Allinta yuyaymanachispa yachachiy

LLIWMI agradecisqa kashanchis Diospa Simin Qelqa kusisqa kawsananchispaq yanapawasqanchismanta, munanchistaqmi runamasinchispas chhayna kusisqa kawsanankuta. Chaymantapas yachanchismi allin willakuykunata kasukuqkunalla wiñay kawsayman chayanankuta (Mat. 7:13, 14; Juan 12:48). ¡Maytan munasunman lliwpas Diosta servinankuta! Ichaqa, tukuy sonqowanña chayta munanchis chaypas, yachananchismi allin yuyaywan yachachiyta.

Sichus sut’inta uyariqninchisman nisunman imapichus iñisqanqa pantasqa kasqanta chayqa, manan sumaqtachu uyariwasunman, askha textokunataña chaypaq qhawachisunman chaypas. Runakunaqa manan fiestakuna ruwasqankutaqa saqenkumanchu “chaykunaqa pantasqa religionkunamantan hamun”, nispa nisqanchisraykullaqa, chayraykun allinta yuyaymanachispa entiendechinanchis. ¿Imaynatan chayta ruwasunman?

Bibliaq nisqan hina, ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runakunaqa [...] sumaqpi kawsaqkuna llamp’u sonqon’ kanku (Sant. 3:17). Wakin Bibliakunapin ‘llamp’u sonqo’ simitaqa t’ikrakun “sumaq sonqo”, “pacienciayoq”, nispa. Llamp’u sonqo runakunaqa ‘sumaqpi kawsaqkunan’ kanku, manataqmi ‘churanakunkupaschu’ (Tito 3:2). Filipenses 4:5 textoq nisqan hina, llapanchismi “sumaq sonqo” runamanta reqsisqa kananchis. Chaypaqqa reparananchismi uyariqninchiskuna maymanta kasqankuta, imayna kasqankuta, imaynapichus tarikusqankutapas, chhaynapi ima nisqankutapas mana atipakuspa uyarinanchispaq. Paykunata sumaqta qhawarisun chayqa, yuyayninkutapas sonqonkutapas kicharinkumanmi Bibliamanta yachachisqanchista sumaqta chaskikunankupaq.

¿Imakunatan reparananchis? Lucaspa nisqan hina, apóstol Pabloqa Tesalónica llaqtapi kashaspaqa Diospa Simin Qelqakunawanmi “entiendechirqan Cristoqa ñak’arispapuni wañusqanmanta kawsarimpunanta sut’inchaspa” (Hech. 17:2, 3). Pabloqa judío runakunatan sinagogapi chaymanta yachachirqan, paykunaqa anchatan respetaqku Hebreo Rimay Qelqakunataqa, chaymi allinpuni karqan chay qelqakunamanta rimasqanqa.

Atenas llaqtapi Areópago nisqapi griego runakunamanmi ichaqa Pabloqa mana Diospa Simin Qelqamantachu rimarqan, aswanpas uyariqninkunaq imatachus reqsisqankumanta allinpaq qhawarisqankumantan rimarqan, chaywanmi paykunata yuyaymanachirqan Kamaqninchispi, imachus munasqanpipas (Hech. 17:22-31).

Kay tiempopiqa waranqa-waranqanpi runakunan Bibliataqa mana Diospa Siminta hinachu qhawarinku, ichaqa llapankun imaymana sasachakuykunapi tarikushanku. Paykunaqa maytan munankuman kusisqa kawsayta. Chayraykun allinta reparana imamantachus yachay munasqankuta, chayman hina Diospa Simin Qelqamanta willananchispaq. Chhaynata ruwasunchis chayqa, munankumanmi runakunapaq Diospa munasqanmanta yachayta.

Wakin estudiantekunaqa qatikurqankuchá tayta-mamankuq costumbrenkunata, religionninkupi yachachikuykunatapas. Bibliamanta yachasqankuman hinan ichaqa repararqanku Diosqa chay ruwaykunata cheqnikusqanta, chaymi Diospa munasqanman hina ruwayta munanku. ¿Imaynatan tayta-mamankuman chayta willankuman? Chaypaqqa allintan rikuchinanku paykunata munakusqankuta respetasqankutapas, chaymantañan Bibliaq nisqanman hina willankuman imaraykuchus huk-hinata yuyaykusqankuta, mana chayqa tayta-mamakunaqa paykunatapas cheqnikushankuman hinatapaschá qhawarinkuman.

Llamp’u sonqowanpuni uyarisun. Jehová Diosqa tukuyta kamachinanpaq atiyniyoqña chaypas, llamp’u sonqon. Paymi angelkunata kacharqan Lot-ta familiantawan Sodoma llaqtamanta horqonankupaq. Chay kutipin angelkuna Lot-ta nirqanku: “Orqo-orqoman ayqey, paqtan wañuwaq”, nispa. Lot-taq rogakurqan ama chayman ayqekunankupaq, aswanpas Zoar llaqtaman ayqekunankupaq. Jehová Diosqa uyarirqanmi Lotpa mañakusqanta, chaymi Zoar llaqtataqa mana ch’usaqyachirqanchu. Chaymantañan Lotqa orqo-orqoman rirqan Jehová Diospa kamachisqanman hina (Gén. 19:17-30). Chayman ayqenanpaq Jehová Diospa kamachisqanqa allinmi karqan, chaywanpas pacienciawanmi suyarqan Lot chayta reparanankama.

Runamasinchiswan allinpi kananchispaqqa yachananchismi llamp’u sonqowan uyarikuyta. Pantasqata rimananpaqña yuyaykusunman, yachasunmanña chayta imayna qhawarichiyta chaypas, mayninpiqa upallakunanchismi kanqa. Chaywanqa manan Diospa kamachikuyninkunataqa p’akisunchu. Chhaynaqa, pipas pantasqataña imatapas niwasunman chaypas, “gracias” ninanchismi yuyaykusqanta willawasqanchismanta, manataqmi sapa pantaqtin “manan chhaynachu” ninanchischu; chhaynapin paywan imapichus tupachisqallanchismanta rimasun. ¿“Pantasqatan rimashanki”, nispa niwasunman chayri? Manan chaywanpas phiñakunanchischu, aswanpas sumaqllatan tapusunman imarayku chhayna nisqanta, tukuy yuyaywantaq uyarinanchis. Chhaynapin reparasun imatachus yuyaykusqanta, chayman hina hukpi paywan sumaqta rimananchispaq (Pro. 16:23; 19:11).

Jehová Diosqa runakunata kamarqan kikillankumanta imatapas decidinankupaq hinan, chaymi payqa mana hark’awanchischu kikillanchismanta decidinanchispaq, mayninpi manaña allintachu decidinchis chaypas. Jehová Dios Israel runakunata imayna qhawarisqanmanta rimasqan qhepatan Josué paykunata nirqan: “Manataqchus Señor Diospa kamachin ruwayta munankichis chayqa, kunanpacha akllakuychis mayqentachus servinaykichista. ¿Icha Eufrates mayu patapi ñawpa taytaykichispa servisqan dioskunatachu, icha kay hallp’api tiyaq Amor runakunaq diosnintataqchu servinkichis? Ñoqaqa familiantinmi Señor Diosllatapuni servisaqku”, nispa (Jos. 24:15). Kay tiempopiqa tukuy sonqowanña allin willakuykunata willananchis chaypas, manan pitapas obligasunmanchu uyariwananchispaqqa (Mat. 24:14). Chayqa sapankankumantan kanqa.

Tapuykunawan yachachiy. Jesusqa allinta entiendechispan uyariqninkunata yachachirqan, paymantaqa anchatan yachasunman. Payqa uyariqninkuna imaynachus kasqankuman hinan imatapas rimarqan, sut’i entiendey rikch’anachiy simikunatan willarqanpas. Chaymantapas allin tapuykunawanmi yachachirqan, chhaynapin uyariqninkunaqa sonqonkupi imachus kasqanmanta imachus yuyaykusqankumanta rimarqanku, yachachisqanpipas allintan yuyaymanarqanku.

Kamachikuy Simita yachachiq runan Jesusta tapurqan: “Yachachikuq, ¿imatan ruwasaq wiñay kawsayniyoq kanaypaq?” nispa. Jesusqa manan kutichirqanpachachu, aswanpas imachus yuyaykusqanta yachananpaqmi tapurqan: “¿Imataq Diospa kamachikuy siminpi qelqasqa kashan? ¿Ima ninmi leesqaykipi?” nispa, chay runataq allinta kutichirqan. ¿Imatan Jesús ruwarqan? Manan tatichirqanchu rimasqanta, aswanmi hinalla uyarirqan, chhaynapin repararqan chay runa chaninpaq pay kikinta qhawarikusqanta. Chay runan tapurqan: “¿Pitaq runamasiyri?” nispa. Jesusqa allintan yacharqan judío runakunaqa Samaria runakunata wak llaqtayoqkunatapas mana allinpaq qhawarisqankuta, chaymi mana kutichirqanchu chay runaq tapusqantaqa. Aswanmi huk rikch’anachiywan willarqan Samaria llaqtayoq allin runamanta, chay runas khuyapayaspa yanapasqa suwakunaq k’irisqanku runata. Sacerdotewan Leví runawansi ichaqa mana yanapasqakuchu. Hinan Jesusqa chay runata tapurqan mayqensi suwakunaq ch’utisqanku runaq runamasin kasqanta. Chhaynapin tapuqninta entiendechirqan pikunachus “runamasin” kasqanta (Luc. 10:25-37). Ñoqanchispas Jesús hinan ruwananchis. Pipas tapuwaqtinchisqa manan kutichinanchispachachu, aswanpas tapuykunawan rikch’anachiykunawan iman allinta entiendechinanchis.

Allinta sut’inchay. Apóstol Pabloqa Tesalónica llaqtapi sinagogapi uyariqninkunaman rimaykuspaqa, manan ancha respetasqanku qelqallatachu leerqan. Lucaspa willasqan hina, Pabloqa allintan leesqanta sut’incharqan, qhawarichirqantaqmi imaynatachus chay qelqakuna hunt’akusqantapas. “Chaymi wakin judío runakunaqa iñispa Pablowan Silaswan huñukurqanku.” (Hech. 17:1-4.)

Chhaynaqa sichus qanpas chay hinata rimanki familiaykiwan, llank’aqmasiykikunawan, estudiaqmasiykikunawan, predicasqayki runakunawan, estudianteykikunawan, otaq discursota iñiq t’aqapi qoshaspaykipas chayqa, allinpin rimasqayki tukunqa. Huk texto leesqaykita allintapaschá qanqa entiendenki, ichaqa uyariqniykipaqqa manapaschá sut’i entiendeychu kanman. Chhayna kaqtinqa sut’inchasqaykitapas imaynatachus chayman hina ruwananta nisqaykitapas qanpa kamachisqaykita hinan qhawarinman. Chayrayku leesqayki textomantaqa allinta sut’inchay wakin simikunata. Aswan allinta entiendechinaykipaqqa qhawachiwaqmi wakin textokunatapas, ima temamantachus rimashasqaykiman hina. Willawaqmi huk rikch’anachiytapas. Chaymantapas tapuykunawanmi allinta entiendechiwaq. Chhaynapin yachachisqaykita sumaqpaq qhawarinqaku, allintataq yuyaymananqakupas.