¿QANPAQ imaynan kanqa Taripay P’unchay? Askha runakunan ninku, waranqa hununpi almakunan Diospa ñawpaqenman asuykuspa huk hukllamanta juzgasqa kanqaku, nispa. Ninkutaqmi, wakinqa hanaq pachapi kusisqa tiyanankupaqmi akllasqa kanqaku, wakintaq huchachasqa kanqaku wiñay ñak’arinankupaq, nispa. Biblian ichaqa Taripay P’unchaymanta kayta yachachin: mana manchakunapaqmi kanqa, lliwmi allichakunqa sumaq suyakuytaq kanqa, nispa.

Apocalipsis 20:11, 12 textopin apóstol Juan Taripay P’unchaymanta khaynata qelqaran: “Yuraq hatun tiyanatan chaypi tiyashaqtawan rikurqani, paypa qayllanmantan kay pachapas hanaq pachapas ayqerqan, chaymi manaña paykunapaq imallapas karqanñachu. Chaymantataq wañusqankumanta kawsarimpuqkunata rikurqani hatunkunatapas huch’uykunatapas Diospa ñawpaqenpi sayashaqta. Hinamantataq librokuna kicharisqa karqan, wak libropas kicharisqallataq karqan, chaymi kawsay libro. Wañusqankumanta kawsarimpuqkunaqa imatachus ruwasqankuman hinan juzgasqa karqanku, librokunapi qelqasqa kasqanman hina”, nispa.

Jehová Diosmi runakunaq Hatun Jueznin. Ichaqa huktan churan paypa rantinpi juzgananpaq. Hechos 17:31 textopin apóstol Pablo willan ‘Dios huk p’unchay churasqanta, chay p’unchaypin akllasqan Jesuswan kay pachapi tiyaqkunata chaninninpi juzganqa’, nispa. Arí, chay Juezqa kawsarinpuq Jesucriston (Juan 5:22). Ichaqa, ¿hayk’aqmi qallarinqa Taripay P’unchay, hayk’aqkamataq kanqa?

Apocalipsis qelqa nisqan hina, chay Taripay P’unchaymi qallarinqa hatun maqanakuy Armagedón qhepata, chay hatun maqanakuypin kay pachapi Satanaspa munaychakusqan tukupunqa (Apocalipsis 16:14, 16; 19:19–20:3).a Armagedón qhepatan Satanaspas supayninkunapas chinkay-chinkay ukhupi waranqa watapaq wisq’aykusqa kanqaku. Chay tiempopin 144.000 hawisqakuna runakunata juzganqaku ‘waranqa watataq Cristowan kusqa kamachimunqaku’ (Apocalipsis 14:1-3; 20:1-4; Romanos 8:17). Arí, Taripay P’unchayqa manan huk p’unchayllachu kanqa aswanmi waranqa wata.

Jesucriston chay waranqa watapi ‘wañuqkunatapas kawsaqkunatapas juzganqa’ (2 Timoteo 4:1). ‘Kawsaqkuna’ nispaqa rimashan ‘ancha askha runakunamantan’, paykunan Armagedón maqanakuymanta qespichisqa kanqaku (Apocalipsis 7:9-17). Apóstol Juanmi rikuran ‘wañusqakunata [...] Diospa ñawpaqenpi sayashaqta’ juzgasqa kanankupaq. Jesuspa prometesqan hina ‘aya p’ampanakunapi [...] kaqkunan Runaq Churinpa kunkanta uyarispa [...] kawsarimpunqaku’ (Juan 5:28, 29; Hechos 24:15). ¿Imamantan juzgasqa kanqaku?

Apóstol Juanpa rikusqanpin “librokuna kicharisqa karqan” ‘wañusqankumanta kawsarimpuqkunataq imatachus ruwasqankuman hina juzgasqa karqanku, librokunapi qelqasqa kasqanman hina’ (Apocalipsis 20:12). ¿Runakunaq ñawpa kawsayninpi ruwasqankuchu chay librokunapi qelqasqa kashan? Manan. Manan manaraq wañushaspa lliw ruwasqankuman hinachu juzgasqa kanqaku. ¿Imaynapi chayta yachanchis? Biblian nin, “pipas wañunña chayqa, huchamanta kacharichisqañan” kapun, nispa (Romanos 6:7). Kawsariqkunaqa mana huchayoqñan kawsarinqaku. Chay librokunaqa Diospa mosoq kamachikuyninkunan. Kawsarinpuqkunapas Armagedonmanta qespichisqa kaqkunapas Diospa kamachikuyninkunatan kasukunanku wiñay kawsanankupaq. Waranqa watapaq mosoq kamachikuykunatapas kasukunanku. Chay rayku, chay Taripay P’unchaypi ruwasqankuman hina sapanka runa juzgasqa kanqaku.

Waranqa hununpi runakunan Taripay P’unchaypi chayraq Diospa munayninta yachanqaku chayman hinataq kawsanqakupas. Chaypaqqa teqsimuyuntinpin Diospa munayninmanta yachachikunqa. Arí, ‘runakunan yachanqaku imachus chanin-kay kasqanta’ (Isaías 26:9). Ichaqa, manan llapa runachu Diospa munayninta ruwayta munanqa. Isaías 26:10 nin: “Hinaña millay runamanta khuyallikunki chaypas, paykunaqa manapunin yachankuchu chanin-kayta, millayllapunin kanku chanin runaq suyunpipas, manataqmi reparankupaschu Señor Diospa hatun--kaynintaqa”, nispa. Chay millay runakunan Taripay P’unchaypi hukpaqkama wañuchisqa kanqaku (Isaías 65:20).

Taripay P’unchay tukuytan runakuna chayraq cheqaqtapuni ‘kawsanqaku’ ch’uya kapusqanku rayku (Apocalipsis 20:5). Chay Taripay P’unchaypin runakuna pisi-pisillamanta ch’uya runaman tukupunqaku imaynan qallariypi karan hina (1 Corintios 15:24-28). Waranqa wata tukuytataq wateqay kanqa. Chaypaqqa Saqran kacharichisqa kanqa huk kutillatawanña runakunata q’otunanpaq (Apocalipsis 20:3, 7-10). Saqraq contranpi sayaqkunan kay promesaq hunt’akusqanta rikunqaku: “Chanin runakunaqa kay hallp’atan hap’ikapunqaku, chaypin wiñaypaq tiyanqaku” (Salmo 37:29). Arí, Taripay P’unchayqa sumaq saminchaymi kanqa llapa sonqomanta hunt’aq runakunapaq.

MANARAQ 1914 wata chayamushaqtinmi Biblia estudiaqkuna willasharankuña chay watapi imakuna sucedenanta. ¿Imakunan sucedenan karan? ¿Imaynapin yachanchis 1914 hatun wata kasqanta?

Lucas 21:24 textopin Jesús kayta niran: “Jerusalén llaqtatapas wak suyu runakunan munaychakunqaku [otaq sarunchanqaku], wak suyu runakunaq kamachikunan tiempo hunt’akunankama”, nispa. Jerusalén llaqtaqa Judá suyuq capitalninmi karan. Chaymantan Davidpa miraynin kamachikuran (Salmo 48:1, 2). Chay kamachikuqkunaqa manan wak suyu kamachikuqkuna hinachu karanku, paykunaqa “Señor Diospa kamachikuy tiyananpi” tiyaqku, otaq Diospa rantinpi kamachiranku (1 Crónicas 29:23). Jerusalenqa Jehová Diospa kamachinanpaq tiyanan hina karan.

Chhaynaqa, ¿hayk’aq, imaynatan wak suyukuna Diospa kamachikusqanta saruncharanku? Saruncharankun 607 watapi manaraq Jesús hamushaqtin, chay watapin Babilonia suyumanta runakuna Jerusalén llaqtata thuniranku. ‘Señor Diospa kamachikuy tiyananpiqa’ manañan pipas kamachiranchu, Davidpa mirayninpas manan kamachiranñachu (2 Reyes 25:1-26). ¿Wiñaypaqchu Jerusalenta wak suyukuna ‘munaychakunanku’ karan? Manan, Jerusalenpi qhepa kamachikuq Sedequiastan Ezequiel qelqapi kayta nikuranña: “Qechusunkikun uma k’uyunaykita, ch’utisunkikun coronaykitapas. [...] Chanin kamachikuq hamunankama, hinan payman qopusaq”, nispa (Ezequiel 21:26, 27). Chay ‘chanin kamachikuqqa’ Davidpa mirayninmanta hamuq Jesucriston (Lucas 1:32, 33). Jesús Kamachikuq kapuqtinqa manañan Jerusalenta wak suyukuna ‘munaychakunqakuñachu’.

¿Hayk’aqmi chay sucederan? Jesusmi willaranña wak suyu runakuna yupasqa watakunalla kamachikunankuta. Daniel qelqa 4 capitulonpin willakun hayk’a watakuna kananta. Chaypin willan Babiloniapi kamachikuq Nabuconodosor hamuq tiempopaq mosqokusqanta. Mosqoyninpi rikuran hatunkaray sach’a wit’usqankuta. K’ullullantan saqekuran, mana wiñananpaqtaq fierro-bronce cadenawan watasqaku. Huk angeltaq kamachiran: “Qanchis watantin chay hina kachun”, nispa (Daniel 4:10-16).

Biblian mayninqa sach’akunata rikch’anachin runaq kamachikuyninwan (Ezequiel 17:22-24; 31:2-5). Jerusalenmanta kamachikuqkuna tatipusqanwanmi Diospa kamachikuyninpas tatipuran, chay tatipusqanmi rikch’akuran hatunkaray sach’aq wit’ukusqanwan. Angelmi willallarantaq ‘Jerusalenta’ ‘qanchis wata’ ‘wak suyu runakuna munaychakunankuta’. Chay watakunaqa manan qanchis watakunallachu karan, aswanmi rikch’anachiy watakuna karan. ¿Hayk’a tiempon karan chay qanchis wata?

Apocalipsis 12:6, 14 texton rikuchin rikch’anachiy kinsa wata kuskannin, ‘waranqa iskay pachak soqta chunka p’unchaykunawan’ tupasqanta. Rikch’anachiy ‘qanchis watataq’ kanman 2.520 p’unchaykuna. Wak suyukunaqa manan Jerusalenpa urmayusqanmantapacha 2.520 p’unchayllachu Diospa kamachikuyninta saruncharanku. Qhawarisqanchis hina chay profeciaqa hamuq tiempopiraqmi hunt’akunan karan. Números 14:34, Ezequiel 4:6 textokunan ‘sapa p’unchayta huk watawan’ tupachin. Chay textokunaq nisqanman hina rikch’anachiy ‘qanchis watakunan’ tukupun 2.520 watakunaman.

Chay 2.520 watakunan qallariran 607 watapi octubre killamanta, manaraq Jesús hamushaqtin —chay watapin Babilonia suyumanta runakuna Jerusalenta thuniranku, Davidpa mirayninmanta kamachikuqtapas qarqopuranku— hunt’akurantaq 1914 watapi octubre killapi. Chay watapin “wak suyu runakunaq kamachikunan tiempo” tukupuran, Diostaq Jesucristota hanaq pachapi Kamachikuqta hina churaran (Salmo 2:1-6; Daniel 7:13, 14).a

Jesusqa willaranñan hanaq pachapi Kamachikuyta qallariqtin hatun maqanakuykuna, yarqay, pacha chhaphchiykuna, onqoykunapas kananta (Mateo 24:3-8; Lucas 21:11). Chaykunaqa hunt’akuranmi. Chaywanmi yachanchis 1914 watapi hanaq pachapi Diospa Reinon kamachikuy qallarisqanta, kay millay pachaq ‘tukukuy qaylla p’unchaynin’ qallarisqantapas (2 Timoteo 3:1-5).

BIBLIAQA pisi textokunallapin willan Miguel sutiyoq angelmanta. Chay textokunapin kaykunata ruwashan: Daniel qelqapin maqanakushan millay angelkunawan, Judas qelqapi Saqrawan churanakushan, Apocalipsis qelqapitaq Satanaswan supayninkunapiwan maqanakushan. Jehová Diospa Kamachikuq kasqantan amachashallanpuni, awqankunawantaq maqanakun. Chaytaqa sutinman hinan ruwan, kay ninanmi sutinqa, “¿Pitaq Dios Hina?”. Chhaynaqa, ¿pitaq Miguelri?

Chay tapuyman kutichinapaqqa yuyarisun wakin runakunapas iskay sutiyoq kasqankuta. Hatun familiayoq Jacobtan sutichakuran Israel nispa, apóstol Pedrotataq Simón, nispa (Génesis 49:1, 2; Mateo 10:2). Bibliaq nisqan hina Jesucristoq huk sutinpas Miguel nisqan, chaymi sutin hanaq pachapi. Bibliapi qhawarisun ima rayku chhayna kanman.

Arcángel. Diospa Simin Qelqan Miguelta sutichallantaq “arcángel” nispa (Judas 9). Arcángel simiqa “angelkunaq umalliqnin” ninanmi. Qhawarisqanchis hina Migueltan sutichakun arcángel nispa, chaypin yachanchis huk angellla chay sutiyoq kasqanta. Bibliaqa huk angelllatan “arcángel” nispa sutichan. Hinaspapas Jesuspa ruwasqanmi tupan arcangelpa ruwasqanwan. 1 Tesalonicenses 4:16 textopin chayta rikuchin kawsariq Jesucristoq ruwananmanta willaspa: “Kikin Señorpunin kamachikuq kunkawan, Arcangelpa kunkanwan [...] hanaq pachamanta uraykamunqa”, nispa. Chay texton willan Jesús arcangelpa kunkanwan rimananta. Chaywanmi yachanchis arcángel Miguel Jesús kasqanta.

Ejército Umalliq. Biblia willan ‘Miguel angelninkunantin dragón contra maqanakusqanta, hinallataq dragonpas angelninkunantin Miguel contra maqanakusqanta’ (Apocalipsis 12:7). Miguelmi chanin angelkunata Umallin. Apocalipsis qelqan willallantaq Jesús chanin angelkuna Umallisqanta (Apocalipsis 19:14-16). Apóstol Pablon rimallantaq ‘Señor Jesusmanta’ ‘atiyniyoq angelninkunamantawan’ (2 Tesalonicenses 1:7). Rikusqanchis hina Biblian willashan Miguelmanta ‘angelninkunamantawan’, Jesusmanta ‘angelninkunamantapas’ (Mateo 13:41; 16:27; 24:31; 1 Pedro 3:22). Diospa Simin Qelqaqa riman huk ejército chanin angelkunallamantan manan iskaymantachu. Chaywanmi yachanchis Miguel hanaq pachapi Kamachikuq Jesucristo kasqanta.a