“Diospa munayninta ruwaspallapunin kawsarqan”

NOEQA llank’asqanmantan samarishan. Kurkupi tiyaykuspan sumaqta chutarikuspa arca ruwasqanta qhawarishan. Imayna llank’asqankupas uyarikushanmi, chaymantapas breata rupachisqankupas q’aparimushanmi. Chaypi kasqanmantan Noeqa rikumushan llapa familian imaynatas ruwashanku chayta. Noepa wawankuna, qhachuninkuna, esposanpas unay watakunañan chay arca ruwaypi yanapakushanku. Chaywanpas askharaqmi ruwananku kashan.

Arca ruwakusqanman hinan runakunaqa ninkun: “Locokunan kaykunaqa kashanku”, nispa. Astawanmi runakunaqa Noeta asipayanku kay pachapi Millp’uq Para kananmanta willaqtin. Nillankutaq: “Yanqan chaytaqa ruwashankichis, qanpas familiaykipas tiempoykichista mana valeq ruwaykunapi usuchishankichis”, nispa. Jehová Diosmi ichaqa mana chhaynatachu qhawarin.

Biblian nin: “Diospa munayninta ruwaspallapunin kawsarqan”, nispa (Génesis 6:9). ¿Imatataq chaywanri nisharqan? Chaywanqa manan nisharqanchu Dios kay hallp’aman uraykamusqanta nitaq Noé hanaq pachaman risqantachu. Aswanpas Noeqa tukuy sonqomantan Diosta munakurqan llapan ima kamachisqantapas hunt’arqan allin amigonta hinataqmi qhawarirqanpas. Waranqa watakuna hina qhepatañan Bibliapi Noemanta khaynata nikurqan: “Iñiyninwanmi payqa runakunata huchacharqan”, nispa (Hebreos 11:7). ¿Imaynatan ruwarqan? ¿Imatan Noepa iñiyninmanta yachasunman?

Noeqa mana allinta ruwaq runakuna ukhupin wiñarqan. Hatun abuelon Enocpa tiempopipas ñan chhaynaña karqan, Diospa nisqanta ruwaq runan karqan, paypas ñan willarqanña runakuna chinkachisqa kananmanta. Ichaqa Noepa tiemponpiqa astawanraqmi mana allin kawsay q’oñirirqan. Jehová Diospa qhawarinanpaqqa kay pachapin astawan mana allin kawsay yapakurqan (Génesis 5:22; 6:11; Judas 14, 15). ¿Imanaqtinmi chhaynaman tukupurqanku?

Wakin angelkunaqa mana allinkunatan ruwayta qallarirqanku. Paykunamanta huknin angelmi Jehová Dios contran sayarirqan Adanta Evatapas huchaman urmachirqan, chhaynapin Saqra Satanasman tukupurqan. Noepa tiemponpipas huk angelkunan Diospa contran hatarirqanku. Hanaq pachapi ruwayninkuta saqespan runaman tukuspa kay pachaman uraykamurqanku, sumaq rikchayniyoq warmikunawan casarakunankupaq. Chay millay angelkunaqa hatunchakuq, paykunallapi yuyaykuq iman karqanku, chhayna kasqankutan runakunaman samaykurqanku (Génesis 3:1-5; 6:1, 2; Judas 6, 7).

Chay angelkuna warmikunawan hukllachanakusqankumantan hatun karay kallapasapa runakunan nacerqanku. Paykunatan Bibliapi nifilim nispa reqsikun, chay sutiqa “Urmachiqkuna” ninanmi. Chay runakuna aswan millaymanmi tukuchirqanku kay pachapi runakunata. Jehová Diosqa sut’itan rikurqan “kay pachapi runakunaq sinchi mana allin kasqanta, sonqonkuq lliw yuyaykusqanpas mana allinllapuni kasqantawan”. Chaymi payqa yuyaykurqan 120 watamanta chay millay runakunata chinkachinanpaq (Génesis 6:3-5).

Noeqa allin esposayoqmi karqan, 500 watanpi kashaspa Sem, Cam, Jafeta wawayoq karqan. ¡Noepaqqa may sasachá karqan chhayna millay kawsaypi wawankunata uywayqa! Paymi esposantin kallpachakunanku karqan wawankuta allinta uywanankupaq. Nefilim runakunaqa “kallpasapa, allin reqsisqa runakunan” karqanku, paykunatan yaqa llapa wawakuna allinpaq qhawariqku. Noepas esposanpas manan chhayna millay ruwasqankumanta wawankuta pakayta atirqankuchu, ichaqa atirqankun yachachiyta Jehová Diospa cheqnikusqanmanta ayqekunankupaq. Entiendechinankutaq karqan Jehová Dios sinchita llakikun pay contra hatarisqankuta, mana allin ruwasqankutapas rikuspa (Génesis 6:6).

Kay tiempopi tayta-mamakunapas Noé esposantin imayna ruwasqankutan qatikunanku. Kay pachapi kawsayqa sinchi millaymi kashan, wawakunaq kusirikuyninkupipas mana allin ruwaykunan kashan. Allin tayta-mamakunaqa allin kaqllatan wawankuman yachachinku astawanqa thak-kay qoq Diosmanta, paymi kay pachapi millay kawsayta tukuchinqa (Salmo 11:5; 37:10, 11). Noepas esposanpas atirqankun chay millay pachapi wawanku uywayta. Chaymi wawankuqa allin runakuna karqanku casarakurqankutaqmi paykuna hina Jehová Diosta kasukuq warmikunawan, ñoqanchispas atisunmanmi wawanchiskunata chhayna uywayta.

Huk p’unchaymi Jehová Dios Noeta nirqan chay millay pachata tukuchipunanpaq yuyaykusqanta, chaymi kamachirqan: “Sach’a kurkumanta arcata ruway”, nispa (Génesis 6:14).

Chay arcaqa manan kay tiempopi barcokuna hinachu karqan. Aswanpas huk hatunkaray caja hinan karqan. Jehová Diosmi willarqan imayna sayayniyoq chay arca kananmanta, imayna ruwasqa kananmantapas. ¿Imaraykun chayta ruwanan karqan? Diosmi nirqan: “Ñoqan kay pachata para unuwan millp’uchisaq, kay pachapi hayk’an kawsaqta p’uchukachinaypaq, hayk’an kay pachapi kaqmi llapan wañunqa”, nispa. Nillarqantaqmi: “Qanmi arcaman haykunki warmiykiwan, hinallataq churiykikunapas warmintinkama qanwan kuska haykunqa”, nispa. Chaymantapas imaymana riqch’akuq animalkunatan arcaman qatiyunanku karqan. Chay hatun para hamuqtinqa arcapi kaqkunallan qespikuyta atirqanku (Génesis 6:17-20).

Noepaqqa manan facilchu karqan chhayna hatun arcata ruwayqa. Wask’antaq 130 más metro hina karqan, anchontaq 22 metro hina, sayaynintaq 13 metro hina. Chay arcaq sayayninqa hatunpunin karqan kay tiempopi kurkumanta ruwasqa lamar qochapi puriq barcokunamantaqa. ¿Wikch’uykurqanchu Noé chay ruwayta? ¿Quejakurqanchu sasachakuykunapi tarikuspa? ¿Hukniraytachu ruwarqan chay arcata aswan fácil ruwaylla kananrayku? Biblian chayta kutichin: “Noetaq Diospa tukuy kamachisqanman hina ruwarqan”, nispa (Génesis 6:22).

Chay arcataqa unay watakunan ruwakurqan yaqapaschá 40, 50 watakunapi hina. Chaymantapas sach’akunamanta k’aspikunata, tablakunata ruwasqankuwanmi sayarichinanku karqan. Chay arcaqa kinsa pata altosniyoqmi karqan, huk punkuyoq, askha ventanakunayoq techonpas unuq phawananpaq hinan karqan (Génesis 6:14-16).

Watakunaq pasasqanman hinan arcaqa allinña rikukusharqan. ¡Noeqa maytachá kusikurqan familianpa yanapakusqanta rikuspa! Arca ruwaymantaqa karqanmi huk aswan sasa ruway, ¿iman karqan? Biblia nin: “Chanin kawsaymanta willaq”, nispa (2 Pedro 2:5). Arí Noeqa kay pachapi millay runakuna chinkachisqa kananmantan willanan karqan. ¿Imaynatan runakuna kutichirqan? Jesusmi nirqan: “Manataq imatapas repararqankuchu”, nispa. ¿Imarayku? Paykunaqa aychankuq munayninkupin yuyaykusharqanku, mikhuypi, ukyaypi, casarakuypi ima, chaymi Noeta mana kasurqankuchu (Mateo 24:37-39). Yaqapaschá Noeta familiantawan asipayarqanku, maqayta munarqanku otaq maqarqankupas.

Chhaynaña kaqtinpas manan pisiparqankuchu. Runakunaña “tiempoykichistan usuchishankichis chayta ruwaspaqa” niqtinkupas paykunaqa ruwashallarqanku chay arcata. Kay tiempopi cristianokunapas Noepa familianpa iñiyninkumanta allinta yachankuman. Ichaqa Bibliaq nisqan hina ‘tukukuy qaylla p’unchaykunapiñan’ tiyashanchis (2 Timoteo 3:1). Jesús nisqan hina Noé arca ruwasqan tiempo hina kawsashanchis. Chaymi Diospa reinonmanta willasqanchismanta runakuna asipayawasun, qatiykachawasun ima chayqa Noé imayna tarikusqanmanta yuyarinanchis.

Arca ruwaytaqa ñan tukusharqankuña. Noeqa yaqa 600 watanpi kashaqtin hinan taytan Lamec wañupurqan.b Phisqa wata qhepatataq Noepa abuelon Matusalén wañupurqan. Payqa kawsarqan 969 watatan paytan Bibliapi nikun: “Unay wata kawsaq runa”, nispa (Génesis 5:27). Matusalén, Lamec runakunaqa yaqa Adanpa wiñaymasinmi karqanku.

Matusalén wañupusqan qhepamanmi Jehová Dios Noeta nirqan: “Arcaman haykuy llapa familiaykipiwan”, nispa. Chaymantapas kamachirqanmi llapan animalkunata qatiyunanpaq, sacrificiopi haywananmanta qanchista, wakin animalkunamantataq iskayta (Génesis 7:1-3).

May munaychá karqan imaymana rikch’ayniyoq, sayayniyoq animalkunata rikuyqa. Noepaqqa manan sasachu karqan chay animalkunata arcaman qatiyunanpaq. Chaymi Biblia nin: “Noewan kuska arcaman haykurqanku”, nispa (Génesis 7:9).

Wakin runakunaqa manan creeyta atinkuchu imaynatas llapa animalkuna arcapi kuska huk hinalla karqanku chayta. Chhaynaqa, ¿manachu Jehová Dios atiyniyoq kanman llapan animalkunata samp’ayachinanpaq? Jehová Dios ñawpa tiempopi Puka qochata iskayman t’aqarqan intitapas sayachirqan. ¿Chaychu mana Noepa tiemponpi imachus sucedesqanta ruwayta atinman? Arí, atirqanmi chay ruwayta.

Diosqa atinmanmi karqan hukniraymanta animalkunata qespichiyta. Noeta imayna utilizasqanpin rikuchin qallariymantapacha runapi confiasqanta kay pachapi kawsaqkunata cuidananpaq (Génesis 1:28). Askha tayta-mamakunan Noepa ruwasqanmanta wawankuta yachachinku imayna Jehová Dios runakunata animalkunatapas munakusqanta.

Jehová Diosqa willarqanmi huk semanamanta hatun Millp’uq Para chayamunanta. Noepaq familianpaqpas sasachá karqan animalkunata, animalkunaq mikhunanta, paykunaq mikhuykunatapas waqaychayqa. Chaymantapas Noepa esposan wawankunaq esposankunapas kallpachakurqankuchá chay arca ukhupi tiyanapaq hina allichaypi.

¿Imaynatan chay ruwasqankunta runakuna qhawarirqanku? Jehová Diosqa Noeta llank’asqantapas bendicirqanmi, chayta rikushaspapas runakunaqa manan kasukurqankuchu. Animalkuna arcaman haykushaqtinkupas manan kasukurqankuchu. Kay p’unchaypipas chhaynallataqmi kashan. Runakunaqa manan creenkuchu p’uchukay p’unchaypi tiyasqanchista. Apóstol Pedroq nisqan hina, askhan asipayanqaku Diospa kamachikusqanman hina kawsaq runakunamanta (2 Pedro 3:3-6). Chhaynallapitaqchá Noepas familianpas tarikurqanku.

¿Hayk’aqmi chay runakunaq burlakusqanku tukupurqan? Bibliaq nisqan hina Noé familiantin animalkunapas arca ukhupiña kasqanku qhepaman ‘Dios punkuta wisq’apuqtinmi’. Chay ruwasqanmi runakunataqa upallachinan karqan, ichaqa chaywanpas burlakushallarqankun. Maypachachus mana thanispa parayta qallarimuqtinñan runakunaqa upallarqanku, hallp’a pachintintan unuqa millp’upurqan Diospa nisqanman hina (Génesis 7:16-21).

¿Kusikurqanchu Jehová Dios chay runakunata wañuchispa? Manan (Ezequiel 33:11). Payqa suyarqanmi runakunata huchankumanta kutirikapunankupaq. Sichus Diosta kasukunkuman karqan chay p’unchaypi Noé hina qespikunkuman karqan. Noeqa Diospa munasqanman hina ruwarqan. Chaymi Biblia nin: “Chay iñiyninwanmi payqa runakunata huchacharqan”, nispa. Chaymi iñiyninmi rikuchirqan wiñaymasinkuna chinkachisqa kananta. Chay iñiywanmi familiantapas qespichirqan. Chay iñiyta qatikuymi qantapas familiaykitapas qespichinman. Arí qanpas atiwaqmi Noé hina Diospa munasqanman hina kawsayta, wiñaypaqtaq amigontin kawaq.