Ñawpa cristianospa tiemponkupi imaynatachus runas kawsakuq kasqankumanta

Wasipi ruwanasmanta

“Ñanta rishaspallapuni, Jesús chayarqa uj ranchoman. Chaypitaj uj warmi Marta sutiyoj wasinman Jesusta wajyarikorqa mikhunampaj. Martajtataj uj ñañan karqa María sutiyoj, paytaj Jesuspa ñawpaqenman tiyaykuspa, yachachisqanta uyarisharqa. Martaqa ashkha ruwanasninwan musphasharqa; chayrayku Jesusman qayllaykuspa, nerqa: Señor, manachu rikunki ñañay mana ruwaysiwasqanta? Niy ari yanapanawanta, nispa. Jesustajrí kuticherqa: Marta, Marta, ancha phutisqa kashanki, musphashankitaj chay chhika ruwanaswan. Ujllamin aswan walejqa. Mariaqa ajllakun chay aswan walej kajta. Chaytaqa mana pipis qhechonqachu.” (LUCAS 10:38-42)

ARÍ, Martaqa, sumaqta llamkʼaq warmi karqa. Ichá chayrayku allinpaq qhawasqa karqa, imaraykuchus chay tiempopi judiosqa, familiata sumaqta atiendeq, wasipi ruwanasta allinta ruwaq warmista, allinpaq qhawaq kanku.

Kikillantataq cristianaspis ‘wasisninkupi ruwanasta allinta ruwananku’ karqa (Tito 2:5, Mosoj Testamento, 1985). Chantapis wakkunaman Diosmanta willanallankutaq karqa (Mateo 28:19, 20; Hechos 2:18). ¿Ima ruwanastataq ñawpaq siglopi warmis wasisninkupi ruwaq kanku? Chantá Jesús, Martaman yuyaychasqanmanta, ¿imatataq yachakusunman?

Achkha ruwanasniyuq Israelita warmiqa, laqha laqhata jatarikuqña wasipi ruwanasninta ruwananpaq (Proverbios 31:15). Ñawpaqtaqa, tʼantata ruwaq familian tutamanta mikhunanpaq. Chaymantataq sinagogapi kaq yachaywasiman qhari wawitasninta pusaq. Warmi wawitasnintaq wasillapi qhipakuq kanku, mamanku wasipi ruwanasta yachachinanpaq, jinamanta maykʼaqllapis casarakuspa wasipi ruwanasta allinta juntʼanankupaq.

Israelita warmiqa, warmi wawasninwan wasipi ruwanasta ruwaq. Ñawpaqtaqa lamparasman aceiteta juntʼachiq kanku (1), wasita pichaq kanku (2), cabrasmantataq lecheta chʼawaq kanku (3). Chantá tʼantata ruwaq kanku. Chaypaqtaq warmi wawasqa granota, manachayqa trigota suysuq kanku (4), chantá molinopi kutaq kanku (5). Chaymantataq mamaqa, chay jakʼuta levadurawan chaqruytawan masata ñatuq (puñaq) (6), chantá masa puqunankamaqa, wasipi ruwanasta ruwallaqpuni. Warmi wawastaq quesota ruwanankupaq lecheta cuajachiq kanku, chayri mantequillata urqhunankupaq lecheta qaywiq kanku (7).

Niraq khuskan pʼunchay kachkaptintaq, warmiqa, warmi wawitasninwan mercadoman riq. Chaypitaq condimetosqa, ima munayta qʼapaq, imaymana uywastaq waqariq, chantá rantikuqkuna ranqhirusman “astawan pisi qullqillapi quywayku”, nispa nichkasqanku uyarikuq. Israelita warmiqa chay mercadomanta, imatachus chay pʼunchaypaq necesitasqanta rantikuq (8), nisunman verdurasta, challwa chʼarkisqata ima. Cristiana kaspataq, Diosmanta mercadopi kaqkunaman willariq (Hechos 17:17).

Ichapis cristiana warmiqa, mercadoman richkaspa, chantá kutimpuchkaspa, warmi wawitasninman Diospa kamachiykunasninmanta yachachiq (Deuteronomio 6:6, 7). Chantapis, warmi wawitasninman sumaqta yuyaychallaqtaq, mercadopi allinta rantiyta yachanankupaq (Proverbios 31:14, 18).

Chantapis israelita warmiqa, sapa pʼunchay pukyuman riq yakuta wasinman apananpaq (9), chaypitaq wak israelita warmiswan tinkuq. Wasinman kutispataq wawasninwan khuska, puqusqa masamanta tʼantata ruwaspa, hornopi chayachiq (10), chay hornotaq wasimanta jawapi kaq. Tʼanta chayanankamataq parlapayanarikuq kanku, tʼantap qʼapayninwantaq miskʼirichikuq kanku.

Aswan tardentaq mayuman pʼachasninkuta tʼaqsaq riq kanku (11). Pachʼasninkutaqa, jabonwan tʼaqsaq kanku. Chantá pʼachasninkuta chʼuyanchaytawan, chʼirwaytawantaq qayllapi kaq sachʼitasman, chayri rumisman chʼakichiq kanku.

Wasinkuman kutipuspataq, warmiqa, warmi wawasninwan, tʼaqsasqanku pʼachasta azoteaman apaq kanku, llikʼisqa pʼachasta siranankupaq chayri tʼirinankupaq (12), chayta ruwaytawantaq jallchʼaykuq kanku. Chantá israelita warmiqa, warmi wawitasninman awayta yachachiq (13). Aswan tardentaq waykʼullaqtaq, mesamantaq tʼantata, verdurasta, challwamanta chʼarkita, quesota, yakuta ima churaq (14). Chay tiempopi israelitasqa, wasinkuman wakkunata waqyariqpuni kanku, chayrayku mana sapallankuchu mikhuq kanku.

Tutaña kaptintaq, wawasqa puñukampunankupaq wakichikuq kanku. Chaywanpis chaki muqunta pillapis imanarpakuptinqa, tatasnin jampiykuq kanku. Chantá tatasqa, juk kʼanchap qayllanpi Diospa kamachiykunasninmanta, imatachus ruwasqamanta ima, wawasninkuman yachachiq kanku, paykunawan khuskataq Diosmanta mañakuq kanku. Chantá qusaqa, warminman diantinta wasipi tukuy imata ruwasqanmanta jinatachá niq: “[Qamjina] sumaj warmeqa mana tarikullanchu; [Qamqa] valorniyoj kʼachitu rumismantapis aswan valorniyojraj [kanki]”, nispa (Proverbios 31:10).

“Chay aswan walej kajta” Yachakusqanchikmanjina ñawpaq kaq siglopi warmisqa, “ashkha ruwanasnin[yuq]” karqanku (Lucas 10:40). Kunanpis warmisqa, achkha ruwanasniyuqllataq kanku, astawanraq wawasniyuq kaspaqa. Chaywanpis licuadoras wak máquinas ima rikhurimusqanrayku, wasipi ruwanastaqa, astawan usqhayllata ruwayta atikun. Chantapis achkha warmis, qusasninkuta yanapanankupaq, jawapi llamkʼallankutaq.

Wasipi achkha ruwanasniyuq kaspapis, achkha cristianas Diosmanta yachakullankupuni, kay yachaqanap qallariyninpi Mariamanta parlarqanchikjina (Mateo 5:3). Chantá Biblia nisqanmanjina familiankuta sumaqta qhawanankupaq kallpachakunku (Proverbios 31:11-31). Chaywanpis imatachus Jesús Martaman yuyaychasqanta japʼikuspa, Diosmanta yachakuyta may allinpaq qhawanku. Chayrayku wasipi ruwanasniyuq kaspapis, tiempochakunku Diosmanta yachakunankupaq (15), wakkunaman Diosmanta willanankupaq ima (Mateo 24:14; Hebreos 10:24, 25). Mariajina paykunapis, “chay aswan walej kajta” akllanankupaq kallpachakunku, chayraykutaq familianpaq munasqa kanku, jinallataq Jehová Diospaq, Jesucristopaqpis (Lucas 10:42; Proverbios 18:22).