“Qanllamin atienekunapaj jina kanki”

1, 2. ¿Imaraykutaj ninchej David yachasqanta imaynachus sientekusqanchejta atienekusqanchej runas wasanchawajtinchej?

REY DAVIDTAQA ashkha runas wasancharqanku, chayrayku payqa yacharqa atienekusqanchej runas wasanchawajtinchej imaynachus sientekusqanchejta. Davidtaqa uj kuti llajta masisnillantaj wasancharqanku, rey kasqanmantataj orqhoyta munarqanku. Aswan munasqa amigosninpis payta wasancharqanku. Paykunamanta ujqa warmin Mical karqa. Micalqa qallariypi “Davidta munakorqa”, chayrayku rey jina ruwanasninpi yanaparqa. Jinapis aswan qhepamanqa “sonqonpi Davidta chejnikaporqa”, “sonso jina” ruwasqantataj nerqa (1 Samuel 18:20; 2 Samuel 6:16, 20).

² Yuyaychajnin Ahitofelpis Davidta wasanchallarqataj. “Chay tiempopi Ahitofelpa yuyaychasqanqa, cheqa Diospa yuyaychasqanwan ninakoj” (2 Samuel 16:23). Jinapis aswan qhepaman amigon Ahitofelqa Davidta wasancharqa, Davidpa contranpi oqharikojkunamantaj ujchaykukorqa. Chanta, ¿pejpa mandonpitaj kasharqanku chay oqharikojkuna? Davidpa wawan Absalonpa mandonpi. Absalonqa “israelitaspa sonqonkuta suwarqa”, papasunpa cuentanmantataj pay rey kananta nerqa. Absalonman ashkha runas ujchaykukusqankuraykutaj rey Davidqa ayqekorqa mana wañuchisqa kananpaj (2 Samuel 15:1-6, 12-17).

 3. ¿Imatataj David sutʼita yacharqa?

³ ¿Davidta tukuychu wasancharqanku? Mana. Jehovaqa payta mana wasancharqachu ima llakiypi rikukojtinpis. Chaytataj Davidqa sutʼita yacharqa, chayrayku Jehovaman nerqa: “Munakusojtaqa munakullankitaj”, nispa (2 Samuel 22:26). ¿Imaynataj mana wasanchaj runa? ¿Imaraykutaj ninchej Jehová payta munakojkunata mana wasanchasqanta?

4, 5. 1) ¿Imaynataj mana wasanchaj runa? 2) ¿Nisunmanchu killa mana wasanchaj kasqanta?

⁴ Hebreopi qhelqasqas nisqanman jina, mana wasanchaj runaqa munakusqan runaman ujchaykukun, ima kajtinpis yanapallanpuni. Chaytataj mana obligasqa jinachu ruwan. Mana wasanchaj runaqa munakuyniyoj kasqanrayku mana pitapis wasanchanchu. Chayrayku mana wasanchaj runaqa atienekunapaj jinapuni. Uj salmistaqa killa sapa tuta llojsimusqanrayku nerqa, killaqa “cheqa testigo jina” kasqanta (Salmo 89:37, sutʼinchaynin). Chayrayku killaqa atienekunapaj jina. Jinapis mana nisunmanchu killaqa mana wasanchaj kasqanta, imaraykuchus killaqa mana munakuyniyojchu.

⁵ Bibliapi nisqanman jina, mana wasanchaj runaqa munakuyniyoj. Mana wasanchaj runaqa wajkunamanta llakikun, chaytaqa mana saqespa ruwallanpuni, manataj wayra jinachu cambian. Wayraqa cambiasqanrayku mar qochapi yakusta kayman jaqayman apaykachan. Mana wasanchaj runaqa ima llakiy kajtinpis mana cambianchu.

 6. 1) ¿Imaynataj kay tiempopi runas kanku? ¿Imatataj Biblia paykunamanta nin? 2) Mana wasanchaj runa imaynapunichus kasqanta yachanapaj, ¿imatataj ruwana tiyan?

⁶ Kay tiempopeqa ashkha wasanchaj runas tiyan. “Wakenqa amigos kashaspapis sajra imasta ruwanakunku”, wakintaj qosankuta chayri warminkuta wasanchanku, saqerparinkutaj (Proverbios 18:24; Malaquías 2:14-16). Kay tiempomanta may chhika runasqa Miqueaspa tiemponmanta runas jinallataj wasanchajkuna kanku. Chayrayku profeta Miqueas nerqa: “Atienekunapaj jina runaqa manaña kay jallpʼapi kanchu”, nispa (Miqueas 7:2). Runas wasanchajkuna, mana atienekunapaj jinachu kajtinkupis, Jehovaqa atienekunapaj jina. Mana wasanchaj runa imaynapunichus kasqanta yachanapajqa, Jehová munakuyniyoj kasqanrayku mana wasanchaj kasqanmanta, atienekunapaj jinataj kasqanmanta yachakuna.

7, 8. ¿Imaraykutaj Biblia nin Jehovalla atienekunapaj jina kasqanta?

⁷ Bibliapi Jehovamanta nin: “Qanllamin atienekunapaj jina kanki”, nispa (Apocalipsis 15:4). ¿Imaraykú chayta nin? ¿Manachu runaspis angelespis atienekunapaj jina kanku? (Job 1:1; Apocalipsis 4:8). Jesucristomantarí, ¿imatá nisunman? Payqa Diosta ‘kasukoj runa’ karqa (Salmo 16:10). Chanta, ¿imaraykutaj Biblia nin Jehovalla atienekunapaj jina kasqanta?

⁸ Jehovaqa munakuyniyoj kasqanrayku atienekunapaj jina. “Diosqa munakuymin”, tukuy imatataj munakuywan ruwan. Chayrayku paylla atienekunapaj jina, mana wasanchajtaj (1 Juan 4:8). Angelespis runaspis Jehová jina ruwayta atinku, jinapis Jehovalla astawan atienekunapaj jina. Jehovaqa ‘Ashkha Watasniyoj Machitu’ kasqanrayku cielopi angelesmanta nisqa, kay jallpʼapi runasmanta nisqa aswan ashkha watastaña rikuchin atienekunapaj jina kasqanta (Daniel 7:9). Chayrayku Jehovallamanta yachakusunman atienekunapaj jina kayta, mana wasanchaj kayta ima. Ni angelespis ni runaspis payman igualakunkumanchu. Wakinmanta parlarina.

 9. ¿Imaraykutaj Biblia nin Jehová “atienekunapaj jina kasqanqa tukuy ima ruwasqanpi” yachakusqanta?

⁹ Jehová “atienekunapaj jina kasqanqa tukuy ima ruwasqanpi yachakun” (Salmo 145:17). Chaymanta Salmo 136 astawan sutʼinchan. Chay salmopeqa parlan Jehová kamachisninta salvananpaj imastachus ruwasqanmanta, Puka mar qochapi israelitasta salvasqanmanta ima. Chay salmopi sapa versículo kay palabraswan tukukun: “Munakuynin wiñaypaj kasqanrayku”. Kay salmoqa 289 paginapi, “Tʼukurinapaj tapuykuna” nisqapi rikhurin. Chay salmota leespaqa reparanki Jehová ima tʼukuna imastachus ruwasqanta kamachisninta salvananpaj. Jehovaqa tukuy sonqo sirvej kamachisninta mana saqerparinchu, astawanpis qhaparikusqankuta uyarin, maychus tiemponpitaj paykunata yanapan (Salmo 34:6). Kamachisnin mana wasanchaspa payta sirvillanqankupuni chayqa, Jehová munakuyniyoj kasqanrayku paykunata yanapallanqapuni, nitaj saqerparenqachu.

10. ¿Imapitaj Jehová rikuchillantaj atienekunapaj jina kasqanta?

¹⁰ ¿Imapitaj Jehová rikuchillantaj atienekunapaj jina kasqanta? Kamachiykunasninta mana cambiasqanpi. Kay tiempomanta wakin runasqa imapis gustajtin yuyayninkuta cambiankupacha, ajinamanta allin kajtaqa mana allinpajchu qhawanku, mana allin kajtataj allinpaj qhawanku. Jehovarí mana chayta ruwanchu. Payqa juchallapajpuni qhawan: layqeriosta, santosta yupaychayta, runata wañuchiyta ima. Jehovaqa profeta Isaiaswan kayta qhelqacherqa: “Viejituña kajtiykipis noqaqa kikillanpuni kasaj”, nispa (Isaías 46:4). Jehovaqa Palabranpi niwanchej imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta. Chayta kasukuy allinninchejpaj kasqanpitaj atienekuyta atinchej (Isaías 48:17-19).

11. ¿Imatataj Biblia nin Jehová nisqasninta juntʼananmanta?

¹¹ Jehovaqa atienekunapaj jina kasqanta rikuchillantaj nisqasninta juntʼaspa. Payqa nisqanta juntʼanpuni. Chayrayku nerqa: “Simiymanta llojsej palabrapis. Mana noqaman kutimonqachu mana ruwakuspaqa. Imatachus munasqayta ruwanqapuni, imapajchus kacharqani chaytapis juntʼanqapuni”, nispa (Isaías 55:11). Jehovaqa nisqasninta juntʼaspa llajtanman rikuchin atienekunapaj jina kasqanta. Payqa mana imatapis parlallanchu mana juntʼananpajqa. Jehovaqa atienekunapaj jinapuni. Chayrayku Josué nerqa: “Jehová Dios israelitasman sumaj imasta qonanta nisqanmantaqa, ni ujpis qhepakorqachu mana juntʼakuspaqa, tukuy ima nisqanpuni juntʼakorqa”, nispa (Josué 21:45). Jehovaj nisqasninpi atienekuspaqa, ni jaykʼaj sonqo pʼakisqachu qhepakusun, imajtinchus Jehovaqa nisqanta juntʼanqapuni (Isaías 49:23; Romanos 5:5).

12, 13. ¿Imaraykutaj ninchej Jehovaj munakuynin wiñaypaj kasqan waj jinamanta yanapawasqanchejta?

¹² Yachakorqanchej jina, Jehovaj “munakuynenqa wiñaypaj kallanqapuni” (Salmo 136:1). Chayta ninchej, imaraykuchus Jehovaqa perdonawanchej chay, juchasninchejta wiñaypaj qonqapun. 26 yachaqanapi yachakorqanchej jina, Jehová perdonawanchej chayqa, mana sapa kutichu juchasninchejta yuyarikun castiganawanchejpaj. Runasqa “juchallikusqankurayku, mana taripayta atinkuchu Diospa jatun kayninta”. Chayrayku sapa ujninchej Jehovaj munakuynin wiñaypaj kasqanmanta agradecekunanchej tiyan (Romanos 3:23).

¹³ Jehovaj munakuynin wiñaypaj kasqanqa waj jinamanta yanapallawanchejtaj. Bibliaqa cheqan runamanta parlaspa nin: “Chay runaqa kanqa correshaj yaku kantupi plantasqa sachʼa jina, tiemponpi poqoj sachʼa jina, laqhesnin mana qawipoj sachʼa jina. Tukuy ima ruwasqanpitaj allin renqa”, nispa (Salmo 1:3). Sichus Diospa Palabranta leesun, estudiasuntaj chayqa, sonqo tiyasqa kasun, unayta kausakusun, allin imasta ruwasun, mana qawipoj sachʼa jinataj kasun. Jehová tukuy sonqo sirvej kamachisninman bendicionesta qosqanqa wiñaypaj kanqa. Jehová kay jallpʼata paraisoman tukuchenqa chaypacha, payta kasukoj runasqa sutʼita reparanqanku paypa munakuynin wiñaypaj kasqanta (Apocalipsis 21:3, 4).

14. ¿Imatataj Jehová mana ruwanchu tukuy sonqo kasukoj kamachisninwan?

¹⁴ Jehovaqa unaymantapachaña kamachisninta mana saqerparinchu. Payqa mana cambianchu, chayrayku ni jaykʼaj kamachisninta saqerparenqachu. Uj salmista nerqa: “Unayqa joven karqani, kunantaj viejoña kani, jinapis ni jaykʼaj rikorqanichu Diosqa cheqan runata saqerparisqanta, nitaj wawasnintapis khuyayta tʼantata mañakushajta. Jehová Diosqa justiciata munakun, nitaj jaykʼajpis payta kasojkunataqa saqerparenqachu”, nispa (Salmo 37:25, 28). Arí, Jehovallata yupaychananchej tiyan, pay ruwawasqanchejrayku (Apocalipsis 4:11). Jehovaqa atienekunapaj jina Dios, chayrayku payta kasukuyta munaspa tukuy imata ruwasqanchejta may jatunpaj qhawan (Malaquías 3:16, 17).

15. ¿Imastataj Jehová ruwarqa israelitasta munakusqanrayku?

¹⁵ Jehovaqa munakuyniyoj kasqanrayku llajtan ima llakiypi rikukojtinpis chay rato yanapan. Uj salmista nerqa: “Diosqa payta kasukojkunaj kausayninkuta waqaychan, sajra runaspa makinkumantapis salvan”, nispa (Salmo 97:10). Israel nacionta imaynatachus yanapasqanmanta parlarina. Israelitasqa Puka mar qochapi Jehová paykunata salvasqantawan, kay jinata takerqanku: ‘Salvasqayki israelitasta mana tukukoj munakuyniyoj kasqaykirayku pusashanki’, nispa (Éxodo 15:13, sutʼinchaynin). Jehovaqa israelitasta Puka mar qochapi salvarqa paykunata munakusqanrayku. Chayrayku Moisesqa israelitasman nerqa: “Jehová Diosqa qankunata munakusorqachej, ajllakusorqachejtaj, mana waj nacionesmanta aswan jatun nación kasqaykichejraykuchu. Qankunaqa tukuy nacionesmanta aswan juchʼuy nación karqankichej. Jehová Diosqa qankunata ajllakusorqachej munakususqaykichejrayku, ñaupa tatasniykichejman imatachus juraspa nisqanta juntʼananrayku ima. Chayrayku Jehová Diosqa atiyniyoj makinwan kacharichisorqachej esclavos kasqaykichejmanta. Payqa Egiptomanta rey faraonpa makisninmanta kacharichisorqachej”, nispa (Deuteronomio 7:7, 8).

16, 17. 1) ¿Imatataj israelitas mana ruwarqankuchu? Jehovarí, ¿imatataj mana ruwarqachu? 2) ¿Imatataj Jehová ruwan sajra runas manapuni cambiayta munajtinku? ¿Imatá chaymanta yachakunchej?

¹⁶ Israelitasqa Jehová paykunata munakusqanrayku salvajtinpis mana agradecekorqankuchu. “Paykunaqa Aswan Patapi kaj Diospa contranta oqharikorqanku. Ajinata paykunaqa Diospa contranta siga juchallikorqanku” (Salmo 78:17). Chaymanta aswan qhepamanpis israelitasqa sapa kuti Diospa contranta oqharikorqanku. Paykunaqa Diosta wasanchaspa waj dioskunata yupaycharqanku, ajinamanta Jehovaj ñaupaqenpi chʼichipaj qhawasqa karqanku. Jinapis Jehovaqa paykunawan tratota ruwasqanta mana pʼakerqachu. Astawanpis profetan Jeremiasnejta llajtanman nerqa: “Mana kasukoj Israel nacionníy, noqaman kutinpuway. Mana phiña uyawanchu qhawasqayki, imaraykuchus munakuyneyqa kallanqapuni”, nispa (Jeremías 3:12). Chayta Jehová nishajtinpis ashkha israelitasqa mana cambiarqankuchu, imaynatachus 25 yachaqanapi yachakorqanchej jina. Paykunaqa “cheqa Diospa kachasqan kamachisninmanta burlakorqanku. Diospa parlasqasnintapis pisipaj qhawarqanku, profetasninmantapis asikorqanku”. Chayta ruwasqankurayku, ¿imataj karqa? “Paykunaqa niña yanapanapaj jinachu karqanku. Chayrayku Jehová Diosqa paykunapaj sinchʼita phiñakorqa” (2 Crónicas 36:15, 16).

¹⁷ Jehová atienekunapaj jina kasqanqa, mana niyta munanchu runaspa sajra ruwasqasninkuta qhawakullasqanta. Jehovaqa “may jina munakuyniyoj”, runas khuyakunapaj jina kajtinkutaj kusiywan khuyakun. Chanta, ¿imatataj Jehová ruwan sajra runas manapuni cambiayta munajtinku? Chay kutispi kamachisqasninman jina chay runasta juzgan. Moisesman nerqa jina, “payqa mana qhawakullanqachu juchayoj runataqa” (Éxodo 34:6, 7).

18, 19. 1) Jehová atienekunapaj jina kasqanrayku, ¿imatataj sajra runaswan ruwanqa? 2) ¿Imatataj Jehová ruwanqa wañuchisqa karqanku chay kamachisninwan?

¹⁸ Jehovaqa atienekunapaj jina kasqanrayku, nitaj wasanchaj kasqanrayku sajra runasta castiganpuni. Imaynatachus chayta ruwasqanta Apocalipsis libropi sutʼinchan. Chaypi willashan qanchis angelesman imatachus kamachisqanta, nintaj: “Rispa jallpʼaman jichʼaykamuychej Diospa kʼajaj phiñakuyninta chay qanchis fuentesmanta”, nispa. “Kinsa kaj angeltaj fuentenmanta mayusman, yaku juturismanpis jichʼaykamorqa, chaykunataj yawarman tukorqanku”. Chantá chay angelqa Jehovaman nerqa: “Qanmin cheqa Dios kanki, pichus kausashanki, kausarqankitaj chay. Qanmin cheqan kanki kay juiciosta ruwasqaykirayku. Paykunaqa qanpaj tʼaqasqa kajkunaj yawarninkuta jichʼarqanku, profetaspatawan. Chayrayku paykunaman yawarta ujyacherqanki, chaypaj jina kasqankurayku”, nispa (Apocalipsis 16:1-6).

¹⁹ Juchachana juiciosta willashaspa, ¿imaraykú uj ángel nerqa Jehová “cheqa Dios” kasqanta? Imaraykuchus Jehovaqa sajra runasta chinkachispa, kamachisninta mana saqerparisqanta rikuchin. Ashkha kamachisnintaqa qhatiykachajkuna wañucherqanku. Jinapis Jehovaqa chay kamachisninmanta mana qonqakapunchu, munashantaj paykunata watejmanta rikuyta. Chayrayku Biblia nin Jehová wañusqasta kausarichimunanta (Job 14:14, 15). Jehovaqa wañupunkuña chay kamachisninmanta mana qonqakapunchu, astawanpis paypajqa kausakushankumanpis jina kashanku (Lucas 20:37, 38). Jehová wañusqasta kausarichiyta munasqanqa sutʼita rikuchiwanchej payqa atienekunapaj jina kasqanta.

20. 1) ¿Pikunataj kanku Diospa “khuyakuyninta japʼinankupaj jina” kajkuna? 2) ¿Imatataj Jehová juntʼan?

²⁰ Jehovaqa ni jaykʼaj saqerparinchu payta kasukojkunata. Payqa may chhika watasta mayta “pacienciakorqa phirinapaj tʼuru vasos jina karqanku chaykunawan. Diosqa chayta ruwarqa, pikunachus khuyakuyninta japʼinankupaj jina kanku chaykunaman jatun kayninta rikuchinanpaj. Paykunaqa jatunchasqa kanankupaj tʼuru vasos jina karqanku, pikunatachus Diosqa ñaupajmantaña chaypaj wakicherqa chaykuna” (Romanos 9:22, 23). “Khuyakuyninta japʼinankupaj jina” kajkunaqa espíritu santowan ajllasqa cristianos kanku, pikunachus Cristowan khuska Diospa Gobiernonpi kamachimonqanku chaykuna (Mateo 19:28). Paykunaqa Jehovaj “khuyakuyninta japʼinankupaj jina” kasqankurayku salvasqa kayta atinku. Ajinamanta Jehovaqa Abrahanman imatachus nisqanta juntʼan. Payqa Abrahanwan tratota ruwashaspa kayta nerqa: “Kay jallpʼapi tukuy naciones mirayniykinejta bendecisqa kanqanku, qan imatachus nisusqayta kasukuwasqaykirayku”, nispa (Génesis 22:18).

21. 1) ¿Imaraykutaj ninchej ‘may chhika runas’ kajkunamanta Jehová mana qonqakapusqanta? 2) ¿Imatataj ruwayta munanchej Jehová munakuwasqanchejmanta agradecekunapaj?

²¹ Jehovaqa ‘may chhika runasmanta’ kajkunatapis mana qonqakapunchu. Paykunaqa “manchay ñakʼariymanta” llojsispa paraisopi wiñaypaj kausakuyta suyakushanku (Apocalipsis 7:9, 10, 14). Jehovaqa kamachisnin pantaj runas kajtinkupis, munakuyniyoj kasqanrayku, paykunata saqenqa paraisopi wiñaypaj kausakunankuta. Chaytataj ruwanqa Jesús kausayninta qosqanrayku. Jehovaqa munakuwasqanchejrayku Jesusta wañunanpaj kachamorqa (Juan 3:16; Romanos 5:8). Tukuy ima cheqan kajman jina ruwakunanta munajkunaqa, Jehová atienekunapaj jina kasqanrayku payman kʼaskaykunku (Jeremías 31:3). Jehová ni kunanpis, ni aswan qhepamanpis saqerparinawanchejta yachaspa, payman astawan qayllaykunchej. Chayrayku payta tukuy sonqo sirvinallapuni may jinata munakuwasqanchejmanta agradecekunapaj. Chayta ruwaspaqa sapa kuti payman astawan qayllaykusunchej.