Mana yachanchikchu maypichus aswan allin kananta

“Tutamanta mujuta tarpunki, chʼisiyaykuytapis ama tiyaykullaychu, imaraykuchus mana yachankichu mayqenchus aswan allin kananta.” (ECL. 11:6.)

 1. ¿Imaraykutaq muju wiñasqan tʼukuchiwanchik, llampʼu sunqu kanapaqtaq yachachiwanchik?

JALLPʼATA llamkʼaq runaqa, pacienciayuq kanan tiyan (Sant. 5:7). Imaraykuchus mujuqa, tarpusqantawan mana chayratuchu pʼutumun, nitaq chayratuchu wiñan, manaqa pisimanta pisi wiñan. Allin tiempo kaptinqa, mujuqa, jukmanta juk pʼutumun. Chaymantataq, chay yuraqa, puquynin kanankama wiñallanpuni. Puquyta tukuptintaq, cosechakun. Jinata puqunankama wiñasqanqa, tʼukuchiwanchik. Mana chayllachu, astawanpis llampʼu sunqu kanapaq yachachiwanchik. Arí, ñuqanchikqa, mujuta tarpuyta, qarpayta ima, atinchik, chaywanpis, Dioslla chay mujuta wiñachin (1 Corintios 3:6, kikinchay).

 2. ¿Imatá ñawpaq yachaqanapi, Jesús rikchʼanachinaspi, runa espiritualmente wiñasqanmanta yachachirqa?

² Ñawpaq yachaqanapi yachakunchikjina, Jesusqa, Diospa Reinonmanta willayta, tarpuq runap ruwasqanwan kikincharqa. Tukuy laya jallpʼamanta rikchʼanachinapi, sumaq muju kaptinpis, chay muju wiñananpaqqa, runa imayna sunquwanchus uyarisqanmanta kasqanta sutʼinchakurqa (Mar. 4:3-9). Chantá, qhipan rikchʼanachinapiqa, tarpuq runa imaynatachus muju wiñasqanta mana yachasqanta, sutʼincharqa. Imaptinchus rikurqanchikjina runaqa, Diospa atiyninwan espiritualmente wiñan (Mar. 4:26-29). Kunanqa, kimsa rikchʼanachinastawan ukhunchasun: mostaza mujumanta, levaduramanta, challwa japʼina chʼipamantawan.

Mostaza mujumanta rikchʼanachina

3, 4. ¿Imastataq Diospa Reinonmanta willaymanta, mostaza muju rikchʼanachinapi sutʼinchakun?

³ Mostaza mujumanta rikchʼanachinaqa, Marcos libropi tawa tʼaqanpi rikhurillantaq, chay rikchʼanachinataq, iskay yachachiykunata sutʼinchan: ñawpaq kaqqa, Diospa Reinonmanta yachakuyta munaqkuna tʼukunapaqjina mayta yapakusqankuta, iskay kaqtaq, chay runas saqra pachamanta jarkʼayta tarisqankuta. Jesús nirqa: “Imamantaj Diospa reinonta rijchʼachisunmanri? Ima sutʼinchanawantaj yachachisunmanri? Diospa reinonqa rijchʼakun mostaza mujuman. Chay mujoqa jallpʼapi tarpukoj mujusmanta nisqaqa aswan juchʼuysitu. Jinapis tarpusqaña kaspa, wiñamun tukuy qhorasta atipanankama. Palqasnenqa jatuchajta wiñanku, thansasnimpitaj pisqʼospis llanthurikunku”, nispa (Mar. 4:30-32).

⁴ Kay rikchʼanachinapiqa, ‘Diospa Reinon’ wiñasqanmanta parlakun, chay wiñasqantaq, Diospa Reinonmanta tukuyniqpi willakusqanpi, Pentecostés 33 watamantapacha Diospa llaqtan achkhayasqanpi ima, rikukun. Bibliaqa, juchʼuy mostaza mujutaqa, wakin kutipi, juchʼuy imaswan kikinchanapaq uqharin (Lucas 17:6, kikinchay). Chaywanpis, tukuy mujusmanta aswan juchʼuy kaptinpis, tukuy qurasmanta aswan jatunta wiñan, sachʼayantaq 3 chayri 5 metrosniyuq kanankama, ramasninpis may rakhus kanku (Mat. 13:31, 32).

 5. ¿Imaynatá ñawpa tiempomanta qutuchakuy yapakurqa?

⁵ Chiqa cristianosmanta qutuchakuyqa, 120 discipulosta Pentecostés 33 watapi Diospa espiritunwan akllakuchkaptin, qallarirqa. Chay watapi pisilla kaptinkupis, juk chhika tiemponman, waranqas paykunaman yapakurqanku (Hechos 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20, ñawiriy). Niraq kimsa chunka watapi, cosechaqkunaqa, mayta yapakurqanku, chayrayku apóstol Pablo Colosasmanta qutuchakuyman nirqa: “Chay evangelioqa tukuy kay pachapi kajkunaman willakun”, nispa (Col. 1:23). ¡May allin jinata yapakusqankuqa!, ¿icharí?

6, 7. a) Kay 1914 watamantapacha, ¿imaynatá Diospa llaqtan yapakun? b) ¿Maykʼaqtaq chay yapakuy tukukunqa?

⁶ Kay 1914 watapi, janaqpachapi Diospa Reinonta sayarichikusqanmantapacha, mostaza sachʼap ramasninjina, Diospa llaqtanqa, astawan yapakun. Paykunaqa, Isaías libropi nikusqan juntʼakusqanta rikunku: “Kay pisi puchoj runasqa waranqasta miranqanku; aswan mana kasuy runaspis uj jatun nacionman tukonqanku” (Isa. 60:22). Kay iskay chunka siglo qallarichkaptin, akllasqasqa, pisilla karqanku paykunataq, Diospa Reinonmanta willachkarqanku. Chaywanpis, mana yacharqankuchu 2008 watapi Jehovamanta sutʼinchaqkuna yaqha qanchis junu kanankuta, Diospa Reinonmanta 230 kuraq suyuspi, wak llaqtaspi ima, willanankutapis. Chayjinata achkhayasqankuqa, tʼukunapaqjina, nisunman, Jesuspa rikchʼanachinanmanta, mostaza mujujinapuni, kasqanta.

⁷ Diospa llaqtan achkhayasqanqa, mana chayllapichu qhipakunqa. Arí, juk pʼunchay chayamunqa, maypichus, kay pachamanta tukuy runas Diospa Reinonniqta kamachisqas kanqanku. Chay tiempopitaq, manaña saqra runas kanqankuchu. Imaptinchus Jehová Kamachiqninchik, saqra runasta tukuchinqa, mana runachu (Daniel 2:34, 35, ñawiriy). Chaymantataq, Isaías libropi rikhuriq profecía juntʼakunqa, chay profecía nin: “Tukuy jallpʼaqa Tata Diosta rejsiywan juntʼa kanqa, imaynatachus mama qochaman yaku juntʼaykun, ajinata”, nispa (Isa. 11:9).

 8. a) ¿Pikunataq mostaza muju rikchʼanachinapi pʼisqitus kanku? b) ¿Imamantataq kay tiempopi jarkʼasqa kachkanchik?

⁸ Jesús nisqanmanjina pʼisqitusqa, sachʼa urapi, nisunman Diospa Reinonpi, llanthukunku. Tukuy laya jallpʼamanta rikchʼanachinapiqa, Diospa enemigosninwan pʼisqitusta kikinchakurqa, paykunataq mujuta mikhukapurqanku, chaywanpis mostaza muju rikchʼanachinapiqa, mana jinachu karqa (Mar. 4:4). Imaptinchus chay rikchʼanachinapi, pʼisqitusqa, llampʼu sunqu runas kanku, paykunataq, Diospa llaqtanpi, kay pachap saqra ruwayninmanta, jarkʼasqas kanku (Isaías 32:1, 2, kikinchay). Jehová Diosqa, kikillantataq Cristop makinpi Reinota, juk sachʼawan kikincharqa, kayta nispa: “Israelpi aswan jatun orqopi plantasaj. Chantá ramasnin may jinata thansarenqa, poqonqataj; manchay sumaj cedromampuni tukonqa. Tukuy laya animales llanthun urapi kakonqanku, tukuy laya pʼisqostaj ramasnimpi thapachakonqanku” (Eze. 17:23).

Levaduramanta rikchʼanachina

9, 10. a) ¿Imatá Jesús levaduramanta rikchʼanachinapi sutʼincharqa? b) ¿Imata kikinchanapaqtaq Biblia levadurata uqhariyta yachan, ima tapuymantaq kay yachaqanapi kutichisun?

⁹ Runaqa, imaynamantachus juk sachʼa wiñasqanta, mana rikunchu. Jesustaq, chay yachachiyta kay qhipan rikchʼanachinapi sutʼincharqa, pay nirqa: “Janaj pacha reinoqa levaduraman rijchʼakun, mayqentachus uj warmi kinsa arrobas jakʼuman chajruykusqa tukuynin masata poqochinampaj, chayman”, nispa (Mat. 13:33). ¿Imawantaq levadura kikinchakun, imapitaq chay Diospa Reinon wiñasqanwan rikchʼakun?

¹⁰ Bibliaqa, levadurata juchawan kikinchananpaq uqhariyta yachan. Apóstol Pablopis, Corinto llaqtapi qutuchakuymanta juk juchasapa runata mayta hermanosta pantachichkasqanmanta, levadurawan kikincharqa (1 Cor. 5:6-8). Jesús levaduramanta parlachkaspa, ¿saqra ruway wiñananmantachu parlachkarqa?

11. ¿Imaynatá Israel llaqtapi levadurata apaykachaq kanku?

¹¹ Manaraq kay tapuyman kutichichkaspaqa, kimsa sutʼinchayta qhawasunchik. Ñawpaqtaqa, Jehová Pascua fiestapaq ni imaman levadurata churanankuta kamachispapis, wakin fiestaspiqa, levadurata churanankuta saqillarqa. Israelitasqa, Jehová bendecisqanrayku, munasqankuraykutaq Jehovaman graciasta qunankupaq levadurayuq tʼantata allinyakuy jaywanapi jaywaq kanku. Chantapis, chay jaywanasta jaywachkaptinkuqa, tukuypis kusikuq kanku (Lev. 7:11-15).

12. Bibliapi imaynatachus kikinchakuykunata uqharikusqanmanta, ¿imatataq yachakusunman?

¹² Iskay kaqtaq, Bibliapi wakin kuti levadurata juchawan kikinchanapaq apaykachakuptinpis, mana chayllapaqchu apaykachakun. Sutʼinchanapaq, kay 1 Pedro 5:8 pʼitipiqa, juk leonwan Satanasta kikinchakun, chaytaq phiña animal mikhuykunawanchikpaqjina kasqanta ninayan. Chaywanpis, Apocalipsis 5:5 pʼitipiqa, Jesusta juk leonwan kikinchakullantaq, imaptinchus ‘Judap ayllunmanta Leon’, nispa payta sutichakun. Kay pʼitipi leonqa, Jesús mana manchachikuq, chiqan runa kasqanwan kikinchakun.

13. ¿Imatá levaduramanta rikchʼanachina, runa espiritualmente imaynatachus wiñasqanmanta yachachiwanchik?

¹³ Kimsa kaqpitaq, Jesusqa, levadura masata puquchisqanta nirqa. Imaptinchus, chaypiqa imaynatachus tʼantata ruwakusqanmanta parlachkarqa. Rikchʼanachinapi warmi, levadurata masata puchinanpaq, churaykusqanrayku imaynatachus chay levadura masata puquchisqanta, mana rikunchu. Chayqa, mujuta tarpuspa tutapi puñuq runa rikchʼanachinamanta, yuyarichiwanchik. Jesús chay tarpuq runamanta nirqa: ‘Mujuqa, pʼutumuspa tuta pʼunchay wiñan, mana paypa yachasqallanta’, nispa (Mar. 4:27). ¡Kay rikchʼanachinaqa, sumaqta sutʼinchan, imaynatachus runa espiritualmente wiñasqanqa, mana runap rikunanmanjina kasqanta! Chaywanpis, imaynatachus qallariypi espiritualmente wiñasqan mana rikukuptinpis, aswan qhipamanqa, sutʼita rikukun.

14. ¿Imatataq tukuy masa puqusqan, willayninchikmanta yachachiwanchik?

¹⁴ Imaynatachus runa espiritualmente wiñasqanta mana runa rikuyta atinchu, chaywanpis chay wiñayqa, Jallpʼantinpi kachkan. Kay yachachiyqa, kay rikchʼanachinamanta wak yachachiy. Levaduraqa, ‘kimsa arroba jakʼumanta’ masata puquchin (Luc. 13:21). Kikillantataq, Diospa Reinonmanta willakusqanqa, runa espiritualmente wiñananpaq yanapan, chay willaytaq ‘tukuy kay pachap kʼuchusninkama’ chayachkan (Hech. 1:8; Mat. 24:14). ¡Diospa Reinon Jallpʼantinpi willakunanpaq yanapakusqanchikqa, mana imawanpis kikinchakunmanchu!

Challwa japʼina chʼipa

15, 16. a) Kay Mateo 13: 48-50 kaq rikchʼanachinata, sutʼinchay. b) ¿Imawán challwa japʼina chʼipa kikinchakun, imata sutʼinchanapaqtaq, chay rikchʼanachinata uqharikun?

¹⁵ Achkha runas Jesuspa discipulosnin kayta munasqankuqa, allin, chaywanpis aswan allin imayna rikchʼaq discipuloschus kananku. Jesusqa, chaymanta parlaspa challwa japʼina chʼipamanta rikchʼanachinata uqharirqa, pay nin: “Janaj pacha reinoqa rijchʼakullantaj uj challwa japʼina chʼipaman, qochaman wijchʼuykusqa, tukuy laya challwasta japʼejman”, nispa (Mat. 13:47).

¹⁶ Challwa japʼina chʼipaqa, Diospa Reinonmanta willaywan kikinchakun, chay chʼipataq, tukuy laya challwasta japʼin. Jesús nillantaq: “Challwas chʼipaman juntʼaykojtinkukamataj, challwiris qocha kantuman aysasqanku. Chaypi tiyaykuspa, allin kaj challwasta canastasman ajllasqanku, mana allin kajtataj wijchʼupusqanku. Ajina kanqa kay tiempoj tukukuynimpi; angeles llojsimuspa, juchasapasta tʼaqanqanku chayri akllanqanku, cheqan runasmanta. Chantá kʼajarishaj hornoman juchasapasta wijchʼuykonqanku. Chaypitaj manchay waqay, kiru kʼarukuytaj kanqa”, nispa (Mat. 13:48-50).

17. ¿Maykʼaqtaq challwa japʼina chʼipamanta rikchʼanachinapi tʼaqay ruwakuchkan?

¹⁷ Jesús Reyjina jatun kayninpa kʼanchayninpi jamuptinqa, ovejasta cabrasmanta tʼaqanqa, ¿chay tʼaqaymantachu kay rikchʼanachinapi parlachkarqa? (Mat. 25:31-33.) Mana, chay juicioqa, jatun ñakʼariy tiempo kachkaptin kanqa, challwa japʼina chʼipamanta rikchʼanachinapi tʼaqaytaq, “kay tiempoj tukukuynimpi”, kanqa.a Chay tiempopitaq, kunan kawsachkanchik, mayqinchus jatun ñakʼariy tiempowan tukukunqa. Chantá, ¿imayna tʼaqaytaq kay tiempopi ruwakuchkan?

18, 19. a) ¿Ima tʼaqaytaq kay tiempopi ruwakuchkan? b) ¿Imatá llampʼu sunquyuq runas ruwananku tiyan? (21 paginapi rikhuriq willayta qhawariy.)

¹⁸ Runasqa, challwajina mama quchamanta [Jallpʼantinmanta runas] urqhusqa kanku, Diospa llaqtanman yaykunankupaq. Chay runasmanta wakinqa, Jesuspa wañupusqanta yuyarinapaq tantakuyman rinku, qutuchakuymanta tantakuykunaman rinku, chayri Bibliamanta yachakuyta munanku. Chayta ruwaspa, ¿chiqa cristiano kasqankutachu rikuchinku? Chay runasta challwatajina “qocha kantuman” aysaptinkupis. Jesús nisqanmanjina, mana tukuytachu canastasman churakun, nisunman mana tukuychu qutuchakuykunaman yaykunku. Mana allin kaq challwastaqa, wikchʼupunku, tiemponmantaq kʼajarichkaq hornoman wikchʼuykunku, chaytaq wiñaypaq chinkachisqa kanankuwan ninakun.

¹⁹ Mana allin kaq challwasmanta kaqkunamanta wakinqa, Bibliamanta Jehovamanta sutʼinchaqkunawan yachakurqanku, kunantaq saqipunku. Wakintaq, Diosta yupaychaq familiaspi wiñakuq waynas kanku, pikunachus mana jaykʼaq Jesuspa qhipanta puriyta munankuchu nitaq Diosta yupaychayta munankuchu, munaptinkupis juk chhika tiemponman Diosta yupaychayta saqipunku (Eze. 33:32, 33).b Chayrayku may sumaq kanman tukuy runas kay “canastasman” nisunman qutuchakuykunaman yaykunanku, manaraq juicio pʼunchay chayamuchkaptin, jinamanta qutuchakuypi jarkʼasqas kanqanku.

20, 21. a) ¿Imatá kay kimsa rikchʼanachinasta ukhuncharispa yachakunchik? b) Kay tukuy imata yachakuspa, ¿imatá ruwanki?

²⁰ ¿Imatá kay kimsa rikchʼanachinasta ukhuncharispa yachakunchik? Ñawpa kaq rikchʼanachinapiqa, mostaza mujujina, Diospa Reinonmanta llamkʼayqa tukuy Jallpʼapi mayta wiñarichkasqanta, yachakunchik. Imaptinchus Jehovap llamkʼaynintaqa, mana imapis sayachiyta atinmanchu (Isa. 54:17). Chantapis, pikunachus sachʼapi ‘pisqʼitusjina llanthurikunku’, kay pachap ruwayninmanta jarkʼasqas kanku. Iskay kaq rikchʼanachinapiqa, Dios runata espiritualmente wiñachisqanta yachakunchik. Imaynatachus levaduraqa, mana runap rikunallanta tukuy, masata puquchin, kikillantataq runa espiritualmente wiñasqanta, wakin kuti mana runa rikuyta atinchu. Kimsa kaq rikchʼanachinapitaq, mana tukuychu Diosmanta willayninchikta uyarispa, chiqa cristianosman tukusqankuta yachakunchik. Wakinkunaqa, Jesús ninjina mana allin challwaschu kanku.

²¹ ¡Mayta kusikunchik Jehová allin challwasman rikchʼakuq runasta llaqtanman pusamuchkasqanmanta! (Juan 6:44.) Jina kasqanta yachanchik, achkha suyuspi Diospa llaqtan mayta yapakusqachkasqanmanta. Tukuy chaykunatataq, Jehová Diosninchik ruwan. Kay yachaqanapi ukhunchasqanchikqa, tukuyta kay kamachiyta ruwanapaq tanqanawanchik tiyan: “Tutamanta mujuta tarpunki, [...] imaraykuchus mana yachankichu mayqenchus aswan allin kananta, kaychus, jaqaychus, chayri iskayninchus allin kananta” (Ecl. 11:6).

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Imatá kutichiwaq?

• ¿Imatá mostaza mujumanta rikchʼanachina Diospa Reinon wiñasqanmanta, kay pachap ruwayninmanta jarkʼasqa kasqanchikmanta ima, yachachiwanchik?

• ¿Imawán levadura kikinchakun, imatataq runa espiritualmente wiñasqanmanta yachachiwanchik?

• ¿Imatataq Diospa Reinonmanta, challwa japʼina chʼipamanta rikchʼanachinapi sutʼinchakurqa?

• ¿Imatá ruwanallanchikpuni tiyan, ‘canastaspi akllasqas’ kaqkunamanta kanapaq?

[19 paginapi dibujos/fotos]

¿Imatá mostaza mujumanta rikchʼanachina Diospa Reinon wiñasqanmanta yachachiwanchik?

[20 paginapi dibujo/foto]

¿Imatá levaduramanta rikchʼanachinapi yachakunchik?

[22 paginapi dibujo/foto]

¿Imawantaq kikinchakun allin challwasta mana allin challwasmanta akllakusqan?