Sara, reykunaq maman

JUJ p’unchay llank’asqanku qhepatan Saraqa sayarispa karuta qhawarin. Payqa allin organizaq warmin, chaymi sirvientenkunapas kusisqa llank’asharanku. Paypas ruwasharanmi imaymanapitaq piensasharan, sayk’usqan makinta qhaqorikun. Yaqapaschá cabra pelomanta ruwasqa karpa tapananku rakhu telata sursisharan, chayqa watakunaq pasasqanman jinan ruphaywan parawan gastakuran. Chaytaq yuyarichiran jayk’a tiempoña juj-juj ladoman astakuspa tiyashasqankuta. Intipas chinkaykapushanñan antawarapas rikukunmi. Saraqa Abrahantana rikuran tutamantan rishaqta, chaymi kunanqa chay ladota qhawashan. Jinan mayta kusirikun chimpan moqo patata qosan rijuriramuqtin.

Chunka watañan pasarun familianwan sirvientenkunawan Éufrates mayuta chimpaspa Canaán allpaman jaykusqankuqa. Saraqa sonqomantan qosanta yanaparan chay mana reqsisqa allpaman viajashaqtinku, yacharanmi Diospa munaynin junt’akunanpaq qosan yanapakunanta; paymantan juj miray juj nación ima paqarinan karan. ¿Ichaqa imaynatan Sara yanapakunman? Payqa manan wawayoq kayta atiranchu 75 watanpiñataq kasharan. Yaqapaschá tapukun: “¿Imaynatan Diospa promesan junt’akunqa noqa Abrahanpa esposan kashaqtiy?”, nispa. Saraqa llakisqachá kasharan, paciencianpas tukukusharanñachá.

Mayninpiqa noqanchispas yaqapaschá tapukusunman jayk’aqchus Diospa promesankuna junt’akunanta. Manan facilchu pacienciakuyqa, astawanqa mayta suyashasqanchis promesa kaqtin. ¿Imatan yachasunman chay allin iñiyniyoq warmimanta?

Chayllaraqmi Egiptomanta kutimusqaku (Génesis 13:1-4). Betel otaq Luz (chay jinatan cananeokuna sutichaqku) llaqtaq inti lloqsimuy ladonpin tiyashanku orqo-orqopi. Chay wichaymantapachan Saraqa prometesqa allpata qhawariyta atiran. Chaypin rikuran Canaán jatun llaqtakunata, ñankunatapas. Ichaqa chaywanpas manan igualanmanchu nacesqan llaqtamanqa. Saraqa Mesopotamiapi tarikuq Ur jatun llaqtapin wiñaran, chayqa 1.900 kilometropin kashan. Askha familiankunatan saqemuran, jinallataq llaqtanpi allin kausayninta mercadokunayoqta, jatun tiendakunayoqta, wasintapas perqayoq techoyoqta. Yaqapaschá pilayoq ununpas karan. Ichaqa sichus piensanki Sara llakisqa inti lloqsimuy ladota qhawashananpaq chayqa, manan chay Dios sonqo warmita reqsinkichu.

Apóstol Pablon Diospa yuyaychasqan qelqaran 2000 watakuna qhepata. Abrahán, Saraq iñiyninmanta rimaspan niran: “Ichaqa maymantachus lloqsimuranku chaypi piensashallankuman karan chayqa, ratollachá chayman kutiripunkuman karan”, nispa (Hebreos 11:8, 11, 15). Manan Sarapas ni Abrahanpas piensasharankuchu imakuna saqemusqankupiqa. Chaypi piensaspaqa yaqapaschá kutipunkuman karan. Ichaqa, Ur llaqtapiqa Diospa qosqan sumaq privilegiotan pierdenkuman karan. Jinaspapas manan allin ejemplochu kankuman karan, kunanqa manachá pipas paykunata yuyarinmanchu.

Imakuna saqemusqanpi piensananmantaqa jamuq tiempopin Saraqa piensaran. Chaymi juj ladokunaman astakuspa purisqankupi qosanta yanaparan: karpakunata desarmaspa, animalkunata qatispa, karpata jujmanta armaspa ima. Ichaqa juj sasa problemakunata cambiokunata imaraqmi atipanan karan. Jehová Diosqa promesantan Abrahanman yuyarichiran, ichaqa manaraqmi Saramanta imaninpaschu (Génesis 13:14-17; 15:5-7).

Chaymi Saraqa decidiran piensasqanta Abrahanman willananpaq. Payqa llakisqachá sientekun kayta nispa: “Qanqa yachankin Señor Diosqa mana wachakuqman tukuchiwasqanta”, nispa. Chaymantataq qosanta niran sirvientan Agarwan wawayoq kananpaq. Chay nisqantaqa kay tiempopi jujniraqtapaschá qhawarisunman. Ichaqa chay tiempopiqa normalmi iskay esposayoq kaqku, chhaynapi wawanku herenciata chaskinanpaq.b Abrahanpa mirayninmantan juj nación paqarinan karan, ¿Saraqa chayta ruwasharan Diospa munaynin chhaynapi junt’akunanpaqchu? Imaynaña kaqtinpas, payqa liston kasharan chay sacrificiota ruwananpaq. ¿Imatan Abrahán ruwaran? Esposantan “kasuran” (Génesis 16:1-3).

¿Jehová Dioschu chayta ruwananpaq Saraq sonqonta kuyurichiran? Manan, aswanpas runakunaq piensasqanmi rikukun. Saraqa piensaranmi Jehová Dios problemankunata paqarichinanpaq, manataq piensaranchu Dios jujniraymanta arreglananpaq. Saraqa pay kikinmi sufrinman karan, ichaqa chayta yachashaspapas manan payllapichu piensaran. Kay mundopi runakunan ichaqa paykunallapi piensanku. Sichus noqanchispas vidanchispi Diospa munaynintaraq ñaupaqman churasun chayqa, Saraq iñiynintan qatikushasun.

Agarqa pisi tiempollamantan onqoq rijuriran Abrahanpa wawanta. Payqa yaqapaschá piensaran chayrayku aswan importante kananpaq, chaymi patronanta pisichayta qallariran. ¡Saraqa sonqo nanasqachá sientekuran! Abrahanpa jinallataq Diospa permisonwanmi Saraqa Agarta castigaran, ichaqa imayna castigasqantaqa manan Biblia willanchu. Agarpa wawanqa Ismael sutiyoqmi karan (Génesis 16:4-9, 16). Watakuna qhepamanmi Abrahanwan Sarawan Diosmanta juj willakuyta chaskiranku, Saraqa 89 watayoqmi kasharan, qosantaq 99 watayoq.

Jehová Diosmi jujmanta amigon Abrahanman prometeran mirayninta askhaman tukuchinanpaq. Chay tiempokamaqa Abrán nisqan sutin karan, ichaqa Jehová Diosmi Abrahán nispa sutichapuran, chayqa “askha runaq taytan” ninantan nin. Kay kutipin chayraq Jehová Dios riman promesan junt’akunanpaq Sara participananta, chaymi sutinta cambiallarantaq. Manañan Saraí nisqachu karan, chayqa “ch’aqwa jatarichiq” ninanmi. Sara sutin ichaqa “reypa ususin” otaq “princesa” ninanta nin. Diosmi Abrahanman willaran chay sumaq sonqo warmita imarayku chay jina sutichasqanta. Niranmi: “Payta saminchasaq, paypin churitapas qollasaykitaq. Arí, paytan saminchasaq, jinan suyukunaq maman kanqa, paymantan runakunaq reynin paqarinqa”, nispa (Génesis 17:5, 15, 16).

Llapa nacionkunaman bendicionkuna apamunanmanta Diospa promesanqa Saraq wawanwanmi junt’akunan karan. Diosmi Isaac sutita churaran, chaymi significan “asikuy” nispa. Diospa bendicionninwan Sara wawayoq kananta yacharuspan Abrahanqa “pampakama k’umuykukuspa asikuran” (Génesis 17:17). Ancha admirasqa kusisqan kasharan (Romanos 4:19, 20). ¿Imatan Sara ruwaran?

Chay qhepallamanmi kinsa mana reqsisqa runakuna Abrahanpa karpanman chayaranku. Chay horataqa sinchitan ruphayamusharan, ichaqa Abrahanwan Sarawanqa edadniyoqña kashaspapas usqhayllan sumaqta wasipi chaskiranku. Esposantan niran: “Usqhaylla jap’iy kinsa tupu ñut’u jak’uta, q’apiruspa t’antata ruwaruy”, nispa. Chay tiempopiqa allintan visitakunata atiendeqku. Abrahanqa manan jinallachu qhawaran Sara sapallan ruwananta, pay kikinmi allinnin uña torillota jap’iramuspa mijunata tomanatapas prepararan (Génesis 18:1-8). Chay ‘qharikunaqa’ Jehová Diospa angelninkunan karan. Yaqapaschá apóstol Pablo chaymanta rimaran: “Lliutapas sumaqtapuni chaskiychis, chayta ruwaspan wakinqa mana yachaspa angelkunatawanraq chaskirankupas”, nispa (Hebreos 13:2). Llapanchismi Abrahanpa Saraq ejemplonta qatikusunman.

Angelqa Sara wawayoq kananmanta Abrahanman yuyarichiqtinmi, Saraqa sapallan karpan ukhumanta uyarimusharan. Kuraqña kashaspa wawayoq kananpi piensaspan anchata admirakuran, chaymi sonqon ukhullapi asikuran. Niranmi: ‘¡Machu-paya kayniykupi wawayoq kaspaykuqa kusikuykumanchus!’, nispa. Angelqa juj tapuywanmi corregiran: “¿Diospaqqa imapas sinchi sasa kanchu?”, nispa. Saraqa manchakuspan defiendekuyta munaran, yaqapaschá mayqenninchispas chay jinata ruwasunman karan. Niranmi: “Manan asikunichu” nispa. Angeltaq kutichiran: “Manan jinachu, asikurankin”, nispa (Génesis 18:9-15).

¿Mana iñiyniyoq kaspachu Sara asikuran? Manan. Biblian nin: “Iñisqanraykun Sarapas atiyta chaskiran edadniyoqña karan chaypas onqoq rijurinanpaq, payqa allintan yacharan prometeqqa rimasqanta junt’aqpuni kasqanta”, nispa (Hebreos 11:11). Saraqa reqsiranmi Jehová Diosta, yacharantaq tukuy promesankuna junt’ay atisqanta. Noqanchispas necesitanchismi chay jina iñiyta. Llapanchismi kallpachakunanchis aswan allinta Jehová Diosta reqsinanchispaq, chayta ruwaspan reparasun Saraq Diospi confiasqanqa allinpuni kasqanta. Payqa promesankuna junt’aq Diosmi, mayninpiqa admirakuymantan asichiwanchisraq.

90 watayoq kashaspan Saraqa wawayoq kapuran, chaytan payqa vidanpi suyakuranpuni. Munakusqan qosanqa 100 watayoqñan kasharan. Abrahanqa Isaac sutitan churaran, Diospa kamachisqanman jina. Saraqa yaqapaschá sayk’usqa ichaqa asirikuspa kay simikunata niran: “Diosmi asichiwan, pipas chayta uyariqtaq noqawan asikunqa”, nispa (Génesis 21:6). Chay sumaq regalo chaskisqanwanqa tukuy tiempochá kusisqa kausaran, ichaqa juj responsabilidadmi paypaq karan.

Isaac pisqa watayoq kashaspa ñuñuyta saqepuqtinmi familian fiestata ruwaran. Ichaqa manan tukuychu allillan kasharan. Biblian nin: “Saran rikuran Isaac wawanta Egipto warmi Agarpa wawan asipayasqanta”, nispa. Arí, 19 watayoqña kashaq Ismaelmi tukuy tiempo Isaacmanta burlakuq. Qhepamanmi apóstol Pablo Diospa yuyaychasqan niran: “Wawata qatikacharan”, nispa. Chaywanmi yachanchis mana yanqa chanzallachu kasqanta. Chay jina tratasqanpin Saraqa repararan wawanpa vidanpaq peligro kasqanta. Saraqa manan wawan kasqanraykullachu defienderan. Aswanpas yacharanmi Isaacwan Diospa munaynin junt’akunanta, chayrayku ancha importante kasqantapas. Chaymi valorta jap’ispa Abrahanta niran Agarwan Ismaelwan wasimanta ripunankupaq (Génesis 21:8-10; Gálatas 4:22, 23, 29).

¿Imaynan Abrahán sientekuran? Biblia nin: “Chay nisqanwanmi Abrahanqa sinchita llakikuran Ismael churinrayku”, nispa. Nishutan Ismaelta munakuran. Ichaqa Jehová Diosqa allintan yacharan imarayku chay mañasqanta, chaymi niran: “Ama kaytaqa mana allinpaqchu jap’iy churiyki jawa kamachiyki jawa ima. Imatachus Sara nisunki chayta ruway, Isaacmantan mirayniykiqa paqarinqa”, nispa. Diosmi prometeran Agarta wawantawan cuidananpaq, chaymi junt’aq sonqo Abrahanqa kasukuran (Génesis 21:11-14).

Saraqa qosan Abrahanpa allin yanapaqninmi karan. Manan uyariy munasqallantachu Abrahanta niran, aswanpas familianpaq juj problema kananta reparaspaqa sut’intan niran. Ichaqa nisqantaqa manan mana respetoyoqpaqchu qhawarina. Casado runa apóstol Pedron Saramanta rimaspa allin ejemplopaq qhawarichiran, qosanta anchata respetaq warmita jina (1 Corintios 9:5; 1 Pedro 3:5, 6). Sichus Sara chay problemamanta qosanman mana willanmanchu karan chayqa, manan respetashanmanchu karan; qhepamantaq familian mana allinpi tarikunman karan. Saraqa sumaqllatan piensasqanta niran.

Askha warmikunan Sarata anchata valoranku, qosanta respetowan sut’inta rimapayasqanmanta. Wakin esposakunaqa munankumanmi mayninpi Jehová Dios yanapananta, imaynan Sarata sucederan jinata. Ichaqa chaywanpas kusatan yachankuman Sara iñiyniyoq, pacienciayoq, munakuq kaspa allin ejemplo kasqanmanta.

Sarataqa Jehová Dios kikinña princesa niran chaypas, payqa manan suyaranchu chay jina tratanankuta. Chaychá Abrahanqa Sarac 127 watanpi wañukapuqtin sinchita waqaran (Génesis 23:1, 2). Munasqa esposantaqa manachá qonqayta atiranchu. Chhaynallataqmi Jehová Diospas sientekun, chaymi kay pacha paraisopi jujmanta kausarichimpunqa. Sarapaqqa kay pachapi may sumaq suyakuymi kashan, chay suyakuyllataqmi iñiyninta qatikuq lliu runakunapaqpas kashan (Juan 5:28, 29).