‘Judá ayllumanta León’

1-3. ¿Jesús achkha runawan tinkuspa mancharikurqachu?

ACHKHA runa Jesusta maskʼaq rinku. Paykunaqa kʼaspista, espadasta uqharikuspa, soldadoswan rinku. Tukuypis juk saqra ruwayllata ruwayta munachkanku, Jerusalén llaqtaniqta rispa, Cedrón vallepi kaq monte Olivosman chayanku. Chay tutapi sumaqta killa kʼancharichkarqa, chaywanpis kʼanchanasta apakurqanku. ¿Imapaqtaq? ¿Ñanta rikunankupaqchu, phuyus killata pakaykusqankuraykuchu? Chayri, ¿sachʼaspi pakakuq runata maskʼanankupaqchu? Chaywanpis, pichus Jesús pakakunanta yuyaqqa, Jesusta mana riqsinchu.

² Imapaqchus jamusqankuta yachaspapis, Jesusqa mana ayqinchu. May chhika runa Judaspa qhipanta qayllaykamun. Judasqa, Jesuspa munasqa masin karqa, chaywanpis mana pʼinqakuspa Jesusta juk muchʼaywan wasanchan. Jesustaq mana kharkatinchu. Ñawpaqman thaskispa tapun: “¿Pitataj maskʼashankichej?”, nispa. Paykunataq kutichinku: “Nazareno Jesusta maskʼashayku”, nispa.

³ Pillapis chay chhika kʼaspisniyuq runasta qhawaspa mancharikunmanchá karqa. Ichapis chay runasqa Jesús manchachikunanta suyachkarqanku. Jesustaq mana manchachikunchu, mana ayqinchu nitaq llullakuspa pakakunchu. Payqa nin: “Noqa kani chay”, nispa. Jesusta mana mancharisqata qhawaspataq, chay runasqa mancharikuspa pampaman chuqakurqanku (Juan 18:1-6; Mateo 26:45-50; Marcos 14:41-46).

4-6. a) ¿Imawantaq Diospa Churinta kikinchakun? b) ¿Ima kimsa niqmantataq Jesús mana manchachikuq karqa?

⁴ ¿Imaynatá Jesús wañuy patapi kachkaspapis, mana kharkatirqachu? Mana manchachikusqanrayku. Tukuypis, mana manchachikuq, umachaq runataqa may sumaqpaq qhawanchik, Jesusjinataq mana manchachikuq runaqa mana kanchu. Kimsa kaq yachaqanapi, Jesús llampʼu sunqu, kʼumuykukuyniyuq kasqanrayku, “Diospa corderon”, nispa sutichasqankuta yachakurqanchik (Juan 1:29). Chaywanpis, mana manchachikuq kasqanrayku jukjinamanta sutichakullantaq. Bibliaqa, ‘Judap ayllunmanta León’, nispa sutichan (Apocalipsis 5:5).

⁵ Leonqa mana manchachikunchu. ¿Maykʼaqllapis leonta kikin ñawpaqiykipi qhawarqankichu? Jina kaptinqa, ichapis leonqa wisqʼasqa juk jaulapi kachkarqa. Chaywanpis, leonta qhawayqa kharkatinapaqjina. May kallpayuq phiña leonpa uyanta qhawaykuspaqa, manachá león ñuqanchikmanta ayqinanta suyasunmanchu. Bibliaqa nin: “Leonqa tukuy animalesmanta aswan phiña, manapunitaj imallamantapis ayqellanchu”, nispa (Proverbios 30:30). Ajinallataq Cristopis, mana manchachikunchu.

⁶ Jesús leonjina mana manchachikuq kasqanta, kimsa niqmanta rikusunchik: chiqa kaqta parlaspa, chiqan kaqta yachachispa, chantapis ñakʼariykunata muchuspa. Rikusunchik imaynatachus tukuypis Jesusjina mana manchachikuq runas kayta atisqanchikta.

7-9. a) ¿Imatá Jesús 12 watayuq kachkaspa ruwarqa, chay kuti mancharikunapaqjinachu karqa? b) ¿Imaynatá Jesús templopi yachachiqkunawan parlachkaspa mana manchachikurqachu?

⁷ Supayqa ‘llullakuypa tatan’, paypa saqra pachanpitaq, chiqata parlanapaqqa mana manchayniyuq kananchik tiyan (Juan 8:44; 14:30). Jesús chiqa kaqta parlanapaqqa, mana machuyayta suyarqachu. Juk kuti 12 watayuq kachkaspa Jerusalenpi Pascua raymita ruwaytawan ripuchkaptinku, tatasninmanta tʼaqakurqa. Kimsa pʼunchaytaña maskʼaspataq, Mariawan Josewan templopi Jesusta tarirqanku. ¿Imatá chaypi ruwachkarqa? Jesusqa ‘yachachiqkunawan tiyachkarqa, parlasqankuta uyarispataq, tapurichkarqa’ (Lucas 2:41-50). Tʼukuriy, imamantachus paykuna chay kuti parlarisqankupi.

⁸ Unay tiempomanta yachaqkunaqa, wakin yachachiqkuna Pascua pasayta, templop patiosninpi runata yachachispa qhipakuq kasqankuta ninku. Runaqa, pampapi chukuykuspa tapurispa uyariq kanku. Chay yachachiqkunaqa, jatun yachayniyuq kaq kanku. Moisespa Leyninmanta sumaqta yachaq kanku, jinallataq may chhika runap leyesninmanta, ususninmanta ima. ¿Manachu paykunap chawpinpi kaspa manchachikuwaq karqa? Manchachikuwaqchá karqa. Astawanraq 12 watitayuq kaptiykiqa, ¿ichari? Wakin wawasqa parlayta manchachikunku (Jeremías 1:6). Wakinqa yachay wasipipis, yachachiqkunawan mana tapuchikunankupaq, mana tukuypa ñawpaqinpi ima ruwaypaqpis akllachikunankupaq, nitaq wakkunawan asipayachikunankupaq ima, mana qhawachikuyta munaspa pakakunku.

⁹ Chaywanpis, Jesusqa sumaq yachachiqkunap chawpinkupi kachkarqa, mana manchachikuspa jatun yachaykunamanta tapurispa. Astawanpis Biblia nisqanmanjina: Jesusta “uyarejkunaqa anchatataj tʼukusharqanku yachayninmanta, kutichisqasninmanta ima” (Lucas 2:47). Bibliaqa mana niwanchikchu imamantachus chay kuti parlasqankuta, payqa mana llulla yachachiykunatachu parlachkarqa, chay yachachiqkunajinaqa (1 Pedro 2:22). Manaqa, Diospa Palabranmanta chiqa kaqta parlarqa, pikunachus 12 watayuq wawa parlasqanta uyariqkunaqa maytachá tʼukurqanku, mana manchachikuspa, sumaq yuyaywan parlaqta rikuspa.

10. ¿Imaynatá waynakuna Jesusjina mana manchachikunkuchu?

¹⁰ Kunan pʼunchaypipis, may chhika cristiano wawitas Jesusjina parlanku. Arí, paykunaqa mana Jesusjina juntʼa runachu kanku, chaywanpis wawa kayninkupi chiqa kaqta parlanku. Yachay wasipipis chayri mayllapipis, chiqa kaqta runa masinkuman, tapurispa, uyarispa ima, yachachinku (1 Pedro 3:15). Tukuy paykunaqa, compañerosninkuta, yachachiqkunata, wasi masinkuta ima, Jesuspa qhipanta rinankupaq yanapanku. ¡Maytachá Jehová paykunamanta kusikun! Palabranpiqa waynasta sipasta ima chhullawan kikinchan: qhasa yakitujina, may kʼachas, mana yupay atina ima kasqankurayku (Salmo 110:3).

11, 12. ¿Imaynatá Jesús runayaspa chiqa kaqta mana manchachikuspa parlarqa?

¹¹ Runayaspaqa, Jesús mana manchachikuspa chiqa kaqta parlallarqapuni. Aswanpis, Jallpʼapi llamkʼayninta qallarichkaspa saqra ruwaywan tinkurqa, chayqa mancharikunapaqjina karqa. Kuraq Supaywan tinkurqa —aswan kallpayuq, aswan fiero Jehovap enemigonwan—, mana juk may atiyniyuq arcangeljinachu manaqa aychamanta, tullumanta runajinalla. Jesusqa Supayta qhisacharqa, Diospa Palabranta qʼiwichkaptintaq chiqa kaqwan pantasqa kasqanta sutʼiman churarqa. Jesusqa, kallpawan kamachirqa: “Riy kaymanta, Satanás”, nispa (Mateo 4:2-11).

¹² Jesusqa imatachus willayninpi ruwananta rikuchirqa: Tatanpa Palabranta mana qʼiwinankupaq nitaq munaynikumanjina apaykachanankupaq, chiqa kaqta mana manchachikuspa yachachirqa. Chay pʼunchayninpi —kunan pʼunchaypijina— religionkunaqa llulla kaqta yachachiq kanku, chayta Jesús llulla religionta umachaqkunaman nisqanpi rikunchik: “Ajinata Diospa Palabranta mana valechinkichejchu ñawpa tatasniykichejpa yachachisqankuta ruwaspa”, nispa (Marcos 7:13). Runaqa, chay yachachiqkunata may jatunpaq qhawaq kanku, chaywanpis Jesusqa paykunaman nirqa, ‘puraq uyas, ciegos kachkaspa wakkunata pusaykachankichik’, nispa (Mateo 23:13, 16).a ¿Imaynatá Jesusjina mana manchachikuspa parlasunman?

13. ¿Imatá Jesusjina ruwachkaspa yuyarikunanchik tiyan? Chaywanpis, ¿ima sumaq ruwaytataq ruwayta atinchik?

¹³ Jesusjina imachus runap sunqunpi kasqanta mana qhawayta atinchikchu, nitaq juzganapaq atiyniyuqchu kanchik; chaywanpis tukuy ñuqanchik chiqa kaqta mana manchachikuspa sutʼinchayta atinchik. Religionkuna yachachisqanku llullalla kasqanta rikuchispaqa, —Jehová Diosmanta, Diospa munayninmanta, Palabranmanta ima, qʼiwisqankuta sutʼinchaspa—, Supaypa yuyayninwan laqhayachisqan pachaman, chiqa kaqwan kʼancharichinchik (Mateo 5:14; Apocalipsis 12:9, 10). Runap sunqunmanta saqra manchachikuyta urqhunankupaq yanapanchik, chantapis Diosman qayllaykunankupaq. Jesús: “Cheqa kajta rejsinkichej, chay cheqa kajtaj kacharichisonqachej”, nispa nisqan, ¡juntʼakusqanta qhawaspa mayta kusikunchik! (Juan 8:32.)

14, 15. a) ¿Imaynatá Jesús juk kuti ‘justiciata’ sutʼincharqa? b) ¿Ima qʼiwisqa yuyaytataq Jesús mana kasuspa, samaritanaman parlarqa?

¹⁴ Bibliaqa Mesías tukuy llaqtasman “justiciata” sutʼinchananta nirqa (Mateo 12:18; Isaías 42:1). Jesusqa Jallpʼapi kachkaspa chay ruwayta qallarirqa. Payqa chiqan kaqmanjina tukuywan apanakurqa, mana nipita manchachikuspa. Imachus Diospa Palabranwan churanakuqtaqa qhisacharqa, wak llaqtayuq runastataq mana chiqnirqachu.

¹⁵ Discipulosnin Jesusta Samaria llaqtamanta juk warmiwan Sicar pozopi parlachkapta rikuspa jukjinayarqanku. ¿Imaraykutaq? Imaraykuchus chay tiempomanta Judiosqa, unaymantaña samaritanoswan chiqninakuq kanku (Esdras 4:4). Mana chayllachu, yachachiq judíos, warmista pisipaq qhawaq kanku. Leyesta ruwakusqanku, qharis warmiswan mana parlanankupaq, astawanpis warmisman Diospa Leyninta mana yachachikunanta nirqanku. Samaritanasqa paykunap qhawayninkupiqa khuchi warmis karqanku. Jesusqa chay qʼiwisqa yuyaykunata mana kasuspa, chay warmiman yachachirqa —khuchi warmi kasqanta yachaspapis—, astawanpis pichus Mesías kasqanta sutʼincharqa (Juan 4:5-27).

16. ¿Imaraykutaq cristianos chiqan kaqta ruwanankupaq sumaqta kallpachakunanku tiyan?

¹⁶ ¿Maykʼaqllapis runa masinta mayta chiqnikuq runaswan tiyakurqankichu? Ichapis, wak laya runamanta, wak llaqtayuq runamanta, millayta chansakunku chayri warmikunamanta, qharikunamanta mana allintachu parlanku, wakchakunatataq mayta pampachanku. Jesuspa qhipanta riqkunaqa, chay wistʼu yuyaykunawan mana chimpachikunkuchu, manaqa sunqunkumanta chay mana allin yuyaykunata sikʼinku (Hechos 10:34, 35). Chayrayku, tukuypis chiqan kaqta ruwanapaq, sumaqta kallpachakuna tiyan.

17. ¿Imatá Jesús Templopi ruwarqa, imaraykutaq chayta ruwarqa?

¹⁷ Jesusqa Diosninchikpa llaqtan, Diospa yupaychaynin ima, llimphu kananpaq, mana manchachikuspa wistʼu ruwaykunata allincharqa. Willayninta qallarichkaptin, Jerusalenpi temploman yaykuytawan, ranqhirusta chaypi rikuspa mayta phiñarikurqa. Chay mana chiqan kaqta ruwasqankumanta mayta phiñakuspa, qullqimanta wañuriq ranqhirusta qharqurqa (Juan 2:13-17). Jinallatataq willayninta tukuchachkaspa ruwarqa (Marcos 11:15-18). Jesús chayta ruwaspaqa kamachiq runaswan chiqnichikuqchá, chaywanpis payqa mana iskaychakurqachu. ¿Imarayku? Imaraykuchus juchʼuymantapacha templotaqa Tataypa wasin nispa tukuy sunquwan sutichaq (Lucas 2:49). Maypichus Diosta yupaychakuq wasitaqa manapuni khuchichanankuta saqinmanchu karqa. Jesusqa Diosta allinta yupaychakunanta munasqanrayku mana manchachikuspa chiqa kaqta ruwarqa.

18. ¿Imaraykutaq mana manchachikuspa juchachakuq hermanonchikwan parlananchik tiyan?

¹⁸ Cristianosqa Diospa llaqtan, Diospa yupaychaynin ima, llimphu kananta munanchik. Chayrayku, juk hermanonchik juchachakusqanta yachaptinchikqa, mana qhawakunallanchikchu tiyan, manaqa chay hermanowan mana manchachikuspa parlananchik tiyan, chayri qutumanta kuraqkunaman yachasqanchikta willananchik tiyan (1 Corintios 1:11). Kuraqkunaqa qutupi espiritualmente unqusqa kaqkunata yanapayta atinku, jinamanta Diospa ovejasnin llimphu kanankupaq sumaqta qhawanku (Santiago 5:14, 15).

19, 20. a) ¿Ima mana allin ruwaykunatataq Jesuspa tiemponpi rikukuq, imatataq judíos Jesús ruwananta munarqanku? b) ¿Imaraykutaq cristianos mana politicapi, nitaq maqanakuykunapi chhapukunkuchu, chayta ruwaspa imatataq Diospa llaqtan rikuchin?

¹⁹ Chaywanpis, ¿Jesús kay pachap saqra ruwayninta allinchayta munarqachu? Payqa saqra ruwaykunata qhawarqa. Chantapis llaqtantaqa may kallpayuq Roma llaqta kamachichkarqa, romanostaq soldadosninkuwan judiosta mayta manchachik kanku, llasa impuestostataq pagachiq kanku, religioninkupitaq satʼikuq kanku. Chayrayku, judiosqa Jesús politicaman yaykunanta munarqanku (Juan 6:14, 15). Juktawan, Jesusqa mana manchachikuq kasqanta rikuchirqa.

²⁰ Jesusqa Reinon mana kay pachamanta kasqanta sutʼita willarqa. Ruwayninwan, discipulosninman mana chay politicaman chhapukunankupaq yachachirqa, chantapis Diospa Reinomanta willayman astawan qukunankuta nirqa (Juan 17:16; 18:36). May achkha runa payta japʼiq jamuchkaptinku Pedroqa mana imata suyaspa espadanta urqhuytawan juk runap ninrinta mururparqa. Pillapis kikillantataqchá ruwanman karqa, imaraykuchus chay tutaqa mana juchayuq Diospa Churinta wañuchinankupaq maskʼachkarqanku. Chaywanpis, chay kutipiqa Jesús discipulosninman juk sumaq yachachiyta yachachirqa: “Espadaykita waqaychay. Espadata oqharejkunaqa espadallawantaj wañuchisqa kanqanku”, nispa (Mateo 26:51-54). Jesuspa discipulosninqa mana maqanakunankupaq mana manchachikunankuchu karqa, kunanpis kikillantaq. Diospa llaqtan mana mayqin suyuman sayakusqankurayku mana pipis tumpanmanchu, wañuchinakuymanta, maqanakuymanta, uqharikuymanta. Chayta ruwasqankuqa runata mana manchachikusqankuta rikuchin.

21, 22. a) Manaraq wañuchinankupaq japʼichkaptinku, ¿imaynatá Jesusta Tatan yanaparqa? b) ¿Imaynatá mana runata manchachikusqanta wañuyninkama rikuchirqa?

²¹ Jehovap Churin Jallpʼapi paywan churanakunankuta yacharqaña (Isaías 50:4-7). Sapa kuti wañuchiyta munasqankuqa, juk tuta japʼisqankupi tukurqa, kay yachaqanap qallariyninpi willakun jina. ¿Imaraykutaq mana manchachikurqachu? ¿Imatá manaraq payta japʼiq jamuchkaptinku ruwachkarqa? Jehovamanta mayta mañakuchkarqa. ¿Imaynatá Jehová kutichirqa? Biblia niwanchik: “Diosqa mañakusqanta uyarirqa”, nispa (Hebreos 5:7). Arí, Jehovaqa juk angelta kay pachaman kachamurqa, mana manchachikuq Churinta kallpachananpaq (Lucas 22:41, 42, 43).

²² Jehovamanta kallpata japʼispataq, Jesusqa apostolesninman nirqa: “Sayariychej, jaku ripuna”, nispa (Mateo 26:46). “Jaku ripuna” nispaqa, chay runamanta apostolesnin ripunankupaq mañapunanta yacharqa, apostolesnin ayqispa sapitanta saqinankuta yacharqa, chantapis kawsayninmanta aswan jatun ñakʼariyta sapallan muchunanta yachallarqataq. Mana chiqan juiciota ruwachkaptinku, payta asipayachkaptinku, maqachkaptinku, wañuchichkaptinku ima, mana nipipis paywanqa kachkarqachu. Chaywanpis, chayjina ñakʼariypipis mana juk chhikallatapis manchachikurqachu.

23. ¿Imaraykutaq Jesús mana qhasi mana kaqtachu kawsayninta wañuywan tinkuchisqanta nisunman?

²³ Jesusqa, ¿qhasi mana kaqtachu kawsayninta wañuywan tinkuchichkarqa? Mana. Kawsayta qhasi mana kaqta wañuywan tinkuchiyqa, mana kikinchu runata mana manchachikuywanqa. Jesusqa, discipulosninman sumaq yuyayniyuq kanankuta nirqa, jinamanta Diospa munayninta juntʼanallankupaqpuni (Mateo 4:12; 10:16). Chaywanpis Jesusqa, chay kuti mana wañuymanta ayqiyta atisqanta yacharqa. Mayqinchus Tatanpa munaynin kasqanta yacharqa, chaytataq juntʼayta munarqa. Chaypaqqa, ñawpaqllamanpuni rispa, ñakʼariykunata muchunan karqa.

24. ¿Imaraykutaq ima ñakʼariytapis atipayta atinchik?

²⁴ ¡Cristianospis may achkha kutita mana manchachikuspa Jesusjina ruwanku! Wakin hermanosqa, asipayaqkunata, qhatiykachaqkunata, carcelman wisqaqkunata, maqaqkunata, wañuchiqkunata ima, mana manchachikuspa tukuy imata muchunku. ¿Maymantá chay kallpata urqhunku? Jesustajina paykunatapis Dios yanapallantaq (Salmo 55:22). Chayrayku, manapuni qhipaman imachus kananmantaqa manchachikunachu tiyan. Jehovata kasukullasunpuni chayqa, payqa maychus kallpata necesitasqanchikta quwallasunpuni. Jesuspa ruwasqanta rikuspa, kallpachakunallapuni. Pay nirqa: “sonqoykichejpi kallpachakuychej, imaraykuchus kay pachaj sajra kayninta atipaniña”, nispa (Juan 16:33).