Cristojina yuyaspa kawsana
“Imayna yuyaywanchus Cristo Jesús kawsarqa, kikillantataj qankunapis kawsaychej.” (FILI. 2:5.)
1. ¿Imaraykutaq Jesusmanta yachakunanchik tiyan?
JESUCRISTO nirqa: “Noqaman jamuychej”, nispa. Chantá nirqa: “Yachaqakuychejtaj noqamanta. Noqaqa kʼacha, llampʼu sonqotaj kani, almasniykichejpajtaj samakuyta tarinkichej”, nispa (Mat. 11:28, 29). Chay nisqanqa, Jesús munakuywan runasta qhawasqanta rikuchiwanchik. Chantapis, ni pi chayjina sumaqta yachachiwasunmanchu karqa. Payqa, may atiyniyuq Diospa Churin kaspapis, khuyakuyniyuq karqa, kʼachamantataq runasta qhawaq, astawanraq ñakʼariqkunata.
2. Kay yachaqanaspi, ¿Jesuspa ima kʼacha kaykunasninmantataq parlarisunchik?
2 Kay yachaqana, qhipan yachaqanas ima, Jesusjina yuyanapaq yanapawasun, nisunman Biblia nisqanmanjina “Cristoj yuyaynin [tiyapunawanchikpaq]” (1 Cor. 2:16). Astawanqa, Jesuspa phichqa kʼacha kaykunasninmanta parlarisunchik: Llampʼu sunqu kayninmanta, kʼacha kayninmanta, kasukuyninmanta, mana manchachikuq kayninmanta, jatun munakuyninmanta ima.
Cristojina llampʼu sunqu kana
3. a) ¿Imaynamantá Jesús discipulosninman llampʼu sunqu kayta yachachirqa? b) ¿Imatá Jesús, discipulosnin mana kasukuptinku ruwarqa?
3 Jesusqa, Diospa Churin karqa, mana juchayuqtaq, chaywanpis, Jallpʼaman jamurqa. Juchasapa runas chawpipi kawsananta, wañuchinankuta ima, yachaspapis mana kusiyninta pisiyachirqachu, pacienciayuqtaq karqa (1 Ped. 2:21-23). Ñuqanchikpis, Jesusmanta yachakuspa payjina ruwasun chayqa, wakkuna pantaptinku chayri juchasapa kasqankurayku imatapis ruwaptinku, mana phiñakusunchu, nitaq kusikuyninchikta pisiyachisunchu (Heb. 12:2). Jesusqa, discipulosninman ajinata nirqa: “Yugoyman churakuychej, yachaqakuychejtaj noqamanta”, nispa (Mat. 11:29). ¿Imatá yachakunkuman karqa? Llampʼu sunqu kasqanta, pantaptinku imayna pacienciayuqchus paykunapaq kasqanta ima. Jesusqa, wañupunan pʼunchaymanta ñawpaq chʼisin, discipulosninpa chakisninkuta mayllaspa ‘llampʼu sunqu’ kayta, sumaqta yachachirqa (Juan 13:14-17, ñawiriy). Chay chʼisillataq, Pedrota, Santiagota, Juanta ima, rikchʼarisqa kanankuta nirqa, paykunataq puñurparirqanku. ¿Imatá Jesús ruwarqa? Khuyakuywan nirqa: “Simón, puñushankichu?”, nispa. Chantá kimsantinkuman nirqa: “Qhawakuychej ama puñuspa. Diosmanta mañakuychej ama juchaman urmanaykichejpaj”, nispa. Chantá, juchasapa kasqankuta yuyarispa nirqa: “Cheqatapuni espiritoqa wakichisqa kashan kasunapaj, aycha cuerpotajrí pisi kallpayoj, nispa” (Mar. 14:32-38).
4, 5. ¿Imaynamantá Jesuspa ruwasqan wakkunap pantasqankuta perdonanapaq yanapawanchik?
4 Juk hermano, imapipis ñawpaqpipuni kayta munaptin, imallamantapis usqhayllata phiñarpakuptin chayri ancianospa, ‘allin kamachi yuyayniyuqpa’ yuyaychasqanta ima, mana kasukuptin, ¿imatá ruwanchik? (Mat. 24:45-47.) Diosta mana riqsiq runas ajinata ruwaptinkuqa, mana tʼukunchikchu, chaywanpis hermanosninchik ajinata ruwaptinkuqa, mana perdonayta atillanchikchu. Chayrayku, hermanosninchikpa pantasqasninku usqhayllata phiñachiwaptinchikqa, allin kanman tapukunanchik: “¿Imaynamantá ‘Cristop yuyaynin tiyapuwasqanta’ sumaqta rikuchiyman?”, nispa. Yuyarina, Jesusqa, apóstoles pantaptinkupis mana phiñakuywan atipachikurqachu.
5 Apóstol Pedromanta yuyarikuna. Jesusqa, yaku patata purichkaspa Pedrota botemanta lluqsimuspa payman jamunanta nirqa. Yaku patata tumpata puririspapis Pedroqa, sinchi wayrata reparaspa mancharikurqa, yakumantaq chinkaykurqa. Jesús, ¿paywan phiñakurqachu? ¿Nirqachu: “¡Chaytamá munanki, kunanqa chayllamantapis yachay!”, nispa? Mana, astawanpis Biblia nisqanmanjinaqa, “usqhayta makinta aysariytawan, payta japʼiykuspa, nerqa: Pisi creeyniyoj runa, imaraykutaj iskayrayankiri?”, nispa (Mat. 14:28-31). Chayrayku, juk hermanop iñiynin pisiyasqanta reparaptinchikqa, yanaparina, kallpacharina ima. Ajinamanta Jesusjina llampʼu sunqu kasqanchikta rikuchisun.
6. ¿Imatataq Jesús discipulosninman ñawpaqpi kayta munaymanta yachachirqa?
6 Chantapis Pedroqa, discípulos pichus paykunamanta aswan kuraq kasqankumanta chʼaqwasqankupi chhapukullarqataq. Juk kutiqa, Santiagowan Juanwan Jesuspa Reinonpi pañanpi, lluqʼinpi ima, tiyaykukuyta mañakurqanku, chay ruwasqankutaq, Pedrota, wak apostolesta ima, mayta phiñachirqa. Jesuspa tiemponmanta runasqa, ñawpaqpi kaytapuni maskʼaq kanku, Jesustaq, discipulosnin chayjina runas chawpipi uywasqa kasqankuta sumaqta yacharqa. Chayrayku paykunaman nirqa: “Qankuna yachankichej, sapa llajtapi kamachejkunaqa atiyninkuta rikuchispa, munayninkuman jina runasta apaykachanku. Ajinallatataj kurajkunapis atiyninkuwan runasninkuta kamachillankupuni. Qankuna ukhupirí mana jinachu kanan tiyan. Pichus qankunamanta kurajpaj qhawasqa kayta munajqa tukuypa kamachin kanan tiyan. Jinallataj, mayqellampis qankunamanta ñawpajpi kayta munajqa tukuypa wata runan kanan tiyan”, nispa. Chantá pay kikinmantañataq parlarqa: “Runaj Churimpis mana sirvichikojchu jamorqa. Astawanqa payqa jamorqa runasta sirvej, kawsaynintataj qoj, ashkha runas salvasqa kanankupaj”, nispa (Mat. 20:20-28).
7. Qutuchakuy jukchasqa kanallanpaqpuni, ¿imatá sapa juk ruwananchik tiyan?
7 Jesuspa llampʼu sunqu kayninpi tʼukurisun chayqa, ñuqanchikpis qutuchakuypi “aswan llampʼu sonqo” kasunchik (Luc. 9:46-48). Llampʼu sunqu kaptinchiktaq, qutuchakuyqa sumaq jukchasqa kanqa. Achkha wawasniyuq tatasjina, Jehovapis, wawasnin “wawqepura uj sonqolla kʼachata kawsa[kunankuta]” munan (Sal. 133:1). Jesuspis, discipulosnin jukchasqa kanankupaq Tatanmanta mañakurqa. ¿Imarayku? Pay nin: “Kay pachamanta kajkuna yachanankupaj qan kachamuwasqaykita, paykunatataj munakusqaykita, imaynatachus noqatapis munakuwanki, ajinata” (Juan 17:23). Arí, chiqa cristianosqa, jukchasqa kasqankurayku riqsisqa kanku. Chaywanpis, Diospa llaqtan jukchasqa kananpaqqa, wakkunap pantasqankuta Jesusjina perdonananchik tiyan. Payqa, tukuyta perdonarqa, nirqataq wakkunata perdonaptillanchik, Jehová juchanchikta pampachasqanta (Mateo 6:14, 15, ñawiriy).
8. ¿Imatá Jehovata unaytaña yupaychaqkunamanta yachakusunman?
8 Chantapis, Jehovata Jesusjina unaytaña yupaychaqkunamanta yachakullasunmantaq. Paykunaqa, imaraykuchus wakkuna pantasqankuta entiendenankupaq kallpachakunku. Chantapis, “pisi kallpayojkunata” “ñaupajman rinallankupajpuni” khuyakuywan yanapanku, chay ruwasqankutaq, qutuchakuy jukchasqa kananpaq, hermanospis Jesusjina yuyanankupaq ima, yanapan. Chay hermanosqa, Pablo Romamanta cristianospaq munasqallantataq munanku, pay nirqa: “Pacienciata, sonqochakuytawan qoj Dios uj yuyayllata qankunaman qochun Cristo Jesusman jina. Ajinamanta tukuyniykichej uj sonqolla, uj simillataj Señorninchej Jesucristoj Tatan Diosta yupaychaspa, jatunchankichej” (Rom. 15:1, 5, 6). Arí, Jehovata juk sunqulla yupaychaptinchikqa, payta jatunchachkanchik.
9. ¿Imaraykutaq Jesusjina ruwanapaq espíritu santota necesitanchik?
9 Jesusqa, ‘llampʼu sunqu’ kasqanta nirqa, llampʼu sunqu kaytaq, espíritu santop puquyninmanta juknin kʼacha kay. Chayrayku Jesusjina ruwanapaqqa, Diospa espíritu santonta necesitanchik. Chantá Jehovap espiritunta mañakuna, chay puquyninta kawsayninchikpi wiñachinapaqtaq kallpachakuna, nisunman, ‘munakuyta, kusikuyta, sunqu tiyasqa kayta, pacienciakuyta, khuyakuyta, kʼacha kayta, nisqanta juntʼaq kayta, iñiyniyuq kayta, llampʼu sunqu kayta, saqra munayninchikwan mana atipachikuq kayta ima’ (Gál. 5:22, 23). Jesusjina llampʼu sunqu kaptinchikqa, Jehová Tatanchik allinpaq qhawawasun.
Jesusqa runaswan may kʼacha karqa
10. ¿Imaynamantá Jesús kʼacha kayninta rikuchirqa?
10 Espíritu santop puquyninmanta jukninqa, kʼacha kay. Kʼacha runaqa, khuyakuyniyuq, mana michʼakuq, tukuywantaq allinta kawsakun. Jesús ajina kasqanmanta, ¡mayta yachakusunman! Payqa, runaswan may kʼachapuni karqa. Tukuy runastataq, “kʼachamanta japʼikuq” (Lucas 9:11, NM). Chantapis, runasmanta khuyakuq, “imaraykuchus paykunaqa saqerpayasqa, chʼeqerasqataj kasharqanku, mana michejniyoj ovejas jina” (Mat. 9:35, 36).
11, 12. a) Jesús maykʼaqchus khuyakuyninta rikuchisqanmanta parlay. b) Kay parrafosmanjina, ¿imatá Jesusmanta yachakusunman?
11 Jesusqa, runasmanta khuyakuq, yanapaq ima. Chunka iskayniyuq watastaña yawar apaywan unqusqa warmip kawsayninta qhawarina. Chay warmiqa, Ley nisqanmanjina chay unquynin payta, pichus llamkhaykuqtapis chʼichipaq qhawachisqanta yacharqa (Lev. 15:25-27). Chaywanpis, imatachus Jesusmanta parlasqankuta uyarisqanqa, pay jampinanpi atienekunanpaq yanaparqa. Payqa, jinata tʼukurirqa: “Sichus pʼachallantapis llankhaykuyman chayqa, sanoyapuyman, nispa”. Chayrayku, kallpachakuspa payman qayllaykuytawan pʼachanta llamkharirqa, sanoyapurqataq.
12 Jesusqa, atiynin lluqsisqanta reparakurqa, chayraykutaq muyuyninta qhawarirqa, pichus llamkhaykusqanta yachayta munaspa. Chay warmitaq Leypa nisqanta mana kasukusqanrayku kʼaminanta yuyaspa, kharkatispa Jesuspa ñawpaqinman qunqurikurqa, llamkhaykusqantataq willarqa. Jesús, ¿chay warmita rimarqachu? Mana, astawanpis ajinata nirqa: “Wawáy, creesqaykirayku salvasqa kanki. Kunanqa sonqo tiyaykusqa ripuy”, nispa (Mar. 5:25-34). ¡Maytachá chayta uyarispa chay warmiqa kusikurqa!
13. a) ¿Imapitaq Jesús mana fariseosjinachu karqa? b) Jesús, ¿imaynatá wawasta qhawaq?
13 Jesusqa, mana rumi sunqu fariseosjinachu karqa, nitaq pimanpis kamachiykunata llasa qʼipitajina churaqchu (Mat. 23:4). Astawanpis, munakuywan, pacienciawan ima, Jehovap kamachiykunasninta yachachiq. Discipulosninpis, may munakuyniyuq amigonkutajina payta qhawaq kanku (Pro. 17:17; Juan 15:11-15). Wawaspis, Jesuspa qayllanpi kaspa kusikuq kanku. Payqa, wawaspaq tiempochakuqpuni. Juk kutiqa, Jesuspa discipulosnin jatunchakuq fariseosjina ruwayta munachkarqanku, imaraykuchus, mana wawitasta Jesusman qayllaykuqta saqichkarqankuchu. Jesús, ¿imatá ruwarqa? Chay ruwasqankuta mana allinpaqchu qhawarqa, chayrayku nirqa: “Saqeychej wawasta noqaman jamojta, amataj jarkʼaychejchu, imaraykuchus Diospa reinonqa paykuna jina kajkunajta”, nispa. Chayrayku, wawasta rikuchispa discipulosninman jinata yachachirqa: “Cheqatapuni niykichej: Pichus mana wawa jina Diospa reinonta japʼikojqa mana jaykʼaj chayman yaykonqachu, nispa” (Mar. 10:13-15).
14. ¿Imaynatá ancianos, wak hermanos ima, wawasta paykunawan kʼacha kaspa yanapanku?
14 Imaynatachus chay wawitas Jesús bendecisqanmanta sientekusqankupi tʼukuriy, ichá machuyanankukama chay ruwasqanta mana qunqarqankuchu (Mar. 10:16). Kay tiempopi Diospa llaqtamanta wawasqa, ancianos, wak hermanos ima, paykunawan kʼacha kasqankumanta, chiqamantachá ni jaykʼaq qunqanqankuchu. Chantapis, chay wawasqa, Jehová llaqtanman espíritu santonta qusqanta, juchʼuysitumantapacha rikunku.
Kay saqra pachapi kʼachas kana
15. May chhika runas kʼacha kayninkuta manaña rikuchisqanku, ¿imaraykutaq mana tʼukunapaqchu?
15 Kunan tiempopi may chhika runasqa, kʼacha kayninkuta rikuchinankupaq mana tiempoyuq kasqankuta yuyanku, chayraykutaq yachaywasispi, llamkʼaypi, callespi, willaypi ima, sapa pʼunchay paykunallapi yuyaq runaswan tinkunchik. Runas ajina kasqankumanta sunqunchik nanawaptinchikpis, mana tʼukunapaqchu. Imaraykuchus Pablo nirqajina, ‘qhipa pʼunchaykunapi’ kachkanchik, chayrayku runaqa, “imallatapis paykunallapaj munajkuna”, “mana sonqoyojkuna” ima, kanku (2 Tim. 3:1-4).
16. ¿Imaynamantá kʼacha kayninchikta qutuchakuypi rikuchisunman?
16 ¡Kay pachapi rikukusqanqa mana qutuchakuypi rikukunchu! Imaraykuchus qutuchakuypiqa, unqusqa hermanosta chayri ima llakiyniyuq kaqtapis yanapanchik. Kay ‘qhipa pʼunchaykunapi’ chʼampaykuna astawan rikhurisqanqa, mana kunallanmantachu. Ñawpa tiempopi cristianospis, chayta rikullarqankutaq. Chayrayku, kʼacha kayninchikta rikuchiyqa, may allinpuni. Sutʼinchanapaq, Pabloqa, hermanosninman nirqa: “Desanimacojcunata animaychis; creeynincupi pisi callpayoj cajcunata yanapaychis; tucuywan pacienciayoj caychis” (1 Tes. 5:14, Mosoj Testamento 1985). Chayrayku kunanpis, chay tiempomanta hermanosjina, kʼacha kayninchikta ruwasqanchikwan rikuchinanchik tiyan.
17, 18. ¿Imaynamantá Jesuspa kʼacha kayninta yachaqasunman?
17 Jesusqa, paypa qhipanta riq runasta “kʼachamanta japʼikurqa”, ñuqanchikpis, hermanosninchikwan kikillantataq ruwananchik tiyan. Runastaqa, Jesusjina qhawananchik tiyan. Tukuyta chiqamanta munakunanchik tiyan: kunallan chayri unayña riqsisqasninchiktapis (3 Juan 5-8). Jesusqa, khuyakuywan wakkunata yanapaq, chaytataq mana tanqasqajinachu ruwaq. Ñuqanchikpis, payjina ruwanachik, muyuyninchikpi kaqkunatataq kallpachanachik (Isa. 32:2; Mat. 11:28-30).
18 Wakkunapaq allin kaqta ruwaspaqa, kʼacha kayninchikta rikuchichkanchik. Chaywanpis, allin kaqta ruwanapaqqa, mana pi kamachinawanchiktaraqchu suyananchik tiyan. Pablo nirqa: “Munanacuychej cʼacha familiajina. Respetanacuypeka ñaupaj caychej”, nispa (Rom. 12:10, Dios Parlapawanchej). ¿Imaynatá chayta ruwasunman? Cristojina, wakkunawan kʼachas kaspa, “chʼuwa sonqo munakuypi” munakuspa ima (2 Cor. 6:6, 7). Chayjina munakuymanta Pablo ajinata qillqarqa: “Munakuyniyoj runaqa pacienciayoj, kʼachataj. Munakuyniyoj runaqa mana envidiakunchu, nitaj may kasqanta yuyakunchu, nillataj jatunchakunchu” (1 Cor. 13:4). Hermanosninchikpaq phiñakuyta sunqunchikpi waqaychanamantaqa, kay yuyaychayta kasukuna: “Ujkuna ujkunawan kʼachas kaychej, khuyakuyniyojtaj. Sapa uj perdonanakuychej, imaynatachus Diospis Cristopi perdonasorqachej, ajinata” (Efe. 4:32).
19. ¿Ima bendicionestataq japʼisunchik tukuywan kʼacha kaptinchik?
19 Tukuy imapi kʼacha kayninchikta rikuchispaqa, achkha bendicionesta japʼisunchik. Chantapis, espíritu santo qutuchakuypi kanqa, sumaq puquynintaq sutʼita rikukunqa. Jesusjina ruwaptinchik, hermanosninchiktapis payjina ruwanankupaq yanapaptinchik, qutuchakuyninchik jukchasqa kanqa, yupaychayninchiktaq Jehovata kusichinqa. Chayrayku, Jesusjina llampʼu sunqu, kʼachataq wakkunawan kanapaq kallpachakuna.
¿Sutʼinchayta atiwaqchu?
• ¿Imaynatá Jesús “kʼacha, llampʼu sonqotaj” kasqanta rikuchirqa?
• ¿Imaynasmantá Jesús kʼacha kayninta rikuchirqa?
• Saqra pachapi kawsaspapis, ¿imaynatá llampʼu sunqu kayta, kʼacha kayta ima, rikuchisunman?
[8 paginapi dibujo/foto]
Juk hermanop iñiynin Pedroptajina pisiyaptin, ¿yanaparisunmanchu?
[10 paginapi dibujo/foto]
Qutuchakuypi kʼacha kay kananpaq, ¿imaynatá yanapawaq?