‘Runa masiykita munakuy’

1, 2. 1) ¿Imatá Jesús nerqa Diosta munakunata niytawan? 2) ¿Ima tapuykunamantaj kutichisunchej?

UJ KUTI uj fariseo Jesusta tapurerqa: “Yachachej Señor, leypa kamachisqasninmanta mayqentaj aswan kurajri?”, nispa. Jesustaj kuticherqa: “Señor Diosniykitaqa munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykiwantaj. Chaymin leypa kamachisqasninmanta aswan kuraj, ñawpaj kajtaj”, nispa. Chaytataj ñaupaj kaj yachaqanapi yachakorqanchej. Jesusqa Diosta munakunata niytawan nerqa: “Runa masiykita munakunki qan kikiykita jina”, nispa (Mat. 22:34-39).

² Jesusqa runa masinchejta noqanchejta jina munakunanchejta nerqa. ¿Pikunataj runa masinchej kanku? ¿Imaynatá munakuyninchejta paykunaman rikuchisunman? Kay yachaqanapi chay tapuykunaman kutichisunchej.

3, 4. 1) ¿Ima rijchʼanachinawantaj Jesús sutʼincharqa runa masinchejta munakuna kasqanta? 2) ¿Imaynatá uj samaritano parte wañusqa judiota yanaparqa? (Patapi kaj dibujota qhawariy.)

³ Uj runa Jesusta tapurerqa: “Chantá pitaj runa masiyri?”, nispa. Chay tapuyman kutichinanpajtaj Jesusqa, samaritanomanta rijchʼanachinata willarqa, imaynatapunichus runa masinchejta munakuna kasqanta yachachinanpaj (Lucas 10:29-37 leey). Willarerqataj, uj judiota suwas maqaykuspa “parte wañusqata” ñanpi saqerparisqankuta. Chantapis uj sacerdote, uj levita ima chay ñannejta pasashaspa chay judiota mana yanaparisqankuchu. Astawanqa uj samaritano chay ñannejta pasashaspa yanaparisqa. Chay samaritanoj ruwasqanqa tʼukunapaj jina karqa, imaraykuchus “judiosqa mana allintachu kawsakoj kanku samaritanoswanqa” (Juan 4:9).

⁴ Chay samaritanoqa, ‘parte wañusqa’ judío runaj nanasqasninta aceitewan, vinowan ima jampiykusqa. Chantá tamboman apasqa, tamboyojmantaj chay runata qhawaripunanpaj iskay denario qolqeta pagasqa (iskay denario qolqetaqa iskay pʼunchay llankʼaymanta pagakoj) (Mat. 20:2). Chay iskay runasmanta nisqaqa samaritano, runa masinta munakusqanta rikucherqa. Jesuspa rijchʼanachinanqa tukuy runasman munakuyta, khuyakuyta ima, rikuchina kasqanta yachachiwanchej.

 5. ¿Imaynatá Jehovaj testigosnin runa masinkuta munakusqankuta rikucherqanku sinchʼi wayra Sandy sutiyoj kasqantawan?

⁵ Kay qhepa pʼunchaykunapi runasqa mana khuyakuyniyoj kanku, nitaj runa masinkutapis munakunkuchu (2 Tim. 3:1-4). Chaytaj sutʼi rikukorqa octubre killa tukukuyta 2012 watapi, Nueva York llajtapi sinchʼi wayra Sandy sutiyoj kasqantawan. Sinchʼi wayra karqa chay llajtapeqa, luz cortakorqa, waj imaspis mana karqachu. Runastaj ñakʼarejkunata yanapanankumantaqa wasisninkuman yaykuykuspa tukuy imasninkuta apakaporqanku. Jehovaj testigosnintaj runa masinkuta munakusqankurayku, chay cheqamanta hermanosninkuta, waj runasta ima yanapanankupaj tukuy imata ruwarqanku. ¿Imaynasmantawantaj runa masinchejta munakusqanchejta rikuchisunman?

 6. ¿Imaraykú sumaj willaykunata willaspa runasta munakusqanchejta rikuchinchej?

⁶ Bibliamanta yachachina. Diosmanta willaspaqa runasta, ‘Qhelqasqaspi sonqochakuyta tarinankupaj’ yanapanchej (Rom. 15:4). Cheqamantapuni Reinomanta sumaj willaykunata willaspa runa masinchejta munakusqanchejta rikuchinchej (Mat. 24:14). “Suyakuyta qoj” Diosmanta willayqa, ¡may sumajpuni! (Rom. 15:13.)

 7. ¿Imatá Jesús yuyaycharqa, ima bendicionestataj japʼisunchej yuyaychasqanman jina ruwaspa?

⁷ Jesuspa yuyaychasqanman jina ruwana. Jesusqa Orqopi yachachishaspa, “imatachus munankichej runas qankunapaj ruwanankuta, ajinallatataj qankunapis paykunapaj ruwapuychej, imaraykuchus chayta leyqa kamachin, profetaspis” nispa yuyaycharqa (Mat. 7:12). Jesuspa yuyaychasqanman jina runasta qhawaspaqa leypa kamachisqanman jina ruwashanchej (Génesis libromanta Deuteronomio librokama), chantapis profetaspa kamachisqankuman jina (Isaías libromanta Malaquías librokama). Chay librosqa sutʼita rikuchin runa masinkuta munakojkunata Jehová bendecisqanta. Profeta Isaiasnejta Jehová nerqa: “Justiciata ruwallaychejpuni; imatapis cheqanta ruwaychej[...]. Kay imasta ruwaj runaqa kusikuyniyojmin”, nispa (Isa. 56:1, 2). Runa masinchejta munakusun, Jesuspa yuyaychasqanman jina ruwasun chayqa kusisqa kausakusunchej.

 8. 1) ¿Imaraykutaj enemigosninchejta munakunanchej tiyan? 2) ¿Imaynatá paykunata munakusqanchej yanapanman?

⁸ Enemigosninchejta munakuna. Jesús nerqa: “Uyarerqankichej nisqa kasqanta: Runa masiykita munakunki, enemigosniykitataj chejninki, nispa. Noqatajrí niykichej: Enemigosniykichejta munakuychej, chejnispa qankunata qhatiykachajkunapajtaj Diosmanta mañapuychej. Ajinamanta, janaj pachapi kashaj Tataykichejpa wawasnin kankichej”, nispa (Mat. 5:43-45). Apóstol Pablopis “enemigoyki yarqhachikojtenqa, mikhuyta qoriy; chʼakichikojtimpis, yakuta jaywariy” nerqa (Rom. 12:20; Pro. 25:21). Moisespa leyninman jina uj israelitaqa enemigonpa uywan cargawan wijchʼukushajta rikuspa yanapanan karqa (Éxo. 23:5). Chay leyman jina ruwaspataj enemigos kajkunaqa manaña enemigoschu kankuman karqa. Kunanpis, enemigosninchejman munakuyta rikuchisunchej chayqa, ichá paykuna manaña chejnikuwasunchu. Paykunamanta wakenqa ichá qhepaman Diosta yupaychankuman.

 9. ¿Imatá Jesús nerqa hermanoswan allinyakunamanta?

⁹ “Maskʼaychej tukuywan allinta kawsakuyta.” (Heb. 12:14.) Kay yuyaychayqa hermanosninchejwanpis allinta kausakunapaj yanapawanchej. Jesús nerqa: “Altarman jaywanaykita apashaspachus yuyarikuwaj wawqeyki qampaj phiñasqa kasqanta chayqa, altarpa ñawpaqenman jaywanaykita saqey. Ñawpajta wawqeykiwanraj allinyakamuy. Chaymanta kutimusparaj, apamusqaykita Diosman jaywayta atinki”, nispa (Mat. 5:23, 24). Hermanosninchejta munakusqanchejrayku, sonqonchejta nanachiwajtinchej usqhayllata allinyakuyta maskʼajtinchej, ¡Jehovaqa mayta bendeciwasunchej!

10. ¿Imaraykutaj wajkunaj pantasqasninkuta mana qhawanachu tiyan?

¹⁰ Mana wajkunata juchachanachu. Jesús nerqa: “Ama wajkunata juchachaychejchu, ama qankunapis juchachasqa kanaykichejpaj. Imaynatachus wajkunata juchachankichej, ajinallatataj qankunapis juchachasqa kankichej. Ima chimpuwanchá wajkunaman midinkichej, chayllawantaj qankunaman midisonqachej. Imaraykutaj wawqeykej ñawimpi qʼopata qhawanki, qampa ñawiykipitaj kurkuta mana rikukunkichu? Chayri, imaynatataj wawqeykita niwaj: Saqeway ñawiykimanta qʼopata orqhojta, nispa, qampa ñawiykipi kurku kashajtin? Puraj uya. Qampa ñawiykimantaraj kurkuta ñawpajta orqhokuy. Chaymantataj sutʼita rikuspa, wawqeykej ñawinmanta qʼopata orqhonki”, nispa (Mat. 7:1-5). Kay yuyaychaymanta yachakunchej wajkunata pantajtinku mana qhawaranata, imaraykuchus paykunamanta nisqaqa astawanraj pantanchej.

11, 12. ¿Imaraykutaj may allin runa masinchejman munakuyta rikuchiy?

¹¹ Jesusqa Reinomanta sumaj willaykunata runaman willaspa munakuyninchejta rikuchinanchejta yachacherqa (Luc. 8:1-3). Yachachisqasninmantaj “tukuy laya runasta yachachisqasniyman tukuchimuychej”, nerqa (Mat. 28:19, 20). Jesuspa nisqanta kasukuspataj, runasta yanapanchej chinkayman pusaj ñanmanta llojsipuspa, kausayman pusaj ñanpi kanankupaj (Mat. 7:13, 14). Runasta yanapanapaj kallpachakusqanchejraykutaj Jehová bendeciwanchej.

¹² Jesusqa, runasta yanaparqa Jehovaj yanapayninta necesitasqankuta reparanankupaj (Mat. 5:3). Noqanchejpis, Jesús jina ruwanchej Diosmanta sumaj willaykunata willamuspa (Rom. 1:1). Runasmantaj yachachinchej Jesuspa wañuyninrayku Dioswan allinpi kayta atisqankuta (2 Cor. 5:18, 19). Arí, sumaj willaykunata willamuspa runa masinchejman munakuyta rikuchinchej.

13. Reinomanta willayta, ¿imaynatá qhawanki?

¹³ Bibliamanta yachakuyta munajkunaman kutinapaj, yachachinapaj ima sumajta wakichikojtinchejqa, Diosta kasukunankupaj yanapanchej. Chay runasmanta wakenqa, ichá kausayninkuta tijrachinankupaj mayta kallpachakunanku kanqa (1 Cor. 6:9-11). Mayta kusikunchej Dios “wiñay kausaypaj kajkuna[ta]” llajtanman pusamusqanmanta, Paywan allinpi kanankupaj kausayninkuta tijrachinankupaj yanapasqanmanta ima (Hech. 13:48, Qheshwa Biblia). Ashkha runas Bibliamanta yachakuyta qallarispa kusiyta tarinku. Llakikunankumantaqa Jehovapi atienekunku. Chayrayku runa masinchejman munakuyta rikucheyqa may sumajpuni.

14. ¿Imaynataj munakuyniyoj runa 1 Corintios 13:4-8 nisqanman jina?

¹⁴ Pablo nisqanman jina runa masinchejta munakuspaqa, Jehovata kusichisunchej, ashkha chʼampaykunamanta jarkʼakusunchej, kusisqastaj kausakusunchej (1 Corintios 13:4-8 leey). Pablo sutʼinchasqanman jina, imaynasmantachus runa masinchejta munakunanchej kasqanta yachakusunchej.

15. 1) ¿Imaraykutaj pacienciayoj, kʼachataj kananchej tiyan? 2) ¿Imaraykutaj mana envidiakunachu nitaj jatunchakunachu tiyan?

¹⁵ “Munakuyniyoj runaqa pacienciayoj, kʼachataj.” Jehovaqa, tukuy runaswan kʼacha, pacienciakun ima. ¿Manachu noqanchejpis Jehová jina waj runas pantajtinku pacienciakuspa kʼacha kayta rikuchisunman? “Munakuyniyoj runaqa mana envidiakunchu.” Chayrayku hermanosninchejta munakusunchej chayqa, mana envidiakusunchu kapuyninkumanta, nitaj qotuchakuypi ruwaykunasta japʼisqankumantapis. Sonqomantapacha munakuyta rikuchisunchej chayqa, mana jatunchakusunchu, nitaj may kasqanchejta yuyakusunchu. Chantapis Biblia nin: “May kasqanta yuyakoyqa, runaykachaywan, juchasapaspa sajra unanchayninkuwanqa jucha kanku”, nispa (Pro. 21:4).

16, 17. ¿Imaynatá runa masinchejman munakuyta rikuchinchej 1 Corintios 13:5, 6 nisqanman jina?

¹⁶ Munakuyniyoj runaqa, mana llullakunchu, nitaj suwakunchu, nillataj Jehovaj kamachiykunasnintapis pʼakinchu. Astawanqa wajkunaj allinninkuta maskʼan, nitaj allinnillantachu (Fili. 2:4).

¹⁷ Munakuyniyoj runaqa, “mana usqhayllata phiñakunchu, nitaj yuyarikullampunichu paypa contranta ima sajrata ruwasqankumantapis”. Chayrayku pillapis contranchejpi ima sajrata ruwajtinpis mana usqhayllata phiñarpakunchejchu, nitaj yuyarikullanchejpunichu (1 Tes. 5:15). Wajkunapaj phiñasqallapuni kaspaqa, Diosta mana kusichisunchu. Astawanpis chayqa sonqonchejpi nina jina kanman, chaytaj noqanchejta, wajkunata ima ñakʼarichinman (Lev. 19:18). Aswan sumaj wajkunata perdonay, pantasqasninkutapis qonqayman churay. Chantapis “munakuyniyoj runaqa mana kusikunchu mana cheqan kajmantaqa”, chayrayku enemigosninchej ñakʼarisqankumanta chayri miskʼasqankumanta mana kusikunchejchu (Proverbios 24:17, 18 leey).

18. ¿Imatá 1 Corintios 13:7, 8 munakuymanta yachachiwanchej?

¹⁸ Munakuyniyoj runaqa, “contrampi ima kajtimpis, aguantakullan”. Chayrayku pillapis sonqonchejta nanachispa, perdonananchejta niwajtinchej, munakusqanchejrayku perdonanchej. Munakuyniyoj runaqa ‘tukuy imata creen’. Chayraykutaj Bibliaj nisqanpi creenchej, Dios llajtannejta cheqa yachachiykunata mikhunata jina qowasqanchejmantataj agradecekunchej. Munakuyniyoj runaqa ‘suyakuyniyoj’. Chayrayku Jehová tukuy ima nisqanta juntʼananpi tukuy sonqo suyakunchej. Runasta munakusqanchejraykutaj chay suyakuymanta willamunchej (1 Ped. 3:15). Sinchʼi llakiypi kaspapis Diosmanta mañakunchej allin rinawanchejpaj. Munakuyniyoj runajtaqa ‘paciencian mana tukukunchu’. Chayrayku pillapis contranchejpi juchallikojtin chayri qhatiykachawajtinchej pacienciakunchej. Chantá Pablo nerqa: “Munakoyqa mana jaykʼajpis tukukonqachu”, nispa. Arí, Diospa kamachisnenqa wiñaypaj munakuyta rikuchillasunpuni.

19, 20. ¿Ima textostaj rikuchin runa masinchejta munakuy may allin kasqanta?

¹⁹ Biblia nisqanman jina ruwasunchej chayqa, runa masinchejta noqanchejta jina munakullasunpuni (Mat. 22:39). Chayta ruwananchejtataj Jehovawan Jesuswan munanku. Chantapis tukuy runasta waj llajtayoj kajtinkupis munakunanchejta munallankutaj. Munakuyta mana rikuchiyta atispaqa, Jehovamanta espíritu santonta mañakuna. Chayta ruwasqanchejtaj Jehovata kusichenqa, wajkunata munakunapajtaj yanapawasunchej (Rom. 8:26, 27).

²⁰ “Runa masiykita munakunki qan kikiykita jina” nisqa kamacheyqa, may sumaj kasqanrayku “reypa kamachisqan ley” nisqa sutiwan rejsikullantaj (Sant. 2:8). Jehovaqa, israelitasman Moisesman qosqa Leynejta yachacherqa runa masinkuta munakunankuta. Aswan qhepamantaj Pablota yuyaycharqa kayta qhelqananpaj: “Mayqen kamachillapis kay nisqapi juntʼakun: Runa masiykita munakunki qan kikiykita jina. Munakuyniyojqa mana ima sajratapis runa masimpa contranta ruwanchu. Chayrayku runa masinta munakojqa leypa nisqanta juntʼan” (Rom. 13:8-10).

21, 22. ¿Imaraykutaj Diosta, runa masinchejta ima munakunanchej tiyan?

²¹ Runa masinchejta imaraykuchus munakunanchejpi tʼukurishaspa, allin kanman yuyarikunanchej imatachus Jesús, Tatanmanta nisqanta. Jesús nerqa: “Sajra runaspaj, kʼacha runaspajpis intinta llojsichimun. Kikillantataj parachimun tukuypaj, allin runaspaj, sajra runaspaj ima”, nispa (Mat. 5:43-45). ¿Imatá chaymanta yachakunchej? Tukuy runasta kʼachapis, sajrapis kajtinku munakunanchej kasqanta. Yachakunchej jina, runasman munakuyninchejta rikuchinchej Reinomanta willamuspa. Runas yachachisqanchejman jina kausakojtinkoqa, Diospa amigon kayta atenqanku. Chaytaj may sumaj, ¿icharí?

²² Imaraykuchus Jehovata tukuy sonqonchejwan, tukuy almanchejwan, tukuy yuyayninchejwan ima munakunanchej kasqanta yachakunchej. Runa masinchejtapis munakunanchej kasqanta yachakullanchejtaj. Diosta, runa masinchejta munakuspaqa, chay iskay jatuchaj kamachiykunata kasukushanchej. Astawantaj chayta kasukuspa, Jehová Diosta kusichishanchej.