¿YACHARQANKICHU?

Romanosqa, Roma japʼiyninpi kaj llajtaspi allinpaj qhawasqa kaj kanku, wakin imastataj ruwayta atej kanku. Chantapis Roma llajtaj leyesnillanta juntʼananku karqa, nitaj chay waj llajtaspa leyesnintaqa. Imamanta juchachasqa kaspapis, chay lugaresmanta leyesman jina juzgasqa kayta atej kanku, jinapis Romamanta juzgadoman riyta atej. Wañuchisqa kananta nejtinkutaj kamachejwan uyarichikuyta atej.

Chayrayku político romano Cicerón, pichus Jesús niraj jamushajtin kausarqa, jinata nerqa: “Uj romanota japʼeyqa jucha, castigaypis jucha, wañucheyqa uj tatata wañuchiy jina”.

Apóstol Pabloqa, astawan willarqa Roma japʼiypi. Yachakusqanman jinaqa, kinsa kutipi nerqa romano kasqanta. 1) Filiposmanta juezkunaman nerqa maqaykuspaqa mana derechosninta valechisqankuta. 2) Romano runa kasqanta nerqa Jerusalenpi mana castiganankupaj. 3) Cesarkama chayarqa, nisunman Romamanta kamachejman, paypuni uyarinantataj mañakorqa (Hechos 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12).

Jacobqa tion Labanpa ovejasninta 20 watata micherqa. Chunka tawayoj watastaqa iskay warmi wawasninrayku trabajarqa, sojta watatataj ovejasrayku (Génesis 30:25-33). Uj revista nin: “Labanwan Jacobwan contratota ruwasqankuta jinaqa ñaupa tiempopi Bibliata qhelqajkunapaj, leejkunapajtaj rejsisqa karqa”, (Biblical Archaeology Review).

Sutʼincharinapaj, Irak suyoj wakin llajtasninpi, Nuzi, Larsa llajtaspi jina chay contratosta ruwasqankumanta pʼampasqata tarikorqa. Chay contratosqa watapaj karqa, ovejaspa millmasninta ruthuy tiempopi qallarej chay tiempollapitaj tukukoj. Michejqa mashkhatachus qhawananta nej, chantapis uywas mashkha watayojchus kasqanta, chinachus orqochus kasqantawan anotakoj. Watanmantataj, dueñoqa millmata, lecheta, uñasta, waj imastawan japʼej. Puchojtaj michejpaj karqa.

Uywasqa miraj kanku mashkha chinastachus michejman qhawananpaj qosqankuman jina. Sutʼincharinapaj, 100 china ovejasmantaqa 80 uñas kanan karqa. Chinkajtinku chayri wañojtinku michej paganan karqa. Chayrayku michejqa allinta qhawananpaj kallpachakunan karqa.