Diospaq kausasunchis juñunakuypi astawan yachanapaq
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4-10 MARZO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 16, 17
“Jehová Dios, qanqa tukuy allin kaqta qowaqniymi kanki”
Wayna-sipas, atiwaqmi kusisqa kayta
ALLIN AMIGOKUNATA AJLLAKUY
11(Leey Salmos 16:3). Davidqa allintan yacharan allin amigokunata tarinapaqqa Diospa llaqtapi maskhananchista. Chaymi payqa anchata kusikuran chhayna clase amigokunata tarisqanmanta, jinan paykunamanta niran: “May allinmi Señor Diosta kasukuqkunaqa, anchatan kusikuni paykunawan kaspay”, nispa. Paykunaqa ch’uya kasqankutan rikuchiranku. Juj Salmos qelqaqmi nillarantaq: “Llapan manchakuqniykikunaq-masinmi kani, sut’inchasqaykikunata junt’aqkunaq amigonmi kani”, nispa (Sal. 119:63). Ñaupa estudiopi yachamusqanchis jina, qanpas atiwaqmi allin amigokuna tariyta. Paykunan kankuman wayna-sipaskuna otaq kuraqkunapas.
Jehová Diospa ‘sumaq-kayninta qhawasun’
Davidmi nirqan: “Waqaychawaqniymi kanki, qanllan kay kawsaypiqa ima hayk’aypas [otaq herenciay] kanki”, nispa (Sal. 142:5). Davidqa Diostan agradecekurqan herenciayoq kasqanmanta, chay herencia chaskisqanqa karqan Dioswan allinpi kasqanmi, paypa kamachin kasqanpiwan. Yaqapaschá David hina ima sasachakuypipas tarikusunman, ichaqa David hinan Diosmanta imaymanata chaskirqanchis. Chayrayku kusikushallasun Diosta yupaychaspa, ancha chaninpaqtaq qhawarisun espiritual yupaychana wasinpi kasqanchismanta.
Jehová Diostaqa yuyashanallanchispunin
2 Bibliapin willakushan Abrahanmanta, Saramanta, Moisesmanta, Rutmanta, Davidmanta, Estermanta, apóstol Pablomantapas, paykunamanta yachayqa allinninchispaqmi. Bibliaqa willallantaqmi huk runakunamantapas, manapaschá allintachu chay runakunamantaqa yachanchis, ichaqa allinninchispaqmi kanqa paykunamanta yachaypas. Chay runakunamanta Bibliaq willasqanpi yuyaymanasun chayqa, salmistaq ruwasqantan ruwasun, paymi niran: Jehová “Diostaqa yuyashallanipunin, paña ladoypin payqa kashan, manan imapas urmachiwanqachu”, nispa (Salmo 16:8). ¿Imatan yachasunman salmistaq chhayna nisqanwan?
3 Maqanakuq soldadoqa, paña makinwanmi hap’iq espadata lloq’e makinwantaq escudota, chaymi paña ladonmanta mana imapas hark’aranchu. Chayrayku huk maqanakuqmasinta necesitaran chay ladomanta pakaykunanpaq. Jehová Diospas chhaynatan pakaykuwasun munayninta ruwaspa yuyashallasun chayqa. Qatimuq parrafokunapin yachasun imaynata iñiyninchista kallpachasunman yanapawasuntaq Jehová ‘Diosta yuyashanallanchispaq’.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-2-S 491
Ñawi ruru
Hebreo rimaypi ’i·schóhn nisqa simiwan ʽá·yin nisqa simiwan juñukuspaqa “ñawipi juch’uy runacha” ninantan nin (Deut. 32:10; Prov. 7:2). Lamentaciones 2:18 textopi hebreo rimaypi bath nisqa simiqa “ñawiq ususin” ninantan nin. Chay iskaynin hebreo rimaykunaqa ñawi rurunchismantan rimashan. Salmos 17:8 textopin ichaqa chay iskaynin hebreo rimaykunata juñusqata churakushan (’i·schóhn bath-ʽá·yin), chayqa “juch’uy runacha, ñawiq ususin” ninantan nin. Chaykunawanmi yachanchis imaynas noqanchisqa juj runawan rimashaspa chay runaq ñawi rurunpi juj juch’uy runachapas kashasunman jina rikukusqanchista.
Ñawinchisqa mana tupaykunan, chaymi ima qhellipas jaykuruqtinqa sinchita nanawanchis. Ñawinchistaqa allintapunin cuidananchis nishu delicado kasqanrayku. Sichus ima qhellipas otaq accidentepas pasawasunman chayqa, yaqapaschá pisi-pisimanta qhoqata rikusunman otaq ñawi onqoy jap’iwasunman jinaspa ñausaman tukupusunman. Chaychá Bibliaqa imatapas allinta waqaychana kaqtinqa: “Ñawi ruruykita jina waqaychay”, nin. Chhaynatan noqanchispas Diospa yachachikuyninkunata waqaychananchis (Prov. 7:2). Jehová Diosqa juj tayta jinan Israel llaqtantaqa cuidarqan, Deuteronomio 32:10 textopin nin: “ñawi rurunta jinan cuidarqan”, nispa. Davidpas Jehová Diosmantan mañakurqan: “Ñawi ruruykita jina waqaychaway”, nispa (Sal. 17:8). Payqa usqhayllan Jehová Diospa yanapananta munarqan sinchi sasachakuypi tarikushaspa (tupanachiy Zacarías 2:8 textowan, chaypin hebreo rimaypi ba·váth ʽaʹyin, nishan. Chayqa “ñawi ruruyta tupaykun” ninantan nin, qhawallaytaq OJO nisqatapas).
11-17 MARZO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 18
“Jehová Diosqa […] librawaqniymi”
w09-S 1/5 14 párrs. 4, 5
¿Munawaqchu Bibliapi rijch’anachiykuna entiendeyta?
Bibliapin mayninpi Jehová Diosta comparaspa nikun: “Israelpa qaqan”, “jatun qaqa”, “allin perqasqa llaqta”, nispa (2 Samuel 23:3; Salmos 18:2; Deuteronomio 32:4). ¿Imatan chay rijch’anachiykuna reparachiwanchis? Jehová Diospas juj jatun qaqa jinan pakaykuwanchis.
5 Salmos libropi Jehová Dios imayna kasqanmanta askha rijch’anachiykuna comparacionkuna kashan. Salmos 84:11 texton Diosmanta rimaspa nishan: “Jehová Diosmi intipas, jark’aykuq escudopas”, nispa. Chaytaqa nishan pay k’anchaytapas, kausaytapas, kallpatapas qowasqanchisraykun. Chaymantapas Salmos 121:5 textopin nishan: “Jehová Diosmi llanthushasunki, payqa paña ladoykipin kashan”, nispa. Imaynan llanthuqa ruphaymanta pakaykuwanchis, chhaynatan Jehová Diospas serviqninkunata pakaykun “makinpa llanthunwan”, otaq “rafranpa llanthunwan” (Isaías 51:16; Salmos 17:8; 36:7).
it-2-S 1216 párr. 6
Kunka
Diosqa uyarinmi serviqninkunaq kunkanta. Espirituwan cheqaq kaywan ima Diosta yupaychaqkunaqa manan iskayankuchu paykunaq mañakusqankuta Dios uyarisqanmantaqa, ima simipiña mañakunkuman chaypas payqa uyarinmi. Jehová Diosqa allintan reqsin runakunaq sonqontaqa, chaymi sonqonku ukhupiña mañakuqtinkupas uyarin (Sal. 66:19; 86:6; 116:1; 1 Sam. 1:13; Neh. 2:4). Chaymantapas llakipi kaqkunaq yanapay mañakusqantan uyarin, pay contra jatariq runakunaq rimasqankutapas uyarinmi. Yachanmi imachus sonqonkupi kasqantapas, imatachus serviqninkunata ruwayta munashanku chaytapas (Gén. 21:17; Sal. 55:18, 19; 69:33; 94:9-11; Jer. 23:25).
¿Imakunata ruwaymi yanapawasunman ama nishuta llakipakunanchispaq?
Jehová Diospa yanapawasqanchispin yuyaymanananchis. Jehová Diosqa ñaupaqmantapachan imaymanamanta yanapawashanchis. Chaykunapi yuyaymanaymi yanapawasun ama nishuta llakikunanchispaq. Chaymantapas yuyaymanananchismi imaynatas Jehová Dios ñaupaqpi pay sonqo runakunata yanaparan chayta (Sal. 18:17-19). Juj iñiq t’aqamanta Joshua umalliqmi nin: “Jehová Diosmanqa papayman jinan imachus necesitasqayta llapanta willakuni. Payqa imaymanamantan mañakusqayman kutichimuwan. Chaykunapi yuyaymanaymi yanapawan paypi astawan confianaypaq”, nispa. Sichus kallpachakusun Jehová Diospa yanapawasqanchispi yuyaymanananchispaq chayqa manan imamantapas nishutachu llakipakusun.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-2-S 773
Querubín
Chay querubín angelkunaqa manan millay jatunkaray rafrayoq imagenkunachu karqanku, chay jina imagenkunatan Diosta mana serviq nacionkunaqa adoraqku. Aswanpas Judío runakuna willakusqankuman jinaqa chay querubinkunaqa munay ruwasqa runaq rijch’ayninman jinan ruwasqa karqanku. Arí, Moisesman Dios rikuchisqanman jinan ruwasqa karqanku (Éx. 25:9). Apóstol Pablon chay querubinkunamanta nirqan: “K’ancharishaq querubín angelkuna, chay querubinkunan llanthuqku allipunachiq tapata”, nispa (Heb. 9:5). Querubinkunaqa chaypipas Dios kashanman jinatan rikuchiqku. Jehová Diosmi Moisesta nirqan: “Chay tapa patamantan noqa rimapayasayki. Rimanakuyniy arca patapin kanqa iskaynin querubinkuna. Chay querubinkuna chaupimantan willasayki imatachus Israel runakunaman kamachinki chayta”, nispa (Éx. 25:22; Núm. 7:89). Chayraykun Bibliaqa Jehová Diosmanta nin: “Payqa querubín angelkuna patapi kaq tronopi tiyaq Dios”, nispa (1 Sam. 4:4; 2 Sam. 6:2; 2 Rey. 19:15; 1 Crón. 13:6; Sal. 80:1; 99:1; Isa. 37:16). Chay querubinkunaqa Diospa carretantan representan, chay patapipas Dios tiyashanman jina (1 Crón. 28:18), rafrankutaq rikuchirqan pakaykunapaq kasqanta, usqhaylla phalanankupaq ima. Chaychá Davidqa juj takipi Dios usqhaylla yanapasqanmanta nirqan: “Querubín ángel patapin phalaspa jamurqan. Juj angelpa rafranpin phawaylla phawaykamurqan”, nispa (2 Sam. 22:11; Sal. 18:10).
18-24 MARZO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 19-21
“Janaq pachan Diospa jatun kayninmanta willan”
w04-S 1/1 8 párrs. 1, 2
Llapaykichis Diospa jatun kayninmanta willaychis
DAVIDQA Belén llaqtaq muyuriqninpin ovejata michispa wiñarqan. Chaymi askha kutikunapi janaq pachapi ch’askakunata rikurqan, chaykunata rikusqanmi kallpacharqan juj takita qelqananpaq. Diospa santo espiritunpa yuyaychasqanmi payqa Salmos 19 takita qelqarqan, chaypin nin: “Janaq pachan Diospa jatun kayninmanta willan. Cielopi kaqkunan llapa kamasqankunamanta willan, pachantinmanmi willakuyninkuqa chayan, yachachiyninkuqa kay pachaq k’uchunkunamanraqmi chayan”, nispa (Salmos 19:1, 4).
2 Mana rimaspa, mana imata nispallan Diospa kamasqan cieloqa sapa p’unchay Diospa jatun kayninta rikuchin, chayta qhawaspan noqanchisqa juch’uychalla rikukunchis. Diospa kamasqankunaqa qaparishanmanraq jinan pachantinpi runakunaman rikuchin Diospa jatun kayninta. Noqanchispas paykuna jinan Jehová Diosta jatunchananchis. Juj Salmos qelqaqmi Diospa yuyaychasqan kaspa Diosta yupaychaqkunata nirqan: “Payman jatunchaytapas alabaytapas qoychis, Jehová Diospa sutinta jatunchaychis”, nispa (Salmos 96:7, 8). Chaypi nisqanta kasukusun chayqa may kusisqan kasun, ¿imaynatan Diosta jatunchasunman?
w04-S 1/6 11 párrs. 8-10
Diospa kamasqankunaqa paypa jatun kayninmantan willan
8 Davidqa Diospa kamasqanmantan nirqan: “Diosmi cielopi intipaq karpata ruwapun. Intiqa puñunan wasimanta lloqsimuq casarakuq runa jinan, ñanninta kusisqa phawaq kallpasapa runa jinan. Cieloq juj lado cantonmantan lloqsimun, juj lado cantonkamataq muyuykun, manan imapas ruphayninmantaqa pakakunmanchu”, nispa (Salmos 19:4-6).
9 Llapa ch’askakunamanta intiqa manan nishu jatunchu, ichaqa may jatunmi rikukun juj planetakunamantaqa. Chaymanta rimaq juj willakuy nin: “Intinchisqa nishutan llasan (2000 cuatrillones de toneladas), sistema solar nisqapi planetakunamantaqa astawanraqmi llasan. Intiqa 150 millones de kilómetros jinan jallp’anchismanta kashan. Chayqa manan nishu karuchu nitaq nishu qayllachu, chaymi intiq ruphayninqa pisichalla jallp’anchismanqa chayamun, chaywanmi kausayqa kay pachapi kan”, nispa.
10 Salmistaqa intitan rijch’anachin “juj kallpasapa runawan”, jallp’aq juj cantonmanta juj cantonkamapas purishanman jinata, tutayaqtintaq karpanman jaykupushanman jinata. Illarimuqtintaq puñunan wasimanta lloqsimuq casarakuq runa jina jujmanta lloqsimullantaq. Davidqa oveja michiqtaq karqan chayqa yacharqanmi tutakunapi chirisqanta (Génesis 31:40). Ichaqa yuyarillarqantaqmi inti lloqsimuspa q’oñirichisqanta. Chhaynaqa intiqa manan sayk’unchu jallp’aq juj cantonmanta juj cantonkama purispaqa, aswanpas kallpasapa runa jinan listo kashan jujmanta puririnanpaq.
g95-S 8/11 7 párr. 2
Jatun ruwaykunata ruwaqtan qonqapushanku
Astawanchus Jehová Diospa kamasqankunata qhawasun chayqa astawanmi payta reqsisun. Juj kutinmi Jesusqa qatikuqninkunata nirqan campokunapi t’ikakunata qhawanankupaq, nirqanmi: “Allinta qhawariychis campopi lirio t’ikakunaq imayna wiñasqanta; chay t’ikakunaqa manan llank’ankupaschu ni puskankupaschu; ichaqa niykichismi: Salomonpas ancha qhapaqña kashaspapas manan chay jujnin t’ika jinallapas p’achakurqanchu”, nispa (Mateo 6: 28, 29). Jehová Diosmi campopi t’ikakunata munayta t’ikarichin, chhaynatan runakunamanpas ima necesitasqanta qon.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-1-S 1105
Hebreo, II
Kunanqa paralelismo sintético nisqamanta rimasun. ¿Iman paralelismo sintético? Juj verso nisqapi iskay kaq partenqa manan kaqllatachu riman chay versoq ñaupaq kaq partenmantaqa, aswanpas astawanmi chay versomanta willan, chaytan nikun paralelismo sintético nispa. Ejemplopaq Salmos 19:7-9 nisqanta qhawarisun, chaypin nin:
Jehová Diospa leyninqa ch’uyan,
mana kallpayoqtan kallpayoqman tukuchin.
Jehová Diospa yuyarichiyninkunaqa confianapaq jinan,
mana yachayniyoqtan yachayniyoqman tukuchin.
Jehová Diospa kamachikuyninkunaqa chaninmi,
sonqotan mayta kusichin.
Jehová Diospa rimasqankunaqa mana qhelliyoqmi,
ñawitan sumaqta k’ancharichin.
Jehová Diosta manchakuyqa allinpunin,
wiñaypaqmi chayqa.
Jehová Diospa chaninchayninkunaqa cheqaqmi, chaninmi.
Sapanka verso nisqapin iskay kaq parte ñaupaq kaq parteman yapaykun, chaymi sapanka verso nisqa iskay yuyaykunawan ruwasqa kashan. Rikusqanchis ejemplokunapi jinan iskay kaq partepi “mana kallpayoqtan kallpayoqman tukuchin”, “mana yachayniyoqtan yachayniyoqman tukuchin” nispa nisqanmi ñaupaq kaq parteta sut’ita entiendechin imaynas Jehová Diospa leyninkunaqa ch’uya, yuyarichiyninkunapas confianapaq jina kasqanta. Chaymantapas poesía jinan ruwasqa kashan, chaymi khayna takikunataqa paralelismo formal o constructivo nikullantaq.
25-31 MARZO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 22
¿Imakunatan willakurqanña Jesuspa imayna wañupunanmanta?
Mesiasta tarirqanku
16 Diospas saqerparinman hinan kanan karqan (leey Salmo 22:1). Marcosmi willan imaynatan Salmo qelqapi nisqan hunt’akusqanta: “Hinan Jesusqa las tres horasta sinchita waqyakurqan: [...] ¡Diosníy, Diosníy! ¿Imanaqtinmi saqerpariwanki?”, nispa (Mar. 15:34). Jesusqa manan iñiyninpi chiriyapusqanraykuchu chayta nisharqan. Chhaynari, ¿imaynapitaq Jehová Dios enemigonkunaq makinpi saqerparirqan? Chaytaqa nirqan Jehová Dios manaña pakaykusqanmantan, chhaynapi Jesús pruebakunata wañunankama pay kikinmanta aguantananpaq. Salmo 22:1 textopi profeciaqa Cristopipunin hunt’akurqan.
Mesiasta tarirqanku
13 K’aminanku karqan (leey Salmo 22:7, 8). Davidpa nisqan hina, Cristo k’aspipi warkusqa kashaqtinmi runakuna asipayarqanku. Mateon runakuna nisqanmanta willan: “¡Yaw! Dios yupaychana wasita thuniq kinsa p’unchaypi sayarichiyta munaq, qan kikiykitayá qespichikuy. Diospa Churinchus kanki chayqa, [k’aspimanta] uraykamuy, nispa. Chay hinallataqmi sacerdote umallikunapas kamachikuy simita yachachiqkunapas fariseokunapiwan kurak runakunapiwan asipayaspa nirqanku: “Hukkunatan qespichirqan, pay kikintataq mana qespichikuyta atinchu. Israelpa Reynin kaspaqa, ¡[k’aspimanta] kunan uraykamuchun, paypi iñinanchispaq! Diosmanmi hap’ipakun, ‘Diospa Churinmi kani’ ninmi, chhaynaqa, kacharichichunyá, nispanku”, nispa (Mat. 27: 39-43). Tukuy chaykunata nishaqtinkupas manan pisikallpayarqanchu. ¡Jesusqa allin ejemplon karqan!
Mesiasta tarirqanku
14 P’achantan sorteananku karqan. Davidmi nirqan: “P’achaytan rakinakunku, p’achaypaqmi sorteanku”, nispa (Sal. 22:18). ¿Imaynatan chay nisqan Cristopi hunt’akurqan? ‘Jesusta [warkuspaña] [romano soldadokuna] p’achanta rakinakunankupaq sorteasqankupin’. (Mat. 27:35; leey Juan 19:23, 24.)
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w06-S 1/11 29 párr. 7
Juñunakuyninchiskunatan respetananchis
7 ¿Imaynatan juñunakuyninchiskunata respetasunman? Jujninmi juñunakuyninchiskunapi takikunata takiy, chaypaqqa tempranon chayananchis, chay takikunaqa yaqa llapanmi mañakuykuna, chaymi tukuy sonqowan respetowan ima takinanchis. Apóstol Pablon Salmos 22 textopi Jesuspa nisqanta nirqan: “Sutiykitan wayqeykunaman willasaq, runakuna ukhupin takikunawan jatunchasayki”, nispa (Hebreos 2:12). Chayraykun kallpachakunanchis manaraq juñunakuy qallarishaqtin tiyananchispiña kashananchispaq, chhaynapi sonqomanta takinanchispaq, imatachus taki nishan chaypi piensananchispaq. Salmos librota qelqaq jinan noqanchispas kananchis, paymi nirqan: “¡Jehová Diosta jatunchaychis! Tukuy sonqoywanmi Jehová Diosta jatunchasaq, chanin runakuna ukhupin, juñusqa runakuna ukhupin jatunchasaq”, nispa (Salmos 111:1). Chayraykun ancha importante juñunakuykunaman temprano chayay tukunankama qhepakuypas, chayta ruwasun chayqa jatunchay takikunatan Jehová Diosninchisman takiyta atisun.
w03-S 1/9 20 párr. 1
Runakuna ukhupin Jehová Diosta jatunchasun
Ñaupa tiempokunapi jinan noqanchispas Jehová Diosta runakuna ukhupi jatunchananchis. Chaypaqqa juñunakuykunapin tapuykunaman kutichisunman, chayta ruwayqa uyariqkunaq allinninpaqmi kanman. Willasunmanmi imaynatas Bibliaq yanapayninwan juj sasachakuyta atiparqanchis otaq aguantarqanchis chayta, chaymi hermanokunata kallpachanqa Bibliaq nisqanta kasukushanallankupaq. Chaymantapas sichus parrafopi kaq textokunamanta comentasun chayqa otaq astawan t’aqwirisqanchismanta willarisun chayqa, hermanokunapas kallpachakunqakun aswan allinta Bibliata estudianankupaq.
1-7 ABRIL
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 23-25
“Jehová Diosmi michiqniyqa”
w11-S 1/5 31 párr. 3
“Jehová Diosmi michiqniyqa”
Jehová Diosmi ovejankunata pusarin. Mana michiqninwanqa ovejakunaqa chinkankumanmi. Chhaynatan noqanchispas yanapanata necesitanchis allin ñanta purinanchispaq (Jeremías 10:23). Chaymanta rimaspan Davidqa nin: “Munay pasto-pasto pampakunapin samachiwan, unuq purisqan munay samana pampakunamanmi pusawan, chanin ñanninkunatan pusawan”, nispa (Salmos 23:2, 3). Chay nisqanmi yanapawanchis Jehová Diospi astawan confiananchispaq. Sichus Bibliapi kaq yachachikuykunata kasukusun chayqa, kusisqa mana imata manchakuspa thaj kausasun.
w11-S 1/5 31 párr. 4
“Jehová Diosmi michiqniyqa”
Jehová Diosqa ovejankunatan cuidan. Michiqninku mana kaqtinqa ovejakunaqa salqan manchalin kanku. Jehová Diosqa serviqninkunatan nin ama imatapas manchakunankupaq “laqhayaq wayq’ontaña purinkuman chaypas”, chayqa kanman sinchi llakipi tarikuqtinkun (Salmos 23:4). Jehová Diosqa liston kashan serviqninkunata yanapananpaq. Sasachakuykunapi tarikuqtinkun kallpata yachayta ima qon aguantashanallankupaq (Filipenses 4:13; Santiago 1:2-5).
w11-S 1/5 31 párr. 5
“Jehová Diosmi michiqniyqa”
Jehová Diosmi ovejankunata mijuchin. Imaynan ovejakunaqa michiqninku pasto pampakunaman qatinankuta necesitan, chhaynatan noqanchispas Diospa yanapaynillanwan allin iñiyniyoq kanchis (Mateo 5:3). Jehová Diosqa ancha qoykukuqmi, payqa juj mesatan mast’aripuwanchis ancha askha mijunayoqta (Salmos 23:5). Bibliapas, Bibliamanta orqosqa qelqanchiskunapas Jehová Diospa qowasqanchismi, chaykunan kusisqa kausananchispaq yanapawanchis, imatachus Dios noqanchispaq munan chaykunatan willawanchis.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
Chaninkayta tukuy sonqowan munakusun
JEHOVÁ DIOSQA Bibliawan santo espiritunwan iman serviqninkunata ‘chanin ñanninkunata pusawanchis’ (Sal. 23:3). Ichaqa huchayoq runa kasqanchisraykun mayninqa mana allin ñanninta puriyta munanchis. Chay ñankunaman urmaspaqa kallpachakunanchismi yapamanta chanin ñanninta purinapaq. ¿Iman chaypaq yanapawasun? Jesús hinan chaninkaqta munakunanchis (leey Salmo 45:7).
2 ¿Imataq chay ‘chanin ñankunari’? Chanin ñan nispaqa nikun Diospa kamachikusqanman hina kawsaytan. Hebreo rimaymanta griego rimaymantawan t’ikrakamuq “chanin” nisqa simiqa allinkuna ruwayman k’askakuymi. Diospa ñanninkunaqa “chaninmi, cheqaqmi”, chaymi serviqninkunaqa payman asuykunchis kawsayninchispi yanapawananchispaq allin kaq ñanninta purichiwananchispaqwan (Apo. 15:3).
3 Diospa sonqonta kusichinapaqqa chanin kamachikuyninkunatan kasukunanchis (Deu. 32:4). Chaypaqqa ñawpaqtan Bibliata estudiaspa paymanta astawan yachananchis. Diosta astawan reqsispaqa astawanmi payman asuykusun chaninkaqtapas munakusun (Sant. 4:8). Chayta ruwaspaqa Bibliaq nisqanman hinan imatapas decidisun.
8-14 DE ABRIL
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 26-28
¿Imatan David ruwarqan allin kaqllatapuni ruwananpaq?
w04-S 1/12 14 párrs. 8, 9
Allin ñanllapi kasun
8 Davidmi nirqan: “Jehová Diosníy, allinta t’aqwiriway, allinta qhaway imaynachus kashani chayta, ch’uyanchay sonqoyta, sonqoy ukhupi imachus piensasqaytapas”, nispa (Salmos 26:2). Kaypin Davidqa Jehová Diosmanta mañakusharqan ukhunpi imayna piensasqanta, imachus yuyaykusqanta t’aqwirinanta. Sonqon ukhupi imayna runa kasqanta qhawarinantan mañakusharqan.
9 Davidqa Jehová Diosmantan mañakurqan sonqon ukhuta ch’uyanchananpaq. ¿Imaynatan Dios chayta ruwan? Davidmi nirqan: “Jehová Diostan jatunchasaq, yuyaychaqniytan alabasaq. Piensasqaykunapas allintan yuyaychawan, piensasqaykunaqa tutapipas yachachiwanmi”, nispa (Salmos 16:7). ¿Imatan chaywan David nisharqan? Jehová Diospa consejonkunaqa Davidpa sonqon ukhumanmi chayarqan, chaymi piensayninkunata imayna runa kasqanta cambiarqan. Sichus noqanchispas Diospa consejonkunata sumaqta chaskikusun sonqonchis ukhuman jaykuchisun chayqa, piensayninchiskuna imayna runa kasqanchispas ch’uyanchasqan kanqa. Chay sumaq consejokunatan Diosqa qowanchis Bibliawan, hermanokunawan, llaqtanwan ima. Sichus noqanchispas David jina mañakusun Dios sonqonchis ukhuta ch’uyanchananpaq chayqa junt’aq sonqon kasun.
w04-S 1/12 15 párrs. 12, 13
Allin ñanllapi kasun
12 ¿Imatawanmi David ruwarqan allin kaqllatapuni ruwananpaq? Paymi nirqan: “Noqaqa manan rimanakunichu q’otukuq runakunawanqa, manan juñukunichu iskay uya runakunawanpas. Cheqnikunin juchasapa runakunawan juñukuytaqa, manan munanichu millay runakunawan rimanakuytapas”, nispa (Salmos 26:4, 5). Chaypi nisqan jina Davidqa manan tiyaykullaqpaschu mana allin runakunawanqa, manapunin munaqchu paykunawan juntakuytaqa.
13 Noqanchisri, ¿tiyaykusunmanchu q’otukuq runakunata uyarinanchispaq? Paykunaqa rijurimunku televisionpi, internetpi, videokunapi, jujkunapi iman. ¿Iskay uya runakunawanpas amistadta ruwasunmanchu? Paykunaqa llank’ananchispi, escuelanchispi iman kashanku, paykunaqa jawa sonqollan amigonchiskuna kayta munanku, yaqapaschá sonqon ukhupiqa Diosmanta t’aqayta munashawanchis. ¿Munasunmanchu Jehová Diosta mana serviq runakunawan amistad ruwayta? Diosmanta t’aqakuq runakunapas amigoman tukuspan qayllaykamuwasunman, ichaqa sonqonkupiqa Diosmantan t’aqayta munawashanchis. Iñiq t’aqapipas cuidakunanchismi iskay uya hermanokunamanta. Yachasunchis Jayson hermanonchismanta, kunanqa payqa yanapakuq qharis kashan, waynallaraq kashaspas chhayna amigokunayoq kasqa. Paymi willakun: “Juj kutinmi jujnin amigoy niwarqan: Ima munasqanchistapas ruwallasun, mosoq pacha chayamuqtinqa wiñaypaqñachá wañupusun, chhaynaqa manan yachasunchu ima allinkunachus mosoq pachapi karqan chaytaqa, nispa. Usqhayllan repararqani chay nisqanqa mana allinchu kashasqanta. Noqaqa manan munanichu wañuytaqa, mosoq pachapi kausaytan munani”, nispa. Chaymi hermanonchis Jaysonqa chay amigonkunamanta karunchakapurqan. Apóstol Pablopas niwanchismi: “Aman piwanpas engañachikunkichischu. Mana allin runakunawan juñukuspaqa allin ruwaykunatan qonqapunkichis”, nispa (1 Corintios 15:33). Chayrayku amapuni mana allin ruwaq runakunawanqa juntakusunchu.
w04-S 1/12 16 párrs. 17, 18
Allin ñanllapi kasun
17 Israel llaqtapiqa Diospa karpanpas, sacrificiota jaywana altarpas Jehová Diosta yupaychanapaqmi karqan. Chaykunata valoraspan Davidqa khaynata mañakurqan: “Diosníy Jehová, tiyasqayki wasitan munakuni, maypichus jatun kayniyki rikukun chaytan munakuni”, nispa (Salmos 26:8).
18 ¿Gustawanchischu juñunakuyninchiskuna? Chaypin Jehová Diosmanta yachanchis, sapanka juñunakuna wasipin Jehová Diosta yupaychanchis. Chaymantapas watapi kinsa kutitan jatun juñunakuyninchiskuna aparikun. Chaykunapin Jehová Diospa yuyarichiyninkunata uyarinchis. Sichus chaykunata “tukuy sonqonchiswan munakusun” chayqa, tukuy yuyaymi uyarisun (Salmos 119:167). May munaymi noqanchismanta llakikuq hermanokunawan juñukuyqa, paykunan yanapawanchis allin ñanllapi kashananchispaq (Hebreos 10:24, 25).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w06-S 15/7 28 párr. 15
Jehová Diosqa llakisqakunata libraqmi
15 Davidmi khaynata takirqan: “Taytayña mamayña wijch’upuwanman chaypas, Jehová Diosmi noqataqa uywakapuwanqa”, nispa (Salmos 27:10). ¡May kusikunapaqmi Jehová Diosqa taytamantapas mamamantapas aswan munakuyniyoq kasqanta yachayqa! May sonqo nanaymi sichus taytanchispas otaq mamanchispas negawasunman, maltratawasunman otaq wijch’upuwasunman chayqa, chaywanpas Jehová Diosqa munakuwashallasunmi (Romanos 8:38, 39). Amapuni qonqasunchu Diosqa munakuwasqanchisrayku llaqtanman pusamuwasqanchista (Juan 3:16; 6:44). ¡Imaynataña runakuna tratawarqanchis chaypas, Jehová Diosqa maytapunin munakuwanchis!
15-21 ABRIL
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 29-31
Jehová Diosqa munakuwaspanchismi wanachiwanchis
it-2-S 872 párr. 8
Uya
“Uyata pakayqa” imachus pasasqanman jinan entiendekun. Jehová Dios uyanta pipaqpas pakaqtinqa manaña sonqonpaq jinachu kasqantan entiendekun, chayqa juchallikusqanraykun kanman. Jehová Dios uyantan pakanman juj runapaq otaq askha runakunapaq, imaynan pasarqan Israel llaqta juchallikuqtin chay jinata (Job 34:29; Sal. 30:5-8; Isa. 54:8; 59:2.) Mayninpiqa Jehová Dios uyanta pakan nikullantaq mañakusqaman mana usqhaylla kutichimuqtinmi (Sal. 13:1-3). Davidmi Diosmanta mañakurqan: “Amaña juchaykunaman ñawiykita churaychu”, nispa. Chhaynataqa mañakusharqan juchankunata perdonananpaqmi (Sal. 51:9; tupanachiy Salmos 10:11).
w07-S 1/3 19 párr. 1
Jehová Diosta kusisqa suyakusun
Jehová Diospa wanachiyninqa fruta poqochiymanmi rijch’akun. Paypa wanachiyninmantan Biblia nin: “Wanachisqa kaqkunaqa thaj kausayta, chanin kausayta iman chaskinku”, nispa (Hebreos 12:11). Fruta poqochinapaqqa tiempota necesitakun, chhaynallataqmi Diospa wanachisqanman jina cambianapaqqa tiempo necesitakullantaq. Sichus mana allinkunata ruwasqanchisrayku iñiq t’aqapi imapipas llank’ashasqanchista qechuchikusunman chayqa, Jehová Diospi suyakuymi yanapawasun ama pisipananchispaq. Chaymantapas Davidpa qelqasqanmi yanapawallasunmantaq, chaypin nin: “Phiñakuyninqa juj ratullapaqmi, sumaq sonqo kayninmi ichaqa wiñaypaq. Tardeyaykuytaqa yaqapaschá waqay kanqa, tutamantanmi ichaqa kusikuymanta qapariy kanqa”, nispa (Salmos 30:5). Sichus Jehová Diospi suyakusun, yuyaychayninkunatataq kasukusun, Diospa llaqtanwantaq pusachikusun chayqa, “kusikuymanta qaparinanchis” tiempon chayamunqa.
¿Iman sonqomantapuni pesapakuy?
18 ¿Imaynatan Diospa llaqtanmanta qarqosqa runa rikuchinman sonqomantapuni juchankunamanta pesapakusqanta? Chaypaqqa llapa juñunakuykunamanmi rinan, Jehová Diosmantan tukuy tiempo mañakunan, Bibliatapas allintan estudianan. Chaymantapas kallpachakunanmi amaña ima juchamanpas urmananpaq, Jehová Dioswanpas allinpi kananpaq. Chaykunata ruwanqa chayqa Jehová Diosmi juchankunata perdonanqa, umalliqkunapas yanapanqakun kutimpunanpaq. Chaymi umalliqkunaqa sapanka qarqosqa runata jujniraymanta sumaqllata yanapananku.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
1|Diosmanta mañakuy: Tukuy llakipakuyniykita payman saqey
Jehová Diosman tukuy sonqo mañakuspaqa astawanmi confianchis pay yanapawananchispi. Jinaspa Salmos librota qelqaq jina mana iskayaspa Diosta nisun: “Qanqa rikunkin imayna sufrisqayta, yachankin may llakisqa tarikusqaytapas”, nispa (Salmos 31:7). Jehová Diosqa rikumushanmi sufrisqanchista, chayta yachayqa kallpatan qowanchis aguantananchispaq. Chaymantapas payqa allintan yachan imachus pasawashasqanchista, chaymi Bibliapi kaq sumaq yachachikuykunawan kallpachawanchis, consolawanchis ima.
22-28 ABRIL
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 32, 33
¿Imaraykun jatun juchaman urmaspa willakunanchispuni?
w93-S 15/3 9 párr. 7
Jehová Dios khuyapayakuq kasqanqa llakikuyninchistan thajniykachin
7 Jehová Diospa kamachikuyninkuna contra juchallikurqanchis chayqa, yaqapaschá sasa kanqa chay jatun juchata Jehová Diosman willakuyqa. Sichus chhaynapi tarikushanchis chayqa, ¿iman pasawasunman? Salmos 32:3, 4 textopin rey David nirqan: “Ch’inlla kasqaywanmi mayta pisipapusharqani, p’unchay ch’isiyaqmi mayta pesapakuq kani. Tuta p’unchaymi makiykiqa sinchita llasawaq. Kallpaypas q’oñi tiempopi unu jinan wajsipurqan”, nispa. Davidqa juchamanmi urmarqan, chay juchanta pakasqanraykun conciencianta mana uyarisqanraykun mana kallpayoq jina tarikurqan. Payqa mana unuq kasqanpi wiñaq sach’a jinan yanqallaña kasharqan. Chaywanqa sinchi llakisqachá kasharqan, manañachá Diostapas kusisqachu servirqan. ¿Imatan ruwananchis chhaynapi tarikuspa?
cl-S 262 párr. 8
Jehová Diosqa “liston kashan perdonananpaq”
8 Juchanmanta pesapakuspan David nirqan: “Jinan noqaqa juchayta willakurqayki, mana imata pakaspan llapanta willakurqayki. [...] Jinan qanqa llapa juchaykunata perdonawarqanki”, nispa (Salmos 32:5). “Perdonawarqanki” nisqa simiqa hebreo rimaymantan jamun, chay simiqa “oqariy otaq apay” ninantan nin. Kaypiqa perdonawarqanki nispaqa rimashan jucha “apapuymantan”. Jehová Diospas Davidpa juchanta oqarispa apapunman jinata. ¡Davidqa thajchá tarikurqan Jehová Diospa perdonasqanta yachaspaqa! (Salmos 32:3). Sichus noqanchispas juchanchista Jehová Diosman willakusun chayqa, perdonasqan kasun, juchanchistapas Dios karuman apapunman jinan kanqa (Mateo 20:28).
w01-S 1/6 30 párr. 1
Jucha willakuyqa yanapawasunmi Dioswan allinpi kananchispaq
Davidqa juchanta willakusqan qhepamanqa manan pisikallpañachu tarikurqan. Aswanpas thajmi karqan, Diostapas tukuy sonqowanmi servirqan. Chaytan willashan Salmos 32: 1, chaypin nin: “May kusisqan juchan perdonasqa runaqa, llapa juchankuna pampachasqa runaqa”, nispa. May jatunña juchanchis kanman chaypas, sonqomanta pesapakusun chayqa kusikuytan tarisun. Sonqomanta pesapakusun chayqa, David jinan “Jehová Dios contran juchallikuni” nispa nisun (2 Samuel 12:13). Payqa manan jujkunatachu tumparqan juchaman urmasqanmantaqa. Salmos 32:5 nin: “Jinan noqaqa juchayta willakurqayki, mana imata pakaspan llapanta willakurqayki. Jehová Diosmanmi juchaykunata willakusaq nispan nirqani. Jinan qanqa llapa juchaykunata perdonawarqanki”, nispa. Jucha willakuyqa thaj kaytan apamun, manañan conciencianchispas mana allin ruwasqanchismanta mat’ipayawasunchu.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w06-S 15/5 20 párr. 1
Salmos libromanta ñaupaq kaq t’aqamanta allin yachachikuykuna
Salmos 33:6, willakuy. ¿Iman Jehová Diospa “espiritun” otaq “samaynin”? Chay espirituqa otaq santo espirituqa Diospa kallpanmi, paymi chay kallpawan llapa cielopi kaqkunata kamarqan (Génesis 1: 1, 2). Chay espiritutaqa samay nikullantaqmi, ¿imarayku? Samayta jinan Jehová Diosqa karumantaraq kallpanta phukuykun imata ruwananpaqpas.
29 ABRIL-5 MAYO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | SALMOS 34, 35
“Tukuy tiempon Jehová Diostaqa jatunchasaq”
w07-S 1/3 22 párr. 11
Jehová Diosta juj nisqalla jatunchasun
11 “Tukuy tiempon Jehová Diostaqa jatunchasaq; simiyqa paytan jatunchashallanqa” (Salmos 34:1). David ch’inneqpi kashaspaqa llakikurqanchá imachus mijunanmanta, p’achanmanta ima. Ichaqa chay textopi nisqanwanmi rikunchis astawanqa Jehová Diosta jatunchaypi yuyaynin kashasqanta. Chhaynan noqanchispas kananchis ima llakipiña tarikuspapas. Astawanqa Jehová Diosta jatunchaypin yuyayninchisqa kashanan escuelapiña, llank’anapiña, Diosmanta willashaspaña kashaspapas. Payqa jatunchananchispaq jinapunin, paymi tukuy imatapas kamarqan kusikunanchispaq yachananchispaqwan. Paymi kay pachapi llaqtanwan allinkaqkunata ruwachirqan pantaq runakunaña kashaqtinkupas, kunanpas pay sonqo runakunawanmi llaqtanta pusashan. Kay pachapi alabasqa runakunaq imapas ruwasqankuqa manan imapaschu Diospa ruwasqankunawanqa. Chaychá Davidqa nirqan: “Jehová Diosníy, dioskuna ukhupiqa manan pipas qan jinaqa kanchu, manan pipas qan jina ancha jatun ruwaykunata ruwaqqa kanchu”, nispa. Noqanchispas pay jinan chayta nillanchistaq (Salmos 86:8).
w07-S 1/3 22 párr. 13
Jehová Diosta juj nisqalla jatunchasun
13 “May kusisqan Jehová Diosmantaqa rimasaq; chayta uyarispan llamp’u sonqo runaqa kusikunqa” (Salmos 34:2). Davidqa manan ima ruwasqanmantapas jatunchakuqchu, payqa sut’itan rikuchirqan Jehová Diospa yanapaynillanwan rey Abimelecpa makinmantapas librakusqanta (Proverbios 21:1). Davidqa Jehová Diosllatan jatunchaq, chayta rikuspan llamp’u sonqo runakunapas astawanraq Diosman qayllaykurqanku. Jesuspas Jehová Diosllatan jatunchaq, chayta rikuspan k’umuykukuq sumaq sonqo runakunapas Diosman qayllaykuqku. Kay tiempopipas tukuy ladomanta llamp’u sonqo runakunan Diospa llaqtanman qayllaykamushanku, Diospa llaqtantaqa Jesusmi umallishan (Colosenses 1:18). Jesusqa maytan kusikun llamp’u sonqo runakuna Jehová Diosta jatunchasqankuta rikuspa, Bibliamanta sumaqta uyarikusqankumantapas. Bibliaq yachachikuyninkunataqa Diospa santo espiritunpa yanapaynillanwanmi entiendenku (Juan 6:44; Hechos 16:14).
w07-S 1/3 23 párr. 15
Jehová Diosta juj nisqalla jatunchasun
15 “Jehová Diostan tapukurqani, paytaq uyarimuwarqan. Tukuy ima manchakusqaymantan librawarqan” (Salmos 34:4). Chhaynata Jehová Diospa yanapasqanqa maytan Davidta kallpacharqan, chaymi payqa nillarqantaq:“Kay sarunchasqa runan wajakamurqayki, qantaq Jehová Diosníy uyarimuwarqanki. Llapa llakikuyniykunamantan librawarqanki”, nispa (Salmos 34:6). Juñunakuykunapin willasunman imaynata Jehová Dios sasachakuykunata aguantananchispaq yanapawasqanchista. Chaykunata yachayqa iñiqmasinchiskunatan yanapanqa allin iñiyniyoq kanankupaq, chhaynatan Davidpa willasqanpas pay apoyaq runakunata iñiyninkupi yanaparqan. Chaymi uyankuqa “k’ancharirqanraq, manataqmi jayk’aqpas p’enqachisqachu karqanku” (Salmos 34:5). Rey Saulmantaña ayqekusharqanku chaypas manan p’enqakurqankuchu, paykunaqa confiarqankun Jehová Dios Davidwan kashasqanta, chaymi kusikuymanta uyankuraq k’ancharirqan. Kay tiempopipas chhaynatan Jehová Diospa yanapayninta maskhashanku unayña otaq chayllaraq payta serviqkuna. Diospa yanapayninta reparaspan paykunapas mayta kusikunku, sonqomanta payta servinankupaqtaqmi ajllakunkupas.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w06-S 15/5 20 párr. 2
Salmos libromanta ñaupaq kaq t’aqamanta allin yachachikuykuna
Salmos 35:19, willakuy. ¿Imaraykun David Diosmanta mañakurqan cheqnikuqnin runakuna ama ch’illmiykunankupaq? Sichus cheqnikuqnin runakuna ch’illmiykunkuman chayqa, David contra ruwasqankun junt’akurqan, chaymi kusisqa kasharqanku. Chaymi Davidqa Diosmanta mañakurqan ama cheqnikuqnin runakuna ch’illmiykunankupaq.