Kuraq Moisespa ruwasqanta allinpaq qhawana

“Señor Diosniykichej uj profetata jatarichenqa wawqesniykichej ukhumanta noqata jina. Payta kasunkichej tukuy ima nisqampi.” (HECHOS 3:22.)

 1. ¿Imaraykutaq Jesucristo, may riqsisqa runa?

JUK wawita nacekusqanrayku, janaqpachapi achkha angelesqa, Jehovata mayta yupaycharqanku, chaytataq michiqkunapis uyarirqanku, chaymantapacha kunankamaqa iskay waranqa watasña pasan (Luc. 2:8-14). Tiempo pasasqanmanjinataq chay wawitaqa wiñarqa. Kimsa chunka watayuq kachkaspataq, kimsa wata khuskanniyuqllata, Diosmanta runaman willarqa, chaytaq runap kawsayninta tikrachirqa. Chunka jisqʼuniyuq siglomanta, juk historiador Philip Schaff sutiyuq, chay runamanta parlaspa nin: “Payqa ni imata qillqarqachu, chaywanpis imatachus ruwasqanmanta librosta, umallirichiykunata, Diosmanta mañakuykunata, sutʼinchaykunata, takiykunata ima qillqasqankuqa, mana wak runaspa ruwasqankuwan kikinchakunchu”. Pimantachus parlachkanchik chay runaqa, Jesucristo.

 2. Jesusmanta, runaman willasqanmanta ima, ¿imatá apóstol Juan nirqa?

² Jesús, imatachus Diosmanta runaman willachkaspa ruwasqanmanta, kay Juan Evangeliopi nin: “Waj ashqha imaspis tian Jesuspa ruwaskasnenka. Sichus chay imas ujmanta ujmanta escribicunman chayka, ni sina mundopipis campo canmanchu escribicunman chay librospaj” (Juan 21:25, Mosoj Testamentoj). Arí, apóstol Juanqa, Jesuspa kimsa wata khuskanniyuqpi, imatachus nisqan, ruwasqan ima, qillqakunan kasqanta yacharqa. Chayrayku apóstol Juan, Jesuspa ruwasqanmanta qillqasqanqa, may valorniyuq.

 3. Diospa munaynin juntʼakunanpaq, Jesús ruwasqanta, ¿imaynatá entiendesunman?

³ Bibliaqa, Jesuspa kawsayninmanta mana kay tawa Evageliosllachu parlan manaqa wak libros tiyallantaq chaykunataq Diosta yupaychayninchikpi mayta kallpachawasunman. Sutʼincharinapaq, Jesusmanta astawan ñawpaqta, chiqa sunquwan Diosta yupaychaqkunamanta yachayqa, Jesús ruwasqanta, chantá Diospa munaynin juntʼakusqanta entiendenapaq yanapawanchik. Kunanqa wakinmanta parlarisunchik.

Diosman chiqa sunqu kaqkunaqa, Jesús imaynachus kananta rikuchirqanku

4, 5. ¿Pikunataq, imaynamantataq Jesuswan kikinchakurqanku?

⁴ Tawantin Evangeliospiqa, Moisés, David, Salomón ima ruwasqankuqa, Jesuspa —Diospa Akllasqan, Diospa Reinonmanta Rey— ruwasqanwan rikchʼakusqanmanta, sutʼinchan. Chaywanpis, ¿imata ruwasqankupitaq rikchʼakunku? Chantá, ¿imatataq kawsayninkumanta yachakusunman?

⁵ Bibliaqa, Moisés juk profeta kasqanta, kacharichiq, Dioswan runasta allinyachiq kasqanta ima, rikuchiwanchik, Jesusmantapis kikillantataq nisunman. Davidqa juk allin michiq karqa, reyjina enemigosnintapis atipaq, Jesuspis Diospa llaqtanta michiq chantá reyjina enemigosninta atipaq (Eze. 37:24, 25). Salomonqa, rey kachkaspa, niraq juchallikuchkaspataq, may yachayniyuq karqa, chayrayku Israel llaqtaqa allinta kawsakurqa (1 Rey. 4:25, 29). Jesuspis may yachayniyuq, chayrayku “allin Kawsayta Apamoj rey” nispa sutichakun (Isa. 9:6). Rikunchikjina Jesusqa, kay chiqa sunquwan Diosta yupaychaq kamachisninwan kikinchakun, chaywanpis Diospa munaynin juntʼakunanpaq ruwasqanqa, astawan patapi Diospa ñawpa kamachisninmanta nisqaqa. Chayrayku imapichus Moisés, Jesuswan kikinchakusqanmanta parlarina. Ajinamanta Diospa Churin ruwasqanta astawan allinpaq qhawayta atisunchik.

Moisesqa, Jesusjina karqa

 6. ¿Imaynatá apóstol Pedro, Jesuspa nisqanta uyarinanchik may allin kasqanta, rikuchirqa?

⁶ Apóstol Pedro, templopi achkha runasman, Moisespa profecian, Jesuspi juntʼakusqanta nisqanmanta parlarina. Payqa, 33 watapi, Pentecostés raymi pasasqantawan, Juanwan mana puririq suchu runata sanoyachirqanku. Chay runata sanota rikuspataq runasqa, ‘mayta tʼukurqanku imatajinataq’, apostolesta imaynatachus puririchisqankuta tapuq correrqanku. Pedrotaq, Jesucristoniqta Jehovap espíritu santowan, chayta ruwasqankuta sutʼincharqa, chantá nillarqataq: “Ajinata Moisespis nillarqataj: Señor Diosniykichej uj profetata jatarichenqa wawqesniykichej ukhumanta noqata jina. Payta kasunkichej tukuy ima nisqampi”, nispa (Hech. 3:11, 22, 23; kay Deuteronomio 18:15, 18, 19, ñawiriy).

 7. Pedro, Moisesmanta parlasqan, ¿imaraykutaq uyariqkunapaq may riqsisqa karqa?

⁷ Pedro, Moisesmanta parlasqanqa, uyariqkunapaq may riqsisqa karqa. Imaraykuchus judiosqa, Moisesta jatunpaq qhawaq kanku, juk profeta jamunanmanta parlaqta uyarispataq, jamunanta mayta suyachkarqanku (Deu. 34:10). Moisés, juk mesiasjina kasqanta nisunman maraykuchus Diospa akllasqan karqa. Paypa qhipanta jamuq profetataq mana mayqin profetajinallachu chayri mesiasllachu karqa, manaqa Mesías, “Diospa ajllasqan Cristo” karqa (Luc. 23:35; Heb. 11:26).

Jesuswan, Moiseswan ruwasqankuqa, rikchʼakun

 8. ¿Imaspitaq Moisespa kawsaynin, Jesuspa kawsayninwan rikchʼakun?

⁸ Jesuspa kawsayninqa, Moisespa kawsayninwan rikchʼakun. Sutʼincharinapaq, iskayninku wawallaraq kachkaptinku saqra kamachiqkunaniqta wañuchinankupaq qhatiykachkasqa karqanku (Éxo. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14). Chantapis Egipto llaqtamanta Diosniqta, waqyasqa karqanku. Chayrayku Oseas, Diospa parlasqanta ajinata qillqarqa: “Maypachachus Israel ayllu wawallaraj karqa chaypacha, noqaqa payta munakoj kani, waway kasqanrayku; chayrayku Egiptomanta wajyakaporqani”, nispa (Ose. 11:1). Oseasqa, Jehová, “churinta” nisunman Israel llaqtanta Egiptomanta, akllasqan Moisesniqta waqyakapusqanmanta parlachkarqa (Éxo. 4:22, 23; 12:29-37). Chaywanpis Oseas nisqanqa, juk profecía karqa, chaytaq Egiptomanta José, María warminwan, Jesús wawankuwan ima, rey Herodes wañupusqantawan kutipuchkaptinku juntʼakurqa (Mat. 2:15, 19-23).

 9. a) Moiseswan, Jesuswan, ¿ima milagrosta ruwarqanku? b) ¿Chantá ima ruwasqankutaq kikinchakullantaq? (“Jesuswan, Moiseswan wakjinaspi rikchʼanakusqankumanta” kay 26 paginapi ñawiriy)

⁹ Chantá Moisesjinallataq, Jesuspis milagrosta ruwarqa, ajinamanta Jehovap yanapayninwan milagrosta ruwasqankuta rikuchirqanku. Bibliap nisqanmanjina Moisesqa, Jesusmanta astawan ñawpaqta kawsarqa (Éxo. 4:1-9). Yakuwan milagrosta ruwasqankuqa, kikinchakullantaq. Sutʼincharinapaq Moisesqa, Jehovap atiyninwan Nilo mayu yakuta yawarman tukuchirqa, chantá puka quchapi yakuta iskayman tʼaqarqa, rumi chhankamantapis yakuta pullchichimurqa (Éxo. 7:19-21; 14:21; 17:5-7). Jesuspis achkha milagrosta yakuwan ruwallarqataq. Payqa casaraku raymipi yakuta vinoman tukuchirqa (Juan 2:1-11). Chantapis Galilea mama quchapi yaku mayta qhullchuqiyachkaqta sayachirqa chantá yaku patapipis purirqa (Mat. 8:23-27; 14:23-25). Jesuswan, Moiseswan wak imaspi rikchʼakusqankumanta qhipan paginapi sutʼincharichkan.

Jesusqa juk profeta karqa

10. a) ¿Imatá profetas ruwaq kanku? b) ¿Imaraykutaq Moisés profeta kasqanta nisunman?

¹⁰ Achkha runasqa, profeta imachus qhipaman kananmanta willaq kasqallanta yuyanku, chaywanpis juk profetaqa, mana chayllatachu ruwaq. Profetasqa Jehovap yuyaychasqanmanjina “Diospa may jatuchaj ruwasqasninmanta” runaman willaq kanku (Hech. 2:11, 16, 17). Chantá imachus qhipaman kananmanta willaspapis, imachus Jehovap munaynin kasqanmanta, Jehová imatachus phiñakuyninpi ruwananmanta ima, willallaqtaq kanku. Chaytataq profeta Moisespis, ruwarqa. Payqa, Egipto llaqtata imaynatachus Jehová, chunka ñakʼariykunawan ñakʼarichinanta willarqa. Chantá Sinaí urqupi, Jehová Ley qusqanta, israelistasman qurqa, imachus Diospa munaynin kasqantapis yachachillarqataq. Chaywanpis paymanta astawan kuraq profeta jatarinan karqa.

11. ¿Imaraykutaq Jesús profetajina, Moisesmanta astawan kuraq kasqanta nisunman?

¹¹ Qayna pacha watamanta ñawpaq kaq siglopi, Juan Bautistap tatan Zacariasqa, profetajina wawanmanta parlarqa, chantá imatachus wawanpaq Jehová wakichipusqanmantapis (Luc. 1:76). Juan Bautistaqa, Moisesjina, Jesucristomanta runaman willallarqataq (Juan 1:23-36). Jesuspis juk profeta karqa, imaraykuchus, imachus qhipaman kananmanta willarqa. Sutʼincharinapaq Jesusqa, pikunachus, maypichus imaynatachus, wañuchinankumanta ima, runaman willarqa (Mat. 20:17-19). Chantapis uyariqkuna tʼukunankupaqjina Jerusalén llaqta, templon ima, thuñikunanmanta willallarqataq (Mar. 13:1, 2). Wakin profeciasmanjina nisqasnintaq kay tiemponchikpi juntʼakuchkan (Mat. 24:3-41).

12. a) ¿Imaynatá Jesús runaman willayta pachantinpi kunankama willakunanpaqjina qallarichirqa? b) ¿Imaynatá Jesusjina ruwasunman?

¹² Jesusqa mana imachus qhipaman kananmanta willaqllachu karqa, manaqa juk allin willaq, yachachiq ima karqa. Payqa sumaq willaykunata, Diospa Reinonmanta ima willaq (Luc. 4:16-21, 43). Chantapis yachachiqjinaqa, paywan mana pipis kikinchakunchu. Chayrayku wakin runas nirqanku: “Mana jaykʼaj pi runapis parlarqachu chay runa jinaqa”, nispa (Juan 7:46). Diospa Reinonmanta may sumaq willaq karqa, chay ruwasqantaq discipulosninpis ajinata ruwanankupaq yanaparqa. Ajinamanta kay pachantinpi runaman willay, yachachiy ima qallarirqa, chaytaq kunankama ruwakuchkallanpuni (Mat. 28:18-20, Qheshwa Biblia; Hech. 5:42). Qayna watallaraq qanchis junukuna cristianosqa, 1.500 millones horastapuni runaman Bibliamanta willaspa, yachachispa ima purirqanku. ¿Qampis tukuy sunquchu Diosmanta runaman willachkanki?

13. Rikchʼarisqallapuni kanapaq, ¿imataq yanapawasun?

¹³ Jehová, profeta Moisestajina, wak profetata jatarichisqanqa, sutʼipacha rikukun. ¿Imatá qam chaymanta yuyanki? ¿Manachu profecías juntʼakunanpaqjinaña kasqanpi atienekunaykipaq tanqasunki? Kuraq Moisés nisunman Jesuspa ruwasqanpi tʼukurisunchik chayqa, rikchʼarisqas, yachayniyuqtaq kasunchik, chantá Diospa phiñakuynin pʼunchaytapis qayllapiña kasqantajina qhawasunchik (1 Tes. 5:2, 6).

Cristoqa Diosninchikwan alliyachiwaqninchik

14. ¿Imaynatá Moisés israelitaspata Jehovawan allinyachiqnin karqa?

¹⁴ Moiseswan, Jesuswanqa Dioswan runata allinyachiqkuna karqanku. Jehovaqa, israelitaswan tratota ruwachkaspa, Moisesta allinyachiqnintajina akllarqa, chayrayku Moisesqa, israelitasta Jehovawan allinyachiq. Israelitas Jehovap nisqanmanjina kasuptinkuqa, Jehovaqa llaqtantajina may allinpaq qhawanan karqa (Éxo. 19:3-8). Chay tratota ruwasqankutaq 1513 qayna Pacha watamanpacha ñawpaq siglokama karqa.

15. ¿Imaraykutaq Moisesmanta nisqa, Jesús astawan jatun allinyachiq kasqanta ninchik?

¹⁵ Kay 33 watapi, Jehovaqa ‘Israel nacionwan’, juk musuq tratota ruwarqa, chayrayku cristianos akllasqa llaqtanman tukurqanku (Gál. 6:16). Allinyachiq Moisesniqta ñawpa tratota ruwasqanqa, leyesta qillqasqan rumipi karqa. Chaywanpis allinyachiq Jesusniqta musuq tratota ruwasqanqa astawan patapi, imaraykuchus runap sunqunpi leyesninta qillqan (1 Timoteo 2:5; Hebreos 8:10, ñawiriy). “Diospa nacionnin Israel” kaqqa, Jehovapaq may jatunpaq qhawasqa llaqta, imaraykuchus chay llaqtamanta kamachiqkunata akllakurqa, Jesuswan khuska waranqa watata kamachimunankupaq (Mat. 21:43). Diospa llaqtanmanta kaqkuna musuq tratota ruwaqkuna kaspapis, chay tratota ruwasqankuqa mana paykunallapaqchu, manaqa may chhika runaspaq, wañupuqkunapaq ima may allin, imaraykuchus paykunapis achkha bendicionesta japʼillanqankutaq.

Jesusqa kacharichiwaqninchik

16. a) Moisesniqta llaqtanta salvananpaq, ¿imatá Jehová ruwarqa? b) Éxodo 14:13 pʼiti nisqanmanjina, Diospa kamachisninpata, ¿pitaq salvaqnin?

¹⁶ Israel llaqta, Egiptopi qhipa chʼisillaña kachkaptin, Jehová juk angelta kamachirqa, tukuy kuraq qhari wawasta Egiptopi wañuchinanta, chayrayku israelitaspa wawasninqa peligropi kachkarqanku. Jehovaqa, Moisesniqta israelitasta Pascua raymipi juk corderota wañuchispa, salvakunankupaq yawarninwan wasinkup punkusninta chʼaqchunankuta nirqa (Éxo. 12:1-13, 21-23). Israelitastaq chaymanjina ruwarqanku, ajinamanta wawasninkuta salvarqanku. Egiptomanta ripuchkaspataq Puka quchap kantunman chayaspa, ni imata ruwayta atirqankuchu imaraykuchus Egipcios wañuchinankupaq qhatichkarqanku. Watiqmanta Jehovaqa, chay kuti Mosisesniqta llaqtanta salvallarqataq, Moisesqa chay puka qucha yakuta iskayman tʼaqarqa (Éxo. 14:13, 21).

17, 18. ¿Imaraykutaq Moisesmanta nisqa, Jesús astawan jatun kacharichiwaqninchik kasqanta nisunman?

¹⁷ Jehová, llaqtanta salvasqan tʼukunapaqjina kaptinpis, Churin Jesusniqta llaqtanta kacharichisqanwanqa mana kikinchakunchu. Diosta kasukuq runasqa, Jesusniqta juchamanta kacharichisqas kanku (Rom. 5:12, 18). Chay ‘kacharichiytaq wiñaypaq’ (Heb. 9:11, 12). Imaraykuchus Jesuspa sutinqa “Jehová salvawaqninchik” ninayan. Jesusqa, mana ñawpaqta juchallikullasqanchikmantachu kacharichiwanchik, manaqa wiñay kawsayta tarinapaq juk punkutajina kicharillantaq. Jesús, juchamanta kacharichiwasqanchikqa, Diospa phiñakuynin pʼunchaymanta salvawanchik, Diospa ñawpaqinpitaq allinpaq qhawasqa kanapaq yanapawanchik (Mat. 1:21).

¹⁸ Juchamanta kacharichiyqa, wañuymanta, unquymanta kacharichiy ninayanqa, imaraykuchus jucharayku wañunchik, unqunchik ima. Kay imaynachus kananta yachanapaqqa, Jesús, Jairop wasinman rispa imatachus ruwasqanpi tʼukurina, Jairop 12 watayuq sipas wawanqa wañupurqa. Jesustaq Jairota nirqa: “Ama mancharikuychu; creellay, wawaykitaj kawsarimonqa”, nispa (Luc. 8:41, 42, 49, 50). Jesusqa, nisqanmanjina Jairop wawanta kawsarichirqa. ¿Chay sipaspa tatasnin imaynatachus kusikusqankupi tʼukurinkichu? Ajinallatataq ñuqanchikpis, ‘tukuy pʼampasqa kaqkuna’ Jesuspa parlasqanta uyarispa kawsarimuptinku kusikusunchik (Juan 5:28, 29). Chayrayku Jesusqa kacharichiwaqninchik, salvawaqninchik ima (Hechos 5:31, ñawiriy; Tito 1:4; Apo. 7:10).

19, 20. a) ¿Imaynatá Kuraq Moisés nisunman Jesús ruwasqanpi tʼukurisqanchik yanapawanchik? b) ¿Imamantá qhipan yachaqanapi yachakusunchik?

¹⁹ Ñuqanchikqa, Jesús kacharichiwaqninchik kasqanmanta runaman willayta atisunman. Chayrayku Bibliamanta runaman willamunchik, yachachimunchik ima (Isa. 61:1-3). Kuraq Moisés nisunman Jesús, Diospa munaynin juntʼakunanpaq imatachus ruwasqanpi tʼukurina, ajinamanta kay saqra pachata Dios thuñichkaptin, Jesús kacharichinawanchikpi atienekunapaq, allin kallpachasqa kasunchik (Mat. 25:31-34, 41, 46; Apo. 7:9, 14).

²⁰ Jesusqa tukuy imata ruwarqa tʼukunapaqjina, Moisestaq chay ruwasqantaqa, mana ruwayta atinmanchu karqa, chayrayku Jesusta, Kuraq Moisés nispa sutichakun. Imatachus nisqan, imatachus ruwasqantaq tukuy runasta yanapan, payniqta kacharichisqa kasqanchiktaq wiñaypaq kanqa. Chaywanpis ñawpa tiempomanta Diospa kamachisninqa, Jesusmanta achkhata yachachillawasunmantaq. Qhipan yachaqanapi, imaraykuchus Jesusta, Kuraq David, Kuraq Salomón niyta atisqanchikmanta sutʼincharikunqa.

¿Sutʼinchariwaqchu?

¿Imaraykutaq nisunman, Jesús...

• ... kuraq profeta kasqanta?

• ... jatun allinyachiq kasqanta?

• ... jatun kacharichiq kasqanta?

[26 paginapi recuadro, dibujo/foto]

Moiseswan, Jesuswan wak imaspi rikchʼakusqankumanta

◻ Paykunaqa Jehovapaq, llaqtanpaq ima, llamkʼanankurayku sumaqpaq qhawasqa kayta saqirqanku. (2 Cor. 8:9; Fili. 2:5-8, NM; Heb. 11:24-26)

◻ Paykunaqa, Jehovap akllasqasnin chayri “cristos” karqanku. (Mar. 14:61, 62; Juan 4:25, 26; Heb. 11:26)

◻ Paykunaqa, runaspa ñawpaqinpi Jehovata jatuncharqanku. (Éxo. 3:13-16; Juan 5:43; 17:4, 6, 26)

◻ Paykunaqa, llampʼu sunqus karqanku. (Núm. 12:3; Mat. 11:28-30)

◻ Jehovaqa, paykunaniqta may chhika runasta mikhuchirqa. (Éxo. 16:12; Juan 6:48-51)

◻ Paykunaqa, runasta juzgaqkuna, leyesta churaqkuna ima, karqanku. (Éxo. 18:13; Mal. 4:4; Juan 5:22, 23; 15:10)

◻ Paykunaqa, Diospa wasinta qhawanankupaq churasqa karqanku. (Núm. 12:7; Heb. 3:2-6)

◻ Paykunaqa, Jehovamanta sutʼincharqanku, manataq wasancharqankuchu. (Heb. 11:24-29; 12:1; Rev. 1:5)

◻ Paykuna wañupuptinku, Jehovaqa cuerposninta chinkachirqa mana tarinankupaqjina. (Deu. 34:5, 6; Luc. 24:1-3; Hech. 2:31; 1 Cor. 15:50; Jud. 9)