Deuteronomio
1 Kayta Moisesqa parlarqa tukuy israelitasman Jordán qayllapi, chʼin pampapi, Suf chimpapi, Paranwan, Tofelwan, Labanwan, Hazerotwan, Dizahabwan ima kashan, chay chaupipi. 2 Horebmanta Seír orqo ñanninta rispa, 11 diasta purina Cadés-Barneaman+ chayanapaj. 3 Moisesqa 40 wata kashajtin,+ 11 killaj ñaupaj pʼunchayninpi israelitasman* willarqa imatachus Jehová Dios payman kamachisqanta. 4 Chayqa karqa Hesbonpi tiyakoj amorreospa reyninku Sehonta+ Moisés atipasqanmanta* qhepata, chantá Astarotpi tiyakoj Basanmanta rey Ogta+ Edreipi+ atipasqanmanta qhepata. 5 Moisesqa Jordán qayllapi, Moab jallpʼapi kay Leyta+ sutʼincharqa:
6 “Jehová Diosninchejqa Horebpi kashajtinchej kay jinata niwarqanchej: ‘Qankunaqa unaytaña kay orqospi tiyakushankichej.+ 7 Kunanqa kutirispa riychej amorreospa+ orqosninkuman, muyuyninpi kaj jallpʼasmanwan: Arabaman,+ orqosman, Sefelaman, Neguebman, mar kantu jallpʼasman,+ cananeospa tukuy jallpʼasninkuman, chantá Líbano orqosman,+ Éufrates jatun mayukama.+ 8 Noqa chay jallpʼasta qankunaman qoykichej. Kunanqa rispa chay jallpʼasta japʼikanpuychej, mayqenkunatachus noqa Jehová Dios juraspa qonayta nerqani ñaupa tatasniykichej Abrahanman, Isaacman,+ Jacobman,+ jinallataj mirayninkumanpis chayta’,+ nispa.
9 ”Chaypacha noqaqa nerqaykichej: ‘Sapallayqa mana qankunata pusayta atiykichejmanchu.+ 10 Jehová Diosniykichejqa kay chhikata mirachisunkichej. Kunantaj cielopi estrellas jina may chhika kankichej.+ 11 Ñaupa tatasniykichejpa Jehová Diosnenqa, waranqa jinastawan qankunata ashkhayachichun.+ Chantapis qankunata bendecichun imaynatachá nisorqachej ajinata.+ 12 ¿Imaynatataj noqa sapallay pusaykichejmanri? Chayqa ancha trabajo noqapajqa. Chay jina siminakojkunarajtaj kankichejpis.+ 13 Chayrayku ajllakuychej sapa ayllumanta* yachayniyoj runasta, allin yuyayniyoj runasta, problemasta allinchayta yachajkunata ima. Noqataj paykunata churasaj qankunata kamachisunaykichejpaj’,+ nispa. 14 Qankunataj kutichiwarqankichej: ‘Chay nisqaykeqa sumajpuni’, nispa. 15 Chayrayku sapa ayllumanta kamachejkunata ajllarqani, yachayniyojkunata, problemasta allinchayta yachajkunata ima. Paykunatataj churarqani, wakinta 1.000 runasta kamachinankupaj, wakintataj 100 runasta kamachinankupaj, wakintataj 50 runasta kamachinankupaj, wakintataj chunka runasta kamachinankupaj, wakintatajrí sapa ayllupi cargoyoj kanankupaj.+
16 ”Chaypacha noqaqa juezkunaman kayta kamacherqani: ‘Israelitas ukhupi demandasta atiendespaqa cheqanta juzgankichej,+ israelitapura demandanakojtinkupis chayri uj israelitawan uj forasterowan demandanakojtinkupis.+ 17 Qankunaqa justiciata ruwashaspa ama ujllaman kutikunkichejchu.+ Wajchatapis, qhapajtapis uj rejllata juzgankichej.+ Ama pitapis manchachikunkichejchu,+ qankunaqa Diospa sutinpi juzgashankichej.+ Sichus uj demandata mana chʼuwachayta atinkichejchu chayqa, noqaman apamuwankichej. Noqa chay demandataqa chʼuwachasaj’,+ nispa. 18 Chaypacha noqa kamacherqaykichej imatachus ruwanaykichejta.
19 ”Chantá Horebmanta puririspa, Jehová Diosninchej kamachiwasqanchejman jina rerqanchej chay jatun mancharina chʼin jallpʼasninta,+ mayqentachus qankuna kikin rikorqankichej chayninta, amorreospa+ orqosninman rej ñanninta. Chaymantataj Cadés-Barneaman+ chayarqanchej. 20 Noqataj nerqaykichej: ‘Kunanqa chayamunchejña amorreospa orqosnin cheqaman, mayqentachus Jehová Diosninchej qowasunchej chayman. 21 Jehová Diosniykichejqa kay jallpʼasta qankunaman qosunkichej. Kunanqa wicharispa japʼikanpuychej, imaynatachus ñaupa tatasniykichejpa Diosnin Jehová nisusqaykichejman jina.+ Ama manchachikuychejchu, nitaj kharkatiychejchu’, nispa.
22 ”Qankunatajrí jamuspa niwarqankichej: ‘Wakin qharistaraj kachana chay jallpʼasta qhawamunankupaj. Paykuna kutimuspa willawasunchej may ñantachus rinanchejta, chay llajtas imayna llajtaschus kasqankutapis’,+ nispa. 23 Chay niwasqaykichejqa allin rijchʼawarqa. Chayrayku 12 runasta ajllarqani, sapa ayllumanta ujta.+ 24 Paykunataj rispa chay orqosman wicharerqanku.+ Escol mayuman* chayaspataj chay jallpʼasta qhawamorqanku. 25 Chay jallpʼasmanta poqoykunata apamuspataj, kay jinata willawarqanchej: ‘Jehová Diosninchej qowasunchej chay jallpʼasqa may sumajpuni kanku’,+ nispa. 26 Chaywanpis qankunaqa mana munarqankichejchu chay jallpʼasman wichariyta. Jehová Diosniykichejpa kamachisqantataj mana kasorqankichejchu.+ 27 Qankunaqa toldo wasisniykichejpi* thutorqankichej: ‘Jehová Diosqa chejnikuwanchej. Chayrayku Egiptomanta orqhomuwanchej amorreospa makisninkuman jaywaykunawanchejpaj, jinamantataj tukuchinawanchejpaj. 28 ¿Imaynatataj chayman risunchejri? Mancharinastaqa hermanosninchej willawanchejqa.+ Paykunaqa niwanchej: “Chaypi tiyakojkunaqa manchay kallpasapas kanku, noqanchejmantapis aswan jatuchajpuni kanku. Llajtasninkupis tʼukunapaj jina jatuchaj kanku, llajta perqasninkupis cielokamapuni* chayashan.+ Chaypi rikuyku Anacpa mirayninmanta+ runasta”, nispa’.
29 ”Chantá noqaqa nerqaykichej: ‘Ama paykunataqa manchachikuychejchu, nitaj kharkatiychejchu.+ 30 Jehová Diosniykichejqa ñaupaqeykichejta rispa qankunarayku maqanakonqa,+ imaynatachus Egiptopi maqanakojta rikorqankichej ajinata.+ 31 Jehová Diosniykichejqa ñanta pusamusorqachej kayman chayamunaykichejkama, imaynatachus uj runa wawanta pusaykachan ajinata. Chaytaqa chʼin jallpʼaspi purishaspa rikorqankichej’, nispa. 32 Chay tukuywanpis qankunaqa manapuni Jehová Diosniykichejpi creerqankichejchu.+ 33 Payqa ñaupaqeykichejta rispa maypichus jarakunaykichejta maskʼapusorqachej. Tutanqa ninapi rerqa, pʼunchaytaj phuyupi rerqa, jinamanta rikuchisorqachej may ñantachus rinaykichejta.+
34 ”Jehová Diosqa thutusqaykichejta uyarispa mayta phiñakorqa, juraspataj nerqa:+ 35 ‘Qankuna sajra runasqa ni mayqenniykichej rikunkichejchu chay sumaj jallpʼata, mayqentachus tatasniykichejman qonayta nerqani chayta.+ 36 Chaywanpis Jefunejpa wawan Calebqa chay jallpʼasta rikonqa. Noqa payman, wawasninmanwan qosaj maymanchus pay rerqa chay jallpʼasta, noqa Jehová Diosta tukuy sonqo kasuwasqanrayku’,+ nispa. 37 Jehová Diosqa juchaykichejrayku noqawanpis phiñakorqa, niwarqataj: ‘Qanpis mana chay jallpʼaman yaykunkichu.+ 38 Nunpa wawan Josué chay jallpʼaman yaykonqa, pichus yanapajniyki chay.+ Payta kallpachay,*+ imaraykuchus paymin israelitasta pusanqa+ chay jallpʼasta japʼikapunankupaj’, nispa. 39 Diosqa nillasorqachejtaj: ‘Qankunaqa nerqankichej wawasniykichej presos apasqa kanankuta.+ Kunantaj paykuna chay jallpʼasman yaykonqanku, pikunachus manaraj yachankuchu imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta chaykuna. Paykunaman chay jallpʼasta qosaj chaypi tiyakunankupaj.+ 40 Qankunatajrí kutirispa riychej chʼin jallpʼasman Puka mar ñanninta’,+ nispa.
41 ”Qankunataj chaypacha niwarqankichej: ‘Noqaykoqa Jehová Diospa contranta juchallikuyku. Kunanqa wicharispa maqanakamusqayku, Jehová Diosninchej kamachiwasqanchejman jina’, nispa. Ajinamanta qankunaqa maqanakuna armasniykichejta oqhariykukorqankichej, chay orqosman wicharispa paykunawan maqanakamuy facilpis kanman jina.+ 42 Jehová Diostajrí niwarqa: ‘Paykunaman niy: “Ama maqanakoj wichariychejchu, noqaqa mana qankunawanchu kasaj.+ Sichus wicharinkichej chayqa, enemigosniykichej atipaykusonqachej”, nispa’. 43 Noqataj chayta willarqaykichej, qankunatajrí mana uyariwarqankichejchu. Astawanpis Jehová Diospa kamachisqanta mana valecherqankichejchu, may kasqaykichejta yuyakuspataj chay orqosman wicharerqankichej. 44 Chay orqospi tiyakoj amorreostajrí qankunawan maqanakoj jamorqanku, abejas jinataj qhatiykamusorqachej. Atipaspataj Seirmantapacha Hormakama ayqechimusorqachej. 45 Chaymanta kutimuspataj qankunaqa Jehová Diospa ñaupaqenpi waqarqankichej, Jehová Diostajrí mana uyarisorqachejchu, nitaj qhawarimullasorqachejpischu. 46 Chayrayku qankunaqa may unayta Cadespi tiyakorqankichej.