Mana tukukuq munakuyta wiñachina

‘Munakuyqa tukuy imata muchun, nitaq jaykʼaqpis tukukunqachu.’ (1 COR. 13:7, 8.)

 1. a) ¿Imatataq munakuymanta nikun? b) Yaqha tukuy runas, ¿imatá astawan munakunku?

TUKUYPIS, munachikuyta munanchik. Munakuymantaqa, tukuy imata nikun, chayrayku may chhika takiykunata, novelasta, peliculasta ima, urqhunku, chayrí imaynachus munakuy kananta, yuyasqankumanjina rikuchinku. Chaywanpis kay qhipa pʼunchaykunapiqa, pisi runaslla Diosta, runa masinkuta ima, chiqamanta munakunku. Biblia nirqajinataq, yaqha tukuy runas kayjina kanku: “Imallatapis paykunallapaj munajkuna, qolqeta munakojkuna”, “kay pachaj kusikuyninta astawan munakojkuna Diosta munakunankumanta nisqaqa” (2 Tim. 3:1-5).

 2. ¿Imatataq Biblia, munakuymanta niwanchik?

² Tukuy, munakuyta atinapaq ruwasqa kanchik. Bibliaqa, imatachus mana munakunanchikta munakuypi urmayta atisqanchikta niwanchik, chaypi urmaspataq, imaspichus rikukunanchikta sutʼinchan (1 Tim. 6:9, 10). Pablop compañeron Demasmanta yuyarikuna. Payqa, kay pachap imasninta munakuypi urmarqa (2 Tim. 4:10). Apóstol Juanpis, chay munakuyman mana urmananchikpaq yuyaychawarqanchik (1 Juan 2:15, 16, ñawiriy). Diosta, paymanta jamuq imasta, chantá kay pachata, imasninta ima, jukllapi munakuytaqa, mana atisunmanchu.

 3. ¿Ima yuyaywantaq chimpachikusunman, chantá ima tapuykunamantaq kutichisunchik?

³ Mana kay pachamanta kaspapis, chaypi tiyakuchkanchik, chayrayku, munakuymanta wistʼu chayri millay yuyayninwan chimpachikusunman. Chayrayku, allin kanman jinata tapurikunanchik: ¿Pikunatá munakunanchik tiyan? ¿Imaynatá mana tukukuyniyuq munakuyta wiñachisunman? Munakuyta rikuchiptinchik, ¿ima tʼinkastá kay tiempo, aswan qhipamanpis japʼisunchik? Imaynatachus Dios kay tapuykunaman kutichisqanta qhawarina, chaymanjinataq kawsakuna.

Jehovata munakusqanchikta wiñachina

 4. ¿Imaynatá Diosta munakusqanchikta wiñachisunman?

⁴ ¿Imaynatá tarpuq runa, mujuta puquchin? Jallpʼata wakichiytawan mujuta churaspa. Cristianosqa, Diosta munakuyninchikwan ajinallatataq ruwananchik tiyan (Heb. 6:7). Chantá, ¿imaynatá chay munakuyninchikta wiñachisunman? Bibliata ukhunchaspa, imaraykuchus ajinamanta Diosta astawan riqsisunchik, nisunman, sunqunchikpi chiqa yachachiymanta tarpusqa mujuta wiñachisunchik (Col. 1:10). Chantapis, tukuy tantakuykunaman rinanchik tiyan, chaypi parlarina kaptinpis, parlarina tiyan. Tapurikuna: “Bibliamanta ukhu yachachiyninta yachakunaypaq, ¿kallpachakunichu?” (Pro. 2:1-7).

 5. a) ¿Imaynatá Jehová Diospa kʼacha kaykunasninta riqsisunman? b) Diospa chiqan kayninmanta, yachayninmanta, atiyninmanta ima, ¿imatá ninki?

⁵ Jehovaqa, Biblianiqta imaynachus kasqanta willawanchik. Chayrayku, Bibliata ukhunchaspa Diosta astawan riqsiptinchikqa, kʼacha kaykunasninta astawan munakusun, nisunman chiqan kayninta, yachayninta, atiyninta, mana imawan kikinchakuq munakuyninta ima. Mana pantayniyuq kamachiykunasninpiqa, chiqan kayninta rikunchik (Deu. 32:4; Sal. 19:7). Tukuy ruwasqasninpi tʼukurispaqa, may sumaq yachayninta reparanchik (Sal. 104:24). Tukuy ima kaqta qhawarispataq, may atiyniyuq kasqanta rikunchik (Isa. 40:26).

 6. ¿Imaynatá Dios, jatun munakuyninta rikuchiwarqanchik, ñuqanchikrí imatá ruwasunman?

⁶ ¿Imatá Diospa munakuyninmanta nisunman? Jehovaqa, tukuy runasman munakuyninta rikuchiyta munan. Chayrayku, juchamanta, wañuymanta ima, kacharichinawanchikpaq, kʼata Churinta kay Jallpʼaman kachamurqa (Romanos 5:8, ñawiriy). Kawsayta japʼinapaqqa, Diosta munakuna, Churinpitaq iñina (Juan 3:16, 36). Diosninchik jatun munakuyninta rikuchiwasqanchikrayku, ñuqanchikpis payta munakunanchik tiyan.

7, 8. a) ¿Imaynatá Diosta munakusqanchikta rikuchisunman? b) ¿Imaynatá wakin runas willayninchikta qhawanku?

⁷ Jehová tukuy imata ruwasqanmanta, ¿imaynatá munakusqanchikta, agradecesqa kasqanchikta ima, rikuchisunman? Biblia kutichiwanchik: “Diosta munakoyqa kamachisqasninta juntʼaymin, kamachisqasninta juntʼaytaj atina jinalla”, nispa (1 Juan 5:3). Arí, Dios Tatata munakuptinchikqa, kamachiykunasninta juntʼayta munasun. Payta munakusqanchikraykutaq, Reinonmanta, sutinmanta ima willamunchik. Chaytaq, achkha runasta yanapan. Tukuy sunqu willaq riptinchikqa, Jehová Diosta llimphu sunquwan munakusqanchikta rikuchinchik (Mat. 12:34).

⁸ Achkha runas, Reinomanta willayninchikta mana allinpaqchu qhawanku chayri qhisachanku. Chaywanpis, Jallpʼantinmanta hermanosninchikjina, Diospa yachachiyninta willamunapaq, payta yupaychaypi ruwanasninchikta juntʼanapaq, kamachiykunasninta kasukunapaq ima, kallpachakunchik (2 Tim. 4:5).

¿Imaraykutaq Señorninchik Jesucristota munakunchik?

 9. ¿Imatá Cristo muchurqa, imataq ajinata ruwananpaq tanqarqa?

⁹ Diosta munakuptinchikqa, Churintapis munakullasunchiktaq. Chaywanpis, mana chayraykullachu Jesusta munakunchik. Mana jaykʼaq rikuptinchikpis, kawsayninmanta yachakusqanchikrayku, sapa pʼunchay astawan munakunchik (1 Ped. 1:8). ¿Ima chʼampaykunatataq pay muchurqa? Tatanpa munayninta ruwaptinpis, paytaqa, chiqnirqanku, qhatiykacharqanku, qhasimanta juchacharqanku, kʼamirqanku, tukuy imaymanamantataq kʼumuykachachirqanku (Juan 15:25, ñawiriy). Chaywanpis Jesusqa, janaqpachapi Tatanta munakusqanrayku, tukuy chaykunata muchurqa. Chantapis, munakuwasqanchikrayku, juchamanta kacharichinawanchikpaq kawsayninta qurqa (Mat. 20:28).

10, 11. ¿Imata ruwanapaqtaq, Cristop munakuynin tanqawanchik?

¹⁰ Jesús, ñuqanchikrayku tukuy ima ruwasqanpi tʼukuriyqa, payta astawan munakunapaq tanqawanchik. Yachachisqasnin kasqanchikraykutaq, kikin munakuyniyuq kananchik tiyan. Ajinallamanta, Reinomanta willamuspa, discipulosta ruwaspa ima, mana saykʼusunchu (Mat. 28:19, 20).

¹¹ Cristop munakuyninqa, imatachus kamachiwasqanchikta, niraq kay pachap tukuynin chayamuchkaptin juntʼanapaq tanqawanchik (2 Corintios 5:14, 15, ñawiriy). Jesusqa, Dios runaspaq imatachus munasqanta, munakuyninrayku astawan sutʼincharqa. Ñuqanchikpis, Yachachiqninchikjina ruwaspalla, Diospa munaynin juntʼakunanpaq ruwananchikta juntʼayta atisun. Arí, Diosta tukuy sunqu munakunapaq, astawan kallpachakuna tiyan (Mat. 22:37). Cristop yachachiykunasninta, kamachiykunasninta ima, kasukuptinchikqa, payta munakusqanchikta rikuchinchik. Payjinataq, Dioslla kamachiq kayta atisqanta rikuchinapaq, ni ima jarkʼawasqanchikta rikuchinchik (Juan 14:23, 24; 15:10).

Aswan sumaq ñanpi purina

12. ¿Imamantá Pablo ‘aswan sumaq ñan’ nispa, parlachkarqa?

¹² Pabloqa, Cristojina ruwarqa, chayrayku hermanosninman, payjina ruwanankuta niyta atirqa (1 Cor. 11:1). Chay tiempomanta cristianosta, wak qalluspi parlanankupaq chayri unqusqasta jampinankupaq, atiyta japʼinankupaq kallpachakunankuta niytawan, nillarqataq: “Noqataj qankunaman rikuchisqaykichej aswan sumaj ñanta”, nispa (1 Cor. 12:31). Kay pʼitimanta qhipan pʼitista ukhunchaspaqa, munakuymanta parlachkasqanta reparanchik. Chaywanpis, ¿imarayku munakuy aswan sumaq ñan kasqanta nirqa? Payllataq, chay tapuyman juk kikinchaywan kutichirqa (1 Corintios 13:1, 2, ñawiriy). Dios yuyaychasqanraykutaq, kay yachachiyta sutʼincharqa: ima may sumaq ruwasqanchikpis, mana munakuyniyuq kaptinchikqa, qhasillapaq.

13. a) ¿Mayqintaq kay 2010 watapaq Bibliamanta pʼiti? b) ‘Munakuyqa ni jaykʼaqpis tukukunqachu’, ¿imarayku? Sutʼinchay

¹³ Chaymanta Pabloqa, imaynachus chiqan munakuy kasqanta sutʼincharqa (1 Corintios 13:4-8, ñawiriy). Chayrayku, chay pʼitis nisqanmanjinachus manachus ruwachkasqanchikta, qhawarikunanchik tiyan. Chaywanpis kunanqa, 7, 8 pʼitipiwan tʼukurisunchik, imaraykuchus kay 2010 watapaq Bibliamanta pʼitiqa,chaymanta urqhusqa kachkan, nintaq: ‘Munakuyqa tukuy imata muchun, nitaq jaykʼaqpis tukukunqachu’, nispa. Kay 8 pʼitiqa, wak qalluspi parlaymanta, Diospa Palabranta sutʼinchaymanta, espíritu santoniqta qusqa wak atiykunamanta ima, parlachkan. Apóstol Pablo nisqanmanjinataq, chay atiykuna tukukuptinpis, munakuyqa ni jaykʼaqpis tukukunanchu karqa. Jehová Diosqa munakuy, paytaq wiñay wiñaypaq, chayrayku munakuyqa, ni jaykʼaq tukukunqachu. Arí, munakuyqa, wiñaypaq Diospa kʼacha kaynillanpuni kanqa (1 Juan 4:8).

“Contrampi ima kajtimpis, aguantakullan [chayri muchullan]”

14, 15. a) ¿Imaynatataq munakuy, ñakʼariykunapi yanapawanchik? b) ¿Imaraykutaq Alemaniamanta juk hermano, Diosta mana wasancharqachu?

¹⁴ ¿Imataq ima ñakʼariy jamuptinpis muchunapaq yanapawasun? Chiqa munakuy. Chay kʼacha kaytaqa, mana kapuyninchikmanta Reinopaq quspallachu rikuchinchik. Manaqa, Cristota mana wasanchananchikrayku, kawsayninchikta quna kaptinpis quspa rikuchinchik (Luc. 9:24, 25). Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, iskay kaq guerra mundial nisqapi, chaymanta qhipamanpis, jatuchaq carcelespi wisqʼasqa kaspa, sinchi llamkʼaypi llamkʼachiptinkupis, ajinata ruwarqanku.

¹⁵ Alemaniamanta Wilhelm nisqa hermanonchikpi tʼukurina. Nazis nisqasqa, Diosta mana wasanchasqanrayku, wañuchisqa kananta nirqanku. Chayrayku, niraq wañuchichkaptinku, familianman ajinata qillqarqa: “Ñuqanchikqa, Kamachiqninchik Jesucristojina, Diosninchikta munakunanchik tiyan. Payman chiqa sunqu kaptinchikqa, pay tʼinkawasunchik”, nispa. Chaymanta aswan qhipamanqa, juknin familiarnin, imaynatachus kawsayninkupi achkha chʼampaykuna kaptinpis, sinchita sayasqankumanta, ajinata nirqa: “Ñuqaykuqa, familiajina Diosta imamantapis astawan munakunaykupaq kallpachakuyku”, nispa. Armenia, Corea del Sur, Eritrea suyumanta ima, hermanosninchikqa, kikillantataq ruwachkanku, nisunman Jehovata munakusqankuta, mana pisiyachichkankuchu.

16. Malauimanta hermanosninchik, ¿imastataq muchurqanku?

¹⁶ Hermanosninchiktaqa, iñiyninkurayku achkha lugarespi, tukuy imaymanamanta ñakʼarichinku. Malauipi Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, 26 watata, kamachiqpa churanakuyninta, ñakʼariykunata, wañuyta ima, muchurqanku. Chay muchusqankutaq, mana qhasipaqchu karqa. Imaptinchus qhatiykachasqa kayta qallarichkaptinkuqa, 18.000 Jehovamanta sutʼinchaqkunalla karqanku, kimsa chunka watanmanjinataq, 38.393 karqanku. Wak suyuspipis, chayman rikchʼakuqllataq karqa.

17. ¿Ima ñakʼariypitaq achkha hermanos rikukunku, imataq muchunankupaq yanapan?

¹⁷ Wak runas, iñiyninchikrayku churanakuwaptinchik chayri qhatiykachawaptinchikqa, mayta ñakʼarinchik. Chaywanpis familianchik churanakuwaptinchikqa, ichá astawanraq ñakʼarisunman. Jesusqa, ajinapuni kananta nirqa. Achkha hermanostaq, chay nisqanqa chiqapuni kasqanta rikunku (Mat. 10:35, 36). Wakin waynuchusta chayri sipasitastaqa, tatasninku mayta ñakʼarichinku. Wakin kutiqa, wasinkumantapis wikchʼuchikamunku, wak hermanostaq waqyarikunku. Wakin hermanostataq, familianku qhisachanku. ¿Imaynatá chay ñakʼariykunata muchunkuri? Jehová Diosta, Churinta, hermanosninkuta ima, munakuspa (1 Ped. 1:22; 1 Juan 4:21).

18. ¿Imaynatá tukuy imata muchuq munakuy, qhariwarmita yanapan?

¹⁸ Tukuy imata muchuq munakuyqa, tukuy imapi yanapakun. Sutʼinchanapaq, qhariwarmi kawsay ukhupiqa, chay munakuy kananpuni tiyan, imaraykuchus qusawan warmiwanqa, Cristo kay pʼitipi nisqanta kasukunanku tiyan: “Diospa ujchasqanta ama runaqa tʼaqachunchu” (Mat. 19:6). ‘Llakiyniyuq kachkaptinkuqa’, Jehová paykunawan kachkasqanta yuyananku tiyan (1 Cor. 7:28). Palabranpiqa, munakuy tukuy imata muchusqanta niwanchik. Chayrayku, qhariwarmi munanakuptinkuqa, khuskallapuni kanqanku, nitaq wasanchanakunqankuchu (Col. 3:14).

19. ¿Imatataq Diospa llaqtan jatun ñakʼariykuna kaptin ruwan?

¹⁹ Munakuyqa, ima jatun ñakʼariypipis yanapallawanchiktaq. Perú suyup ura kantunpi, jallpʼa ikhakuy kaptin jina karqa. Estados Unidospa wakin llaqtasninpi, Katrina sutiyuq sinchi wayra kaptinpis, kikillantaq karqa. Chay sinchi ñakʼariykuna kaptinqa, achkha hermanos mana wasisniyuq, mana imayuq ima, qhipakurqanku. Diospa llaqtantaq, mikhunata, wak imasta apachispa ima, yanaparqanku. Achkha hermanosqa, chay ñakʼariypi kaq hermanospa wasisninkuta, Tantakunapaq Wasisninkuta ima, ruwaysirqanku. Chaykunaqa, Diospa llaqtanpi munanakusqanchikta, ima kaptinpis yanapanakusqanchikta ima, rikuchin (Juan 13:34, 35; 1 Ped. 2:17).

“Munakoyqa mana jaykʼajpis tukukonqachu”

20, 21. a) ¿Imaraykutaq munakuy aswan sumaq ñan? b) ¿Imaraykutaq munakuypi purisunchik?

²⁰ Jehovap llaqtanpiqa, munakuy aswan sumaq ñan kasqanta, tukuy imaymanamanta rikunchik. Aswan sumaq ñanqa, mana kanmanchu. Kunanqa Pablop nisqanta qhawarina. Payqa, espíritu santoniqta qusqa atiykuna chinkapuptin, imaschus mana chinkananmanta, ajinata nirqa: “Kunanqa wiñaypaj kaykuna kanku: Creey, suyakuy, munakuy ima; chay kinsa kajkunamanta aswan kurajqa munakuymin” (1 Cor. 13:13).

²¹ Tumpamantawanqa, imaspichus kunan iñinchik chaykunaqa juntʼakunqa, chayrayku manaña chaykunapi iñinachu kanqa. Tukuy ima musuqman tukuptinqa, imapichus suyakusqanchik juntʼakunqa, chayrayku manaña imatapis suyakunanchikchu kanqa. ¿Kikillantaqchu munakuywan kanqa? Rikunchikjina, munakuyqa wiñaypaq kanqa, nitaq jaykʼaq tukukunqachu. Wiñay kawsaypiña kachkaptinchiktaq, astawan Diospa munakuyninta japʼiqasunchik. Chayrayku, Diospa munayninta ruwanapaq kallpachakuna, aswan sumaq ñantataq purinallapuni. Jinata ruwaspaqa, wiñaypaq kawsakusunchik (1 Juan 2:17).

¿Imatá kutichiwaq?

• ¿Imaraykutaq imastachus mana munakunanchikta munakuy, mana allinchu?

• ¿Imatataq munakuyniyuq kaspa muchuyta atinchik?

• ‘Munakuyqa ni jaykʼaqpis tukukunqachu’, ¿imatá niyta munan?

[27 paginapi sutʼinchaynin]

Kay 2010 watapaq Bibliamanta pʼiti: ‘Munakuyqa tukuy imata muchun, nitaq jaykʼaqpis tukukunqachu’ (1 Cor. 13:7, 8).

[25 paginapi dibujo/foto]

Diosta munakusqanchikqa, willamunapaq tanqawanchik

[26 paginapi dibujo/foto]

Malauimanta hermanosqa, mana tukukuq munakuyninkurayku sinchita sayarqanku