Cristiano kausayninchej tantakuypaj referencias
6-12 DE FEBRERO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | ISAÍAS 47-51
“Jehovata kasukuspaqa bendecisqa kanchej”
(Isaías 48:17) Israelpa Santo Kaj Diosnin, salvajniyki Tata Dios ajinata nin: Noqamin Señorniyki Tata Dios kani; noqa yachachiyki imachus qampaj allin kasqanta. Noqa may ñantachus purinaykita rikuchiyki.
ip-2-S pág. 131 párr. 18
Jehovaqa allinninchejpajpuni yachachiwanchej
‘Kamachiykunasniyta kasukuychej’
18 Diospa atiyninwan profeta Isaías nerqa: “Tukuyta Kamachej Tata Diosqa Espirituntawan kachamuwan. Israelpa Santo Kaj Diosnin, salvajniyki Tata Dios ajinata nin: Noqamin Señorniyki Tata Dios kani; noqa yachachiyki imachus qampaj allin kasqanta. Noqa may ñantachus purinaykita rikuchiyki”, nispa (Isaías 48:16, 17). Kayqa israelitasman rikucherqa Jehová Babiloniamanta kacharichiyta atisqanta. Imaraykuchus Jehovaqa salvajninku karqa (Isaías 54:5). Tukuy sonqotaj munarqa Paywan allinyakunankuta, kamachiykunasnintataj kasunankuta ima. Diosta yupaychayqa kamachiykunasninta kasuy niyta munan. Israelitasqa “may ñantachus” purinankuta Jehová yachachejtillan, cheqan ñanta puriyta aterqanku.
(Isaías 48:18) Kamachisusqaytachus kasuwankiman karqa chayqa, allin kawsayniykeqa mayu jina kanman karqa, cheqan kayniykitaj mama qochaj yaku oqharikusqasnin jina kanman karqa.
ip-2-S pág. 131 párr. 19
Jehovaqa allinninchejpajpuni yachachiwanchej
19 Jehovaqa llajtanta llakiykunapi mana rikukunanpaj, kusisqa kausakunanpaj ima, jinata yuyaychan: “Kamachisusqaytachus kasuwankiman karqa chayqa, allin kawsayniykeqa mayu jina kanman karqa, cheqan kayniykitaj mama qochaj yaku oqharikusqasnin jina kanman karqa”, nispa (Isaías 48:18). Tukuy Atiyniyoj Jehová, jinata llajtanman yuyaychasqanqa, ¡may sumajpuni! (Deuteronomio 5:29; Salmo 81:13). Israelitasqa waj llajtaman presos apasqa kanankumantaqa, allin kausayniyoj kayta atinkuman karqa, allin kausayninkutaj mayu jina kanman karqa (Salmo 119:165). Cheqan kayninkutaj mama qochaj yaku oqharikusqasnin jina kanman karqa (Amós 5:24). Jehovaqa israelitasta mayta munakusqanrayku cheqan ñanta munakuywan rikucherqa, chay ñanta rinankutataj nerqa. Kasukojtinkutaj, ¡mayta kusikunman karqa!
(Isaías 48:19) Mirayniykipis tʼiyu chhika mana yupay atina kanman karqa. Qanmanta llojsejkunaqa tʼiyu jina ashkhapuni kankuman karqa. Noqaqa mana jaykʼajpis paykunata chinkachiymanchu karqa, manataj ñawpaqeymantapis paykunata wijchʼuymanchu karqa.
ip-2-S pág. 132 párrs. 20, 21
Jehovaqa allinninchejpajpuni yachachiwanchej
20 ¿Ima bendicionestataj Israel llajta pesachikojtin japʼinman karqa? Jehová nin: “Mirayniykipis tʼiyu chhika mana yupay atina kanman karqa. Qanmanta llojsejkunaqa tʼiyu jina ashkhapuni kankuman karqa. Noqaqa mana jaykʼajpis paykunata chinkachiymanchu karqa, manataj ñawpaqeymantapis paykunata wijchʼuymanchu karqa”, nispa (Isaías 48:19). Diosqa llajtanman yuyaricherqa Abrahamman imatachus nisqanta. Abrahampa miraynin “mana yupay atinata cielopi chʼaskas chhikata, mama qocha kantupi tʼiyu chhikallatataj” miranankuta (Génesis 22:17; 32:12). Chaywanpis Abrahampa miraynin kʼullu runas, millay kausayniyoj kasqankurayku mana Diospa llajtan kananpaj jinachu karqanku. Kausayninku mana Diospa Leyninman jinachu kasqanrayku, llajta jina chinkachisqa kanankupaj jina karqanku (Deuteronomio 28:45). Jinapis Jehovaqa llajtanta mana chinkachiyta munarqachu, nitaj wiñaypaj saqerpariytapis.
21 Kay yuyaychaykunaqa kay tiempomanta Jehovaj kamachisninpajpis. Kausay Jehovamanta jamusqanrayku, paylla yachan imaynatachus kausakunanchej kasqanta (Salmo 36:9). Kamachiykunata qowasqanchejqa mana llakisqa kausakunanchejpajchu, manaqa allinninchejpaj. Chayraykutaj cheqa cristianosqa Jehovaj yuyaychayninta maskʼanku (Miqueas 4:2). Jehovaj kamachiykunasnenqa paywan amigosllapuni kanapaj yanapawanchej, Satanasmantapis jarkʼawanchej. Jehová leyesninnejta yanapayta munawasqanchejta reparaspaqa, Jehová allinninchejpajpuni yachachiwasqanchejta, ‘kamachisqasnintaj juntʼayta atinapaj jinalla’ kasqanta ima rikusunchej. Chantapis kamachiykunasninta kasukusun chayqa mana chinkachiwasunchu (1 Juan 2:17; 5:3).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Isaías 49:6) Payqa niwarqa: Qanqa kamachiy kanki mana Jacobpa ayllusninta watejmanta sayarichinallaykipajchu, nitaj Israelmanta puchojkunata kutirichimunallaykipajchu. Astawampis waj nacionespa kʼanchayninku kanaykipajpis churayki, salvacionniyta apanaykipaj tukuy kay pachaj kʼuchusninkama.
w07-S 15/1 pág. 9 párr. 8
Isaías libromanta wakin allin yachachiykuna (iskay kaj)
49:6 ¿Imaraykú nikun Mesías “waj nacionespa kʼanchayninku” kasqanta israelitasllaman predicajtinpis? Chayta nikun, Jesús wañusqanmanta qhepanman wakin imas kasqanrayku. Bibliapi Isaías 49:6 versículo nisqanqa Jesuspa yachachisqasninmanpis japʼichin (Hechos 13:46, 47). Kunantaj ajllasqa cristianosqa, waj ovejasmanta kajkunaj yanapayninwan “nacionespa kʼanchaynin” kanku, chay kʼanchaytaj ‘jallpʼaj kʼuchusninkama’ chayashan (Mateo 24:14; 28:19, 20).
(Isaías 50:1) Diosqa nin: Ama yuyaychejchu mamaykichej Israelta wijchʼusqayta, imaynatachus uj runa warminta wijchʼupun, jinataqa. Chayrí, yuyankichejchu mayqen manuyman vendeykususqayta? Qhawariychej, qankunaqa sajra juchaykichejrayku vendechikunkichej. Diospa contranta oqharikusqaykichejrayku mamaykichej Israelqa wijchʼusqa karqa.
it-1-S pág. 715 párrs. 5, 6
Divorcio
¿Imawan divorcio ninakun? Bibliaqa wakin kutis casado kausaymanta parlaspa, mana casado kausaymantapunichu parlan (Isa 54:1, 5, 6; 62:1-6). Ajinallatataj uj qhari warminta wijchʼusqanmanta nisunman divorciomanta parlaspa, mana divorciomantapunichu parlashan (Jer 3:8).
Kay 607 watapi Jesús niraj jamushajtin, Judaj reinon urmarqa, Jerusalén llajtaqa thuñisqa karqa, israelitastaj Babiloniaman apasqa karqanku. Ashkha watas ñaupajta Jehovaqa nerqaña judíos waj llajtaman apasqa kanankuta: “¿Mamayquej divorcio papelnin maypitajri, chaywan payta [wijchʼorqani]?” (Isa 50:1, Biblia Quechua de Cuzce). ‘Mama’ chayri Israel llajta wijchʼusqa karqa millay imasta ruwasqanrayku. Jehovaqa chay llajtata wijchʼuspa divorciakorqa tratoj leyninpa contranpi juchallikusqanrayku, nitaj Pay chay tratota pʼakisqanraykuchu. Chaywanpis wakin israelitasqa juchasninkumanta pesachikuspa Jehovamanta mañakorqanku watejmanta llajtan jinallapuni kanankupaj, llajtankuman kutirichinanta ima. Jehovaqa sutinrayku 537 watapi watejmanta Israel llajtata Jerusalenman kuticherqa, 70 watas tukukusqantawan watejmanta llajtanta jina qhawarqa (Sl 137:1-9; MATRIMONIO leey).
Bibliata leenapaj
(Isaías 51:12-23) Noqamin kani sonqochajniykeqa. Pitaj qan kanki wañoj runata manchachikunaykipajri? Qhora jina wañoj, chay runatachu manchachikunki? 13 Ruwasojniyki Tata Diosmantaqa qonqapunkiñachu, cielota jatunman aysajmanta, kay pachaj cimientosninta churajmanta? Qanqa tukuy pʼunchaynintin manchachikuspallapuni kanki, pichus llakichisuspa, phiñakuynimpi chinkachisuyta munarqa, chaymanta. Kunan maytaj chay jinata llakichisuspa purej runaj phiñakuyninri? 14 Carcelpi ñakʼarichisqa kajqa usqhayllata kacharichisqa kanqa. Mana carcelpi wañonqachu, manataj yarqhaymantapis chʼayñanqachu. 15 Noqa kani Señorniyki Tata Dios; suteyqa Tukuy Atiyniyoj Tata Dios. Noqamin mama qochataqa sinchʼita qhollchoqeyachini, pata patasta oqharichini. 16 Nisqasniyta simiykiman churarqani, makiypa llanthumpitaj pakarqayki. Cielota jatunman aysaspa, kay pachaj cimientosnintapis churaspa, Sionman nerqani: Qanqa noqaj aylluy kanki, nispa. 17 Jerusalén, rijchʼariy, rijchʼarikuy, sayarikuy. Qanqa Tata Diospa kʼajaj phiñakuynimpa copanta kikin makinmanta japʼispa ujyarqanki. Qanqa machachej phiñakuynin copamanta qonchuntinta ujyaykorqanki. 18 Tukuynin wawasninmanta mana ujllapis payta pusaj kanchu; mana mayqen uywasqan wawallampis makinmanta aysarej kanchu. 19 Kay iskay llakiykuna qantaqa qhatirisorqa: Llajtaykeqa tukuchisqa chʼimpacha saqesqa karqa, runasniykitaj yarqhaywan, espadawantaj wañurachisqa karqanku. Chaypacha pitaj qanmanta llakikonqari? Pitaj sonqochaykurisonqari? 20 Churisniykeqa yarqhaywan llawchʼiyaspa, tukuy ñan pataspi wijchʼurayashanku, tojllapi japʼisqa tarukas jina. Tata Diospa kʼajaj phiñakuyninwan castigasqa kanku, Diosniykej kʼamisqan. 21 Llakisqa llajta, mana vinollawan machasqa, kayta uyariy: 22 Tukuyta Kamachej Tata Dios, ayllunman sayasqa Diosniykeqa ajinata nin: Qhaway, umata muyuchej phiñakuyniywan kaj copayta makiykimanta oqharikapuniña; kunanqa manaña jaykʼajpis chay phiñakuyniytaqa ujyankichu. 23 Chaytataj, ñakʼarichisoj kanku, chaykunamanñataj qosaj, pikunachus nisoj kanku: Pampaman siriykuy, pataykita purinaykupaj, nispa, chaykunaman. Qantaj paykunata kasuspa, pampaman sirerqanki, paykunataj pataykita ñanta jina purerqanku.
13-19 DE FEBRERO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | ISAÍAS 52-57
“Cristoqa runasrayku ñakʼarerqa”
(Isaías 53:3-5) Runasqa payta qhesacharqanku, pisipaj qhawarqanku. Payqa imaymana nanaywan juntʼa karqa; ñakʼariypi, llakiypi ima yachasqa karqa. Paymanta uyanchejta pakaykorqanchej; payta qhesacharqanchej, manataj paytaqa munakuywan qhawarqanchejchu. 4 Cheqamanta payqa onqoyninchejta aparqa, nanayninchejtataj ñakʼarerqa. Yuyarqanchej paytaqa Diosmin castigaspa ñakʼarichisqanta, mayta kʼumuykachachisqantataj. 5 Payqa tʼojsisqa karqa Diospa contranta oqharikusqanchejrayku. Juchanchejrayku tukuy cuerpon tʼunasqa karqa. Jinapis pay castigasqa kasqanrayku sonqo tiyaykuyta apamuwarqanchej, aychan chay jina khallasqa kasqanraykutaj sanoyachisqa kanchej.
Jehovaj Kamachin: tʼojsisqa karqa juchasninchejrayku
‘Qhesacharqanku mana munakuywan qhawarqanku’
3 (Isaías 53:3 leey). Kʼata Churinpaj manachá atikullarqachu munasqa Tatanta saqespa jallpʼaman jamuy, juchasninchejmanta, wañuymanta ima, kacharichinawanchejpaj ñakʼarispa wañoyqa (Fili. 2:5, 6, 8). Uywa qʼolachinawan imachus mana tarikusqanta Jesuspa wañuyninwanqa tarikorqa: juchasninchejta wiñaypaj pampacharqa (Heb. 10:1-4). Chayrayku jamojtenqa paytaqa sumajllatapis wajyarikunkuman karqa. Chayllatapis judiosqa ruwananku karqa, pikunachus Mesías nisqata suyasharqanku (Juan 6:14). Chaywanpis judiosqa Cristota ‘qhesacharqanku’, Isaías qhelqasqanman jina ‘manataj paytaqa munakuywan qhawarqankuchu’. Apóstol Juan qhelqarqa: “Paypata kajkunaman jamorqa, paykunatajri mana payta japʼikorqankuchu” (Juan 1:11). Apóstol Pedrotaj judiosman nerqa: “Ñawpa tatasninchejpata Diosnin, kamachin Jesusta churarqa may jatumpaj qhawasqa kanampaj. Qankunarí payta jaywaykorqankichej [...], Pilatojpa ñawpaqempitaj qhesacharqankichej. Jesusta kacharipuyta munashajtimpis, mana munarqankichejchu. Qankunaqa qhesacharqankichej mana juchayoj cheqan ruwajta” (Hech. 3:13, 14).
4 Isaías, Jesusmanta nillarqataj, “llakiypi [onqoypi, NM] ima yachasqa karqa”, nispa. Biblia niwanchej Jesús waj kutispi saykʼusqanta chaywanpis ni jaykʼaj onqosqanta niwanchejchu (Juan 4:6). Chayrayku, ¿imajtintaj onqoypi yachasqa kasqanta nisunman? Imajtinchus willayninpeqa onqosqasta rejserqa chantapis may chhikata paykunamanta khuyakuywan jamperqa (Mar. 1:32-34). Jinamanta profecía nisqa juntʼakorqa: “Cheqamanta payqa onqoyninchejta aparqa, nanayninchejtataj ñakʼarerqa” (Isa. 53:4; Mat. 8:16, 17).
‘Yuyarqanku Dios castigaspa ñakʼarichisqanta’
5 (Isaías 53:4 leey). Jesuspa tiemponmanta pisi runaslla, imaraykuchus ñakʼarisqanta, wañusqanta ima yacharqanku. Ashkha Dios castigaspa ñakʼarichisqanta yuyarqanku, sinchi onqoywan chayri millay nanaywan (Mat. 27:38-44). Judiosqa may llullakoj runata jina juchacharqanku (Mar. 14:61-64; Juan 10:33). Yachanchej jina Jesusqa mana llullakorqachu chantapis ni ima juchapi urmarqachu. Astawanpis Tatanta mayta munakusqanrayku, sinchitachá ñakʼarerqa may sajra, llulla runa jina wañunanta yuyaspa. Chaywanpis Jehová Diospa munaynintapuni ruwayta munarqa (Mat. 26:39).
(Isaías 53:7, 8) Payqa may jina maqasqa, ñakʼarichisqataj kaspapis, mana imatapis parlarerqachu. Payqa cordero jina ñakʼanaman apasqa karqa; imaynatachus oveja millmanta chʼinllamanta ruthuchikun, ajinata mana siminta kicharerqachu. 8 Payqa presochasqa karqa, juchachasqataj wañuchisqa kanampaj. Ni miraynillampis kanchu parlanapaj. Payqa runas chawpimanta chinkachisqa karqa; aylluypa juchasninrayku wañuchisqa karqa.
Jehovaj Kamachin: tʼojsisqa karqa juchasninchejrayku
‘Cordero jina ñakʼanaman apasqa karqa’
10 (Isaías 53:7, 8, leey). Juan Bautista, Jesusta jamojta rikuspa nerqa: “Kaymá Diospa Corderon, runaspa juchanta apaspa pichajqa”, nispa (Juan 1:29). Kay “Cordero” rimayta oqharispaqa, Juanqa ichá Isaías nisqanpi yuyasharqa, “Payqa cordero jina ñakʼanaman apasqa karqa” (Isa. 53:7). Chantapis Isaías, Jesusmanta nerqa: ‘Pay kikin wañuyman jaywakunanta’ (Isa. 53:12). Jesús, imaynatachus chay chʼisi apostolesninman wañuyninta yuyarikunankuta yachachisqanqa tʼukurinapaj, uj copata vinoyojta chunka ujniyojman jaywarqa, nerqataj: “Kayqa tratomanta yawarniy, chaytaj jichʼasqa kanqa ashkha runaspa juchasninku pampachasqa kanampaj”, nispa (Mat. 26:28).
(Isaías 53:11, 12) Chay jina llakiyta ñakʼariytawan, jatun kʼanchayta rikonqa, sonqontaj juntʼasqa kanqa. Chay yachayninwan cheqan Kamacheyqa ashkhasta salvanqa, paykunaj juchasninkutataj apanqa. 12 Chayrayku atiyniyojkunamanwan khuska herencianta qopusaj. Chaymanta payqa atipajkunaj tʼinkankuta japʼikaponqa, pay kikin wañuyman jaywakusqanrayku. Payqa juchasapaswan khuska yupasqa karqa. Payqa tukuypa juchasninkuta aparqa, Diosmantataj chay juchasapaspaj mañaporqa.
Jehovaj Kamachin: tʼojsisqa karqa juchasninchejrayku
Jehovaj Kamachin ‘ashkhasta salvan [...] juchasninkuta apaspa’
13 (Isaías 53:11, 12 leey). Jehová ajllasqa Kamachinmanta nerqa: “Cheqan Kamacheyqa ashkhasta salvanqa”. ¿Imatá chaywan niyta munarqa? Kay 12 versiculoj tukukuyninpi nin: “Diosmantataj chay juchasapaspaj [Kamachin] mañaporqa”. Tukuyninchej Adanmanta jamusqanchejrayku juchasapas kanchej, Diospa contranta oqharikunchej, chayraykutaj ‘juchaj pagon’ wañuyta japʼinchej (Rom. 5:12; 6:23). Chayrayku Jehová Dioswan allinchakunanchej tiyan. Kay 53 capituloqa Isaías libromanta sumajta sutʼinchan, imatachus Jesús juchasapa runasrayku ruwasqanmanta. Ajinata nin: “Jinapis pay castigasqa kasqanrayku sonqo tiyaykuyta apamuwarqanchej, aychan chay jina khallasqa kasqanraykutaj sanoyachisqa kanchej”, nispa (Isa. 53:5).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Isaías 54:1) Diosqa nin: Jatunmanta kusikuy ari mana wawa rejsej warmi, mana nacechikoj warmi. Jatunmanta takispa, kusikuy mana wijsallikuyta yachaj warmi. Saqerpayasqa warmejpa wawasnenqa aswan ashkha kanqanku, qosayoj warmejpamanta nisqaqa, nispa.
w06-S 15/3 pág. 11 párr. 2
Uj sumaj kikinchay
¿Pikunawantaj Sarawan, wawan Isaacwan ninakunku? Pabloqa nerqa “mana wawayoj kayta atej warmi” nisunman Sara, Diospa warminwan ninakusqanta, nisunman cielopi Diospa llajtanwan. Diospa cielo llajtanqa nisunman Diospa warmenqa mana wawayoj kayta aterqachu, imaraykuchus Jesús kay Jallpʼaman niraj jamushajtin, Diospa atiyninwan ajllasqa ‘wawasnin’ kay Jallpʼapi niraj karqachu (Gálatas 4:27, NM; Isaías 54:1-6). Chaywanpis Pentecostés 33 watapi Diosqa atiyninta qorqa uj qotu qharisman warmisman ima, ajinamanta chay runasqa watejmanta nacekorqanku Diospa warminpa wawasnin jina. Jehovataj chay runasta wawasninpaj rejsikaporqa. Ajinamanta chay runasqa uj mosoj tratonejta Jesuswan khuska herenciata japʼiyta atinku (Romanos 8:15-17). Chayrayku chay warmej ujnin wawan, nisunman Pablo kayta nerqa: “Pata kaj Jerusalenrí mamanchej, chaytaj mana kamachichu”, nispa (Gálatas 4:26).
(Isaías 57:15) Ajinata nin patapi kaj Diosqa, wiñaypaj tiyakojqa, Santo Kaj Dios sutiyojqa: Noqaqa patapi tiyakuni, may santo cheqapi. Jinallataj llampʼu sonqoyojwan, kʼumuykukojwan kashani, kʼumuykukoj sonqoyojkunata, sonqo pʼakisqastapis kusichinaypaj.
w05-S 15/10 pág. 26 párr. 3
Kʼumuykukoj sonqo kanapaj kallpachakuna
Jehovaqa ni pi jina kʼumuykukoj sonqoyoj
3 Jehovaj jatun kaynenqa mana entiendeyta atinapaj jina. Chaywanpis Payqa “sumajta qhawamushan tukuy kay pachata, kallpachanampaj tukuy sonqowan payllapi atienekunku, chaykunata” (2 Crónicas 16:9). Llampʼu sonqoyoj kamachisnin ashkha llakiykunapi rikukojtinku, ¿imatá Jehová ruwan? Uj parlaypi nisunman atiyninnejta kamachisninwan khuska kashan, “kʼumuykukoj sonqoyojkunata, sonqo pʼakisqastapis kusichi[nanpaj]” (Isaías 57:15). Ajinamanta kamachisnenqa kallpachasqas kanku Payta kusiywan sirvinallankupajpuni. Jehová kʼumuykukoj sonqoyoj kasqanqa, ¡may sumajpuni!
Bibliata leenapaj
(Isaías 57:1-11) Cheqan kaj runa wañupojtin, mana pipis paymanta yuyarikojqa kanchu. Diosta manchachikoj runasqa wañupojtinku, manataj pipis entiendenchu cheqan runaqa pusasqa kasqanta, ama llakiypi ñakʼarichisqa kanampaj. 2 Paykunaqa allimpi kayman yaykupunku; Diospa ñawpaqempi cheqanta tukuy purejkunaqa wañuypi samarikuyta tarinku. 3 Qankuna layqa warmej wawasninrí, kayman jamuychej. Qankunaqa qosanta wasanchaj phisu warmej miraynin, jamuychej. 4 Pimantataj qankunaqa alqochakunkichejri? Pejpa contrantataj chhikan chhikanmanta parlankichej, qalluykichejtapis sikʼinkichejri? Manachu qankunaqa Diospa contrampi oqharikojkunaj wawasninku kankichej, llullakojkunaj mirayninkutaj? 5 Qankunaqa thansa sachʼa uraspi lantisniykichejta yupaychaspa, khuchiriosta ruwankichej. Qankunaqa vallespi, qaqa juskʼuspi wawasniykichejta uywa wañuchisqata jina qʼolachinkichej. 6 Jerusalén wayqʼospi lluskʼa rumista astawan yupaychayta munarqanki; arí, chay rumis qanmanqa chayasunki. Chay rumisman qanqa vinoswan chʼallanki, chaymantaj chʼaki mikhuy jaywanata jaywanki. Chay ruwasqaykimantaqa chʼinllachu kakusaj? 7 Jatuchaj orqo puntaspi qanqa puñunata wakichikamunki; chaykama qanqa wicharinki uywa wañuchisqata jaywanaykipaj. 8 Wasi punku wasapi, sayantaspi ima qanqa lantita yuyarikunayki imasta churanki. Noqamanta karunchakuytawan, qʼarakuspa lantiykita yupaychanki. Puñunaykita qhataraspa, winkuykorqanki, pitachá munakunki, chaywan puñuykunaykipaj, pʼenqaynintataj qhawanki. 9 Sumajta kʼachanchakuspa, sumaj qʼapashaj jawinaswan jawiykukuspataj, Moloc sutiyoj lantiman rerqanki. Kachasniykita karuman kacharqanki, qantajrí ukhu pachakama urmarqanki. 10 Chay chhika purisqaykipi qanqa saykʼorqanki, chaywampis mana nerqankichu: Kayqa yanqhalla, nispa. Ujtawan kallpata japʼillarqankitaj; chayrayku qan mana llawchʼiyarqankichu. 11 Pimantataj qanqa mancharikunki? Pitataj manchachikorqanki, ajinata wasanchanawaykipaj, noqamantataj qonqapuspa mana yuyarikunaykipaj? Noqa unayta chʼinlla kajtiychu, qanqa mana manchachikuwarqanki?
20-26 DE FEBRERO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | ISAÍAS 58-62
“Jehovaj kʼacha yanapaynin wata chayamusqanta predicana”
(Isaías 61:1, 2) Tukuyta Kamachej Tata Diospa Espíritun noqawan kashan, imaraykuchus Tata Diospuni noqataqa ajllakuwarqa. Sumaj willaykunata wajchasman willanaypaj kachamuwan, llakisqastataj sonqochanaypaj. Presochasqa runasman kacharichisqa kasqankuta willaranaypaj kachamuwan, jinallataj carcelespi kajkunatapis kacharichinaypaj. 2 Jinallataj kachamuwan willanaypaj Tata Diospa kʼacha yanapaynin wata chayamusqanta, Diosninchejpa vengakunan pʼunchay ima, tukuy llakisqasta sonqochanaypajtaj.
ip-2-S pág. 322 párr. 4
Sionpi cheqan kaj pʼutumun
‘Diospa kʼacha yanapaynin wata chayamusqan’
4 Isaías qhelqarqa: “Tukuyta Kamachej Tata Diospa Espíritun noqawan kashan, imaraykuchus Tata Diospuni noqataqa ajllakuwarqa. Sumaj willaykunata wajchasman willanaypaj kachamuwan, llakisqastataj sonqochanaypaj. Presochasqa runasman kacharichisqa kasqankuta willaranaypaj kachamuwan, jinallataj carcelespi kajkunatapis kacharichinaypaj”, nispa (Isaías 61:1). ¿Pitaj sumaj willaykunata willananpaj kachamusqan kanan karqa? Ichapis ñaupajtaqa profeta Isaías karqa, pichus Diospa yuyaychasqaman jina Babiloniapi kaj presochasqa judiospaj sumaj willaykunata qhelqarqa. Chaywanpis Jesusqa profeta Isaiaspa nisqan paypi juntʼakusqanta nerqa, “sumaj willanasta wajchasman willanaypaj” kachamuwan nishajtin (Lucas 4:16-21). Jehovaqa Jesucristota kachamorqa sumaj willaykunata llampʼu sonqosman willananpaj, chaypajtaj bautizakushajtin atiyninwan ajllarqa (Mateo 3:16, 17).
(Isaías 61:3, 4) Chantapis kachamullawantaj Sionpi llakisqa kajkunapaj kay allin imasta ruwanaypaj: Ushphawan pejtusqa kanankutaqa, may kʼachitu pilluta qosaj; llakiy pʼachawan kanankutaqa, kusiywan pʼachallisqa kanankuta ruwasaj; kusisqalla kanankuta ruwasaj, llakisqa kanankumantaqa. Paykunaqa Cheqan Kaypa Sachʼasnin sutichasqa kanqanku, Tata Diospa plantasqasnin, paypa jatun kayninta rikuchinankupaj. 4 Paykuna sayarichenqanku urmasqa ñawpa wasista; chʼin saqesqa raqaykunata watejmanta ruwanqanku. Thuñisqa llajtasta watejmanta sayarichenqanku, unay unay saqesqa wasis kashan, chaykunata.
ip-2-S págs. 326, 327 párrs. 13-15
Sionpi cheqan kaj pʼutumun
13 Pentecostés 33 watamantapacha Jesús niraj jamushajtin, Diosqa plantarqa ‘cheqan kajpa sachʼasninta’, nisunman mana manchachikoj ajllasqa cristianosta, pikunachus “Diospa nacionnin Israel kanku” (Gálatas 6:16). Tiempo pasasqanman jina ajllasqa cristianosqa 144.000 chayanku. Mayta yapakusqankoqa Jehovaj jatun kayninta rikuchin, arí Jehovata jatunchan (Apocalipsis 14:3). Kay 1919 watamantapacha qhepa kaj ‘sachʼasqa’ mayta yapakorqanku, imaraykuchus Jehovaqa ajllasqa cristianosta laqhapi jina kashasqankumanta orqhomorqa. Cheqa yachachiyta yakuta jina may ashkhata qosqanraykutaj, ajllasqa cristianosqa astawan yapakorqanku, uj montepi sachʼas sumajta poqorin ajinata (Isaías 27:6).
14 Ajllasqa cristianospa ruwayninkumanta Isaías jinata nerqa: “Paykuna sayarichenqanku urmasqa ñawpa wasista; chʼin saqesqa raqaykunata watejmanta ruwanqanku. Thuñisqa llajtasta watejmanta sayarichenqanku, unay unay saqesqa wasis kashan, chaykunata”, nispa (Isaías 61:4). Rey Ciro kamachishajtin, Babiloniamanta ripoj cheqa sonqo judiosqa Jerusalenta, templota ima watejmanta sayaricherqanku, chay llajta, templo imaqa may unaña thuñisqa kasharqanku. Chay tiempopi judíos cheqa yupaychayta watejmanta sayarichisqankoqa, 33 watamanta qhepaman, chantá 1919 watamanta qhepaman imaschus kasqanwan kikinchakun.
15 Kay 33 watapi Jesusta presochasqanku, wañuchisqanku, waj imasta ruwasqankoqa Jesuspa yachachisqasninta mayta ñakʼaricherqa (Mateo 26:31). Chaywanpis paykunaqa mayta kusikorqanku Jesús kausarimuspa paykunaman rikhurejtin. Diospa atiyninta japʼisqankutawantaj “Jerusalenpi, tukuy Judea jallpʼapi, Samariapi, tukuy kay pachaj kʼuchusnin[pi]” sumaj willaykunamanta predicarqanku (Hechos 1:8). Ajinamanta cheqa yupaychayta watejmanta sayarichiyta qallarerqanku. Jinallatataj Jesucristo 1919 watamantapacha ajllasqa cristianosta saqerqa “thuñisqa llajtasta watejmanta sayarich[inankuta], unay unay saqesqa wasis kashan, chaykunata”. May chhika watasta cristiano nichikojkunata kamachejkunaqa mana Jehovamanta cheqa yachachiyta yachacherqankuchu, manaqa runaj yuyaynillanmanta, Diospa Palabranwan churanakoj yachachiykunallata yachacherqanku. Ajllasqa cristianosqa congregacionespi manaña saqerqankuchu llulla religionwan chajrusqa imas ruwakunanta, Jehovallata munasqanman jina yupaychanankupaj. Chantapis mundontinpi willakunanpaj mayta kallpachakorqanku (Marcos 13:10).
(Isaías 61:5, 6) Waj llajtayojkunaqa ovejasniykichejta michenqanku, llankʼanasniykichejta llankʼapusonqanku, jinallataj uva huertasniykichejta qhawapusonqanku. 6 Qankunaqa Tata Diospa sacerdotesnin nisqa kankichej, Diospa kamachisnin nisqataj. Qankunaqa waj nacionespa qhapaj kayninkumanta mikhunkichej, qhapaj kapuyninkuwantaj kusikunkichej.
“Waj llajtayojkunaqa” cheqa Diosta ujchasqa sirvinku
5 Chaywanpis, Isaías 61 capitulopi profeciamanta parlarina. Chay profecía juntʼakusqanqa cristiana qotuchakuywan khuskachasqa kashan. Kay 5, 6 versiculospi, “waj llajtayojkunaqa” “Tata Diospa sacerdotesnin” kajkunata yanapasqankumanta parlan. ¿Imaraykutaj chay versiculospi waj llajtayojkunamanta parlan?
6 Sacerdotes kajkunaqa ajllasqa cristianos kanku, pikunachus “ñawpaj kaj kawsarimpuypi” kausarimunku. Paykunaqa “Diospata Cristojtawan sacerdotesninku kanqanku, paywantaj waranqa watasta kamachenqanku” (Apo. 20:6). Chaywanpis, may chhika cheqa sonqo cristianos Jallpʼapi wiñaypaj kausakuyta suyashanku. Chayrayku, chay “waj llajtayojkunaqa” paykuna kanku, janaj pachapi sirvenqanku chaykunatataj yanapashanku. Arí, “Tata Diospa sacerdotesnin” kajkunata tukuy sonqo yanapanku. ¿Imaynamantá? Isaiaspa nisqanta juntʼaspa, pay nerqa: “Llankʼanasniykichejta llankʼapusonqanku, jinallataj uva huertasniykichejta qhawapusonqanku”, nispa. Paykunaqa runasman willaspa, cheqa kajta yachachispa ima ajllasqa cristianosta yanapanku, ajinamanta Dios jatunchasqa kananpaj. Chayrayku, ajllasqa cristianos, “waj ovejas” kajkunapiwan, allin sonqoyoj runasta tarispa, Diosta wiñaypaj sirvinankupaj yanapanku (Juan 10:16).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Isaías 60:17) Broncej cuentanmantaqa qanman qosqayki qorita, fierromantaqa qolqe metalta, maderamantaqa bronceta, rumispa cuentanmantataj fierrota. Allin kawsayta churasaj kamachisunampaj, cheqan kaytataj churasaj pusasunampaj.
w15 15/7 págs. 9, 10 párrs. 14-17
Diospa llajtan ujchasqa, sonqo tiyasqa kananpaj yanapana
14 Ashkha watastaña Diosta yupaychaj hermanosqa, Diospa llajtan aswan sumajman tukusqanta rikorqanku. Sutʼincharinapaj, ñaupaj wataspeqa sapa qotuchakuypi uj ancianolla qotuchakuyta ñaupajman apaj, sapa sucursalpitaj uj hermanolla kamachej, Jehovaj testigosninpa centralninkupipis uj hermanolla kamachej. Chay hermanosta waj hermanos yanapajtinkupis, qotuchakuypi uj ancianolla, sucursalpitaj uj hermanolla, Jehovaj testigosninpa centralninkupipis uj hermanolla ima ruwaytapis ajllaj. Chaywanpis 1970 watamanta qhepaman, waj jinamanta ruwakorqa. Sapa qotuchakuypi uj qotu ancianos imatapis ajllananku karqa, jinallataj sucursalpipis. Jehovaj testigosninpa centralninkupipis uj qotu ajllasqa ancianos kamachinanku karqa, chay qotu ajllasqa ancianostataj Diospa Llajtanta Kamachejkuna sutiwan rejsinchej.
15 ¿Imaraykutaj Diospa llajtanpi ashkha imas waj jinasmanta ruwakusqan, allinchakusqan ima may sumaj? Imaraykuchus Bibliaj nisqanman jina tukuy chay imas ruwakorqa. Uj hermanolla ima ruwaytapis ajllananmantaqa, Diospa llajtan ñaupajman rinanpaj tukuy ancianos yanapanku. Chay ancianostaqa Jehová qotuchakuykunaman churan (Pro. 24:6; Efe. 4:8).
16 Kay qhepa wataspi imaschus waj jinasmanta ruwakusqanta qhawarinachej. Sutʼincharinapaj, kunan tiempopi publicacionesninchejqa runasta astawan yanapananpaj jina, aswan kʼachitustaj kanku, chaykunawan willamuspataj mayta kusikunchej. Chantapis imastachus runas rikhurichinku chaykunanejta Diosmanta runasman willallanchejtaj. Internetpi jw.org nisqanejta ashkha runasta Diosmanta yachakunankupaj yanapashallanchejtaj. Tukuy kaytaj Jehová runasta munakusqanta, paykunamanta khuyakusqanta ima rikuchin.
17 Familianchejwan chayri sapallanchejpi Bibliata ukhunchanapaj tiemponchej kananpaj, tantakuykuna waj jinamanta ruwakusqanta may jatunpaj qhawanchej. Chantapis mayta agradecekunchej jatuchaj tantakuykuna waj jinamanta ruwakusqanmanta. Sapa wata chay jatuchaj tantakuykuna aswan sumaj wakichisqa kashan. Chantapis Diospa llajtanpi imaymana escuelaspi yachachiwasqanchejmanta mayta agradecekullanchejtaj. Tukuy kaykunataj rikuchiwanchej, Jehová llajtanta ñaupajman apashasqanta, aswan sumajta ujchaykushasqanta, sonqo tiyasqa kanankupaj yachachishasqanta ima.
(Isaías 61:8, 9) Noqa Tata Diosqa justiciata munakuni. Suwayta, sajra ruwayta ima chejnikuni. Nisqayta juntʼajpuni kasqayman jina ruwasqankuman jina paykunaman qopusaj, paykunawantaj wiñaypaj tratota ruwasaj. 9 Israelitaspa mirayninkoqa tukuy naciones ukhupi rejsisqa kanqanku, llajtas chawpipitaj paykunaj mirayninku mentasqa kanqanku. Tukuy chayta rikojkunaqa nenqanku: Kaykunaqa Tata Diospa bendecisqan kanku.
w07-S 15/1 pág. 11 párr. 4
Isaías libromanta wakin allin yachachiykuna (iskay kaj)
Bibliamanta tapuykunapaj kutichiykuna:
61:8, 9. ¿Imataj “wiñaypaj” trato, chantá pikunataj ‘miraynin’ kanku? Chay tratoqa Jehová ajllasqa cristianoswan mosoj tratota ruwasqan. Miraynintaj waj ovejas kanku, nisunman ajllasqa cristianospa willayninkuta uyarej may chhika runas (Juan 10:16).
Bibliata leenapaj
(Isaías 62:1-12) Sión llajtata munakusqayrayku mana chʼin kakusajchu. Jerusalenta munakusqayrayku mana samarikusajchu, cheqan kaynin lliphirimunankama, salvacionnintaj kʼanchay jina kʼanchaykamunankama. 2 Chaypacha runasqa cheqan kayniykita rikonqanku; reyespis jatun kayniykita rikonqanku. Mosoj sutiwan sutichasqa kanki, chaytataj kikin Tata Diospuni sutichasonqa. 3 Kʼancharishaj pillu jina Tata Diospa makimpi kanki, valorniyoj kʼachitu alaja jina kanki Diosniykej makimpi. 4 Manaña jaykʼajpis, Saqerpayasqa Kaj, nispa nisonqankuchu, jallpʼaykipis manaña, Chʼin nisqachu kanqa. Manachayqa, Kusikunay, nispa sutichasonqanku, jallpʼaykitaj, Casarakusqay, nisqa kanqa, imaraykuchus Tata Diospa kusikuynin qampi kanqa, jallpʼaykitaj casarasqa jina kanqa. 5 Imaynatachus uj waynaqa sipaswan casarakun, ajinallatataj wawasniykeqa kay jallpʼaman jamonqanku may munakuywan. Imaynatachus qhariwarmi kusikunku, ajinallatataj Diosniyki qanwan kusikonqa. 6 Esta unido al siguiente versículo. 7 Jerusalén, perqasniyki pataman qhawajkunata churani. Mana saykʼuspa, tuta pʼunchay ninkupuni: Tata Diosta qhaparikojkuna, ama chʼinyakuychejchu. Nitaj Tata Diosta samarikojta saqeychejchu Jerusalenta sayachinankama, kay pacha runastaj Jerusalenta jatunchanankukama, nispa. 8 Tata Diosqa paña makimpa atiyninrayku juraspa, nerqa: Manaña jaykʼajpis enemigosniykiman trigoykitaqa mikhunankupaj qosajchu, nitaj waj runaspis sinchʼi trabajowan vinota ruwasqaykimanta ujyanqankuchu. 9 Manachayqa pikunachá oqharejkunalla mikhonqanku, Tata Diostataj yupaychanqanku. Pallajkunapis uvasta chʼirwaspa, vinota ujyanqanku ajllakusqay wasiy patiopi. 10 Punkusnejta puriychej; llajtaspaj ñanta kicharipuychej. Chay ñan tʼoqosta khuskachaychej; ñanmanta rumista oqhariychej. Tukuy runas rikunankupaj wiphaylatapis pataman oqhariychej. 11 Tata Diosqa tukuy kay pachapi kajkunaman nimun: Sionpa ususinman niychej: Qhawariy, Salvajniyki tʼinkan aparisqa jamushan, imatachus wakichisqanwan oqharisqa, nispa. 12 Israelitasta sutichanqanku: Diospaj Tʼaqasqa Runas, Tata Diospa Preciowan Rantikusqasnin, nispa. Jerusalentataj sutichanqanku: May Munasqa Llajta, Mana Saqerpayasqa Llajta.
27 DE FEBRERO–5 DE MARZO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | ISAÍAS 63-66
“Mosoj cielo, mosoj pachataj kananqa kusichiwanchej”
(Isaías 65:17) Noqaqa mosoj cielota, mosoj kay pachatawan ruwasaj. Chay ñawpaj kajkunaqa qonqasqa kanqa, manapunitaj yuyarisqachu kanqa.
ip-2-S pág. 383 párr. 23
“Maytapuni wiñaypaj kusikunkichej, imastachus ruwasaj, chaykunapi”
23 Apocalipsis libroqa sutʼinchan apóstol Juan mosqoypi jina Jehovaj jatun pʼunchayninta rikusqanta, chay pʼunchaypitaj kay sajra mundo chinkachisqa kanqa. Satanastaj chinkay ukhuman wijchʼuykusqa kanqa (Apocalipsis 19:11–20:3). Chantá apóstol Juanqa Isaiaspa nisqanta qhelqallarqataj, nerqataj: “Uj mosoj cielota, uj mosoj jallpʼatawan rikorqani”, nispa. Qhepan versiculosqa parlashan uj pʼunchay Jehová sumaj kausayta apamunanmanta (Apocalipsis 21:1, 3-5). Profeta Isaías ‘mosoj cielomanta, mosoj pachamanta’ parlasqanqa, mosoj pachapi juntʼakonqa. Mosoj cielo nisunman Jesucristo Diospa Gobiernonpi kamachishajtin runasqa paraisopi tiyakonqanku ujchasqas, sonqo tiyasqa, may kusisqastaj. Bibliaqa nin: “Ñawpaj kajkunaqa [nisunman onqoykuna, sufrimiento, waj llakiykuna ima] qonqasqa kanqa, manapunitaj yuyarisqachu kanqa” nispa, chaytaj mayta sonqochawanchej. Imachus llakichiwasqanchejqa, qhepaman manaña sonqonchejta chay llakiykunaqa nanachiwasunchu.
(Isaías 65:18, 19) Qankunaqa maytapuni wiñaypaj kusikunkichej, imastachus ruwasaj, chaykunapi. Jerusalenta ruwasaj jatun kusiypaj, jinallataj chaypi kaj runaspis kusikunankupaj. 19 Chaypacha Jerusalenmanta kusikusaj, aylluytaj noqapaj uj kusiy kanqa. Chay llajtapeqa manaña jaykʼajpis waqajkunata uyarenqankuchu, nitaj llakiywan qhaparejtapis.
ip-2-S pág. 384 párr. 25
“Maytapuni wiñaypaj kusikunkichej, imastachus ruwasaj, chaykunapi”
25 Kunanpis Jehovaqa “Jerusalenta ruwa[n] jatun kusiypaj”. ¿Imaynamantá? Yachakunchej jina mosoj cielo nisunman Diospa Gobiernon 1914 watapi sayarichisqa karqa, chay Gobiernopitaj 144.000 ajllasqa cristianospis kamachimonqanku. Paykunata, ‘mosoj Jerusalén’ sutiwan rejsikun (Apocalipsis 21:2). Paykunamanta Dios nin: “Qankunaqa maytapuni wiñaypaj kusikunkichej, imastachus ruwasaj, chaykunapi. Jerusalenta ruwasaj jatun kusiypaj, jinallataj chaypi kaj runaspis kusikunankupaj”, nispa. Jehovaqa mosoj Jerusalennejta kasukoj runasman mayta bendecenqa. Niñataj jaykʼajpis uyarikonqañachu runaspa waqasqanku, nitaj llakiywan qhaparisqankupis, imaraykuchus Jehovaqa “sonqo[nchejpa] munasqanta” qowasun (Salmo 37:3, 4).
(Isaías 65:21-23) Chaypi wasista ruwakuspa, tiyakonqanku. Uva huertasta churanqanku, poqoynintataj mikhonqanku. 22 Wasistaqa mana wajkunalla tiyakunankupajchu ruwanqanku, jinallataj uva huertastapis mana wajkuna mikhunankupajchu churanqanku. Ayllusneyqa sachʼas jina kawsanqanku. Jinamanta ajllasqasniypis makisninkoj tarpusqanta mikhurikonqanku. 23 Paykunaqa mana qhasipajchu llankʼanqanku; wawasninkutapis mana llakiypi kawsanankupajchu nacechenqanku. Paykuna, chantá wawasninku imaqa Tata Diospa ajllakusqasnin kanqanku.
Waranqa watasta chantá wiñaypaj allin kausay kanqa
‘WASISTA RUWAKUSPA TIYAKONQANKU, UVA HUERTASTATAJ CHURANQANKU’
4 Tukuypis wasiyoj kayta munanchej chaypi familianchejwan ni imata manchachikuspa kausakunapaj. Chaywanpis kay tiempopeqa, mana tukuychu wasiyoj kayta atinku. Jatun llajtasqa, runamanta juntʼa kashan. Ashkha runastaj, chay llajtaspa wajcha lugaresninpi atisqankuman jina tiyakunku, maypichus llakiyllata kausakunku. Chay runasqa, ni jaykʼaj wasiyoj kanankuta yuyanku.
5 Diospa Reinon kamachishajtenqa, wasiyoj kayta munasqanchej juntʼakonqa. Imaraykuchus Isaías nerqa: “Chaypi wasista ruwakuspa, tiyakonqanku. Uva huertasta churanqanku, poqoynintataj mikhonqanku”, nispa (Isa. 65:21). Kay tiempopeqa wakin runas wasiyoj, may jatun wasiyoj ima kanku. Chaywanpis qolqe pisiyasqanrayku, suwa kasqanrayku, waj imas kasqanrayku ima, mana wasiyoj rikhuriyta manchachikunku. Diospa Reinonqa chay llakiykunatapis chinkachenqa, imaraykuchus profeta Miqueas jinata qhelqarqa: “Tukuy kawsakonqanku ni imata manchachikuspa; sapa uj samarikuyta atenqa uvasninkoj llanthumpi, jinataj higo sachʼankoj llanthumpi”, nispa (Miq. 4:4).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Isaías 63:5) Qhawarerqani, manataj pipis yanapawaj karqachu. Mayta tʼukorqani mana pipis paykunaman kutikoj kasqanmanta. Ajinapi makillaywan salvacionta wakicherqani; kʼajaj phiñakuyniywan yanapachikorqani.
w07-S 15/1 pág. 11 párr. 5
Isaías libromanta wakin allin yachachiykuna (iskay kaj)
63:5. ¿Imaynapitaj Dios kʼajaj phiñakuyninwan yanapachikun? Imajtinchus Jehovaj phiñakuynenqa mana runajta jinachu, manaqa cheqan. Chantapis phiñakuynenqa cheqan juiciosninta ruwananpaj yanapan.
(Isaías 64:8) Chaywampis Tata Dios, qanmin Tatayku kanki. Noqaykoqa llinkʼi tʼuru jinalla kayku, qantaj manka llutʼaj jina kanki. Chayrayku noqaykoqa tukuyniyku makisniykej ruwasqasnin kayku.
Jehovaj kʼamiyninta japʼikuna
JEHOVAQA MANKA LLUTʼAJ JINA
3 Runas, llajtas ima Jehovaj makinpi kasqankurayku, Bibliaqa payta kaywan kikinchan: “Tata Dios, qanmin Tatayku kanki. Noqaykoqa llinkʼi tʼuru jinalla kayku, qantaj manka llutʼaj jina kanki. Chayrayku noqaykoqa tukuyniyku makisniykej ruwasqasnin kayku”, nispa (Isa. 64:8). Manka llutʼaj runaqa tʼurumanta imatachá ruwayta munan chayta ruwan, tʼurutaj saqekullan. Diospis kikillantataj noqanchejwan ruwayta atin. Noqanchejtaj tʼuru jinalla kaspa nillataj imatapis niyta atinchejchu (Jeremías 18:1-6 leey).
4 Ñaupa Israel llajtaqa Jehovaj makinpi tʼuru jina karqa, Jehovataj uj manka llutʼaj jina. Chaywanpis, manka llutʼaj runaqa llinkʼi tʼuruta japʼispa imatachá ruwayta munan chayta ruwan. Jehovatajrí mana munasqanman jinachu runaswan chayri llajtaswan ruwan, nitaj wakinkunata kʼacha chayri sajra runasmanchu tukuchin. Jehovaqa runas kausayninkupi imatapis ajllanankuta saqen. Nitaj atiyniyoj kasqanraykuchu runaswan munajta mana munajta kasuchikun. Chayrayku, Jehová munayninman jina kʼacha runasman tukuchinawanchejpajqa noqanchej llinkʼi tʼuru jina saqekunanchej tiyan (Jeremías 18:7-10 leey).
5 Chantá, ¿imatá Jehová ruwan mana llinkʼi tʼuru jinachu makinpi kayta munajkunawan? Uj manka llutʼajqa llinkʼi tʼurumanta imatachus munasqanta mana ruwayta atejtin, ichapis waj imata ruwanan kanqa chayri tʼuruta wijchʼupunan kanqa. Chaytaj kanman manka llutʼaj runa mana allinta ruwasqanrayku. Chaywanpis Jehovaqa runas makinpi llinkʼi tʼuru jina churakojtinku ni jaykʼaj pantanchu (Deu. 32:4). Uj runa mana saqekojtenqa paypa juchan. Jehovaqa munajkunata yanapan, mana munajkunatataj mana. Llinkʼi tʼuru jina saqekojkunaqa Jehovapaj may sumaj kanku. Sutʼincharinapaj, ajllasqa cristianosqa Diospa “khuyakuynimpi kajkunaman” tukunku, pikunachus “jatun pʼunchayllapi oqharinapaj” vasos jina kanku. Chaywanpis, Jehovaj makinpi manapuni churakuyta munajkunaqa “wakisqa ka[n]ku wañuypaj” (Rom. 9:19-23).
Bibliata leenapaj
(Isaías 63:1-10) Pitaj kay puka pʼachayoj Edompi, Bosramanta jamushanri? Pitaj kay puka pʼacha churasqa atiyniyoj thaskejri? Noqa kani, cheqan kajta parlaspa atiywan salvanaypaj. 2 Imajtintaj pʼachasniykeqa chay jina puka, uvas chʼirwanapi sarojkunaj pʼachanku jinari? 3 Arí, noqalla chʼirwanapeqa uvasta saruni. Nacionesmanta mana pipis noqawan saroj karqachu. Arí, phiñakuyniywan sarorqani, may sinchʼi phiñakuyniywan paykunata tʼusterqani. Chayrayku yawarninku pʼachayman chʼallpaykamuwan; ajinamanta tukuy pʼachay pukachasqa. 4 Chay karqa maypachachus vengakunayqa sonqoypi kasharqa; preciowan kacharichinay pʼunchayqa chayamorqa chaypacha. 5 Qhawarerqani, manataj pipis yanapawaj karqachu. Mayta tʼukorqani mana pipis paykunaman kutikoj kasqanmanta. Ajinapi makillaywan salvacionta wakicherqani; kʼajaj phiñakuyniywan yanapachikorqani. 6 Kʼajaj phiñakuyniywan chay runasta tʼusterqani. Phiñakuyniywan paykunata machaykucherqani, yawar mayustataj puricherqani. 7 Noqaqa Tata Diospa khuyakuyninmanta yuyarikusajpuni; Tata Diosta jatunchanamantapis willarasajtaj, noqanchejrayku tukuy imasta ruwasqanmanta, jatuchaj kʼacha imasta Israelpaj ruwasqanmanta jatun khuyakuyninman jina, munakuyninman jinataj. 8 Tata Dios nerqa: Cheqamanta paykuna noqaj aylluy kanku, mana wasanchaj wawas kanku, nispa. Chayrayku paykunata salvarqa. 9 Israelitas llakisqa kashajtinku, paypis llakisqallataj karqa, angelnintaj paykunataqa salvarqa. Munakuyninwan, khuyakuyninwantaj paykunataqa librarqa. Unaymantapachapuni paykunata marqʼarikuspa apaykacharqa. 10 Chaywampis paykunaqa mana kasukuspa, Espíritu Santonta phiñacherqanku. Chayrayku Diosqa paykunaj enemigonkuman tukuspa, paypuni contrankuta maqanakorqa.