Cristiano Kausayninchej tantakuypaj referencias
7-13 DE MAYO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | MARCOS 7, 8
“Kʼaspiyki lijrarisqa qhepayta jamullaypuni”
(Marcos 8:34) Chantá runasta yachachisqasnintawan wajyaspa nerqa: “Sichus pipis qhepayta jamuyta munan chayqa, pay kikinta chejnikuchun, kʼaspin lijrarisqataj qhepayta jamullachunpuni.
nwtsty Mr 8:34 sutʼinchaynin
pay kikinta chejnikuchun: Chayri “pay kikinmanta qonqakuchun”. Chayqa niyta munan, Diosllapajña kausananchejta, noqanchejmantataj qonqakapunanchejta chayri qhesachakunanchejta. Wakin kutisqa, imastachus munasqanchejta uj ladoman churananchej kanqa. Chayrayku griego parlaypi churakusqan palabraqa, ajinata tijrachikullanmantaj: “Saqenan tiyan kikin munayninta”, nispa (2Co 5:14, 15). Marcosqa chay palabrallatataj griego parlaypi oqharerqa, Jesusta Pedro negasqanmanta parlananpaj (Mr 14:30, 31, 72).
w92-S 1/8 pág. 17 párr. 14
Wiñay kausayta japʼinapaj jina correna
14 Jesucristoqa runasta, yachachisqasnintawan wajyaspa nerqa: “Sichus pipis qhepayta jamuyta munan chayqa, pay kikinta chejnikuchun, kʼaspin lijrarisqataj qhepayta jamullachunpuni”, nispa. Qheshwa Biblia nin: “Pillapis qhepayta jamuyta munaspaqa, pay kikinmanta qonqapuchun”, nispa (Marcos 8:34). Jesuspa qhepanta riyta munanchej chayqa, mana uj tiempollatachu chayta ruwananchej tiyan. Imaraykuchus mana allinta qhawarikojtinchejqa, imallapipis pantasunman. Jina kajtintaj watasta cristianos kasqanchej qhasilla kanman, wiñay kausaytapis niña japʼisunmanchu. Wiñay tukusqa cristianos kanapajqa unayta kallpachakunchej. Jinapis mana allinta qhawarikusunchu chayqa, tukuy chay ruwasqanchej qhasipaj kanman.
(Marcos 8:35-37) Kausayninta salvayta munajqa wañonqa. Noqarayku, sumaj willaykunaraykutaj wañojrí kausayninta salvanqa. 36 Chantá, ¿ima allintaj runapaj kanqa kay mundoj tukuy imasninta japʼikapojtin, kausaynintataj chinkachejtin? 37 ¿Imatapunitaj runa qoyta atinman kausayninrayku?
w08 15/10 págs. 25, 26 párrs. 3, 4
¿Qan wiñay kausayta japʼinaykirayku imatataj ruwawaj?
3 Jesusqa, chay kutillataj sumajta tʼukurinapaj iskay tapuykunata ruwarqa, nin: “Ima allintaj runapaj kanman, sichus kay pachaj tukuy kapuyninta ganakapunman, almantaj chinkapunman chayqa?” Chantá, “Imatataj runaqa qonman almanrayku?”, nispa (Mar. 8:36, 37). Kay ñaupaj kaj tapuymanqa, ashkha runas, imapaj kay pachaj tukuy kapuyninta ganay valenman, almanchejtaj nisunman kausayninchejtaj chinkanan kajtinri nispa kutichinkuman, chantapis kapuyninchejqa kausashaspa kusirikunallapaj, ninkuman. Chantá Jesús, “Imatataj runaqa qonman almanrayku?” nisqanta uyarejkunaqa, ichapis yuyarikorqanku Satanás Jobpa tiemponpi “Kawsayninrayku runaqa imatapis qonampaj jinalla” nisqanmanta (Job 2:4). Chaywanpis ashkha runas Diosta mana yupaychajkunaqa, Satanaspa nisqan allin kasqanta ninkuman, imaraykuchus paykunaqa tukuy imata kausanankuraykoqa ruwankuman, juchatapis kausanankuraykoqa ruwallankuman. Cristianostaj mana jinatachu yuyanchej.
4 Yachanchej jina Jesusqa, mana sumaj kausayta, qolqeta, kay pachapi unay kausayta ima, qonawanchejpajchu kay jallpʼaman jamusqanta. Manaqa, mosoj pachapi wiñay kausayta tarinapaj jamorqa, chaytaj mana imawan kikinchakunchu (Juan 3:16). Chayrayku, uj cristiano, Jesuspa ñaupa kaj tapuyninta ñawirispa, jinata kutichinman: “Ima allintaj runapaj kanman, sichus kay pachaj tukuy kapuyninta ganakapunman, almantaj chinkapunman chayqa?”, nispa. Jinata kutichisqantaj cheqapuni (1 Juan 2:15-17). Qhepan kaj tapuytataj, jinata tapukusunman: “¿Imastataj, mosoj pachapi kausanaypaj ruwashani?”, nispa. Chay tapuymanqa imaynatachus kausashasqanchej rikuchenqa, chay wiñay kausayta suyakushanchejchus manachus, chayta (Juan 12:25, kikinchay).
(Marcos 8:38) Sichus pipis noqamanta, nisqasniymantawan pʼenqakun, kay tiempomanta Diosta wasanchaj juchasapa runas ukhupi chayqa, noqapis paymanta pʼenqakullasajtaj, Tataypa atiyninpi ajllasqa angeleswan chayamojtiy”, nispa nerqa Jesusqa.
“¿Pi kasqaytataj runas ninku?”
Jesuspa yachachisqasnenqa mana manchachikojkuna kananku karqa, payrayku tukuy imata ruwanankupajtaj wakichisqas. Jesús paykunaman nillarqataj: “Sichus pipis noqamanta, nisqasniymantawan pʼenqakun, kay tiempomanta Diosta wasanchaj juchasapa runas ukhupi chayqa, noqapis paymanta pʼenqakullasajtaj, Tataypa atiyninpi ajllasqa angeleswan chayamojtiy”, nispa (Marcos 8:38). Arí, Jesús chayamuspaqa ‘sapa ujman ruwasqanman jina qoponqa’ (Mateo 16:27).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Marcos 7:5-8) Chayrayku fariseosqa leymanta yachachejkunawan khuska Jesusta taporqanku: “¿Imaraykutaj yachachisqasniyki mana ruwankuchu ñaupa tataspa costumbresninkuman jinari? ¿Imajtintaj chʼichi makisninkuwan mikhushankuri?”, nispa. 6 Jesustaj kuticherqa: “Puraj uyas, profeta Isaiasqa allinta qankunamanta qhelqarqa: ‘Kay runasqa simillankuwan yupaychawanku, sonqonkutajrí noqamanta may karunchasqa kashan. 7 Qhasillata yupaychawanku. Paykunaqa runaspa kamachisqallanta yachachinku Diospa yachachiyninpis kanman jina’, nispa. 8 Qankunaqa Diospa kamachisqanta saqerpayaspa, runaspa costumbresnillankuta qhatinkichej”.
Leejkunaj tapuyninku
¿Imaraykutaj Jesuspa enemigosnin makista mayllakuyta anchata valechej kanku?
▪ Jesuspa enemigosnenqa, Jesusta, yachachisqasninta ima tukuy imapi qhawaraj kanku. Chaykunamanta ujnintaj karqa, makisninkuta mana judiospa costumbresninkuman jina mayllakusqanku. Moisespa Leynenqa imachus uj runata chʼichipaj qhawachisqanta nej. Chaykunamanta wakintaj karqa: uj qharimanta qʼeya surumusqan, uj warmi killanpi yawarniyoj kasqan, leprawan kay, ima ayatapis llankhay ima. Leyqa Diospa ñaupaqenpi llimphu kanapaj uj jaywanata apanata, mayllakunata, yawarta chʼajchunata ima nerqa (Levítico 11-15; Números 19).
Judiospa religionninkuta kamachejkunaqa, chay leyesman waj leyestawan yapaykorqanku. Uj libro nisqanman jina, paykunaqa imaynatachus uj runa chʼichichakusqanmanta, imaynatatajchus wajkunatapis chʼichipaj qhawachisqanmanta leyesta rikhuricherqanku. Chantapis uj listata ruwarqanku, imaschus chʼichipaj qhawasqa kasqanmanta, imastajchus mana. Runas llimphuchasqas kanankupajpis imastachus ruwanankuta kamachej kanku.
Jesuspa enemigosnin taporqanku: “Imaraykutaj yachachisqasniyki mana ruwankuchu ñawpa tataspa yachachisqasninkuta? Paykunaqa tʼantata mikhushanku makisninkuta mana mayllakuspalla”, nispa (Mar. 7:5). Chay runasqa mana mikhunapaj makita mayllakuyllamantachu parlasharqanku, manaqa costumbresninkuman jina makisman yakuta suruchiymanta parlasharqanku. Chay libro sutʼinchallantaj, judiospa religionninkuta kamachejkunaqa imapichus mayllakunata kamachisqankuta, jinallataj ima yakuwanchus mayllakunata, pichus yakuta jichʼananta, maykamachus mayllakunata ima.
¿Imaynatá Jesús chay leyesta qhawaj? Chay runasman nerqa: “Puraj uyas, allintapuni qankunamanta Isaiasqa sutʼincharqa kay jinata qhelqaspa: Kay runasqa simillankuwan yupaychawanku; sonqonkurí noqamanta karupi kashan. Qhasillata paykuna yupaychawanku. Paykunaqa Diospa yachachiyninta jina runaspa kamachisqallanta yachachinku. [...] Qankunaqa Diospa kamachisqanta saqerpayaspa, runaspa yachachisqanta qhatinkichej”, nispa (Mar. 7:6-8).
(Marcos 7:32-35) Chaymantaj runasqa uj lojtʼu khaku runata pusamorqanku, Jesusmantataj mayta mañakorqanku payman makinta churaykunanta. 33 Jesustaj runas chaupimanta chay runata wajnejman pusaspa, ninrisninman dedosninta satʼiykorqa. Chantá dedonman thoqaytawan chay runaj qallunta llankharerqa. 34 Cielota qhawarispataj ukhuta samarispa nerqa: “Éffatha”, nispa. Chayqa niyta munan: “Kicharikuy”. 35 Chay runaj ninrisnenqa kicharikorqanku, qallunpis phaskarakorqa, chantá chʼuwitata parlarerqa.
w00-S 15/2 págs. 17, 18 párrs. 9-11
“Cristoj yuyaynin” kapunawanchejpaj kallpachakuna
9 Chay runaqa mana parlaj lojtʼu runa karqa. Jesusqa ichá repararqa, chay runa manchachikusqanta chayri pʼenqakusqanta. Chayrayku runas chaupimanta wajnejman pusarqa, chaypitaj imaynatachus jampinanta makisninwan willarqa. Chantá “ninrisninman dedosninta satʼiykorqa”. Chaymantataj “dedonman thoqaytawan chay runaj qallunta llankharerqa” (Marcos 7:33). Chantá Jesusqa cielota qhawarerqa, jatunmanta samaspataj mañakorqa. Chaykunata ruwaspa, Jesusqa chay runaman nisharqa Diospa atiyninwan sanoyachinanta. Chantataj Jesús nerqa: “Kicharikuy”, nispa (Marcos 7:34). Chayllapi chay runaqa uyariyta qallarerqa, sutʼitataj parlarerqa.
10 Jesusqa runasmanta khuyakoj. Llakisqa kajkunawan llakikoj, kusisqa kajkunawantaj kusikoj. Cristianosqa Jesús jina kananchej tiyan. Biblia niwanchej: “Tukuyniykichej uj yuyaylla kaychej, khuska ñakʼariychej, uj familia jina munanakuychej, may khuyakuyniyoj, kʼumuykukoj sonqotaj kaychej”, nispa (1 Pedro 3:8). Bibliaj nisqanta juntʼanapajqa wajkunamanta khuyakuna tiyan. Chaytataj ruwasunman, parlasqanchejwan ruwasqanchejwan ima.
11 Congregacionpi hermanosmanta khuyakunanchej tiyan. Chaytataj ruwasunman paykunata mana kʼumuykachachispa. Chantapis imatachus noqanchejpaj ruwanankuta munanchej, chayllatataj paykunapaj ruwapunanchej tiyan (Mateo 7:12). Chayrayku kʼacha simiwanpuni parlananchej tiyan (Colosenses 4:6). Biblia nin: “Mana yuyaychakuspalla runaj parlarparisqanqa espada jina tʼojsin”, nispa (Proverbios 12:18). ¿Imatá familiasmanta nisunman? Munakuyniyoj qhariwarmisqa, qosankumanta chayri warminkumanta khuyakunku (Efesios 5:33). Chayrayku mana kʼumuykachachinakunkuchu, nitaj kutin kutita rimanakunkuchu, nillataj sonqonkuta nanachinakunkuchu. Munakuyniyoj tataspis, mana wawasninkoj sonqonkuta nanachinkuchu. Wawasninkuta cheqanchananku kajtintaj, mana pʼenqachispalla, nitaj kʼumuykachachispalla chayta ruwanku (Colosenses 3:21). Wajkunamanta khuyakusun chayqa, Jesucristo jina kasqanchejta rikuchisun.
Bibliata leenapaj
14-20 DE MAYO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | MARCOS 9, 10
“Jesús atiyninta rikuchisqanqa creeyninchejta kallpachan”
(Marcos 9:1) Chantá Jesusqa paykunata nillarqataj: “Cheqatapuni niykichej: Kaypi kajkunamanta wakenqa mana wañonqankuchu, Diospa Gobiernonta atiywan jamojta rikunankukama”, nispa.
w05-S 15/1 pág. 12 párrs. 9, 10
Tukuynin profecías Cristopi juntʼakorqa
9 Jesús Mesías kasqanta rikuchisqanmantapacha, wata kurajña pasarqa, 32 watamanta Pascuapis pasarqaña. Ashkha runas Jesusmanta karunchakaporqanku, ichapis qhatiykachasqas kasqankurayku, qhapajyayta munasqankurayku chayri llakiykunarayku. Wakintajrí ichapis Jesús rey kayta qhesachasqanrayku, niña qhepanta risharqankuchu. Fariseoswan leymanta yachachejkunawantaj, Jesusta nerqanku: “Uj señalta qanmanta rikuyta munayku”, nispa. Paytajrí mana ima señaltapis qorqachu (Mateo 12:38, 39). Wakin runasqa ichapis chayrayku Jesusmanta iskayrayarqanku. Chaywanpis Jesusqa ima ñakʼariykunapichus rikukunanta yachachisqasninman sutʼincharqa. Pay nerqa: “Jerusalenman rinaypuni tiyan. Kurajkuna, jinallataj kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkunapis ñakʼarichiwanqanku, wañuchiwanqankutaj”, nispa (Mateo 16:21-23).
10 Jesusqa yacharqa, “kay mundomanta Tata Diospaman ripunanpaj” chunka killas jinallaña faltasqanta (Juan 13:1). Payqa Diosta mana kasukoj judiosman, mana ima señaltapis rikuchiyta munarqachu. Jinapis yachachisqasninman uj señalta qoyta munarqa. Chayrayku Jesús nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Kaypi kajkunamanta wakenqa mana wañonqankuchu, noqata Gobiernoypi jamushajta rikunawankukama”, nispa (Mateo 16:28). Jesusqa mana nisharqachu, wakin yachachisqasnin Diospa Gobiernon 1914 watapi sayarinankama kausanankuta. Astawanpis payqa Rey kashajtin imayna atiyniyojchus kananta rikuchinanpi piensasharqa. Chaypajtaj kinsa yachachisqasninpa ñaupaqenkupi uj jina rijchʼayniyojman tukorqa.
(Marcos 9:2-6) Sojta pʼunchayninman Jesusqa Pedrota, Santiagota, Juantawan uj jatun orqoman pusarqa. Chaymanqa paykunalla rerqanku. Paykunaj ñaupaqenkupitaj Jesusqa uj jina rijchʼayniyojman tukorqa. 3 Ropanqa yuraj kʼanchajman tukorqa, manataj pipis kay jallpʼapi chay jinata yurajyachiyta atinmanchu. 4 Chaymantataj paykunaqa Eliastawan Moisestawan rikorqanku Jesuswan parlashajta. 5 Pedrotaj Jesusta nerqa: “Yachachejníy, sumajpuni kaypi kasqaykoqa. Kaypi kinsa chʼujllasta ruwasqayku, ujta qanpaj, ujta Moisespaj, ujtataj Eliaspaj”, nispa. 6 Pedroqa mana yacharqachu imatachus parlashasqanta, paykunaqa may mancharisqa kasharqanku.
w05-S 15/1 pág. 12 párr. 11
Tukuynin profecías Cristopi juntʼakorqa
11 Chaymanta sojta dianman, Jesusqa Pedrota, Santiagota, Juantawan uj jatun orqoman pusarqa. Ichapis Hermón orqo pataman rerqanku. “Paykunaj ñaupaqenkupitaj Jesusqa uj jina rijchʼayniyojman tukorqa. Uyanqa inti jina kʼancharerqa, ropantaj yurajman tukorqa kʼanchay jina”. Chantá Moiseswan Eliaswan rikhurerqanku, Jesuswantaj parlasharqanku. Jesuspa yachachisqasnenqa, ichapis chayta tutan rikorqanku. Chay rikusqankoqa mana qonqanapaj jinachá karqa. Imajtinchus Pedroqa Jesusman nerqa: “Munajtiykeqa, kaypi kinsa chʼujllasta ruwasaj, ujta qanpaj, ujta Moisespaj, ujtataj Eliaspaj”, nispa. Pedro parlashajtillanraj, ujllata kʼancharishaj phuyu paykunata pʼampaykorqa. Diostaj phuyu ukhumanta nimorqa: “Kaymin munasqa Wawayqa, pitachus allinpaj qhawani. Payta uyariychej”, nispa (Mateo 17:1-6).
(Marcos 9:7) Phuyutaj rikhurimuspa paykunata pʼampaykorqa. Diostaj phuyu ukhumanta nimorqa: “Kaymin munasqa Wawayqa. Payta uyariychej”, nispa.
nwtsty Mr 9:7 sutʼinchaynin
Diostaj [...] nimorqa: Mateo libromanta Juan librokama, Jehovaqa kinsa kutispi cielomanta parlamorqa. Kay versiculopitaj iskay kaj parlamusqan kashan (Mr 1:11; Jn 12:28 sutʼinchaykunasninta leeriy).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Marcos 10:6-9) Qallariymantapacha ‘Diosqa runata ruwashaspa, qharitawan warmitawan ruwarqa. 7 Chayrayku qhareqa tatanta, mamantawan saqenqa, 8 iskayninkutaj ujllaña kanqanku’. Ajinapeqa manaña iskaychu kanku, manachayqa ujllaña. 9 Chayrayku Diospa ujchasqantaqa, ama pipis tʼaqachunchu”, nispa.
Marcos libromanta wakin allin yachachiykuna
10:6-9. Diosqa tukuy casarasqa kajkuna mana tʼaqakunankuta munan. Chayrayku, tʼaqanakuyta maskʼanankumantaqa, casarasqa kajkuna Bibliaj kamachisqanta ruwanankupaj atisqankuta ruwananku tiyan, jinamanta ima chʼampaytapis atipanankupaj (Mat. 19:4-6).
(Marcos 10:17, 18) Jesús ñanta rishajtintaj, uj runa usqhayllata jamuspa ñaupaqenman qonqoriykukorqa, taporqataj: “Kʼacha Yachachej, ¿imatataj ruwanay tiyan wiñay kausayta japʼinaypajri?”, nispa. 18 Jesustaj kuticherqa: “¿Imaraykutaj kʼacha niwankiri? Dioslla kʼachaqa.
nwtsty Mr 10:17, 18 sutʼinchaykunasnin
Kʼacha Yachachej: Fariseoswan leymanta yachachejkunawanqa, runaswan jatunchachikuyta munaj kanku. Chay runataj, Jesusta alabayta munaspa “Kʼacha Yachachej” nerqa. Jesustajrí runas “Yachachejníy”, “Señorníy” nisqankuta allinpaj qhawajtinpis, Jehová Diostapuni jatuncharqa (Jn 13:13).
Dioslla kʼachaqa: Chayta nispa, Jesusqa yachachisharqa Jehovalla derechoyoj kasqanta imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta ninanpaj. Jehová Dios tukuyta kamachej kasqanrayku, paylla niyta atiwanchej imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta. Adanwan Evawantaj Jehovaj derechonta mana valecherqankuchu. Paykunaqa allin kajta, mana allin kajta yachanapaj sachʼaj poqoyninta mikhorqanku. Jesusrí mana paykuna jinachu karqa. Astawanpis llampʼu sonqowan Tatanpa kamachisqanta kasukorqa. Diosninchejqa imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta Palabranpi willawanchej (Mr 10:19).
CRISTIANO KAUSAYNINCHEJ
“Diospa ujchasqantaqa”
(Marcos 10:4) Fariseostaj kuticherqanku: “Moisesqa saqellarqa, uj runa divorcio papelta ruwaytawan warminta kachapunanta”, nispa.
nwtsty Mr 10:4 sutʼinchaynin
divorcio papelta: Chayri “tʼaqanaku papelta”. Moisespa Leynin nisqanman jina, sichus uj runa warminmanta divorciakuyta munarqa chayqa, uj papelta ruwanan karqa, ichá llajtamanta kurajkunatawan tapukunan karqa. Chay leyqa divorciakuyta munajta allinta piensarinanpaj yanapaj. Ajinamanta mana pipis usqhayllata divorciakojchu, warmistaj chay leywan yanapachikuyta aterqanku (Dt 24:1). Jinapis Jesuspa tiemponpi, judiospa religionninkuta kamachejkunaqa, saqellaj kanku pipis usqhayllata divorciakunanta. Chay tiempomanta qhelqaj fariseo Josefoqa, warminmanta divorciasqa karqa. Pay nerqa: “Pipis imamantapis divorciakuyta atillan, tukuy runas chayta ruwanku”, nispa.
(Marcos 10:11) Jesustaj kuticherqa: “Pillapis warminmanta divorciakuspa wajwan casarakun chayqa, ñaupa warminta wasanchaspa qhenchachakun.
nwtsty Mr 10:11 sutʼinchaykunasnin
warminmanta divorciakuspa: Chayri “warminta wijchʼupuspa”. Kay versiculoj nisqanta entiendenapajqa, Mateo 19:9 versiculotawan leerina tiyan. Chaypi nin: “Warmin khuchichakuy juchaman urmajtillan paymanta divorciakuyta atin”, nispa. Jesusqa Marcos libropi parlasharqa, qhasillamanta divorciakojkunamanta, nisunman warminku ‘khuchichakuy juchapi’ mana urmajtin divorciakojkunamanta. “Khuchichakuy jucha” ninapaj, griego parlaypi porneía palabrata oqharikorqa.
warminta wasanchaspa qhenchachakun: Jesuspa tiemponpi yachachejkuna nisqankuman jina, qharisqa warminkumanta “mana imallamanta” divorciakuyta atej kanku (Mt 19:3, 9). Judiostaqa ajinata yachachej kanku: “Qhenchachakuymantaqa warmislla juchayoj kanku, qharisqa mana”, nispa. Casi tukuy judiostaj ajinata yuyaj kanku. Jesustajrí qharistapis juchacharqa. Ajinamanta warmista sumajpaj qhawasqanta rikucherqa.
Bibliata leenapaj
21-27 DE MAYO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | MARCOS 11, 12
“Aswan ashkhata churaykorqa”
(Marcos 12:41, 42) Chantá Jesusqa tiyaykukorqa qolqe churana cajas qayllapi. Payqa qhawasharqa imaynatachus runas chay cajasman qolqeta churashasqankuta. Qhapaj runasqa ashkha qolqeta churasharqanku. 42 Uj wajcha viudapis jamuspa iskay qolqesitusta churaykorqa, chay qolqesitusqa may pisi valorniyojlla karqa.
nwtsty Mr 12:41, 42 sutʼinchaykunasnin
qolqe churana cajas: Judiospa ñaupa librosninku nisqankuman jina, chay qolqe churana cajasqa cornetasman rijchʼakorqanku. Imajtinchus ñañu kunkitas, panzasapitastaj karqanku. Chaykunapi tantakusqan qolqeqa tukuy imapaj kaj. Griego parlaypi chay cajaspaj churakusqan palabraqa, Juan 8:20 versiculopi rikhurillantaj. Chaypi nin: “Qolqe churana cajas kasharqa chaynejpi”, nispa. Chaytaj ichá templopi, warmispaj patio nisqapi uj cuartomanta parlashan (Bibliata estudianapaj yanapa folletopi, 15 rakʼiyninta qhawariy). Judiospa ñaupa qhelqasqasninkuman jina, warmispaj patio nisqapi 13 qolqe churana cajas karqa. Chay cajaspi tantakusqan qolqetataj, uj cuartoman jallchʼaj kanku.
iskay qolqesitusta: Griego parlaypeqa nin, “iskay leptonesta”. Leptón palabraqa, niyta munan juchʼuysitu, ñañitutaj. Judiospa aswan juchʼuy qolqesitunkoqa, leptón nisqa karqa. Chay qolqeqa cobremanta chayri broncemanta kaj. 128 leptonesqa uj denario valej (Bibliata estudianapaj yanapa folletopi, 18 rakʼiyninta qhawariy).
may pisi valorniyojlla: Griego parlaypeqa nin, “chaykunaqa uj cuadrante karqa”. Griego parlaypi kodrántes palabraqa, latín parlaypi quadrans palabramanta jamun. Romanospa ujnin qolqenkoqa cuadrante sutikorqa, chaytaj cobremanta chayri broncemanta kaj. 64 cuadrantesqa uj denario valej. Kay versiculopi Marcosqa romanospa qolqenkuta oqharerqa. Chayta ruwarqa romanosta entiendechinanpaj, judiospa qolqenku mashkhachus valesqanta (Bibliata estudianapaj yanapa folletopi, 18 rakʼiyninta qhawariy).
(Marcos 12:43) Jesustaj yachachisqasninta wajyaspa nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Kay wajcha viudaqa qolqe churana cajasman aswan ashkhata churan, tukuy churajkunamanta nisqaqa.
w97-S 15/10 págs. 16, 17 párrs. 16, 17
Jehovaqa paypaj tukuy sonqo ruwasqanchejta sumajpaj qhawan
16 Chunka ujniyoj nisán pʼunchay pasayta, Jesusqa temploman rerqa. Chaypitaj runasqa taporqanku, pichus kachamusqanmanta, impuestota paganamanta, kausarimuymanta, waj imasmantawan. Jesustaj chay tapuykunaman kuticherqa. Chantapis leymanta yachachejkunata, fariseostawan juchacharqa “viudaspa kapuyninkuta oqoykunku” nispa (Marcos 12:40). Chaymanta Jesusqa tiyarikorqa qolqe churana cajas qayllapi, ichapis warmispaj patio nisqa lugarpi. Chayta ninchej, imajtinchus judiospa ñaupa qhelqasqasninkuman jina, chay lugarpi 13 qolqe churana cajas kasharqa. Chaypi tiyasqa kashaspa, Jesusqa qhawasharqa imaynatachus runas qolqeta churashasqankuta. Qhapaj runasqa ashkha qolqeta churasharqanku, ichapis wajkunawan rikuchikuyta munaspalla (Mateo 6:2 kikinchay). Ajinapi Jesusqa uj warmita rikorqa. Ichapis runaspaj, chay warmeqa waj warmis jinalla karqa, wajkuna jinataj qolqeta churasharqa. Jinapis Jesusqa runaspa sonqonkuta rejsisqanrayku, chay warmi “wajcha viuda” kasqanta yacharqa. Yachallarqataj mashkhatachus chay cajaman churashasqanta. Chayrayku nerqa: “Iskay qolqesitusta churaykorqa, chay qolqesitusqa may pisi valorniyojlla karqa”, nispa (Marcos 12:41, 42).
17 Chantá Jesusqa yachachisqasninta wajyaspa nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Kay wajcha viudaqa qolqe churana cajasman aswan ashkhata churan, tukuy churajkunamanta nisqaqa”, nispa. ¿Imaraykutaj Jesús chayta nerqa? Imaraykuchus chay warmeqa, “tukuy kapusqanta” churaykorqa. Chay iskay qolqesitusta churaykusqantawan, mana qolqeyoj qhepakorqa. Ajinapitaj Jehovaj makinman churakorqa. Chay viuda may pisillata qojtinpis, churasqanqa Diospa ñaupaqenpi may valorniyoj karqa (Marcos 12:43, 44; Santiago 1:27).
(Marcos 12:44) Tukuypis puchojllataña churanku, kay viudatajrí wajcha kayninpi tukuy kapusqanta churaykun”, nispa.
w97-S 15/10 pág. 17 párr. 17
Jehovaqa paypaj tukuy sonqo ruwasqanchejta sumajpaj qhawan
17 Chantá Jesusqa yachachisqasninta wajyaspa nerqa: “Cheqatapuni niykichej: Kay wajcha viudaqa qolqe churana cajasman aswan ashkhata churan, tukuy churajkunamanta nisqaqa”, nispa. ¿Imaraykutaj Jesús chayta nerqa? Imaraykuchus chay warmeqa, “tukuy kapusqanta” churaykorqa. Chay iskay qolqesitusta churaykusqantawan, mana qolqeyoj qhepakorqa. Ajinapitaj Jehovaj makinman churakorqa. Chay viuda may pisillata qojtinpis, churasqanqa Diospa ñaupaqenpi may valorniyoj karqa (Marcos 12:43, 44; Santiago 1:27).
w87-S 1/12 pág. 30 párr. 1
¿Diosman puchusllatachu qoshanchej?
Wajcha viudamantaqa, mayta yachakusunman. Diosta yupaychay ñaupajman rinallanpajpuni, tukuyninchej kapuyninchejwan yanapakuyta atisunman. Puchuwasqanchejta Diosman qojtinchejqa, ashkha kajtinpis, payqa mana kusikunchu. Imajtinchus Diosninchejqa, imachus noqanchejpaj valorniyoj kasqanta qojtinchej allinpaj qhawan. Chayrayku sapa ujninchej reparakuna tiyan, imastachus Diosman qoshasqanchejta, puchuwasqanchejtachus chayri valorniyoj imasninchejtachus.
‘Diospa Palabranpi’ yachay kashan
15 Temploman tukuy rejkunamanta, ¿manachu Biblia chay viudallamanta parlasqan tʼukunapaj? Chaywan Jehovaqa, may jatunpaj qhawawasqanchejta, tukuy sonqo ruwajtinchej mayta kusikusqanta, qosqanchejtataj mana wajkunaj qosqankuwan kikinchasqanta rikuchiwanchej. Ajinamanta, imaynachus Pay kasqanta sumajta yachachiwanchej.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Marcos 11:17) Chantá yachachispa nisharqa: “¿Manachu qhelqasqa kashan: ‘Waseyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqa kanqa tukuy laya runaspaj’, nispa? Qankunatajrí suwa thapaman tukuchisqankichej”, nispa.
nwtsty Mr 11:17 sutʼinchaynin
‘Waseyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqa kanqa tukuy laya runaspaj’: Chayqa Isaías 56:7 versiculomanta orqhosqa kashan. Chaytataj Mateo, Marcos, Lucas ima librosninkupi oqharerqanku. Jinapis Marcos librota qhelqajlla, “tukuy laya runaspaj” nisqatawan oqharerqa (Mt 21:13; Lu 19:46). Jerusalenpi kasharqa chay temploqa, Jehovata yupaychanapaj, paymanta mañakunapaj ima karqa. Chaymantaj israelitas, waj llajtayojkuna ima riyta aterqanku (1Re 8:41-43). Jinapis Jesuspa tiemponpi, temploqa vendejkunamanta juntʼa kasharqa. Chayrayku waj llajtayoj runasqa niña Jehovaj wasinman risharqankuchu, nitaj paymanta yachakusharqankuchu. Chayraykuchá Jesusqa templopi vendejkunapaj mayta phiñakorqa, nerqataj suwa thapaman tukuchisqankuta.
(Marcos 11:27, 28) Ajinamanta Jerusalenman kutimorqanku. Jesús templopi purishajtintaj, payman qayllaykorqanku kuraj sacerdotes, leymanta yachachejkuna, kurajkunawan khuska. 28 Paykunataj Jesusta taporqanku: “¿Pitaj kachamusunki chay imasta ruwanaykipaj?”, nispa.
Uj higo sachʼawan creeyniyoj kayta yachachin
Chantá Jesuswan yachachisqasninwan Jerusalenman chayarqanku. Jesusqa yachasqa kasqanman jina temploman yaykuspa yachacherqa. Chaypitaj kuraj sacerdoteswan kurajkunawan payta rikorqanku. Paykunaqa ichapis yuyarikorqanku, imatachus Jesús ñaupajnin día qolqeta cambiajkunawan ruwasqanta. Chayrayku Jesusta nerqanku: “¿Pitaj kachamusunki chay imasta ruwanaykipaj?”, nispa (Marcos 11:28).
Bibliata leenapaj
28 DE MAYO–3 DE JUNIO
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | MARCOS 13, 14
“Ama runata manchachikunachu”
(Marcos 14:29) Pedrotajrí Jesusta nerqa: “Tukuyninku saqerparisojtinkupis, noqaqa manapuni saqerparisqaykichu”, nispa.
(Marcos 14:31) Pedrotajrí atipakuspa nillarqapuni: “Qanwan wañunay kashajtinpis, ni imarayku nisajchu mana rejsisusqaytaqa”, nispa. Tukuy yachachisqasninpis kikillantataj nerqanku.
(Marcos 14:50) Tukuynin yachachisqasnintaj Jesusta saqerpayaspa ayqerikaporqanku.
(Marcos 14:47) Chaypi kajkunamanta ujnintaj, espadanta orqhoytawan kuraj kaj sacerdotej kamachinpa ninrinta mururparerqa.
(Marcos 14:54) Pedrotaj Jesuspa karu qhepallanta rerqa, kuraj kaj sacerdotej pationkama. Chaypitaj wasi kamachiswan khuska qʼoñikusharqa nina qayllapi tiyaykukuspa.
(Marcos 14:66-72) Pedro ukhu patiopi kashajtintaj, kuraj kaj sacerdotej ujnin sipas kamachin jamorqa, 67 Pedrotataj nina qayllapi qʼoñikushajta rikorqa, qhawarispataj nerqa: “Qanpis Nazareno Jesuswan purej kanki”, nispa. 68 Pedrotajrí nerqa: “Mana payta rejsinichu, nitaj yachanichu imamantachus parlashasqaykita”, nispa. Chantá calle punkunejman llojserqa. 69 Chay sipas kamacheqa Pedrota ujtawan rikuspa, chaynejpi kajkunaman nerqa: “Kay runaqa ujnin yachachisqan kashan”, nispa. 70 Pedrotaj ujtawan nerqa mana rejsisqanta. Chantá uj chhikanmantawan, chaynejpi kajkunañataj Pedrota nerqanku: “Cheqamanta qanpis ujninku kanki, galileoqa kanki á”, nispa. 71 Paytajrí juraspa nerqa: “Llullakushani chayqa Dios castigawachun. Pimantachus parlashankichejpis. Manapuni chay runataqa rejsinichu”, nispa. 72 Chay ratopacha ujtawan gallo waqallarqataj, Pedrotaj yuyarikorqa Jesús kayta nisqanta: “Niraj gallo iskayta waqashajtin kinsa kutita mana rejsiwasqaykita ninki”, nispa. Mayta llakikuspataj waqarikorqa.
Perdonayta yachakorqa
14 Juanwan, Pedrowanqa, kuraj sacerdote Caifaspa jatun wasinkama chayarqanku, chaywanpis Juanlla pationman yaykorqa, Pedrotajrí calle punkupi qhepakorqa. Chantá Juan llojsimuspa, punkuta qhawaj warmita parlapayaytawan Pedrota pusaykorqa. Patiopiña kashaspataj, Pedroqa waj ladomansina riporqa nitaj Jesusta maskʼajchu rerqa. Astawanqa patiopi waj kamachisman qayllaykorqa paykunawan khuska nina qayllapi qʼoñikunanpaj. Ashkha runastaj Jesuspa contranta llullakuspa parlanankupaj, Caifaspa wasinman yaykusharqanku (Mar. 14:54-58; Juan 18:15, 16, 18).
it-2-S pág. 624 párr. 2
Pedro
Pedroqa kuraj kaj sacerdotej wasinman chayarqa. Chayaspañataj waj discípulo yanaparqa kuraj kaj sacerdotej wasi pationkama yaykunanpaj, ichapis chay discipuloqa Pedroj qhepanta rerqa, chayri khuska rerqanku (Jn 18:15, 16). Pedro chay patiopi kaspañataj, mana uj kʼuchupi chʼinllachu kasharqa, manaqa runas patio chaupipi ninawan qʼoñikusharqanku, chayman paypis tiyaykoj rerqa. Chay lugar sutʼi kasqanrayku, Pedro galileo jina parlasqanraykutaj, runasqa repararqanku Jesuspa ujnin yachachisqan kasqanta. Jesuspa ujnin yachachisqan kasqanta nejtinkutaj, Pedroqa kinsa kutita Jesusta mana rejsisqanta nerqa. Juraspataj pay nerqa: “Llullakushani chayqa Dios castigawachun. Pimantachus parlashankichejpis. Manapuni chay runataqa rejsinichu”, nispa. Chay llajtaj ujnin lugarmanta ujtawan gallo waqallarqataj, Jesustaj “kutirikuspa Pedrota qhawarerqa”. Chantá Pedroqa “jawaman llojsispa sonqo nanayta waqarikorqa” (Mt 26:69-75; Mr 14:66-72; Lu 22:54-62; Jn 18:17, 18; CANTO DEL GALLO; JURAMENTO nisqata leeriy). Jinapis, Jesusqa Pedropaj ñaupajmantaña “sinchʼita Diosmanta” mañaporqa, Diostaj mañakuyninta uyarerqa. Chayraykutaj Pedroqa sichʼi creeyniyojllapuni karqa (Lu 22:31, 32).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Marcos 14:51, 52) Uj joventaj sumaj lino ropayoj Jesuspa qhepanta risharqa. Paytapis japʼiyta munallarqankutaj. 52 Japʼishajtinkutaj lino ropanta qhechuchikorqa, ajinapitaj qʼalalla ayqerikaporqa.
Marcos libromanta wakin allin yachachiykuna
14:51, 52. ¿Pitaj “qʼalalla wayna” ayqerqa? Marcoslla chay wayna ayqesqanmanta willarqa, chayrayku nisunman payllamantataj parlashasqanta.
(Marcos 14:60-62) Chaymanta kuraj kaj sacerdoteqa chaupinkumanta sayarispa, Jesusta taporqa: “¿Manachu imatapis kutichikunki? ¿Nichu uyarinki imatachus contraykita parlashasqankuta?”, nispa. 61 Jesustajrí chʼinlla kakorqa, manataj imatapis kuticherqachu. Kuraj kaj sacerdotetaj Jesusta ujtawan taporqa: “¿Qanchu Cristo kanki Jatunchasqa Diospa Wawan?”, nispa. 62 Jesustaj kuticherqa: “Noqa kani, qankunataj noqata rikuwankichej Tukuy Atiyniyoj Diospa pañanpi tiyashajta, cielo phuyuswantaj jamushajta”, nispa.
Jesusta Anaspa wasinman pusanku chantá Caifaspa
Payqa yacharqa judíos mayta phiñakusqankuta pillapis “Diospa wawan kani” nispa nejtinku. Jesustajrí aswan ñaupaj kutispiña Diospa Wawan kasqanta nerqa. Chayrayku judiosqa chaypachaña Jesusta wañuchiyta munarqanku. Imajtinchus yuyarqanku Jesusqa “Dios jina kasqanta” yuyakushasqanta (Juan 5:17, 18; 10:31-39). Caifastajrí chayta yachaspa sumajta yuyaychakuytawan, Jesusta nerqa: “Kausaj Diospa sutinpi juraspa niwayku: ¿Qanchu Cristo kanki Diospa Wawan?”, nispa (Mateo 26:63). Jesustaj nerqa: “Noqa kani, qankunataj noqata rikuwankichej Tukuy Atiyniyoj Diospa pañanpi tiyashajta, cielo phuyuswantaj jamushajta”, nispa (Marcos 14:62). Sichus chay kutipi Jesús mana imatapis ninmanchu karqa chayqa, Cristo kasqanta, Diospa Wawantaj kasqanta neganman karqa. Imajtinchus payqa aswan ñaupaj kutispiña nerqa Dios Tatan kasqanta (Juan 3:18; 5:25; 11:4).
Bibliata leenapaj