Ñawiriqkunapta tapuyninku

Jesús chunka iskayniyuq apostolesninta willaq kachachkaspa, ¿tuqnusta, jukʼutasta ima apanankuta kamachirqachu?

Wakin runasqa, Mateo, Marcos, Lucas evangeliospi, Jesús apostolesninman willaq rinankupaq kamachisqan mana kikinchu kasqanta ninku. Chaywanpis kikinchaspaqa, imatachus niyta munasqankuta yachasun. Ñawpaqtaqa, Marcospa, Lucaspa ima qillqasqankuta kikincharina. Marcosqa, Jesús apostolesninman nisqanta sutʼincharqa: “Kamacherqataj ama ni imata ñampaj apakunankuta, manachayqa tojnullata; ama wayaqatapis, ni qoqawitapis, nitaj qolqetapis qara chumpinkupi apanankuta. Kamachillarqataj jukʼutasta churakunankuta, uj pʼachallawantaj kanankuta”, nispa (Mar. 6:7-9). Lucastaq chay kamachiykunamanta nin: “Ama imatapis ñan puriypaj apakuychejchu, ni tojnuta, ni wayaqata, ni tʼantata, nitaj qolqeta, nillataj iskay pʼachastapis”, nispa (Luc. 9:1-3). Apostolesqa, Marcos nisqanmanjina, tuqnuta, jukʼutasta ima apananku karqa. Chaywanpis Lucas nisqanmanjina ni tuqnuta, ni jukʼutasta nitaq imatapis apanankuchu karqa. Kayta mana kikinchu kasqanta ninku.

Jesús imatachus niyta munachkasqanta yachanapaqqa, kimsantin evangeliospi juk rimay rikhurisqanta reparay yanapawasun. Marcos, Lucas evangeliospi chantá Mateo 10:5-10, Jesusqa, apostolesninman mana “iskay pʼachasta” apanankuta kamachirqa. Imaraykuchus paykunaqa, pʼachallisqasña kachkarqanku. Manataq juktawanqa, apanankuchu karqa. Marcosqa, Jesús “jukʼutasta churakunankuta” nispa kamachisqanta, astawan sutʼincharqa. Chaywanpis, ¿imatá nisunman tuqnumanta? Kay The Jewish Encyclopedia nisqapi nin: “Unay hebreo runasqa, tuqnunkuwanpuni puriq kanku”, nispa (Gén. 32:10). Chaywanpis apostolesqa, Marcos nisqanmanjina “ama ni imata ñampaj apakunanku[chu]” karqa, manaqa japʼichkasqanku tuqnullata. Arí, Jesusqa, mana wak imastaraq maskʼaq rinankuta kamachirqa, chaytataq Mateo, Marcos, Lucas imaqa, astawan sutʼinchachkarqanku.

Mateoqa, Jesús chay kamachiykunata quchkaptin chaypi kachkarqa, chaytataq qillqarqa. Jesús nirqa: “Ama apaychejchu qolqe wayaqapi qorita, qolqeta, nitaj cobre phatastapis. Ñampajqa amallataj qoqawi wayaqata apaychejchu, nitaj iskay pʼachasta, nitaj waj jukʼutastawampis, nillataj tojnutapis. Llankʼaj runaqa mikhuchisqapuni kanan tiyan”, nispa (Mat. 10:9, 10). ¿Jesús churakuchkasqanku jukʼutasninkuta urqhukunankutachu, chantá japʼichkasqanku tuqnuta saqinankutachu nichkarqa? Mana. Astawanpis mana wakkunatawan maskʼamunankuta nichkarqa. ¿Imaraykutaq chayta kamachirqa? Imaraykuchus “llankʼaj runaqa mikhuchisqapuni kanan tiyan”. Chaytataq Jesusqa sutʼinchayta munachkarqa. Jesusqa Urqupi Yachachichkaspa, imatachus mikhunankumanta, ukyanankumanta, imawanchus pʼachallikunankumanta ima, mana anchata phutikunankuta yachachisqaña (Mat. 6:25-32).

Kay pʼitista ñawpaq kutirayku ñawirispaqa, mana kikinchu kasqanta yuyasunman, chaywanpis juk kikin yachachiyllata yachachichkanku. Apostolesqa, imatachus japʼichkasqallankuwan willaq rinanku karqa, manataq wak imasta maskʼasparaq tiemponkuta usuchinankuchu karqa. Imaraykuchus Jehovaqa, tukuy necesitasqankuta qullanman karqa.

Salomón “ñustʼa arí ñustʼas” nispa, ¿pimantataq parlachkarqarí (Ecl. 2:8, NM)?

Ichapis kamachina wasinpi may allinpaq qhawasqa warmista riqsisqanmanta parlachkarqa, chaywanpis mana nisunmanchu ajinapuni kasqanta.

Eclesiastés 2 tʼaqapi, Salomón may jatuchaq imasta ruwachisqanmanta parlan, nintaq: “Tantallarqanitaj ashkha qolqeta, qoritapis. Tiyapullawarqataj reyespa ashkha valorniyoj kapuyninku, jinallataj suyusmantapis. Tiyapullawarqataj takejkuna qharismanta, warmismanta, tukuy imachus runaj sonqonta kusichin, chaykuna, warmispis [ñustʼa arí ñustʼas, NM]”, nispa (Ecl. 2:8).

Achkha runas Salomón “ñustʼas” nispaqa, qhipa watasllapi kapusqan warmisninmanta, wak suyusmanta tanta warmisninmanta ima, parlachkasqanta yuyanku, pikunachus llulla religionman urmachirqanku (1 Rey. 11:1-4). Chaywanpis kay sutʼinchayqa achkha chʼampaykunata rikhurichin. Salomonqa, ‘ñustʼa arí ñustʼasta’ riqsisqanta nin, chaytaq ñawpa watasmanta parlachkasqanta rikuchin. Kay rimaykunata qillqachkaptinqa, Diospa ñawpaqinpi allinpaq qhawasqaraq kachkarqa, imaptinchus Bibliamanta wakin librosta Dios yuyaychasqanmanjina qillqarqa. Chaytaq kawsayninwan mana rikchʼakunchu, imaraykuchus aswan qhipaman achkha warmisniyuq, wak suyusmanta tanta warmisniyuq ima kachkarqa, mayqinkunachus dioskunata yupaychayman tanqarqanku.

Kay Eclesiastés libropi, Salomonmanta nin, “sumaj kʼacha palabrasta maskʼarqa, cheqa qhelqasqantaj cheqampuni karqa” nispa (Ecl. 12:10). Payqa, imachus ‘casarasqa warmi’, ‘reina’, ‘tanta warmi’ ima, niyta munasqanta allinta yacharqa, chaytataq Diospa yuyaychasqanmanjina qillqarqa (Pro. 5:18; 12:4; 18:22; Ecl. 9:9; Cant. 6:8, 9). Chaywanpis Eclesiastés 2:8 pʼitipi mana chay rimaykunata uqharirqachu, imaptinchus kay ukhunchachkasqanchikmanta qillqakusqan qallupi astawan riqsisqas karqanku.

Kay “ñustʼa arí ñustʼas” rimaykunata hebreo qallupi mana ancha riqsisqachu karqa, Bibliapiqa kay pʼitillapi rikhurin (jukllamanta, chantá achkhamanta ninanpaq). Kaymanta ukhunchaqkuna imatachus ninayasqanta mana sutʼita yachasqankuta ninku. Chaywanpis, wak qallusman tikraqkunaqa, kay Eclesiastés 2:8 pʼitipi, warmismanta parlasqanta entiendenku, ñawpaqpi jukllamanta, chantá achkhamanta ninanpaq (parlakusqanmanjina kaptinpis chayri mayjina kaptinpis). “Ñustʼa arí ñustʼas” rimaykunaqa, chayta entiendechiyta munan.

Salomonqa, may mentasqa karqa. Chayraykuchá, paymanta uyarispa qhapaq Saba llaqtamanta reina watukuq risqanpi, mayta tʼukurqa (1 Rey. 10:1, 2). Kaytaq “ñustʼa arí ñustʼas” rimayqa, ichapis Salomón kamachina wasinpi Diospaq allinpaq qhawasqa kachkaptin, may allinpaq qhawasqa warmista riqsisqanmanta ichá parlachkarqa.