawiera na przykład o jakieś 10 procent mniej słów. Zrewidowano niektóre kluczowe określenia biblijne. Pewnym rozdziałom nadano formę poezji, a do całego wydania dołożono objaśniające przypisy. W tym artykule nie sposób omówić wszystkich zmian, ale przyjrzyjmy się kilku najważniejszym.
Jakie kluczowe wyrażenia biblijne zostały zmienione? Jak wspomniano w poprzednim artykule, zrewidowano sposób oddawania słów „Szeol”, „Hades” i „dusza”. Zmieniono też szereg innych terminów.
Chcąc na przykład uniknąć mylnego wrażenia co do sposobu egzekucji Jezusa — opisywanej dotąd w wersji angielskiej czasownikiem, który najczęściej oznacza nabicie kogoś na ostry pal — użyto zwrotów w rodzaju ‛stracić na palu’ bądź „przybić do pala” (Mat. 20:19, NWT, 2013; Mat. 27:31, NWT, 2013). Termin „rozpasanie” był dotychczas oddawany po angielsku określeniem „loose conduct” i mógł się kojarzyć ze swobodną postawą. Zastąpiono go więc wyrażeniem „brazen conduct”, które wskazuje na zuchwałą postawę i dobrze oddaje znaczenie terminu greckiego (Gal. 5:19). Z kolei angielskie określenie „loving-kindness”, które dosłownie znaczy „kochająca życzliwość” (oddawane po polsku jako „lojalna życzliwość”), zastąpiono sformułowaniem „loyal love” („lojalna miłość”). Dokładniej wyraża ono sens tego biblijnego terminu, który często występuje obok słowa „wierność” (Ps. 36:5; 89:1).
Niektóre terminy, do tej pory oddawane zazwyczaj jednym określeniem, teraz oddano różnymi słowami, zależnie od kontekstu. Przykładowo hebrajskie słowo ʽolám, tłumaczone poprzednio na „czas niezmierzony”, może też znaczyć „na zawsze”. Zauważ, w jak odmiennych znaczeniach pojawia się ono w Psalmie 90:2 oraz w Księdze Micheasza 5:2.
Hebrajski i grecki odpowiednik wyrazu „nasienie”, wielokrotnie występujący w Piśmie Świętym, oznacza zarówno nasiona roślin, jak i potomstwo. We wcześniejszych angielskich wydaniach Przekładu Nowego Świata konsekwentnie używano terminu „nasienie”, między innymi w Księdze Rodzaju 3:15. Ale obecnie w języku tym już mało kto posługuje się wyrazem „nasienie” w znaczeniu „potomstwa”, dlatego w wydaniu zrewidowanym w Księdze Rodzaju 3:15 i w powiązanych wersetach występuje słowo „potomstwo” (Rodz. 22:17, 18; Obj. 12:17). W innych miejscach zastosowano tłumaczenie zależne od kontekstu (Rodz. 1:11; Ps. 22:30; Izaj. 57:3).
Dlaczego w wielu miejscach zrezygnowano z dosłownego tłumaczenia? Jak napisano w Dodatku A1 do zrewidowanego wydania z roku 2013, dobry przekład Biblii „oddaje właściwy sens wyrazów lub zwrotów, których dosłowne tłumaczenie zmieniłoby lub zaciemniło myśli oryginału”. Jeżeli idiomy występujące w języku oryginału brzmią zrozumiale w innych językach, są tłumaczone dosłownie. Na przykład zwrot ‛badać serce’ z Księgi Objawienia 2:23 jest w wielu językach jasny. Jednak występujące w tym samym wersecie sformułowanie ‛badać nerki’ można mylnie zinterpretować. Dlatego w wersji zrewidowanej słowo „nerki” zastąpiono wyrażeniem „najskrytsze myśli”, co oddaje sens oryginału. Podobnie w Księdze Powtórzonego Prawa 32:14 idiom „tłuszcz nerkowy pszenicy” oddano jaśniejszym określeniem „najlepsza pszenica”. Analogicznie zwrot „jestem nieobrzezanych warg” nie brzmi w większości języków tak jasno, jak sformułowanie „trudno mi się wysłowić” (Wyjścia 6:12).
Dlaczego wyrażenia „synowie Izraela” i „chłopcy nie mający ojca” przetłumaczono na „Izraelici” oraz „dzieci bez ojca” lub „sieroty”? W języku hebrajskim zazwyczaj po rodzaju gramatycznym rozpoznaje się, czy mowa jest o mężczyźnie, czy kobiecie. Jednak pewne określenia rodzaju męskiego mogą dotyczyć obu płci. Na przykład z kontekstu niektórych wersetów wynika, że do „synów Izraela” zaliczano zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Z tego względu w zrewidowanej wersji wyrażenie to na ogół oddano słowem „Izraelici” (Wyjścia 1:7; 35:29; 2 Król. 8:12).
W Księdze Rodzaju 3:16 już we wcześniejszych angielskich wydaniach Przekładu Nowego Świata zastosowano podobne rozwiązanie i hebrajski rzeczownik rodzaju męskiego oznaczający „synów” przetłumaczono na „dzieci”. Ale dopiero w wersji zrewidowanej w Księdze Wyjścia 22:24 to samo słowo oddano jako „dzieci”: „Wasze dzieci [po hebrajsku „synowie”] zostaną sierotami”. W myśl tej zasady w innych wersetach wyrażenie „chłopiec nie mający ojca” zastąpiono określeniem „dziecko bez ojca” lub „sierota” (Powt. Pr. 10:18; Hioba 6:27). W podobny sposób sformułowania te przetłumaczono w greckiej Septuagincie.
Dlaczego uproszczono sposób oddawania wielu czasowników hebrajskich? Czasowniki hebrajskie mają dwa główne aspekty: niedokonany i dokonany. W poprzednich angielskich wydaniach Przekładu Nowego Świata czasowniki hebrajskie w formie niedokonanej konsekwentnie oddawano za pomocą czasownika i jakiegoś słowa pomocniczegoa. A dokonany aspekt czasowników, wyrażający zakończoną czynność, podkreślano dodatkowymi wyrazami, takimi jak „na pewno”, „naprawdę” czy „zaiste”.
W zrewidowanym wydaniu z roku 2013 zrezygnowano z tych pomocniczych określeń (z wyjątkiem miejsc, w których pomagają lepiej zrozumieć tekst). Na przykład w Księdze Rodzaju 1:3 tekst angielski w dosłownym tłumaczeniu brzmiał: „Bóg zaczął mówić: ‚Niech powstanie światło’”. Ale żeby nie sugerować, jakoby Bóg wypowiadał te słowa wielokrotnie, w wersji zrewidowanej użyto czasownika w formie dokonanej: „Bóg powiedział”. Natomiast w Księdze Rodzaju 3:9 użyto czasownika w formie niedokonanej „wołał”, gdyż Adama Jehowa najwyraźniej nawoływał wiele razy. Ogólnie mówiąc, czasowniki oddano w prostszy sposób, uwypuklający raczej samą czynność niż jej aspekt (niedokonany lub dokonany) wyrażony w języku hebrajskim. Do pewnego stopnia pomaga to również uchwycić zwięzłość owego języka.
Dlaczego większej liczbie rozdziałów nadano formę poezji? Wiele części Biblii pierwotnie spisano właśnie w takiej postaci. We współczesnych językach poezję często wyróżniają rymy, natomiast najważniejszymi formalnymi elementami poezji hebrajskiej są paralelizm i kontrast. W poezji tej rytm osiąga się nie przez rym, lecz przez logiczny układ myśli.
We wcześniejszych wydaniach Przekładu Nowego Świata formę poezji nadano Księdze Hioba i Psalmom, aby pokazać, że początkowo ich treść śpiewano lub recytowano. Taki format podkreślał elementy poetyckie i sprzyjał zapamiętywaniu. W zrewidowanej wersji z roku 2013 formę poezji przybrały księgi Przysłów i Pieśni nad Pieśniami oraz wiele rozdziałów z ksiąg prorockich. Dzięki temu widać, że owe fragmenty pierwotnie spisano właśnie w takiej postaci, jak również łatwiej dostrzec paralelizmy i kontrasty. Przykładem może być Księga Izajasza 24:2, gdzie w każdym wersie występuje kontrast i gdzie jedna linijka wiąże się z następną, co wyraźnie podkreśla, że nikogo nie minie osąd Boży. Kiedy czytelnik napotyka takie urywki w formie poezji, uświadamia sobie, że pisarz biblijny nie tyle się powtarzał, ile stosował technikę poetycką służącą uwydatnieniu Bożego orędzia.
W języku hebrajskim nie zawsze łatwo odróżnić prozę od poezji. Dlatego do tej drugiej zaliczono w przekładach Biblii różne fragmenty. To tłumacze ustalają, które wersety ukażą się jako poezja. Niektóre napisano prozą poetycką, a główną myśl uwypuklono w nich za pomocą obrazowego języka, gry słów czy paralelizmu.
W starożytnym poemacie Pieśń nad Pieśniami często zmieniają się postacie. Ogromną pomocą w ich rozpoznaniu jest nowy element przekładu, występujący na początku każdej księgi — „Zarys treści”.
Jaki wpływ na wydanie zrewidowane miała analiza rękopisów w językach oryginału? Pierwotny angielski Przekład Nowego Świata był oparty na hebrajskim tekście masoreckim oraz na uznanym tekście greckim opracowanym przez Westcotta i Horta. Badania starożytnych manuskryptów biblijnych posuwają się naprzód i rzucają coraz więcej światła na brzmienie niektórych wersetów. Udostępniono treść Zwojów znad Morza Martwego. Przeanalizowano kolejne greckie rękopisy. Teksty wielu odkrytych manuskryptów są dostępne w wersji elektronicznej, dzięki czemu łatwiej analizować różnice między rękopisami i ustalić, które brzmienie tekstu hebrajskiego lub greckiego jest najlepiej udokumentowane. Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata wykorzystał te pomoce, by przeanalizować pewne wersety, i w rezultacie wprowadził szereg zmian.
Na przykład w Księdze 2 Samuela 13:21 grecka Septuaginta zawiera odpowiednik następującego zdania: „Ale nie chciał zranić uczuć swojego syna Amnona. Kochał go, bo był on jego pierworodnym”. Wcześniejsze wydania Przekładu Nowego Świata nie zawierają tych słów, gdyż nie ma ich w tekście masoreckim. Występują one jednak w Zwojach znad Morza Martwego i dlatego zostały włączone do zrewidowanej wersji z roku 2013. Z podobnych powodów imię Boże przywrócono w pięciu miejscach w Księdze 1 Samuela. Prócz tego pod wpływem analizy greckich tekstów przestawiono kolejność myśli w Ewangelii według Mateusza 21:29-31. Tak więc za dokonaniem niektórych zmian przemawiały ważkie dowody pochodzące z różnych manuskryptów, a nie ścisłe trzymanie się pojedynczego krytycznego opracowania tekstu greckiego.
To jedynie kilka zmian, dzięki którym Przekład Nowego Świata, uważany przez wielu za dar od Boga chętnie przekazującego informacje, stał się łatwiejszy do czytania i zrozumienia.
a Zobacz angielskie wydanie Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata — z przypisami, Dodatek 3C.
-