2 CAPÍTULO
Diosmi Bibliata qowanchis
¿Imapin Biblia hukniray huk librokunamanta?
¿Imaynatan Biblia yanapawanchis sasachakuykunata atipanapaq?
¿Ima raykun iñisunman Bibliaq profeciankunapi?
1, 2. ¿Ima rayku Biblia Diospa ancha sumaq regalon?
¿YUYARISHANKICHU amigoykiq sumaq regalo qosqasuykita? Maytachá kusikuranki chay regalo chaskisqaykimantaqa. Chay regalowanmi amigoyki rikuchiran hayk’a munakusqasuykita, chay regalo chaskisqaykimantaqa agradecekurankichá.
2 Ñoqanchispas Diostan agradecekunanchis Biblia qowasqanchismanta. Bibliapi yachasqanchistaqa manan maypipas yachasunmanchu. Willanmi hanaq pacha, ch’askakuna, Hallp’a, ñawpa warmi-qharipas kamasqa kasqanmanta. Bibliapiqa kallantaqmi sumaq kamachikuykuna sasachakuykunata llakikuykunatapas atipanapaq. Bibliaqa willallantaqmi imaynatan Dios kay Hallp’aman sumaq kawsayta apamunqa. ¡Arí, Bibliaqa ancha sumaq regalon!
3. ¿Ima raykun Jehová Dios Bibliata qowaranchis, ima raykutaq sonqonchista kusichin chay regalo?
3 Bibliaqa Jehová Diosmanta yachachiwasqanchiswanmi sonqonchista kusirichin, chaypin rikullanchistaq sumaq regalo kasqanta. Diosqa munanmi payta allinta reqsinanchista chay rayku Bibliata qowaranchis. Arí, Biblian yanapawanchis payman asuykunanchispaq.
4. ¿Ima ninkin Biblia askhanpi rakikusqanmanta?
4 Sichus Bibliayoq kanki chayqa, hukkunapas Bibliayoqmi kanku. Bibliaqa t’ikrakun hunt’asqata otaq wakillanta iskay waranqa soqta pachak simikunapi hina, chay rayku Hallp’antinpi yaqa llapa runakuna Bibliayoq kanku. Bibliakunata ruwanku hunt’asqata otaq wakillanpi waranqa-waranqa millonninpi, sapa semanataq Bibliata rakispa huk millonta wasapanku. Biblia hinaqa manan ima libropas kanchu.
5. Bibliaqa ‘Diospa yuyaychasqanmi’, ¿ima ninanmi chay simi?
5 Hinaspapas Bibliaqa ‘Diospa yuyaychasqanmi’ (leey 2 Timoteo 3:16). ¿Ima ninanmi ‘yuyaychasqa’ simi? Biblian kutichin: Runakunan “santo espirituq yuyaychasqan kaspan Diosmanta rimarqanku”, nispa (2 Pedro 1:21). Chayqa kaymanmi rikch’akunman, huk jefe secretarianta kamachin cartata qelqananpaq. Jefetaq niran chay cartapi ima qelqananta chayqa, chay cartapi willakusqanqa paypan manan secretariaqchu. Bibliapi willakuykunapas Diospan, manan qelqaq runakunaqchu. Chay raykun Bibliaqa ‘Diospa siminpuni’ (1 Tesalonicenses 2:13).
K’APAKTA WILLAQ LLIWPI TUPAQ LIBRO
6, 7. Bibliaq yachachikuyninqa qallariyninmanta tukukuyninkaman tupan, ¿ima raykun chay musphanapaq?
6 Bibliatan qelqaranku waranqa soqta pachak watapi, sapanka qelqaqtaq wak tiempopi qelqaran, paykunan karanku: chakrapi llank’aqkuna, challwaqkuna, uywa michiqkuna, profetakuna, juezkuna, kamachikuqkunapas. Lucas librota qelqaqpas médico karan. Chay qelqaqkuna maymantaña karanku chaypas, Bibliaq yachachikuyninqa tupanmi qallariyninmanta tukukuyninkama.a
7 Bibliapi ñawpakaq libron willan imaynatan kay Hallp’api sasachakuykuna qallariran, qhepakaq librotaq willan kay Hallp’a paraisoman tukupunanta. Bibliapin waranqa-waranqa watakunapi sucedesqanta qelqakuran, willasqantaq tupan Diospa munaynin hunt’akunanwan. Chay tupasqanmi musphachiwanchis, chhaynapin yachanchis Diospa yuyaychasqanpuni kasqanta.
8. Bibliaqa cienciamanta rimaspa k’apaktan willan, ¿imaynapi chayta yachanchis?
8 Cienciamanta willaspapas Bibliaqa k’apaktan yachachin. Bibliaqa willaranñan ciencia chayraq yachachisqanta. Yachanapaq, Levítico libropin ñawpa Israel suyupaq kamachikuykuna karan imayna bañakunamanta, p’acha t’aqsaymanta, onqosqakunata sapaqchaymantawan, wak suyukunaqa manan imatapas chaykunamanta yacharankuchu. Hinaspapas ñawpa tiempokunapin Hallp’a pacha imayna kasqanmanta pantasqata yachachiranku, Biblian ichaqa niranña muyu otaq rump’u kasqanta (Isaías 40:22). Willarantaqmi ‘ch’usaqllapi hallp’a pachapas warkusqa’ kasqanta (Job 26:7). Bibliaqa manan cienciamanta yachanapaq librochu, cienciamanta rimaspan ichaqa k’apakta willan. ¿Manachu Diospa Simin Qelqa chhayna kanan?
9. a) Bibliaqa ñawpa tiempomanta willaspaqa sut’illantan willan, ¿imaynapi chayta yachanchis? b) ¿Ima rayku Biblia qelqaqkuna sut’illantapuni willaranku?
9 Bibliaqa sut’illantan willan ñawpa tiempopi sucedesqanmantapas. Willanmi hayk’aq, maypi imayna sucedesqanta, pimanta willaspapas manan sutillantachu willan aswanpas machulankuq sutintawanmi willan.b Huk qelqaqkunaqa llaqtankuq atipachikusqanta pakanku, Biblia qelqaqkunan ichaqa sut’illanta qelqaranku huchallikusqankumanta llaqtankuq huchallikusqanmantapas. Yachanapaq, Moisesmi Números libropi qelqaran huchallikusqanmanta wanachisqa kasqanta (Números 20:2-12). Ñawpa tiempopi sucedesqanmanta willaq librokunaqa manan sut’intachu willanku, Biblian ichaqa sut’illantapuni willan Diospa Simin Qelqa kasqan rayku.
ALLIN YUYAYCHAQ LIBRO
10. ¿Ima raykun Biblia kawsayninchispi allinta yanapawanchis?
10 Bibliaqa Diospa yuyaychasqantaq chayqa ‘allinpunin yachachinapaq, anyanapaq, wanachinapaqpas’ (2 Timoteo 3:16). Allinta kawsananchispaqmi yanapawanchis. Bibliata leespan reparanchis Bibliata Yuyaychaq Dios allintapuni reqsiwasqanchista. Chayqa manan musphanapaqchu, yachasqanchis hina Kamaqninchis Jehová Diosmi Bibliataqa qelqachiran. Paymi ñoqanchismantaqa aswan allinta yachan sonqonchispi ima yuyaykusqanchista. Hinaspapas payqa yachanmi imata ruwananchis kusisqa kawsananchispaq ima millay ruwaykunamanta ayqekunanchistapas.
11, 12. a) ¿Imakunamantan Jesús yachachiran Orqo Patapi? b) ¿Imakunatawanmi Biblia yachachin, ima raykun yuyaychayninkuna allinpuni tukuy tiempopaq?
11 Orqo Patapi Jesuspa yachachisqanpi yuyaykuy, chayqa Mateo libropi 5-7 capitulokunapin tarikun. Chay ancha sumaq yachachikuykunapin Jesús imaymanamanta yachachiran, kusisqa kawsaymanta, phiñachinakuy allichaymanta, imayna mañakuymanta, qhapaq-kayta imayna qhawarinamantapas. Yachachisqanqa anchatan yanaparan runakunata, kunanpas yanapashallanmi.
12 Bibliapiqa kallantaqmi kamachikuykuna familiapaq, llank’anapaq, hukkunawan imayna kawsanapaqpas. Yuyaychayninkunaqa lliw runakunaq allinninpaqmi. Bibliapi chaniyoq yachaymantan Dios pisillapi profeta Isaiaswan kayta qelqachiran: “Ñoqan Diosniyki Señor Diosqa kani, ñoqan allinniykipaq yachachiyki”, nispa (Isaías 48:17).
PROFECIAKUNATA WILLAQ LIBRO
13. ¿Imatan Jehová Dios profeta Isaiaswan qelqachiranña Babiloniamanta?
13 Bibliapiqa kanmi askha profeciakuna wakintaq hunt’akunña. Hukninmanta yachasun. Profeta Isaiasmi kawsaran qanchis pachak wata ñawpaqta manaraq Jesús kay Hallp’aman hamushaqtin, paywanmi Jehová Dios willachiranña Babilonia llaqta thunichisqa kananta (Isaías 13:19; 14:22, 23). Willachillarantaqmi imaynapi llaqta atipasqa kanantapas. Llaqtaq chawpinta pasaq mayutan awqankuna ch’akichinanku karan, awqankunawan mana maqanakuspataq llaqtata haykunanku karan. Willallarantaqmi Babilonia llaqta atipaqpa sutinta: kamachikuq Ciro (leey Isaías 44:27-45:2).
14, 15. ¿Imaynatan hunt’akuran Babilonia llaqtamanta Isaiaspa profetizasqan?
14 Iskay pachak wata qhepatan 5, 6 octubre tutata, 539 watapi Babilonia llaqtaq qayllanpi huk ejército kasharan. ¿Pitaq umalliran? Persia suyupi kamachikuq Ciro. Lliwmi profeciaq hunt’akunanpaq hina kasharan. ¿Atipanmanchu Babilonia llaqtata Ciroq ejerciton mana maqanakuspalla?
15 Chay tutatan Babiloniapi runakuna fiestata ruwasharanku, llaqtankuta muyuriq perqakuna hatunkaray kasqanwanmi mana imatapas manchakurankuchu. Chaykaman Ciro allinta yuyaykuspa Babilonianta pasaq mayuta ch’akichiran, unu pisiyaqtintaq mayuntakama llaqtaman haykuranku. ¿Imaynatan perqayoq llaqtaman haykuranku? ¡Llaqtaq punkunkunatan qonqarusqaku wisq’ayta!
16. a) Isaiaspa profetizasqan hina, ¿iman sucederan Babilonia llaqtata? b) ¿Imaynatan hunt’akuran Babilonia raqay-raqay kananmanta Isaiaspa profetizasqan?
16 Jehová Diosqa nisqañan kayta Babilonia llaqtamanta: “Chaypiqa manan pipas hayk’aqpas tiyanqañachu, Árabe runakunapas manan chaypiqa karpakunqañachu, michiqkunapas manan uywankuta michinqañachu”, nispa (Isaías 13:20). Chay profeciaqa manan llaqta thunichisqa kanallantachu willaran, wiñaypaq raqay-raqay kanantawanmi willaran. Qanpas rikuwaqmi chay profecía hunt’akusqanta. Irak suyuq Bagdad capitalninpa 80 kilómetros uranpin kashan Babilonia llaqta raqay-raqayllaña. Manan pipas chaypi tiyanñachu, “pichasqata hinan ch’usaqyachisaq”, nispa Isaiaswan Jehová Diospa willachisqanqa hunt’akuranmi (Isaías 14:22, 23).c
17. ¿Ima raykun iñiyninchista kallpachan Bibliaq profeciankuna hunt’akusqan?
17 ¿Manachu Bibliaq profeciankuna hunt’akusqan iñiyninchista kallpachan? Arí, ñawpa tiempopi Jehová Diospa promesankuna hunt’akusqanmi rikuchiwanchis kay Hallp’a paraisoman tukunanpaq promesan hunt’akunanta (leey Números 23:19). Arí, ‘wiñay kawsaytan suyashanchis. Chay kawsaytan mana llullakuq Dios prometerqan, manaraq kay pachapas kamasqa kashaqtin’ (Tito 1:2).d
“DIOSPA SIMINQA KAWSAQMI”
18. ¿Ima niranmi apóstol Pablo ‘Diospa siminmanta’?
18 Kay capitulopi yachasqanchismi rikuchin Biblia hinaqa mana ima libropas kasqanta. Bibliapi yachaykunaqa qallariymanta tukukuykaman tupan, cienciamanta ñawpa tiempopi sucedesqanmanta willaspapas k’apaktan willan, yuyaychasqanpas allinninchispaqmi, profeciankunapas hunt’akunmi, ichaqa manan chay raykullachu Bibliaqa chaninniyoq. Apóstol Pablo kayta qelqaran: “Diospa siminqa kawsaqmi, atiyniyoqmi, llapa iskay filoyoq espadamantapas aswan filollañan. Almatapas, espiritutapas, moqo-moqotapas, chilinatapas taripanankaman haykun, sonqopi yuyaykusqakunatapas lliwtapunin sut’inchan”, nispa (Hebreos 4:12).
19, 20. a) ¿Imaynatan Biblia yanapawanchis mana hayk’aq reparakusqanchista qhawarikunapaq? b) ¿Imaynatan rikuchiwaq Biblia chaskisqaykimanta agradecido kasqaykita?
19 Diospa ‘siminta’ leesqanchisqa t’ikranmanmi kawsayninchista. Yanapawanchismi mana hayk’aq reparakusqanchista qhawarikunapaq. Manan simillanchiswanchu nina, Diosta munakuni nispa. Bibliapi yachachikuykunata kasukusqanchis otaq mana kasukusqanchismi rikuchinqa iman yuyayninchispi sonqonchispipas kasqanta.
20 Jehová Diosmi Bibliataqa qowanchis. Chaymi leenanchis, estudiananchis, munakunanchistaq. Bibliata t’aqwishallay chhaynapin rikuchinki Biblia chaskisqaykimanta agradecido kasqaykita. Chaymantapas, runakunapaq Diospa munasqanta aswan chaniyoqta qhawarinki. Qatimuq capitulopin yachasun imatan Dios munan runakunapaq, imayna hunt’akunantapas.
a Bibliamantan wakin runakuna ninku, manan lliwpichu tupan nispa, chayqa yanqa rimayllan. Chaypaq maskhay, La Biblia... ¿la Palabra de Dios, o palabra del hombre? nisqa librota, 7 capitulota, chay librotaqa Jehová Diospa testigonkunan ruwan.
b Yachanapaq, Lucas 3:23-38 textopin k’apakta willashan Jesuspa machulankunamanta.
c Huk profeciakunamanta astawan yachanaykipaq maskhay Un libro para todo el mundo nisqa folletota, 27-29 paginakunata, chay folletotaqa Jehová Diospa testigonkunan ruwan.
d Bibliapi profeciakunaqa askhañan hunt’akun, Babilonia llaqta thunichisqa kasqanpas huk profeciaq hunt’akusqallanmi. Tiro, Nínive llaqtakunapas thunichisqan karan profeciakunaq nisqanman hina (Ezequiel 26:1-5; Sofonías 2:13-15). Danielpas willaranñan Babilonia qhepata hatun suyukuna rikhurimunanta, Medopersia, Grecia, hukkunapiwan (Daniel 8:5-7, 20-22). Apéndice nisqapi Jesucristo prometesqa Mesías nisqa temapin tarinki Mesiasmanta profeciakuna Jesucristopi hunt’akusqanta.