¿Hayk’aqmi Diospa Gobiernon chayamunqa?

1, 2. a) ¿Imaraykun mayninpi ñawsayapuq hina kapusunman? b) ¿Imatan yachanchis Diospa Gobiernonmanta?

YAQAPASCHÁ repararqanki ima sucedesqantapas rikuq runakuna hukniraymanta sapankanku willakusqankuta. Chay hinatan wakin runakunapas mana llapantachu yuyarinku imamantachus onqosqankuta doctorpa willasqanta. Wakinqa manan llavenkuta otaq lentesninkuta tariyta atinkuchu ñawpaqenkupiña kashaqtinpas. ¿Imaraykun chaykuna suceden? Ñosqhonninchisqa huk ruwayllapis allinta yuyaykuyta atin. Chaymi investigaqkuna nisqan hina, iskay kinsa ruwaykunapi yuyaykuqtinchis ñawsayapuq hina kanchis.

² Chay hinatan askha runakuna ñawsayapuq hina kashanku, chaymi mana reparankuchu kay pachapi imaymana sucedesqanta. Yaqapaschá yachashanku 1914 watamantapacha kay pachapi sasachakuykuna qallarisqanta, ichaqa manan yachankuchu imarayku chaykuna kasqanta. Ñoqanchisqa Bibliata estudiaspan yacharqanchis 1914 watamantapacha hanaq pachapi Jesús kamachikuy qallarisqanta, chay hinapin Diospa Gobiernon hamurqan. Ichaqa yachallanchistaqmi, “Qhapaqsuyuyki hamuchun, munayniyki kay pachapi ruwakuchun, imaynan hanaq pachapipas ruwakun hinata”, nisqa mañakuyman manaraq hunt’asqatachu Diospa kutichimusqanta (Mat. 6:10). Ichaqa hanaq pachapi hina kay pachapipas Diospa munaynin hunt’akunanpaqqa, tukuy mana allin kaqkunan chinkapunan.

 3. ¿Imaraykun ancha allinpuni Bibliata estudiasqanchis?

³ Bibliata sapa kutilla estudiasqanchisraykun reparashanchis kunan p’unchaykunapas askha profeciakuna hunt’akusqanta. Ichaqa askha runakunan munasqankuman hinalla kawsashanku, chaymi mana reparaqpas tukunkuchu Jesús hanaq pachapi kamachikushasqanta, kay pachata huchachananpaq pisillaña kashasqantapas. Unayña Diosta servishanki chaypas, kaytan tapukuwaq: “¿Ñawpaqpi hinachu, kay pachapi tukuy imaymana sucedesqanta rikuspa reparashani tukukuy p’unchay qayllaykamushasqanta?”, nispa. Chayllaraq bautizakurqanki chaypas, kaytan tapukuwaq: “¿Imapin astawan afanakushani?”, nispa. ¿Imaynapin yachanchis pisi tiempollamanta Jesús kay Hallp’apaq Diospa munasqan hunt’ananta? Kinsamanta yachasun.

4, 5. a) ¿Imatan Jesús ruwashan 1914 watamantapacha? (27 paginapi dibujota qhaway.) b) ¿Imakunawanmi Biblia rikch’anachin kinsa caballopi sillaykusqakunata? c) ¿Imaynatan hunt’akushan chay profecía?

⁴ 1914 watapin Jesucristo atiyta chaskirqan kamachikuyta qallarinanpaq, paytan Biblia rikch’anachin huk yuraq caballopi sillaykusqawan. Paymi atiyta chaskispa hina lloqsimurqan kay pachapi millay kaqkunata chinkachinanpaq (leey Apocalipsis 6:1, 2). Apocalipsis 6 capitulopin willan Diospa Gobiernon qallarisqanmantapacha kay pachapi sasachakuykuna astawan yapakunanta. Kananmi karqan guerrakuna, onqoykuna, yarqay, wañuy ima. Chaykunatan Biblia rikch’anachin Jesuspa qhepanta hamuq kinsa caballokunapi sillaykusqakunawan (Apo. 6:3-8).

⁵ Biblian willarqanña guerrakuna ‘kay pachamanta thak-kayta qechunanta’. Chaykunaqa hunt’akushanmi. Askha nacionkunaña prometekurqanku huk nisqalla thak-kaypi kanankupaq chaypas, yanqapaqmi karqan. Primera Guerra Mundial nisqan, kay pachamanta thak-kayta qechupurqan mana hayk’aq rikukusqanta hina. 1914 watamantapachan wakin llaqtakuna qhapaqyarqanku, cientificokunapas imaymanata rikhurichimurqanku, chaywanpas astawanmi yarqayqa yapakurqan. Chaymantapas sapa watanmi onqoykuna, pacha chhaphchiykuna, hukkunapas millonninpi runakunata wañuchishan. Kaykunaqa astawanmi yapakushan, mana hayk’aq sucedesqanta hinataqmi runakunata wañuchishan. ¿Reparashankichu imarayku chaykuna kasqanta?

 6. a) ¿Pikunan repararqanku profeciakunaq hunt’akushasqanta? b) ¿Imatan chay qhepaman ruwarqanku?

⁶ Askha runakunan tukuy yuyayta churarqanku Primera Guerra Mundial qallarisqanpi, gripe española nisqa onqoy rikhurisqanpi ima. Akllasqa cristianokunan ichaqa suyasharqanku 1914 watapi ‘wak suyu runakunaq kamachikunan tiempo’ tukupunanta (Luc. 21:24). Paykunaqa manan sut’itachu yacharqanku imaynata profeciakuna hunt’akunanta, ichaqa yacharqankun 1914 watapi Diospa Gobiernonpi huk cambio kananta. Chaymi profeciakunaq hunt’akusqanta reparaspa hina, mana manchakuspa willayta qallarirqanku Diospa Gobiernon kamachikuy qallarisqanmanta. Chayta willasqankuraykun sinchi qatiykachasqa karqanku. Askha nacionkunapi chaykuna sucedesqanmi rikuchillarqantaq profeciakuna hunt’akusqanta. Watakuna qhepamanmi autoridadkuna mana chanin kamachikuykunata horqomurqanku Diospa llaqtanta ñak’arichinankurayku. Chaymantapas iñiqkunatan maqarqanku, carcelpi wisq’arqanku, wañuchirqanku ima manaña predicanankupaq (Sal. 94:20; Apo. 12:15).

 7. ¿Imaraykun yaqa llapa runakuna mana reparankuchu imarayku kay pachapi imaymana sucedesqanta?

⁷ Askha pruebakunan rikuchin Diospa Gobiernon hanaq pachapi kamachikushasqanta. Chhaynaqa ¿imaraykutaq yaqa llapa runakuna chayta mana reparankuchu? ¿Imaraykun mana reparankuchu ñawpaqmantaña willasqanchis profeciakuna hunt’akushasqanta? ¿Yaqachu ñawinkuwanraq imatapas rikuyta munanku iñinankupaq? (2 Cor. 5:7.) ¿Paykunallapi yuyaykusqankuraykuchu mana reparanku Diospa ruwasqanta? (Mat. 24:37-39.) ¿Kay pachaq imaymanata munapayachisqanwanchu q’otuchikushanku? (2 Cor. 4:4.) Diospa Gobiernon imaymana ruwashasqanta reparanapaqqa allin iñiyniyoqmi kananchis, mana rikusqanchista rikushasunmanpas hinan yuyaykunanchis. ¡Maytan kusikunchis chaykunata sut’ita reparasqanchismanta!

8-10. a) ¿Imaynatan hunt’akushan 2 Timoteo 3:1-5 textoq willasqan? b) ¿Imaraykun ninchis millay ruwaykuna yapakushan nispa?

⁸ Kay pachapi millay ruwaykuna astawan yapakusqanmi rikuchillantaq, Diospa Gobiernon kay pachata kamachimunanpaq pisillaña kashasqanta. Yaqa 100 wata hinañan pachantinpi hunt’akushan 2 Timoteo 3:1-5 textoq willasqan profecía. ¿Reparashankichu chayta? Kunanqa chaykunamantañataq yachasun (leey 2 Timoteo 3:1, 13).

⁹ Tupanachiy kunan tiempopi runakunaq kawsayninta 1940, 1950 watakunapi runakunaq kawsayninwan. Kunanqa hukniraytan qhawarinku llank’anata, kusirikuyta, pukllayta, p’achakuytapas. Sapa p’unchaymi rikukun maqanakuykunata millay qhelli ruwaykunatapas. Runakunan aswan millay kashanku, sinchi qhelli huchakunata ruwashanku, millay salqa animal hinataq kashankupas. 1950 watakunapi televisionpi mana allinpaq qhawarisqanku programakunatan kunanqa familiantinraq qhawanku. Hinaspapas qhariman otaq warmiman tukuq runakunaq kawsayninmi astawan mast’arikushan kusirikuykunapi p’achakuykunapi ima, chaytataqmi askha runakuna qatikushanku. Cristianokunaqa yachanchismi chay ruwaykuna mana allin kasqanta, chaymi anchata kusikunchis (leey Judas 14, 15).

¹⁰ Chaymantapas tupanachisun kay tiempopi wayna-sipaskunaq kawsayninta 1950 watakunapi wayna-sipaskunaq kawsayninwan. Chay tiempopi tayta-mamakunaqa manan munaqkuchu wawanku cigarro pitananta, trago ukyananta millay tusunantapas. Kunanmi ichaqa sapa p’unchay noticiakunapi mana allin willakuykuna lloqsimun. Huk kutinmi 15 watanpi wayna colegiopi iskay compañeronkunata armawan wañuchirqan, 13 compañeronkunatataq k’irirqan. Hinaspapas machasqa waynakunan huk warmi wawachata wañuchirqanku, chay wawaq taytanta primontawantaq sinchita maqarqanku. Asia cheqasmantan huk willakuy kan, huk nacionpis kay chunka watakunapi llapa millaykuna ruwakusqanmanta, kuskanmanta hina wayna-sipaskuna huchayoq kanku. Chhaynaqa manan pipas ninmanchu: “Kay pachaqa ñawpaqmantapachan kaqlla kashan”, nispa.

11. ¿Imaraykun askha runakuna mana reparankuchu kay pachapi millaykuna yapakushasqanta?

¹¹ Apóstol Pedron nirqan: “Qhepa p’unchaykunapin millay asipayakuqkuna hamunqaku, kikinkuq millay munayninkuman hinataq kawsanqaku. Paykunan asikuspa ninqaku: Criston hamunanpaq prometewarqanchis, ¿maytaq hamunchu? Kurak taytakunaq wañukapusqanmantapachan lliw imaymanapas kaqllapuni kashan, imaynan kamay qallariymantaña karqan chay hinallapunin kashan, nispanku”, nispa. Chay nisqanqa kunanmi hunt’akushan (2 Ped. 3:3, 4). Ichaqa, ¿imaraykun askha runakuna chhaynata yuyaykunku? Sapa kutilla imapas sucedeqtinmi runakunaqa manaña mancharikunkuchu imapas rikusqankumanta. Kaywan rikch’anachisun, sichus huk amigonchis qonqaylla millayman tukupunman chayqa mancharikusunmanmi. Ichaqa runakunaq kawsaynin pisi-pisimanta millayman tukupunman chayqa manan reparasunmanpaschu. Chaykunata mana reparaspaqa mana allinpin rikukusunman.

12, 13. a) ¿Imaraykun mana pisi kallpayananchischu kay pachapi imaymana sucedesqanwan? b) ¿Imapi yuyaykuymi yanapawasun tukukuy p’unchaykunapi sasachakuykunata atipanapaq?

¹² Apóstol Pablon willawarqanchisña ‘tukukuy qaylla p’unchaykuna sasa tiempokuna’ kananta (2 Tim. 3:1). Ichaqa manan nirqanchu chay tiempopi sasachakuykuna mana atipay kanantaqa. Hinaqa manan manchakunanchischu nitaq pisikallpayananchischu. Jehová Diosmi santo espiritunwan yanapawasun, iñiqmasinchiskunapas kallpachawasunmi mana manchakuspa mana llakikuspa kawsananchispaq. Diospa qosqan ‘hatun atiyninwanqa’ iñiyninchispin qaqata sayasun (2 Cor. 4:7-10).

¹³ Tukukuy p’unchaykunamanta rimayta qallarishaspan Pablo nirqan: “Kaytaqa yachanaykin”, nispa. Chayta nisqanmi rikuchin chay qhepaman profeciakuna willasqan hunt’akunanpuni kasqanta. Chaymi kay pachapi millay runakunaqa astawanraq millayman tukunqa Diospa phiñakuynin chayamunankama. Kaypi yuyaykusun. Ñawpa llaqtakunamanta yachaqkunan willanku huk llaqta astawan millay kawsasqanku qhepallaman thunichisqa kapusqankuta. Kay tiempopi runakunapas mana hayk’aq rikukusqanta hinan millayta kawsashanku. Yaqapaschá askha runakuna chaykunata mana reparankuchu. Ichaqa 1914 watamantapacha imaymana sucedesqanmi sut’ita rikuchin Diospa Gobiernon kay pachapi millay kawsayta tukuchinanpaq pisillaña kasqanta.

14-16. ¿Diospa llaqtanpi ima sucedesqanmi rikuchillantaq Diospa Gobiernon chayamunanpaq pisillaña kasqanta?

¹⁴ Diospa llaqtanpi sucedesqanmi sut’ita rikuchillantaq kay millay pacha tukupunanpaqña kashasqanta. Chayta allinta yachanapaq kayta yuyarisun. Diospa Gobiernon manaraq hanaq pachapi kamachikuyta qallarishaqtinmi, huk t’aqa akllasqa cristianokuna tukuy sonqowan Diosta servisharqanku. Ichaqa, ¿imatan ruwarqanku 1914 watapi suyakusqanku mana hunt’akuqtin? Qatiykachasqaña pruebakunapiña tarikurqanku chaypas, yaqa llapallankun Jehová Diosta tukuy sonqowan servisharqanku. Chay akllasqa cristianokunaqa wañupunankukaman hunt’aq sonqo karqanku.

¹⁵ Kay pacha tukukunanmanta willasqanpin Jesús nirqan: “Manan kay mirayqa tukukunqachu lliw chaykuna hunt’akunankama”, nispa (leey Mateo 24:33-35). ‘Kay miray’ nispaqa iskay t’aqa akllasqa cristianokunamantan Jesusqa rimasharqan. Ñawpaqkaq t’aqan rikurqan 1914 watapi imaymana sucedesqanta, paykunan sut’ita repararqanku chay watapi Jesús kamachikuy qallarisqanta. Chay watakama santo espirituwan akllasqa cristianokunan ñawpaqkaq t’aqamanta karqanku (Rom. 8:14-17).

¹⁶ Iskaykaq t’aqapin kashanku ñawpaqkaq t’aqamanta cristianokunaq tiemponpi kawsaq akllasqa cristianokuna. Paykunaqa santo espirituwanmi akllasqa karqanku ñawpaqkaq t’aqapi kaqkuna kawsashallaqtinraq. Chay hinapin iskaykaq t’aqamanta karqanku. Chhaynaqa, manan kay tiempopi llapa akllasqa cristianokunachu ‘kay miray’ nisqa t’aqamanta kanku. Iskaykaq t’aqamanta kaq akllasqa cristianokunaqa kurakñan kashanku. Ichaqa Mateo 24:34 textopi Jesuspa nisqan hina, “manan kay mirayqa tukukunqachu” manchay ñak’ariy qallarinankama. Chhaynaqa manchay ñak’ariy chayamunankaman chay miraymanta wakin kawsashanqakuraq. Chayta yachasqanchismi astawan iñiyninchista kallpachan Diospa Gobiernon pisi tiempollamanta kay pachapi millay runakunata chinkachinanpi, mosoq pachata qallarichinanpi ima (2 Ped. 3:13).

17. ¿Imatan sut’ita yachanchis profeciakunata allinta t’aqwirispa?

¹⁷ ¿Reparashanchischu chay kinsantin profeciakuna hunt’akushasqanta? Tukukuy p’unchaymanta rimaspan Jesús nirqan: “Chay p’unchayta chay horatawanmi ichaqa mana pipas yachanchu”, nispa. Arí manan mayqenninchispas yachanchischu (Mat. 24:36; 25:13). Ichaqa Pabloq nisqan hina, yachanchismi “ima tiempopichus” kashasqanchista (leey Romanos 13:11). Arí, tukukuy tiempopin kashanchis. Chay profeciakunata, Jehová Diospa, Jesuspa rimasqantawan allinta t’aqwirispan sut’ita yachanchis kay millay pachaq tukukuynin qayllaykamushasqanta.

18. ¿Iman sucedenqa atiyta chaskiq Jesusta mana kasukuqkunawan?

¹⁸ Hanaq pachapi atiyta chaskiq Jesusta mana kasukuqkunaqa, pisi tiempollamantan reparanqaku mana allin ruwasqankuta. Paykunaqa manan Diospa juicionmanta ayqeyta atinqakuchu. Chay p’unchay chayamuqtinmi mancharisqa qaparinqaku: “¿Pitaq chayta muchuyta atinman? [otaq “¿Pitaq sayayta atinqa?”, MR]”, nispa (Apo. 6:15-17). Chay p’unchaypiqa akllasqa cristianokuna, ‘ancha askha runakuna’ iman ‘sayashanqaku’, Diospa allin qhawarisqan kasqankurayku. Hinamanmi ‘ancha askha runakuna’ manchay ñak’ariymanta qespichisqa kaspa mosoq pachaman haykunqaku (Apo. 7:9, 13-15).

19. ¿Pisi tiempollamanta Jesuspa ima ruwanantan suyakushanchis?

¹⁹ Tukuy yuyaytan churananchis kay tiempopi Bibliaq willasqan profeciakuna hunt’akushasqanpi. Chay hinapin mana sonqonchista suwachikusunchu kay pachapi millay ruwaykunawan, reparasuntaqmi imarayku kay pachapi imaymana sucedesqantapas. Pisi tiempollamantan Jesusqa Armagedonpi llapa millay runakunata tukuchinqa (Apo. 19:11, 19-21). ¡May kusisqachá tarikusun chaykuna hunt’akuqtinqa! (Apo. 20:1-3, 6; 21:3, 4.)