Mudabuluswa Matawiro a Umaso Wathu Wacikristu na Utumiki
SUMANA 4-10 YA MAIO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 36-37
“Zuze Athabuka Thangwi ya Kuidiwa”
(Genesi 37:3, 4) Izraeli akhafuna kakamwe Zuze kupiringana anace anango onsene, thangwi Zuze akhali mwana adabala iye mu unkhalamba wace; pontho ansonesera tunika yakulapha yakubalika kakamwe. 4 Pidaona abale ace kuti pai wawo akhafuna kakamwe Zuze kupiringana iwo onsene, iwo atoma kumuida, pontho nee akhakwanisa kulonga naye munjira yadidi.
Sentinela 01/08/14 tsa. 12 ndima 3-4
‘Ndaphata Miyendo, Bveserani Ndoto Zidalota Ine’
Bhibhlya isalonga: ‘Pidaona abale ace kuti pai wawo akhafuna kakamwe Zuze kupiringana iwo onsene, iwo atoma kumuida, pontho nee akhakwanisa kulonga naye munjira yadidi.’ (Genesi 37:4) Panango iwo akhali na mathangwi adidi toera kucitira bibvu Zuze, mbwenye nee pikhali pyandzeru kwa iwo kucita pinthu pyenepi pyakuipa. (Misangani 14:30; 27:4) Kodi imwe musacitira bibvu munthu unango angafuniwa kakamwe peno angapaswa mwai wakutumikira wakuti imwe musaufunambo? Kumbukani pinthu pidacita abale ace Zuze. Thangwi yakukhala na bibvu, iwo acita pinthu pyakuti mukupita kwa ndzidzi atsumbikika napyo. Pinthu pidacita iwo pisatipfundzisa kuti ndi pyandzeru ‘kutsandzaya na ale anatsandzaya.’—Aroma 12:15.
Mwandimomwene Zuze akhadziwa kuti abale ace akhancitira bibvu. Mphapo Zuze akhabisa tunika yace mu ndzidzi ukakhala iye pabodzi na abale ace? Panango akhanyerezera kucita pyenepi. Mbwenye Yakobe asonera tunika Zuze ninga cidzindikiro cakuti akhakomerwa naye, pontho akhanfuna. Zuze nee akhafuna kutsukwalisa babace, ndi thangwi yace ndzidzi onsene akhabvala tunika ineyi. Ceneci ndi citsandzo cadidi kakamwe kwa ife. Maseze Yahova nkhabe tsankhulo, midzidzi inango iye asapasa miyai yakupambulika atumiki ace akukhulupirika. Kusiyapo pyenepi, iye asafuna kuti atumiki ace akhonde kutowezera makhaliro akuipa a dziko ino. Ninga tunika yakubalika kakamwe ya Zuze, makhaliro a Akristu andimomwene asaacitisa kukhala akusiyana na anthu anango. Makhaliro anewa asacitisa anthu anango kukhala na bibvu. (1 Ped. 4:4) Kodi Nkristu asafunika kubisa makhaliro ace ninga ntumiki wa Mulungu? Nkhabe. Nkristu onsene asafunika kukhala ninga Zuze wakuti nee abisa tunika yace.—Luka 11:33.
(Genesi 37:5-9) Mukupita kwa ndzidzi, Zuze alota ndoto mbazilonga kuna abale ace, penepo iwo agumana thangwi inango toera kumuida. 6 Iye aapanga: ‘Ndaphata miyendo, bveserani ndoto zidalota ine. 7 Ife tikhamanga misumbu ya tirigu pakati pa munda, mbwenye nsumbu wanga walamuka mbukhala dzololo, misumbu yanu yazungulira nsumbu wanga mbikotama pamaso pa nsumbu wanga.’ 8 Abale ace ambvundza: ‘Pisabveka kuti unakhala mambo wathu mbutitonga?’ Natenepa iwo agumana thangwi inango toera kumuida, thangwi ya ndoto zace na mafala adalonga iye. 9 Mukupita kwa ndzidzi, iye alota ndoto zinango mbazilonga kuna abale ace: ‘Ine ndalota ndoto zinango. Ndalota dzuwa, mwezi na nyenyezi 11 pikhakotama patsogolo panga.’
(Genesi 37:11) Abale ace atoma kuncitira bibvu, mbwenye pai wace akoya mafala anewa muntima mwace.
Sentinela 01/08/14 tsa. 13 ndima 2-4
‘Ndaphata Miyendo, Bveserani Ndoto Zidalota Ine’
Ndoto zenezi zikhabuluka kwa Yahova Mulungu. Pontho ndoto zenezi zikhali profesiya. Kusiyapo pyenepi, Mulungu akhafuna kuti Zuze apange abale ace mabvekero a ndoto zenezi. Natenepa Zuze akhacita pinthu pyakuti mukupita kwa ndzidzi aprofeta anango mbadapicitambo. Iwo mbadalonga mphangwa zakutonga kwa Mulungu kuna anthu akukhonda bvera.
Zuze mwacilemedzo alonga kuna abale ace: ‘Ndaphata miyendo, bveserani ndoto zidalota ine.’ Abale ace abvesesa ndoto zenezi mbwenye nee akomerwa nazo. Iwo alonga: ‘Pisabveka kuti unakhala mambo wathu mbutitonga?’ Na mafala anewa, ‘iwo agumana thangwi inango toera kumuida, thangwi ya ndoto zace na mafala adalonga iye.’ Pidalonga Zuze ndoto zaciwiri kuna pai wace na kuna abale ace, pinthu nee pyacinja. Bhibhlya isalonga: ‘Pai wace ansandika mbalonga: Kodi ndoto zenezi zidalota iwe zisabvekanji? Kodi ine, mai wako na abale ako tinabweradi kuna iwe mbatikotama pamaso pako mpaka pantsi?’ Natenepa Yakobe apitiriza kunyerezera ndoto zenezi mbaona kuti panango ndi Yahova adalotesa Zuze ndoto zenezi.—Genesi 37:6, 8, 10, 11.
Zuze nee akhali ntumiki wakutoma peno wakumalisa wa Yahova adalonga mphangwa za Yahova za pinthu pikhafuna kucitika ntsogolo mbatcingwa nazo. Yezu amwazambo mphangwa zakuti zikhacitisa anthu kumuida. Pontho iye alonga: “Khala iwo anditcinga, iwo anadzakutcinganimbo.” (Juwau 15:20) Akristu onsene anakwanisa kupfundza pinthu pizinji kubulukira mu cikhulupiro na cipapo ca Zuze.
(Genesi 37:23, 24) Pidafika Zuze pana abale ace, iwo an’dulisa tunika yace, yakuti ikhali yakubalika kakamwe ikhabvala iye, 24 iwo am’phata mbamponya mu ncera. Mu ndzidzi unoyu, ncera nee ukhali na madzi.
(Genesi 37:28) Pikhapita anyamalonda a Amidhiyani, abale ace Zuze am’bulusa mu ncera mban’gulisa kuna Aijimaeli na ntengo wa kobiri 20 za parata. Amuna anewa akwata Zuze mbaenda naye ku Ejitu.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 36:1) Izi ndi mphangwa zinalonga pya umaso wa Izau, wakuti ndi Edhomi.
Perspicaz vol. 1 tsa. 752 ndima 1
Edhomi
(Edhomi) [Kufuira], Aedhomi (Aedhomi).
Edhomi ikhali dzina yaciwiri idapaswa Ezau, m’bale wace Yakobe. (Gen. 36:1) Iye apaswa dzina ineyi thangwi yakugulisa ukulu wace na cakudya cakufuira. (Gen. 25:30-34) Pisaoneka kuti Ezau abalwa na khanda yakufuira (Gen. 25:25), pontho mukupita kwa ndzidzi anthu azinji a dzindza yace adzakhala na khanda ineyi.
(Genesi 37:29-32) Mukupita kwa ndzidzi, pidabwerera Rubheni mbakhonda kugumana Zuze mu ncera, iye apandula nguwo zace. 30 Pidabwerera iye kuna abale ace, iye alonga mwakugaluza: ‘Mwana azambazika! Mphapo ndinacitanji ine?’ 31 Iwo akwata tunika ya Zuze, apha bokho mbabvika tunika ineyi mu ciropa. 32 Pidamala iwo, atumiza tunika yakubalika ya Zuze kuna pai wawo na mphangwa izi: ‘Ife tagumana tunika iyi. Taphata miyendo, idingeni toera muone khala ndi tunika ya mwananu peno nkhabe.’
Perspicaz vol. 1 tsa. 628 ndima 10; tsa. 629 ndima 1
Kuyang’anira
Mu ndzidzi ukhalonga nkumbizi kuti anayang’anira pifuyo, iye akhapangiza kuti mbadatsalakana pinyama pyenepi. Iye akhapasa cinyindiro mwanaciro pifuyo kuti mbadapidyesa, pontho mbadapitsidzikiza toera pikhonde kubiwa. Angakhonda kucita pyenepi akhafunika kulipa mwanaciro pifuyo. Mbwenye basa ineyi ikhali na madire thangwi mwambo ukhalonga kuti khala cifuyo cadyiwa na cinyama cantsanga nyakuyang’anira nee akhafunika kulipa. Mbwenye iye akhafunika kupangiza mwanaciro cifuyo magogodo a cifuyo ceneci. Mwanaciro cifuyo angamala kuona pyenepi, iye nee akhapasa mulando nyakuyang’anira.
Ntemo ubodzi ene ukhaphatisirwambo kuna ale akuti akhali na basa yakuyang’anira pinthu pinango. Mwacitsandzo, m’banja mwana wakutoma kubalwa akhapaswa basa yakutsalakana abale ace. Natenepa, tinakwanisa kubvesesa kudzudzumika kukhali na Rubheni ninga mwana wakutoma thangwi ya umaso wa Zuze mu ndzidzi ukhalonga abale ace toera kupha Zuze, mwakubverana na pinalongwa pa Genesi 37:18-30. Rubheni alonga: ‘Mbatilekeni kumupha. . . . Lekani kucucisa ciropa. . . . pontho lekani kuncita pyakuipa. Iye akhafuna kumpulumusa toera angamala am’bweze kuna pai wace.’ Mukupita kwa ndzidzi, pidabwerera Rubheni mbakhonda kugumana Zuze mu ncera, iye atsukwala kakamwe, pontho ‘apandula nguwo zace’ mbalonga: ‘Mwana azambazika! Mphapo ndinacitanji ine?’ Iye akhadziwa kuti mulando mbudakhala na iye thangwi ya kusoweka kwa Zuze. Toera kucalira mulando, abale ace acita pinthu pyauthambi toera kupangiza kuti Zuze adyiwa na cinyama cantsanga. Iwo akwata tunika ya Zuze mbaibvika mu ciropa ca mbuzi. Buluka penepo iwo akwata tunika ineyi mbaenda nayo kuna Yakobe. Pidaona Yakobe kuti tunika ya Zuze iri na ciropa, iye adzindikira kuti Zuze adyiwa na cinyama, natenepa aona kuti Rubheni nee akhali na mulando.—Gen. 37:31-33.
SUMANA 11-17 YA MAIO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 38-39
“Yahova Cipo Asiya Zuze”
(Genesi 39:1) Zuze akwatwa na Aijimaeli mbaendeswa ku Ejitu, kweneko iwo an’gulisa kuna Putifare. Putifare akhali nkulu wa utongi wa Farau na nkulu wa anyakuonera.
Sentinela 01/11/14 tsa. 12 ndima 4-5
‘Thangwi Yanji Ndisafunika Kucita Cinthu Ceneci Cakuipa Kakamwe?’
Bhibhlya isalonga kuti ‘Zuze akwatwa na Aijimaeli mbaendeswa ku Ejitu, kweneko iwo an’gulisa kuna Putifare. Putifare akhali nkulu wa utongi wa Farau na nkulu wa anyakuonera.’ (Genesi 39:1) Lemba ineyi isatiphedza kubvesesa mabvero akhali na Zuze mu ndzidzi ukhaguliswa iye kaciwiri. Iye akhali ninga malonda. Nyerezerani mabvero akhali na Zuze mu ndzidzi udakwatwa iye na Putifare mbapita na m’miseu yakuti ikhali na anthu azinji na m’maloja mazinji toera kuenda naye kunyumba kwace.
Pidafika iye kunyumba kwa Putifare, Zuze aona pinthu pyonsene pyakuti pikhali pyacilendo kwa iye. Iye cipo akhadaona kale nyumba ninga ineyi thangwi kutomera uwana wace akakhala m’matenti, pontho ndzidzi onsene iwo akhafuluka pabodzi na mabira awo. Nakuti Putifare akhali wakupfuma iye akhali na nyumba ikulu, pontho yakubalika. Anyakufufudza pya m’madembe alonga kuti anthu a ku Ejitu akhali na majardim akubalika kakamwe, n’khundu-n’khundu mwa majardim anewa akhatceka miti, pontho akhakumba madjendje toera kukhala mathawala mbatcekamo miti yakuti isakula m’madzi. Iwo akhamanga nyumba zinango nkati mwa majardim anewa, pontho nyumba zenezi zikhali na makhonde na majanela makulu toera mupite mphepo yadidi. Iwo akhamangambo nyumba toera anyabasa awo akhalemo.
(Genesi 39:12-14) Penepo nkazi wa mbuyace aphata nguwo yace, mbampanga: ‘Gona na ine!’ Mbwenye Zuze asiya nguwo m’manja mwace, mbathawira kunja. 13 Pidaona iye kuti Zuze asiya nguwo m’manja mwace mbathawa, 14 atoma kukhuwa mwakugaluza, mbacemera anyabasa a panyumba pace, mbaapanga: ‘Onani basi! Mamunanga atibweresera Muhebheri uyu toera kutipasa manyadzo. Iye abwera kuna ine toera agone na ine, mbwenye ine ndatoma kukhuwa mwakugaluza kakamwe.
(Genesi 39:20) Natenepa, mbuyace Zuze ankwata mbamuikhisa nkaidi, mbuto ikakhala anyakaidi a mambo, iye apitiriza nkaidi.
Sentinela 01/11/14 tsa. 14 ndima 7; tsa. 15 ndima 1-2
‘Thangwi Yanji Ndisafunika Kucita Cinthu Ceneci Cakuipa Kakamwe?’
Ife nkhabe dziwa pizinji thangwi ya makaidi a ku Ejitu mu ndzidzi unoyu. Anyakufufudza pya m’madembe agumana mbuto zingasi zikhagumanika makaidi anewa. Pisaoneka kuti makaidi anewa akhali na citsidzikizo cakuwanga kakamwe, pontho makwarto a makaidi anewa akhali a cidima kakamwe. Mukupita kwa ndzidzi Zuze alonga kuti nkaidi ikhadaikhwa iye ikhali ninga djendje, kupangiza kuti munthu angaikhwa mwenemu nee akhalibve na cidikhiro. (Genesi 40:15) Bukhu ya Masalmo isapangiza kuti Zuze akhathabuka kakamwe nkaidi ineyi. Iyo isalonga: ‘Iwo amanga miyendo yace na unyolo, pontho aikha utale n’khosi mwace.’ (Masal. 105:17, 18) Midzidzi inango, anyakaidi a ku Ejitu akhamangwa na unyolo m’mikono, pontho akhamangirirwa utale n’khosi mwawo. Pisaoneka kuti Zuze akhabva kupha kakamwe thangwi yakuthabuswa mwakusowa mathangwi.
Kusiyapo pyenepi, Bhibhlya isalonga kuti Zuze akhala nkaidi pyaka pizinji kakamwe. Pontho iye nee akhadziwa kuti mbadabuluswa mwenemu. Kodi ninji cidam’phedza toera akhonde kuluza cidikhiro?
Bhibhlya isalonga kuti ‘Yahova apitiriza kukhala na Zuze, mbapangiza ufuni wandimomwene kuna iye.’ (Genesi 39:21) Mwandimomwene, nee kaidi, nee maunyolo peno madjendje a cidima anacimwanisa Yahova kufuna atumiki ace akukhulupirika. (Aroma 8:38, 39) Mwakukhonda penula, pikhali Zuze nkaidi akhacita phembero kuna Babace wakudzulu, buluka penepo iye akhala na ntendere wa m’manyerezero wakuti basi ene usabuluka kuna “Mulungu wacibalangazo consene.” (2 Akorinto 1:3, 4; Afilipi 4:6, 7) Ndi pinthu pipi pinango pidacita Yahova kuna Zuze? Bhibhlya isalonga kuti Yahova ‘acitisa kuti nkulu wa kaidi akomerwe na Zuze.’
(Genesi 39:21-23) Mbwenye Yahova apitiriza kukhala na Zuze, apangiza ufuni mbakhala wakukhulupirika kuna iye, pontho acitisa kuti nkulu wa kaidi akomerwe na Zuze. 22 Natenepa nkulu wa kaidi asankhula Zuze toera kuonera anyakaidi onsene akhali nkaidi, pontho ndiye akhatsogolera pinthu pyonsene pikhacitwa mwenemu. 23 Mwa pinthu pikhali m’manja mwa Zuze, nee cinthu cibodzi cikhadzudzumika na nkulu wa kaidi, thangwi Yahova akhali na Zuze, pontho Yahova akhacitisa kuti pinthu pyonsene pikhacita Zuze pifambe mwadidi.
Sentinela 01/11/14 tsa. 15 ndima 2
‘Thangwi Yanji Ndisafunika Kucita Cinthu Ceneci Cakuipa Kakamwe?’
Bhibhlya isalonga kuti ‘Yahova apitiriza kukhala na Zuze, mbapangiza ufuni wandimomwene kuna iye.’ (Genesi 39:21) Mwandimomwene, nee kaidi, nee maunyolo peno madjendje a cidima anacimwanisa Yahova kufuna atumiki ace akukhulupirika. (Aroma 8:38, 39) Mwakukhonda penula, pikhali Zuze nkaidi akhacita phembero kuna Babace wakudzulu, buluka penepo iye akhala na ntendere wa m’manyerezero wakuti basi ene usabuluka kuna “Mulungu wacibalangazo consene.” (2 Akorinto 1:3, 4; Afilipi 4:6, 7) Ndi pinthu pipi pinango pidacita Yahova kuna Zuze? Bhibhlya isalonga kuti Yahova ‘acitisa kuti nkulu wa kaidi akomerwe na Zuze.’
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 38:9, 10) Onani akhadziwa kuti mwana akhafuna kubalwa nee mbadakhala wa dzindza yace. Natenepa, pikhapita iye m’mabonde na nkazi wa m’bale wace, iye akhataya pantsi umuna toera akhonde kubalira mwana m’bale wace adafa. 10 Pidacita iye pikhali pyakuipa pamaso pa Yahova, natenepa iye amuphambo.
Perspicaz vol. 3 tsa. 133 ndima 10
Onani
(Onani) [dzina yakuti isabveka “mphambvu yakubala; mphambvu zonsene”].
Onani akhali mwana waciwiri wa Yuda adabala iye na nkazi akhacemerwa Suwa, wa dzindza ya Kanani. (Gen. 38:2-4; 1 Pya dziko. 2:3) Onani akhali na m’bale wace anacemerwa Eri, wakuti nee akhali na ana. Pidaphiwa Eri na Yahova thangwi yakucita pinthu pyakuipa, Yuda apanga Onani toera apite m’mabonde na Tamara wakuti akhali nkazi wa Eri. Ana akhafuna kubala Onani na Tamara nee mbadakhala ace, mbwenye mbadakhala a Eri thangwi Eri akhali mwana wautombo. Natenepa, pikhapita Onani m’mabonde na Tamara, iye ‘akhataya pantsi umuna’ toera akhonde kubalira mwana m’bale wace adafa. Pyenepi nee pisabveka kuti Onani akhacita masturbação, thangwi Bhibhlya isalonga kuti ‘pikhapita iye m’mabonde na nkazi wa m’bale wace’ iye akhataya pantsi umuna wace. Iye akhacita pyenepi toera Tamara akhonde kukhala na mimba. Thangwi yakukhonda kubvera babace, pontho thangwi yakukhonda lemedza masasanyiro a Yahova thangwi ya banja, Onani wakuti nee akhalimbo na ana, aphiwa na Yahova.—Gen. 38:6-10; 46:12; Nun. 26:19.
(Genesi 38:15-18) Yuda pidamuona iye, mwakucimbiza anyerezera kuti akhali nkazi wauputa, thangwi iye akhadaphimbira nkhope yace. 16 Natenepa Yuda aenda kuna iye n’khundu mwa nseu mbampanga: ‘Ndaphata miyendo, ine ndisafuna ndipite m’mabonde na iwe,’ iye alonga pyenepi thangwi nee akhadziwa kuti nkazi unoyu ndi nkwenyace. Mbwenye nkazi ambvundza: ‘Munandipasanji toera mupite m’mabonde na ine?’ 17 Penepo Yuda antawira: ‘Ndinakutumizira mbuzi ibodzi ya pa nkumbi wanga.’ Mbwenye nkazi ambvundza: ‘Munandipasa cinthu toera ndiphatire mpaka mungaitumiza?’ 18 Iye ambvundza: ‘Usafuna ndikupasenji?’ Nkazi antawira: ‘Ndipaseni mphete yanu inaikha na imwe cidzindikiro, nkufu wanu na ndodo yanu iri na imwe m’manja.’ Natenepa iye ampasa, mbapita naye m’mabonde, pontho Tamara adzakhala na mimba.
Sentinela 15/01/04 tsa. 30 ndima 4-5
Mibvundzo Inacitwa na Anyakuleri
Yuda acita pinthu pyakuipa thangwi yakukhonda kupereka mwanace Sela toera akhale mamuna wa Tamara ninga pikhadalonga iye. Pontho iye apita m’mabonde na Tamara mbanyerezera kuti akhali puta wa mu templo. Pyenepi pikhali pyakuphonyana na cifuniro ca Mulungu cakuti basi ene asafunika kupita m’mabonde ndi anthu akumanga banja. (Genesi 2:24) Mwandimomwene, Yuda nee apita m’mabonde na nkazi wauputa. Mbwenye mwakukhonda dziwa, iye apitira m’mbuto Sela wakuti akhafuna kukhala mamuna wa nkwenyace, munjira ineyi, iye abala ana, pontho dzindza yapitiriza mwakubverana na ntemo.
Mwandimomwene, Tamara nee akhali nkazi wauputa. Pontho ana amamphasa adabala iye nee akhaoniwa ninga ana a puta. Boazi wa ku Bhetelehemu pidakwata iye Rute wa ku Moabhu mbakhala nkazace, akulu a ku Bhetelehemu alonga pya makhaliro adidi a mwana wa Tamara akhacemerwa Peresi kuna Boazi kuti: ‘Kubulukira mwaana anafuna kukupasa Yahova na nkazi unoyu, banja yako mbikhale ninga banja ya Peresi, mwana wa Tamara na Yuda.’ (Rute 4:12) Peresi asagumanikambo pa ndandanda ya dzindza ya Yezu Kristu.—Mateu 1:1-3; Luka 3:23-33.
SUMANA 18-24 YA MAIO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 40-41
“Yahova Aphedza Zuze”
(Genesi 41:9-13) Penepo nkulu wa anyakupereka pyakumwa apanga Farau: ‘Lero ndisafuna ndibweke madawo anga. 10 Imwe mambo Farau mukhadaipirwa kakamwe na atumiki anu. Natenepa mwandiikhisa nkaidi kunyumba ya nkulu wa anyakuonera, ine pabodzi na nkulu wa anyakuphika mikate. 11 Buluka penepo, uwiri wathu talota ndoto pa ntsiku ibodzi ene namasiku. Ine na iye talota ndoto, ndoto ibodzi na ibodzi ikhali na mabvekero ace. 12 Kweneko tikhali pabodzi na m’phale wa dzindza ya Ahebheri, ntumiki wa nkulu wa anyakuonera. Pidampanga ife ndoto zathu, iye afokotoza mabvekero a ndoto za m’bodzi na m’bodzi. 13 Pyonsene pyacitika sawasawa ninga mudafokotoza iye: Ine ndapaswa pontho cidzo canga, mbwenye ndzanga amanikwa pamuti.’
Ncenjezi 1/2/15 tsa. 14 ndima 4-5
‘Kutculula Kuna Mulungu Tayu?’
Nyakupereka pyakumwa aduwala Zuze, mbwenye Yahova cipo an’duwala. Ntsiku inango namasiku, Yahova acitisa Farau kulota pinthu piwiri. Cinthu cakutoma, mambo aona ng’ombe zinomwe zakukhuma mbizikabuluka mu Nkulo wa Nilo, na ng’ombe zinomwe zakuonda. Zakuonda zikhadya zakukhuma. Buluka penepo, Farau alota pontho ndzeti zinomwe zakudzala na pinthu. Pontho aonambo ndzeti zinomwe zakusowa pinthu zikhadya zakudzala na pinthu. Namacibese, Farau alamuka wakudzudzumika kakamwe thangwi ya ndoto, natenepa acemera anyakudziwisa ace onsene na anyakuombedza onsene toera azitculule. Onsene acimwana. (Genesi 41:1-8) Panango akhapenula peno akhali na maonero akusiyana, ife nkhabe kupidziwa. Mbwenye pinadziwa ife mphyakuti Farau akhali wakutsukwala kakamwe—mbasoweratu cidikhiro ca mabvekero a ndoto zace zakukhonda kubveka.
Pakumalisa, nyakupereka pyakumwa akumbuka Zuze! Cikumbuntima cace cikhanthabusa, mbapanga Farau pya m’phale waluso ali nkaidi wakuti atculula mwadidi ndoto zace na za nyakuphika mikate pyaka piwiri nduli. Mwakucimbiza, Farau acitisa kuti Zuze abuluswe nkaidi.—Genesi 41:9-13.
(Genesi 41:16) Penepo Zuze apanga Farau: ‘Ndine ani ine? Mulungu ndiye anafuna kudziwisa mphangwa zadidi kuna Farau.’
(Genesi 41:29-32) ‘Kunadzaoneka pyaka pinomwe pyakuti munadzaoneka pyakudya pizinji mu dziko yonsene ya Ejitu. 30 Mbwenye pingamala pyaka pyenepi, mwandimomwene kunadzaoneka pyaka pinomwe pyanjala; penepo anthu anadzaduwala kuti mu dziko ya Ejitu mukhali na pyakudya pizinji, pontho njala inadzafudza dziko. 31 Thangwi ya njala inafuna kuoneka kutsogolo, anthu nee anadzakumbukabve kuti mu dziko ino mukhali na pyakudya pizinji, thangwi njala ineyi inadzakhala ikulu kakamwe. 32 Farau apangizwa kawiri ndoto ineyi thangwi Mulungu wandimomwene atonga kucita pinthu pyenepi, pontho Mulungu wandimomwene anacita pyenepi mwakukhonda dembuka.
Ncenjezi 1/2/15 tsa. 14-15 ndima 7
‘Kutculula Kuna Mulungu Tayu?’
Yahova asafuna anthu akucepeseka na akukhulupirika, natenepa si pyakupenula tayu kuti iye apasa Zuze ntawiro wakudzumatirisa kwa amuna audziwisi na anyantsembe. Zuze afokotoza kuti ndoto ziwiri za Farau zikhali na mabvekero mabodzi ene. Kubwerezera mabvekero, pikhapangiza kuti Yahova ‘akhadatonga kuti pinthu picitike.’ Ng’ombe zakukhuma na ndzeti zakudzala na pinthu pikhapangiza pyaka pinomwe pya cakudya mu Ejitu, na ng’ombe zinomwe zakuonda na ndzeti zakukhonda khala na pinthu pikhapangiza pyaka pinomwe pya njala. Njala mbidafudza kunjipa kwa cakudya n’dziko.— Genesi 41:25-32.
(Genesi 41:38-40) Natenepa Farau abvundza atumiki ace: ‘Tinagumana pontho munthu unango ninga uyu wakuti ali na nzimu wa Mulungu?’ 39 Farau apanga Zuze: ‘Nakuti Mulungu akuphedza toera kudziwa pinthu pyenepi pyonsene, nkhabebve munthu unango wandzeru na waudziwisi ninga iwe. 40 Iwe unadzakhala muyang’aniri wa panyumba panga, pontho mbumba yanga yonsene inadzakubvera na ntima onsene. Mbwenye ine ninga mambo, ndinadzakhala nkulu kupiringana iwe.’
Ncenjezi 1/2/15 tsa. 15 ndima 3
‘Kutculula Kuna Mulungu Tayu?’
Farau akwanirisa mapikiro ace. Mwakukhonda dembuka Zuze abvazikwa nguwo zadidi. Farau ampasa nkufu wa ndalama, mphete, gareta ya mambo na ufulu wakufamba n’dziko yonsene mbacita pidanyerezera iye. (Genesi 41:42-44) Buluka penepo, nkati mwa ntsiku, Zuze abuluka nkaidi mbaenda ku nyumba ya mambo. Mwakucepeseka iye atoma kutonga ninga waciwiri kwa Farau. Pikhaonekeratu pakweca kuti Zuze akhakhulupira Yahova Mulungu! Yahova akhaona kusowa ulungami konsene kukhacitirwa ntumiki wace mu pyaka pizinji. Iye atsalakana pinthu pyenepi pa ndzidzi wakuthema na munjira yadidi. Yahova akhafuna kumalisa tayu basi ene pinthu pyakuipa pikhacitirwa Zuze mbwenye kukoyambo dzindza yakutsogolo ya Aizraeli. Ife tinadzaona kuti pyenepi pyacitika tani mu nsolo wa ntsogolo.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 41:14) Natenepa Farau acemeresa Zuze, mwakucimbiza iwo am’bulusa nkaidi. Zuze acinga tsisi yace na ndebvu zace, pontho acinja nguwo zace mbaenda kaonana na Farau.
Ncenjezi 11/1/15 tsa. 9 ndima 1-3
Kodi Imwe Mukhapidziwa?
Thangwi yanji Zuze acinga ndebvu mbadzati kuenda kaonana na Farau?
Mwakubverana na bukhu ya Genesi, Farau atonga kuti nyankaidi Wacihebheri Zuze abuluswe nkaidi mwakucimbiza toera adzatculule ndoto zace zakunentsa. Ndzidzi unoyu, Zuze akhali nkaidi mu pyaka pizinji. Maseze Farau akhanfuna mwakucimbiza, Zuze atoma kucinga ndebvu mbadzati kuenda. (Genesi 39:20-23; 41:1, 14) Kulonga kwa nyakulemba cakucitika ceneci cakuti cisaoneka ninga cakusowa basa, kusapangiza kuti iye akhadziwa misambo ya Aejitu.
Kusiya ndebvu kukula ukhali nsambo wakutawirika kuna madzindza mazinji mu ndzidzi wakale, kuphatanizambo Acihebheri. Mwakusiyana na pyenepi, bukhu McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, yalonga: “Basi ene akhali Aejitu akale a ku Mabulukiro a dzuwa akuti akhakhonda kusiya ndebvu kukula.”
Kodi zikhacingwa ndi ndebvu basi? Revista yakuti Biblical Archaeology Review, isalonga kuti misambo inango ya Aejitu ikhaphemba mamuna toera akhunganyike mbadzati kuenda pana Farau, ninga asafuna kupita mu templo. Natenepa, Zuze mbadafunika kucinga tsisi yonsene ya mu nsolo na ya m’manungo.
(Genesi 41:33) ‘Natenepa Farau mbasake munthu wandzeru na waudziwisi toera akhale muyang’aniri wa dziko ya Ejitu.
Sentinela 15/11/09 tsa. 28 ndima 14
Kupangiza Cilemedzo Ninga Atumiki a Mulungu
14 M’midzidzi yakale, anyakubala akugopa Mulungu akhapfundzisa anawo panyumba toera kupangiza cilemedzo. Lemba ya Genesi 22:7 isapangiza njira ikhalemedzana Abhrahamu na mwanace Izaki. Cilemedzo cikhali na Zuze cisapangiza kuti iye akhadapfundziswa mwadidi na anyakubalace. Mu ndzidzi ukhali iye nkaidi, akhapangiza makhaliro adidi kuna anyakaidi andzace. (Gen. 40:8, 14) Mafala adalonga iye kuna Farau asapangiza kuti iye akhadapfundziswa kuti analonga tani na anthu a pidzo.—Gen. 41:16, 33, 34.
SUMANA 25-31 YA MAIO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 42-43
“Zuze Apangiza Nkhaliro Wakudzitonga”
(Genesi 42:5-7) Natenepa ana a Izraeli aenda pabodzi na anthu anango akuti akhaendambo kagula pyakudya, thangwi njala ikhadafika mpaka ku dziko ya Kanani. 6 Zuze ndiye akhayang’anira dziko ya Ejitu, pontho ndiye akhagulisa pyakudya kuna anthu onsene pa dziko yapantsi. Natenepa abale ace Zuze afika pana iye, agodama pamaso pace, mbakotamisa misolo yawo mpaka pantsi. 7 Zuze pidaona iye abale ace aadzindikira mwakucimbiza, mbwenye iye nee apangiza kuti asaadziwa. Penepo iye aabvundza mwaukali: ‘Mwabuluka kupi?’ Iwo antawira: ‘Tabuluka ku dziko ya Kanani, tabwera kudzagula pyakudya.’
Ncenjezi 1/5/15 tsa. 13 ndima 5
“Ine Ndiri Pa Mbuto Ya Mulungu?”
Ndiye tani Zuze? Mwakukhonda dembuka akumbukira abaleace! Kusiyapo pyenepi, mudaona iye abaleace mban’godamira pyancitisa kunyerezera ndzidzi ukhali iye m’phale. Bhibhlya isalonga kuti ‘mwakukhonda dembuka, Zuze akumbukira ndoto zace’ zikhadamulotesa Yahova mbaciri m’phale, ndoto zakulonga pya ndzidzi wakuti abaleace mbadan’godamira—mwandimomwene pyacitikadi! (Genesi 37:2, 5-9; 42:7, 9) Kodi Zuze mbadacitanji? Mbadaakhumbatira peno kubwezera pyakuipa pidancitira iwo?
Ncenjezi 1/5/15 tsa. 14 ndima 1
“Ine Ndiri Pa Mbuto Ya Mulungu?”
Imwe panango nee muli m’makhaliro ninga anewa. Mbwenye kukhonda bverana na kukhonda phatana m’banja pisacitika kakamwe ntsiku zino. Tingathimbana na pinentso pyenepi, panango tinacita pinthu mukutowezera ntima wathu peno mwakubverana na manyerezero athu akusowa ungwiro. Mphyadidi kakamwe kutowezera Zuze na kuyesera kudzindikira kuti Mulungu asafuna titsalakane tani pinthu pyenepi. (Misangani 14:12) Kumbukani kuti mphyakufunika kakamwe kukhala pa ntendere na anthu a m’banja mwathu, pontho ndi pyakufunika kukhala pa ntendere na Yahova na Mwanace.—Mateu 10:37.
Genesi 42:14-17) Mbwenye Zuze aapanga: ‘Ninga mudalonga ine, imwe mwabwera kudzaona dziko! 15 Ndinaona khala muli kulonga undimomwene mungacita ipi: Ndiri kudumbira mu dzina ya Farau kuti imwe nee munabuluka pa mbuto ino mpaka m’bale wanu wang’ono angafika pano. 16 Tumani m’bodzi wanu toera aende kakwate m’bale wanu, mbwenye anango anasala nkaidi. 17 Natenepa ndinadzaona khala muli kulongadi undimomwene. Khala nkhabe, ndiri kudumbira mu dzina ya Farau kuti imwe mwabwera kudzaona dziko.’ Natenepa onsene aafungira nkaidi mu ntsiku zitatu.
Ncenjezi 1/5/15 tsa. 14 ndima 2
“Ine Ndiri Pa Mbuto Ya Mulungu?”
Zuze ayesera abaleace munjira zakusiyanasiyana toera aone khala akhadacinja mitima yawo. Iye atoma kulonga nawo mwaukali, mbaphatisira nthumburuzi na kuapumpha ninga anyakusuzumira dziko. Toera kutsidzikizika, iwo apanga Zuze pya banja yawo na m’bale wawo wang’ono adasiya iwo kunyumba. Zuze apitiriza kukhala wamakhuzi. Kodi m’bale wace wang’ono akhalidi maso? Zuze apitiriza kulonga: ‘Thangwi ya ipyo munadzayesiwa,’ buluka penepo aapanga kuti asafuna kuona m’bale wawo wang’ono. Mukupita kwa ndzidzi, aasiya toera abwerere kunyumba kuti akakwate m’bale wawo wang’ono, mbwenye m’bodzi wa iwo akhafunika kusala ku Ejitu.—Genesi 42:9-20.
(Genesi 42:21, 22) Iwo alonga kuna unango na ndzace: ‘Mwakukhonda penula, tiri kutcunyuswa thangwi ya pinthu pidacita ife kuna m’bale wathu, thangwi tamuona mbakathabuka mu ndzidzi ukhatidembetera iye toera timbvere ntsisi, mbwenye ife nee tambvera ntsisi. Na thangwi ineyi, ife tiri kuona nyatwa.’ 22 Penepo Rubheni aapanga: ‘Ine ndakupangani kuti ‘lekani kucita pinthu pyakuipa kuna mwana,’ mbwenye imwe nee mwandibvera. Cincino tiri kuthabuka thangwi ya ciropa cace.’
Perspicaz vol. 2 tsa. 598 ndima 4
Zuze
Thangwi ya pinthu pyenepi pidacitika, abaleace Zuze akhanyerezera kuti akutcunyuswa thangwi yakugulisa m’bale wawo ninga bitcu. Mu ndzidzi ukhalonga iwo mafala anewa akupasika mulando, Zuze akhali penepo, mbwenye iwo nee andzindikira. Pidabva Zuze mafala anewa, abuluka pana iwo mbatoma kulira. Pidabwerera iye alonga pontho na iwo, akwata Simeoni mbam’manga mpaka mu ndzidzi ukhafuna kubweresa abale ace m’bale wawo wang’ono.—Gen. 42:21-24.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 42:22) Penepo Rubheni aapanga: ‘Ine ndakupangani kuti ‘lekani kucita pinthu pyakuipa kuna mwana,’ mbwenye imwe nee mwandibvera. Cincino tiri kuthabuka thangwi ya ciropa cace.’
(Genesi 42:37) Mbwenye Rubheni apanga pai wace: ‘Munadzapha ananga awiri ndingakhonda kubweresa mwananu. Ndipaseni, ine ndinantsalakana mbandim’bweresa kuna imwe.’
Perspicaz vol. 3 tsa. 466 ndima 9
Rubheni
Makhaliro anango adidi a Rubheni aoneka mu ndzidzi udapanga iye abale ace toera aponye Zuze mu ncera m’mbuto mwa kumupha. Iye acita pyenepi toera angamala abwere kudzam’bulusa. (Gen. 37:18-30) Pidapita pyaka pyakupiringana 20, abale ace Zuze akumbuka pyakuipa pidacitira iwo m’bale wawo mu ndzidzi udapambazirwa iwo kuti abwera kudzaona dziko ya Ejitu. Natenepa Rubheni aakumbusa kuti iye nee akhali na mulando thangwi ya umaso wa Zuze. (Gen. 42:9-14, 21, 22) Pontho, mu ndzidzi udakhonda Yakobe kupereka Bhenjamini toera aenda na abale ace paulendo waciwiri ku Ejitu, Rubheni apasa cinyindiro babace mukupereka anace awiri mbalonga: ‘Munadzapha ananga awiri ndingakhonda kubweresa mwananu [Bhenjamini].’—Gen. 42:37.
(Genesi 43:32) Iwo aikha cakudya ca Zuze pakhundu, abale ace aaikhira pakhundu, Aejitu akuti akhali pabodzi na Zuze adyambo paokha, thangwi Aejitu nee akhadya pabodzi na Ahebheri. Pyenepi pikhali pinthu pyakunyanyasa kuna Aejitu.
Sentinela 15/01/04 tsa. 29 ndima 1
Ntsonga Zikulu za Bukhu ya Genesi—II
Gen. 43:32—Thangwi yanji Aejitu akhaona kuti ndi pyakunyanyasa kudya pabodzi na Ahebheri? Panango thangwi ikulu ikhaacitisa pyenepi ikhali uphemberi wawo peno kudzikuza thangwi ya dzindza. Aejitu nee akhakomerwambo na akumbizi. (Genesi 46:34) Thangwi yanji? Panango ndi thangwi yakuti akumbizi akhaoniwa ninga anthu akupwazika kakamwe mu Ejitu. Panango thangwi inango ikhali yakuti mu Ejitu mukhali na mbuto zakucepa toera kulima, natenepa Aejitu akhanyanyasirwa na ale akhasaka mbuto toera kudyesa pifuyo pyawo.