Jesucristomanta Biblia kutichisqan

“Runasqa pi kasqaytataj ninkuri?” (LUCAS 9:18)

JESUSQA, discipulosnin paymanta imatachus yuyasqankuta yachayta munarqa, imaraykuchus runas, pay pichus kasqanta mana sutʼita yacharqankuchu. Chaywanpis chay runasqa, Jesús pichus kasqanmanta mana iskaychakunanku allinchu karqa. Imaraykuchus payqa, runamanta mana karunchakojchu, nitaj imatapis pakayllamanta ruwajchu. Astawanqa runaspa chaupinkupi karqa. Munarqataj tukuy runas payta rejsinankuta, chayraykutaj Diosmanta uyariyta munajkunaman mayllapipis yachacherqa (Lucas 8:1-3).

Jesusta rejsiyta atinchej, parlasqanpi, ruwasqanpi ima. Chaykunataj Bibliaj Evangeliosninpi kashanku, nisunman Mateo, Marcos, Lucas, Juan libropi ima. Kay libroslla Jesusmanta cheqata yachakunapaj yanapawasun (Juan 17:17).a

TAPUY: ¿Imatá historiadores, Jesusmanta ninku?

KUTICHIY: Ñaupa tiemponmanta ashkha historiadores, nisunman Josefo, Tácito ima, Jesús kausasqantapuni ninku. Bibliaj Evangeliosninpis, Jesús maykʼajchus, maypichus kausasqanmanta sutʼita willanku. Sutʼinchanapaj, Lucas libroqa, Jesús maykʼajchus willayninta qallarisqanta, chay tiempollapitaj Jerusalentinpi qanchis runas kamachisqankuta ima willan. Historiamanta librosqa, chay runas kasqankutapuni ninku (Lucas 3:1, 2, 23).

Jesús kausasqanta nikusqanqa, cheqapuni. Evidence for the Historical Jesus (Historia, Jesús kausasqantapuni rikuchin) nisqa, libro nin jina, “yaqha tukuy yachayniyoj runas, Jesús Nazaret llajtamanta, ñaupa tiempopi kausasqantapuni ninku”.

TAPUY: ¿Jesús, Diospunichu?

KUTICHIY: Mana. Jesusqa, ni jaykʼaj pay Dios kasqanta nerqachu. Payqa, ashkha kutispi Jehová Diosta tukuy imapi kasukusqanta rikucherqa.b Chayrayku “Diosníy” nej, chantapis “kʼata cheqa Dios[...]” kasqanta nerqa (Mateo 27:46; Juan 17:3). Imaynatachus uj llankʼaj runa ruwasqanmanta patronninman cuentata qon, “patronníy” nispa, kikillantataj Jesús, Diosmanta parlasharqa.

Jesusllataj, Jehová Dioswan mana ujllachu kasqankuta rikucherqa. Uj kuti enemigosnin atiyninta iskayrayachejtinku, nerqa: “Leyniykichejpipis qhelqasqa kashan: Iskay runachus kikinta ninku chayqa, nisqankoqa cheqapuni, nispa. Noqa kikiymanta willakuni, kachamuwajniy Tataypis noqallamantataj willan”, nispa (Juan 8:17, 18). Pay kikinmanta willasqan, Dios paymanta willasqan imaqa, mana ujllachu kasqankuta rikuchin.c

TAPUY: ¿Jesús kʼacha runallachu karqa?

KUTICHIY: Mana. Payqa, mana kʼacha runallachu karqa. Diospa munaynin juntʼakunanpaj tukuy imata ruwarqa. Qhawarina chaykunata:

● “Diospa kʼata Churi[n].” (Juan 3:18.) Jesusqa, maypichus kausayta qallarisqanta yacharqa. Arí, niraj Jallpʼaman jamushaspa, cielopi kausasqantaña yacharqa. Chayrayku nerqa: “Janaj pachamanta uraykʼamorqani”, nispa (Juan 6:38). Jehová, Jesusta tukuy imamanta ñaupajta ruwarqa, chantá Diosta tukuy imata ruwayserqa. Chayrayku Dios, sapallan Jesusta ruwasqanrayku “Diospa kʼata Churi[n]” kasqanta nikun (Juan 1:3, 14; Colosenses 1:15, 16).

● ‘Runaj Churin.’ (Mateo 8:20.) Jesusqa, pay kikinmanta parlananpaj ‘runaj Churin’ nisqa rimayta yaqha 80 kutista oqharerqa. Jinamanta uj runapuni kasqanta, nitaj runaman tukoj Dioschu kasqanta ima sutʼincharqa. ¿Imaynatá Diospa kʼata Churin, runa jina nacekorqa? Jehová espíritu santonnejta Mariaj wijsanman, Churinpa kausayninta churarqa. Ajinamanta Jesusqa, mana juchayoj runa jina nacekorqa (Mateo 1:18; Lucas 1:35; Juan 8:46).

● “Yachachej.” (Juan 13:13.) Jesusqa, Diospa Reinonmanta willananpaj, yachachinanpaj ima jamusqanta sutʼita rikucherqa (Mateo 4:23; Lucas 4:43). Diospa Reinon imachus kasqanta, Diospa munaynin juntʼakunanpaj imatachus ruwasqanta ima sutʼita, entiendenapaj jina yachacherqa (Mateo 6:9, 10).

● “Palabra[...].” (Juan 1:1.) Diosqa, Jesusnejta parlarqa. Chayrayku janaj pachapi kajkunaman, runasman ima paynejta yachacherqa (Juan 7:16, 17).

TAPUY: ¿Jesús suyasqa Mesiaschu?

KUTICHIY: Arí. Bibliaj profeciasnenqa, Mesías chayri Cristo chayamunanta nerqanku, kay iskay rimaykunaqa, “ajllasqa” niyta munan. Suyasqa, Mesiasnejtataj Diospa munaynin juntʼakunan karqa. Uj kuti Jesusman samaritana warmi nerqa: “Yachani Cristo nisqa Mesías chayamunanta”, nispa. Jesustajrí nerqa: “Noqa chay Cristo kani, pichus parlashasunki, chay”, nispa (Juan 4:25, 26).

¿Imataj Jesús Mesiaspuni kasqanta rikuchin? Pichus suyasqa Mesías kasqanta, kinsanejmanta qhawarisunchej. Chaykunataj Jesuspi juntʼakunchus manachus chayta ima.

● Ima familiamantachus jamusqan. Bibliaqa, Mesías Abrahampa mirayninmanta, Davidpa familianmanta ima jamunanta nerqa (Génesis 22:18; Salmo 132:11, 12). Chaytaj Jesuspi juntʼakorqa (Mateo 1:1-16; Lucas 3:23-38).

● Profecías paypi juntʼakusqan. Hebreopi Qhelqasqas, Mesiaspa kausaynin imaynachus kay Jallpʼapi kananta ñaupajmantaña willarqa. Chaytaj Jesuspi juntʼakorqa, maypichus nacekunanmanta, wañuyninmanta nikusqan ima. Sutʼinchanapaj, ñaupajmantaña nikorqa: Belenpi nacekunanta (Miqueas 5:2; Lucas 2:4-11), Dios Egiptomanta wajyakapunanta (Oseas 11:1; Mateo 2:15), wañuchishajtinku ni uj tullullantapis pʼakinankuta ima (Salmo 34:20; Juan 19:33, 36). Jesusqa, kausayninta mana munasqanman jinachu apaykacharqa, chay profecías paypi juntʼakunanpaj.d

● Diosllataj Jesús, Mesías kasqanta rikucherqa. Diosqa, Jesús nacekusqantawan, Mesías nacekusqanta michejkunaman angelesnejta nerqa (Lucas 2:10-14). Chantá Jehovaqa, Jesús willayninta juntʼashajtin, cielomantapacha ashkha kutispi Churinwan sonqo juntʼasqa kasqanta nerqa (Mateo 3:16, 17; 17:1-5). Chantá Dios, Jesusman tʼukunapaj jina milagrosta ruwananpaj atiyta qorqa, chaytaj Jesús, Mesiaspuni kasqanta rikucherqa (Hechos 10:38).

TAPUY: ¿Imaraykú Jesús ñakʼarerqa, wañorqa ima?

KUTICHIY: Jesús mana juchayoj nacekusqanrayku, mana ñakʼarinanchu karqa. Nillataj runa wañuchi jina wañuchisqa kananchu karqa. Payqa, ñakʼarinanta yachaspapis, tukuy sonqo chayta muchorqa (Mateo 20:17-19; 1 Pedro 2:21-23).

Profecías nisqankuman jina, Mesiasqa, runaj juchanrayku ñakʼarinan, wañunan ima karqa (Isaías 53:5; Daniel 9:24, 26). Jesusllataj kay Jallpʼaman ‘kawsayninta qoj, ashkha runas salvasqa kanankupaj’, jamusqanta nerqa (Mateo 20:28). Chayrayku Jesuspa wañuyninpi creejkunaqa, juchamanta, wañuymanta ima kacharichisqa kayta atinku, paraisopi wiñaypaj kausanankupaj (Juan 3:16; 1 Juan 4:9, 10).e

TAPUY: ¿Imaraykutaj Jesús kausarimusqanpi creenchej?

KUTICHIY: Jesusqa, wañuymanta kausarimunanta yacharqa (Mateo 16:21). Chaywanpis ni pay, ni Bibliata qhelqajkunapis, pay sapallanmanta kausarimunanta ni jaykʼaj nerqankuchu. Kausarichiytaqa, ni pi atinmanchu karqa, manaqa Dioslla “wañusqamanta kawsarichimporqa wañuypa ñakʼarichiyninmanta kacharichispa” (Hechos 2:24, 25). Dios kasqanta, tukuy imata Pay ruwasqanta ima creenchej chayqa, Churinta kausarichiyta atisqantapis creenallanchejtaj tiyan (Hebreos 3:4).

¿Imaynatá Jehová, Jesusta kausarichisqantapuni yachanchej? Qhawarinachej.

● Ashkha runas rikorqanku. Jesús wañupusqanmanta 22 watasninman, apóstol Pabloqa, phishqa pachaj kuraj discipulosman, Jesús kausarimuytawan rikhurisqanta, chaykunamanta askhasraj kausashasqankuta ima nerqa (1 Corintios 15:6). Ichapis ujpa chayri iskaypa nisqankuta mana creeyta atisunmanchu, chaywanpis phishqa pachaj kuraj runaspa nisqankutaqa creeyta atillasunman, ¿icharí?

● Discipulospis cheqata willarqanku. Jesuspa, ñaupaj discipulosnin pay kausarimusqanta yacharqanku. Chayrayku paykunaqa, mana manchachikuspa chayta willarqanku (Hechos 2:29-32; 3:13-15). Paykunaqa, Jesús kausarimusqanpi creerqanku, chayrayku creeyninku mana qhasipajchu karqa (1 Corintios 15:12-19). Discipulosqa, Jesuspi creeyninkuta qhesachanankumantaqa, wañuyta munankuman karqa (Hechos 7:51-60; 12:1, 2). Paykunachus, Jesús mana Mesiaschu kasqanta yachankuman karqa chayqa, mana Jesusrayku wañuyta munankumanchu karqa.

Kay yachaqanapi, Jesusmanta 6 tapuykunaman Biblia kutichisqanta yachakunchej. Kay kutichiykunaqa, pichus Jesús kasqanta sutʼita rikhuchiwanchej. Chaywanpis, ¿chay tapuykunaj kutichiyninta yachay allinchu? Waj parlaypi nisunman, kay kutichiykunata yachaspa qan ajllayta atinki Jesuspi creeytachus manachus.

[Sutʼinchaykunasnin]