“Saykʼusqasta” kallpachasaq

 1. Musuq pachapi bendicionesmanta, ¿mayqintataq astawan suyakuchkanki?

“MUSUQ pacha” rimayta uyarispa, ¿imataq yuyayninchikman jamun? ¿Manachu Bibliap nisqan bendiciones? Ichá, juntʼa runa kananchikpi, animales manaña phiña kanankupi, wasisniyuq, achkha mikhunayuq ima kananchikpi yuyanchik. Astawanraq chay suyakuyninchiktaqa, Bibliawan sutʼinchanchik. Chaywanpis kayta mana qunqanachu, Dioswan allinpi kasqanchik, sunqu tiyasqa kasqanchik ima, juk bendicionllataq. Mana chaywanqa, mana chay wak bendicionesta japʼisunmanchu.

2, 3. Jeremiaspa qillqasqasninmanjina, ¿ima bendiciontataq japʼisunchik?

² Jehová, Babiloniapi presochasqa judíos llaqtankuman kutinpunankuta Jeremiasniqta nichkaptin, paykuna imayna kusisqachus kanankumanta kayta nirqa: “Watejmanta panderoswan jamunkichej kusiywan tusurispa”, nispa (Jeremías 30:18, 19; 31:4, 12-14 ñawiriy). Chantá kay sumaq rimaykunata nillarqataq: “Chay saykʼusqasta, mana kallpayojkunatapis noqa mikhuchisaj, ujyachisajtaj atipachinaykama”, nispa (Jer. 31:25).

³ Chayqa, ¡may sumaq suyakuy! Jehovaqa, saykʼusqasman, mana kallpayuqkunaman ima, necesitasqankuta qunanta nirqa. Paytaq nisqanta juntʼanpuni. Jeremiaspa qillqasqasninqa, Jehová, ñuqanchikmanpis necesitasqanchikta qunawanchikta rikuchiwanchik. Astawanraq, imaynatachus kallpachakunata, imaynatachus kunanpis kusisqa kawsakunata ima, rikuchiwanchik. Chantapis, wakkunata kallpachanapaq, imastachus ruwananchikta yachachiwanchik.

 4. ¿Imaraykutaq ñuqanchikpis Jeremiasjina sientekusunman?

⁴ Jehovap chay nisqanqa, Jeremiasta mayta kallpacharqa, ñuqanchiktapis mayta kallpachallawasunmantaq. ¿Imarayku? Kay librop ñawpaq kaq yachaqananpi, Jeremías, Elías ima, “noqanchej jina runalla kas[qankuta]” rikurqanchik (Sant. 5:17). Chayrayku, imaraykuchus profeta Jeremías wakin kuti sunqu pʼakisqa, chayri llakisqa kasqanta qhawarina. Chayta ukhunchachkaspataq tʼukuriy: Qam chayjina chʼampaykunapi rikukuspa, ¿imaynataq sientekuwaq karqa? Chantá, ¿imaraykutaq wakin chʼampaykuna mayta llakichisunkiman karqa? (Rom. 15:4.)

 5. ¿Imataq Jeremiasta llakichinman karqa?

⁵ Jeremiaspa llakiynin, ichapis Anatot llaqtanmanta jamurqa. Payqa, chay levita llaqtapi wiñakurqa. Chay llaqtataq, Jerusalenmanta pataniqman pisi kilometrospi tarikun. Ichá chaypiqa, riqsisqasnin, familiaresnin ima, tiyakurqanku. Chaywanpis Jesús nirqajina, profetaqa llaqtanpi mana allinpaq qhawasqachu, ajinataq Jeremiaswan karqa (Juan 4:44). Llaqtamasisninqa, Jeremiasta pisipaq qhawarqanku, Dios nirqajinataq, “Anatotmanta wakin runasqa, wañuchi[nankupaq]” maskʼarqanku. Arí, chay runasqa Jeremiasman nirqanku: “Ama Tata Diospa sutimpi sutʼinchaychu, manachayqa qanta wañuchisqayku”, nispa. Llaqtamasisnin, familiaresnin ima, paywan kanankumantaqa, ¡wañuchiyta munarqanku! (Jer. 1:1; 11:21, 22.)

 6. Llamkʼaqmasisninchik chayri wak runas saqrata ruwawaptinchik, ¿imaynatá Jeremiasta Anatotmanta runas ñakʼarichisqanku yanapawasunchik?

⁶ Vecinosninchik, yachaywasimanta compañerosninchik, llamkʼaqmasisninchik, familiaresninchik ima, saqrata ruwawaptinchik, imatachus Jehová Jeremiasrayku ruwasqanta yachay, mayta yanapawasunchik. Jehovaqa, Anatotmanta runasta “castiga[nanta]” nirqa (Jeremías 11:21-23 ñawiriy). Chayta yachayqa, maytachá Jeremiasta llakiyninta atipananpaq yanaparqa. Arí, Jehovaqa Anatotmanta runaspa “patankuman ñakʼariykunata apa[chinanta]” nirqa, jinataq karqa. Ñuqanchiktapis, Jehová tukuy imata qhawachkasqanta, maychus tiemponpi saqra runasta chinkachinanta ima yachayqa, mana llakikunapaq yanapawanchik (Sal. 11:4; 66:7). Bibliap yachachiykunasninmanta japʼikuspa, chiqan kaqta ruwasunchik chayqa, enemigosninchiktapis Diospa phiñakuynin pʼunchaymanta salvakunankupaq yanapasunchik (1 Tim. 4:16).

7, 8. ¿Imaynasmantá Jeremiasta ñakʼarichirqanku, imaynataq chayrayku sientekurqa?

⁷ Jeremiastaqa, mana llaqtamasisnillanchu Diosmanta willaptin wañuchinankuta nirqanku. Juk kutiqa, Jerusalenmanta may riqsisqa sacerdote Pasur,a Jeremiasta, Diospa nisqanta parlachkaqta uyarirqa. “Chantá Pasurqa kamacherqa Jeremiasta seqʼonankuta, [...] cepomantaj japʼiykuchimunankuta” (Jer. 20:1, 2). Wakin nisqankumanjina, Pasurqa 40 kutista siqʼuchirqa (Deu. 25:3). Siqʼusqankumanta Jeremías nanaywan ñakʼarichkaptinpis, runasqa asipayarqanku, sunqunta nanachirqanku, thuqaykurqanku ima. Astawanpis Pasurqa, Jeremiasta tukuy tutantinta cepopi churachirqa. Chaymanta parlanapaq hebreo qallumanta uqharikusqan rimayqa, chay cepopi japʼichisqap cuerpon, iskayman qʼiwisqajina kachkasqanta rikuchin. Arí, Jeremiastaqa tukuy tutantinta chay cepopi ñakʼarichirqanku.

⁸ Ñakʼarichisqankumanta, ¿imayná Jeremías sientekurqa? Diosman nirqa: “Pʼunchaynintin asipayakuwanku”, nispa (Jer. 20:3-7). Chayrayku, manaña Diospa sutinpi parlaytapis munarqachu, chaywanpis mana atirqachu; imaraykuchus Diospa nisqasninqa, ‘sunqunpi ninajina ruphaykurqa, tullusninkamataq chayarqa’. Chayraykutaq, Jehovap sutinpi parlallarqapuni (Jeremías 20:8, 9 ñawiriy).

 9. ¿Imaraykutaq Jeremiaspa kawsayninpi tʼukurisunman?

⁹ Kayta yachayqa, familiaresninchik, vecinosninchik, yachaywasimanta compañerosninchik, llamkʼaqmasisninchik ima asipayawaptinchik, chayri chiqa yupaychayrayku maqasqa kaptinchik, mayta yanapawasunman. Chaykunarayku wakin kuti llakikuptinchik, mana mancharinachu tiyan. Jeremiaspis, mayta llakikurqa. ¿Manachu ñuqanchikpis payjinallataq kanchik? Chaywanpis yuyarikuna: Jeremiasqa, Diospa yanapayninwan watiqmanta kusikurqa, kallpachakurqa ima. Manataq llakisqallapunichu qhipakurqa, ñuqanchikpis manallataq llakisqallapunichu qhipakunanchik tiyan (2 Cor. 4:16-18).

10. Jeremías kusisqa kachkaspa jukllata llakikuyta qallarisqanmanta, ¿imatá Biblia nin?

¹⁰ Jeremiasqa, wakin kuti kusisqa kachkaspa, jukllata llakikuyta qallarirqa. Ñuqanchikpis, ¿Jeremiasjinachu wakin kuti rikukunchik? Jeremías kusisqa kasqanmanta, imatachus Jeremías 20:12, 13 (ñawiriy) nisqanta qhawarina. Pasur ñakʼarichisqantawan, Jeremiasqa llakiypi kaqkunamanta juknin kasqanrayku kusikurqa, imaraykuchus Jehovaqa, “llakiypi kajta chay sajrata ruwajkunajpa” makinkumanta libran. Ima llakiymantapis librasqa kaptinchik, kawsayninchikpi chayri Diosta yupaychaypi allin riwaptinchik, mayta kusikunchik, Jehovamanpis takiyta munanchik. Chaytaq may sumaq (Hech. 16:25, 26).

11. Kusisqa kachkaspa, sapa kuti llakikuyta qallariptinchik, ¿imatá Jeremiasmanta yuyarikunanchik tiyan?

¹¹ Juchasapa runas kasqanchikrayku, Jeremiasjina wakin kuti kusisqa kachkaspa, llakikuyta qallarisunman. Jeremiasqa, “Diosman takirikuychej” niytawan, jinallapi sinchita llakikuyta qallarirqa, ichapis waqarqa ima (Jeremías 20:14-16 ñawiriy). Mayta phutikusqanrayku, imapaqchus kawsasqantapis tapukurqa. Ajina llakiypi kaspataq, nacekusqanta willaq runa, Sodoma, Gomorra ima llaqtasjina phirisqa kananta munarqa. Chaywanpis, ¿ajina phutisqallapunichu qhipakurqa? ¿Llakiyninmanta manaña lluqsinantachu yuyarqa? Mana. Astawanpis, llakiyninta atipananpaq mayta kallpachakurqa, manañataq phutisqachu karqa. Chaytataq qhipan pʼitispi rikunchik. Rey Sedequiasqa, babilonios Jerusalenta muyuykunankumanta yachananpaq, kuraq runa Pasurta Jeremiasta tapunanpaq kacharqa. Jeremiastaq mana manchachikuspa, Jehovap juiciosninta, Jerusalén imapichus tukunanta ima sutʼincharqa (Jer. 21:1-7). Arí, Jeremiasqa profetajina llamkʼayninta mana saqirqachu.

12, 13. ¿Imatá ruwasunman wakin kuti kusisqa kachkaspa, jinallapi llakikuyta qallariptinchik?

¹² Diospa wakin kamachisninqa, kusisqa kachkaspa llakikuyta qallarinku. Ichapis ukhunkupi ima nanaywanpis kasqankurayku, ajina kanku. Jina kaptinqa, ichá juk doctor yanapayta atinman (Luc. 5:31). Chaywanpis wakin kutiqa, kusikuy chayri llakikuy kanqapuni. Ichapis, saykʼusqa kasqanchikrayku chayri familianchikmanta pillapis wañupusqanrayku, llakikusunpuni. Ajinapi rikukuspaqa, kayta yuyarina: Jeremías wakin kuti kusisqa kachkaspa llakikuptinpis, Dios allinpaq qhawallarqapuni. Ichá astawan samarinapaq ruwanasninchikta tikrachina kanqa, chayri familianchikmanta pillapis wañupuptin, pisimanta pisi waliqyapunapaq tiempo pasananta saqina kanqa. Chaywanpis tantakuykunaman riyta, Diosta yupaychaypi ruwanasninchikta juntʼayta ima, mana saqinanchikchu tiyan. Kay iskay ruwaykunaqa, kusisqa kanallapaqpuni, Diosta yupaychanallapaqpuni ima, yanapawasun (Mat. 5:3; Rom. 12:10-12).

¹³ Wakin kutilla chayri sapa kuti llakikuptinchikpis, Jeremiaspa kawsayninqa tukuyta sunquchawasunman. Rikunchikjina, profetaqa wakin kuti mayta llakikurqa, chaywanpis munakusqan Diosmanta mana karunchakurqachu, chiqa sunqullapunitaq yupaycharqa. Enemigosnin allin kaqta saqra ruwaykunawan kutichiptinkupis, Jehovaman qayllaykurqa, paypitaq atienekurqa (Jer. 18:19, 20, 23). Jeremiasjina ruwanapaq kallpachakuna (Lam. 3:55-57).

14. ¿Pitaq Jeremiasta kallpacharqa?

¹⁴ Pimantachus Jeremías kallpata japʼisqanta, chantá imaynatachus paypis, “saykʼusqasta” kallpachasqanta qhawarina (Jer. 31:25). Profeta Jeremiastaqa, Jehová kallpacharqa, nirqataq: “Noqa qanta churayki may sinchʼi jarkʼachasqa llajtata jina [...]. Paykunaqa qanwan maqanakonqanku; jinapis mana atipasonqankuchu, imaraykuchus noqaqa qanwan kasaj libranasuypaj”, nispa. Chayta uyarispa, ñuqanchikpis maytachá kallpachakusunman karqa (Jer. 1:18, 19). Chayraykuchá Jeremías, Jehovaman nirqa: “Qanmin kallpayqa, waqaychawajniytaj kanki; ñakʼariy ratospi qanllamin pakakunay kanki”, nispa (Jer. 16:19).

15, 16. Jehová imaynatachus Jeremiasta kallpachasqanmanta, ¿imastá yachakusunman?

¹⁵ Jehová, Jeremiasman “noqaqa qanwan kasaj” nisqanqa, may allinpuni. ¿Manachu ñuqanchikpis kikillantataq kallpata necesitaqman nisunman? Familianchikmanta chayri qutuchakuymanta pillapis kallpachanata necesitasqanta, mana yachanallanchikchu tiyan, manaqa kallpachananchikpuni tiyan. Wakin kutiqa, Jehovajina ruwana kanman. Payqa, Jeremías llakisqa kachkaptin, paywan khuska karqa. Ñuqanchikpis kikillantataq ruwasunman, chantapis anchata parlanamantaqa, kallpachanapaqjina pisi parlaykunallata maychus tiemponpi nisunman. Wakkunata kallpachanapaqqa, mana sumaq parlaqpunichu kananchik tiyan. Arí, kallpachanapaqjina pisi palabrasllawan, llakisqa kaqmanta llakikusqanchikta, munakusqanchikta ima, rikuchisunman. Ajinata ruwayqa, llakisqata mayta yanapanman (Proverbios 25:11 ñawiriy).

¹⁶ Jeremías, Jehovamanta mañakurqa: “Noqamanta yuyarikuy ari, jamuytaj yanaparinawaykipaj”, nispa. Chantá nillarqataq: “Parlamushawajtiyki, chay parlasqaykita mikhukorqani, chaytaj sonqo qhallallay, kusiytaj sonqoy ukhupi kawarqa”, nispa (Jer. 15:15, 16). Jinallataq llakisqa kaqqa, yanapayninchikta, munakuyninchikta ima necesitan. Ichá nisqanchikqa, mana Jehovap nisqasninjinachu kanqa, chaywanpis wakin nisqasninta uqharispa kallpachasunman. Bibliamanta wakin rimaykunata urqhuspa llakisqata kallpachasun chayqa, sunqunta kusichisunchik (Jeremías 17:7, 8 ñawiriy).

17. Jeremías, Sedequiaswan Johananwan ima parlasqanmanta, ¿imatá yachakunchik?

¹⁷ Jeremiasqa, Jehovawan kallpachachikurqa, chaywanpis paypis wakkunata kallpachallarqataq. ¿Imaynamantá? Juk kuti, rey Sedequiasqa caldeoswan jukchaykukuq judiosta manchachikusqanta, Jeremiasman willarqa. Profetataq sumaqta sunqucharqa, chantapis Jehovata kasukuptin, allin rinanta nirqa (Jer. 38:19, 20). Wak kutipitaq, soldadosta kamachiq Johananñataq, Jerusalén thuñisqa kasqantawan, chaypi qhipakuq judiosta Egiptoman apayta munaspa, Jeremiasta tapurqa. Profetataq allinta uyariytawan, Diosmanta mañakurqa. Chantá pisi pʼunchaykunaman, Jehová nisqanmanjina jallpʼankupi qhipakuqkunata Jehová jarkʼananta willarqa (Jer. 42:1-12). Jeremiasqa iskaynin kutipi, niraq imatapis parlachkaspa, sumaqtaraq uyarirqa. Wakkunata kallpachanapaqqa, uyariyta yachana tiyan. Llakisqa runa, sunqunta kicharinawanchikta saqina. Imachus llakichichkasqanta, manchachichkasqanta ima willawaptinchik, allinta uyarina. Atikuptintaq, maychus tiempopi kallpachanapaqjina palabrasta nina. Sunqu pʼakisqata kallpachanapaqqa, mana Diosninchik imaynatachus sunquchananchikta ninawanchiktaraqchu suyananchik tiyan. Manaqa Palabranmanta urqhusqa yuyaykunawan sunquchasunman, mayqinkunachus aswan qhipaman suyakuyninchikmanta parlanku, chaykunawan (Jer. 31:7-14).

18, 19. Recabitasmanta, Ebed-melecmanta ima, yachakusqanchik, ¿imaynatá wakkunata kallpachanapaq yanapawanchik?

¹⁸ Ni Sedequiaspis, ni Johananpis Jeremiaspa willasqanta japʼikurqankuchu. Kunanpis, manallataq tukuychu willayninchikta uyarinku. Chaywanpis, ama chaymanta llakikunachu. Jeremiaspa tiemponpi wakin runasqa, willayninwan kallpachakurqanku, kay tiempopipis kikillantaq kanman. Recabitasmanta yuyarikuna, paykunaqa judioswan unayta kawsakurqanku. Ñawpa tatanku Jonadabqa, paykuna wak suyumanta kasqankurayku, vinota mana ukyanankuta kamachirqa. Jeremiastaq, babilonios Jerusalenwan maqanakuq jamuptinku, paykunata templop juknin cuartonman pusaykurqa. Chaypitaq Dios nisqanmanjina vinota jaywaspa, ukyanankuta kamachirqa. Chaywanpis recabitasqa, mana kʼullu israelitasjinachu karqanku. Paykunaqa, ñawpa tatankuta jatunpaq qhawasqankurayku, vinota mana ukyanankuta nirqanku (Jer. 35:3-10). Jeremiasqa, Jehová paykunawan may kusisqa kasqanta, aswan qhipaman tʼinkananta ima nirqa (Jeremías 35:14, 17-19 ñawiriy). Jeremiasjina wakkunata kallpachana. Arí, atikusqanmanjina allinta imatapis ruwasqankumanta parlarina.

¹⁹ Jeremiasqa, reypa kamachinan wasinpi kuraq kamachiq Ebed-melecta, kikillantataq kallpacharqa. Jerusalenmanta kuraq runas, Jeremiasta mana ima juchayuqta tʼuruchasqa pukyuman wañunanpaq wikchʼuykuptinku, Ebed-melecqa, Jeremiasta salvananpaq reywan parlarqa. Reytaq, Jeremiasta pukyumanta urqhumunanta saqirqa. Ebed-melecqa, kawsayninta wañuy pataman churaspa, profetata salvarqa (Jer. 38:7-13). Chay ruwasqanrayku, kuraq runaswan chiqnichikusqanta reparakuspa, ichapis imachus paywan kananmanta llakikurqa. Chaywanpis Jeremiasqa, mana Ebed-melec sapallanmanta llakiyninta atipanantachu suyarqa. Manaqa, Jehová aswan ñawpaqman payta tʼinkananta nispa kallpacharqa (Jer. 39:15-18).

20. ¿Imatataq machitu chayri wayna hermanosninchikpaq ruwananchik tiyan?

²⁰ Jeremías librota ñawiriyqa, apóstol Pablo Tesalonicamanta hermanosman nisqanta juntʼanapaq, mayta yanapawanchik. Pay nirqa: “Qankunapura sonqochanakuychej, jinallataj kallpachanakuychej [...]. Señorninchej Jesucristoj qhasilla kʼacha yanapaynin qankunawan kachun”, nispa (1 Tes. 5:11, 28).