Mudabuluswa Matawiro a Umaso Wathu Wacikristu na Utumiki
SUMANA 1-7 YA JUNHO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 44-45
“Zuze Alekerera Abale Ace”
(Genesi 44:1, 2) Buluka penepo, Zuze apanga mamuna akhayang’anira nyumba yace: ‘Dzadza pyakudya pizinji m’masakha a amuna ninga munakwanisa iwo kukwata, pontho ikha kobiri ya m’bodzi na m’bodzi nsakha mwace. 2 Mbwenye ikha kopo yanga ya parata nsakha mwa mwana wang’ono pabodzi na kobiri yace ikhafuna kugula na iye pyakudya.’ Natenepa iye acita ninga mudampangira Zuze.
Ncenjezi 1/5/15 tsa. 14-15 ndima 5-8
“Ine Ndiri Pa Mbuto Ya Mulungu?”
Buluka penepo Zuze atoma kucita pinthu. Apanga nyabasace kuti athamangire abaleace mpaka kuaphata na kuapumpha kuti aba kopo ya parata. Mudagumanwa iyo n’sakha ya Bhenjamini, onsene aendeswa kunyumba kwa Zuze. Natenepa, Zuze akhali na mwai toera kupfundza kuti abaleace akhali na makhaliro api. Yuda akhali muimiriri wawo. Iye aphemba kulekererwa, mbaperekeka toera onsene 11 akhale mabitcu mu Ejitu. Mbwenye Zuze atawirisa basi ene Bhenjamini toera akhale bitcu mu Ejitu, anango onsene akhafunika abwerere kunyumba.—Genesi 44:2-17.
Yuda akulumizika kulonga mwakudembetera: ‘Iye asala ekha basi m’mimba mwawo, babace asanfuna.’ Mafala anewa akhuya kakamwe Zuze, thangwi iye akhali mwana wautombo wa Rakele, nkazi wakufunika wa Yakobe wakuti alowa mu ndzidzi ukhabala iye Bhenjamini. Mwandimomwene, Zuze anyerezera kakamwe Rakele ninga pikhacita babace. Panango pyenepi pyacitisa Zuze kufuna kakamwe Bhenjamini.—Genesi 35:18-20; 44:20.
Yuda apitiriza kudembetera Zuze toera akhonde kucita bitcu Bhenjamini. Iye aperekeka toera akhale bitcu m’mbuto mwa Bhenjamini. Natenepa iye amalisa na kulonga kuti: ‘Ndinadzabwerera tani kuna babanga, ndingakhonda kubwerera na mwanace? Ndinadzakwanisa tayu kupirira kubva kupha kunafuna gwera babanga!’ (Genesi 44:18-34) Pyenepi pyapangiza pakweca kuti Yuda akhadacinja makhaliro ace. Tayu basi apangiza nzimu wakutcinyuka mbwenye apangizambo makhaliro a ntsisi na akusowa umbirimi.
Zuze nee akwanisabve kupirira. Iye apangiza pakweca mabvero akhali na iye. Abulusa anyabasace onsene, mbalira mwakugaluza mpaka kubveka ku nyumba yaumambo ya Farau. Buluka penepo apangizika pakweca: ‘Ine ndine Zuze, m’bale wanu.’ Iye akhumbatira abaleace akuti nee akhali na cakulonga mbaalekerera pyonsene pidancitira iwo. (Genesi 45:1-15) Natenepa Zuze acita pinthu m’maonero a Yahova wakuti asalekerera na ntima onsene. (Masalmo 86:5) Kodi tisacitambo pyenepi?
(Genesi 44:33, 34) Cincino ndaphata miyendo, tawirisani kuti ine ntumiki wanu ndisale pa mbuto ya m’phale uyu ninga bitcu wa mbuyanga toera m’phale abwerere pabodzi na abale anga. 34 Ndinakwanisa tani kubwerera kuna pai wanga, m’phale mbakhonda kuenda pabodzi na ine? Nee ndinakwanisa kuona pai wanga mbanentseka na kutsukwala!’
(Genesi 45:4, 5) Penepo Zuze apanga abale ace: ‘Ndaphata miyendo, fendedzani cifupi.’ Natenepa, iwo afendedza kuna iye. Iye aapanga: ‘Ine ndine Zuze, m’bale wanu adagulisira imwe Aejitu. 5 Mbwenye lekani kutsukwala, pontho lekani kusandikana thangwi ya pidandigulisa imwe kuna Aejitu; thangwi ndi Mulungu adandituma patsogolo panu toera kupulumusa umaso wanu.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 44:13) Penepo iwo apandula nguwo zawo, m’bodzi na m’bodzi apakiza pontho ntolo wace pa buru mbabwerera ku nzinda.
Perspicaz vol. 3 tsa. 381 ndima 1-2
Kupandula Nguwo
Kupandula nguwo cikhali cidzindikiro kuna Ayuda na anthu anango a kumabulukiro a dzuwa toera kupangiza kutsukwala thangwi yakuferwa na anyakufunika awo. Kazinji kene iwo akhaipandula paditi mbasiya diti pakweca, pontho iwo nee akhapandula nguwo yonsene toera apitirize kuibvala.
Munthu adatoma kupandula nguwo pa diti analongwa m’Bhibhlya ndi Rubheni, mwana wakutoma wa Yakobe. Iye acita pyenepi mu ndzidzi udabwerera iye pa ncera mbakhonda kugumana Zuze. Buluka penepo iye alonga: ‘Mwana azambazika! Mphapo ndinacitanji ine?’ Ninga mwana wakutoma, Rubheni akhadapaswa basa yakuyang’anira Zuze. Pidabva Yakobe mphangwa zakuti Zuze afa, iye apandula nguwo zace mbabvala masakala toera kupangiza kutsukwala. (Gen. 37:29, 30, 34) Pontho ku Ejitu, abale ace Zuze apandulambo nguwo zawo toera kupangiza kutsukwala mu ndzidzi udapambizirwa Bhenjamini kuti aba kopo.—Gen. 44:13.
(Genesi 45:5-8) Mbwenye lekani kutsukwala, pontho lekani kupasana mulando thangwi ya pidandigulisa imwe kuna Aejitu; thangwi ndi Mulungu adandituma patsogolo panu toera kupulumusa umaso wanu. 6 Cino ndi caka caciwiri ca njala mu dziko ino, pontho tinadzakhala na pyaka pixanu pyakuti anthu nkhabe kudzalima nee kubvuna. 7 Mbwenye Mulungu anditumiza patsogolo panu toera mupitirize na umaso kubulukira mu cipulumuso cikulu, pontho toera dzindza yanu ipitirize pa dziko yapantsi. 8 Natenepa, simwe tayu adanditumiza kuno, mbwenye ndi Mulungu wandimomwene, toera andikhazikise ninga phungu wankulu wa Farau, muyang’aniri wa pinthu pyonsene pya panyumba pace, na muimiriri wa dziko yonsene ya Ejitu.
Sentinela 15/08/04 tsa. 15 ndima 15
Kuidiwa Mwakusowa Mathangwi
15 Ninji pinafuna kutiphedza toera tikhonde kuipirwa na ale anatiida mwakusowa mathangwi? Kumbukani kuti anyamalwa athu akulu ndi Sathani na madimonyo ace. (Aefesi 6:12) Maseze anthu asatitcinga mwakusowa mathangwi, azinji anatcinga Atumiki a Mulungu asacita pyenepi mwakukhonda dziwa peno kukulumizwa na anthu anango. (Danyele 6:4-16; 1 Timoti 1:12, 13) Yahova asafuna kuti “anthu a mitundu yonsene apulumuswe, pontho adziwe mwadidi undimomwene.” (1 Timoti 2:4) Mwandimomwene, anango akuti kale akhatitcinga, cincino ndi abale athu Acikristu thangwi yakuona makhaliro athu adidi. (1 Pedhru 2:12) Kusiyapo pyenepi, tinakwanisa kupfundza cinthu cakufunika kubulukira mu citsandzo ca Zuze, mwana wa Yakobe. Maseze Zuze atsalakanwa mwakuipa na abaleace, iye nee aabwezera pyakuipa pidacita iwo. Thangwi yanji? Thangwi iye adzindikira kuti Yahova akhadziwa pyonsene pikhacitika toera kukwanirisa cifuno Cace. (Genesi 45:4-8) Munjira ibodzi ene, Yahova anakwanisa kucitisa kuti kutcingwa kwathu mwakusowa mathangwi kupase mbiri dzina yace.—1 Pedhru 4:16.
SUMANA 8-14 YA JUNHO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 46-47
“Kugumana Cakudya mu Ndzidzi wa Njala”
(Genesi 47:13) Mu dziko yonsene nee mukhali na cakudya, thangwi njala ikhadatekera kakamwe; anthu a mu dziko ya Ejitu na dziko ya Kanani akhadamala mphambvu thangwi ya njala.
Sentinela 01/05/87 tsa. 15 ndima 2
Kupulumusa Anthu mu Ndzidzi wa Njala
2 Pyaka pinomwe pya cakudya pyamala, natenepa njala yatoma ninga mudalonga Yahova. Pontho njala ineyi nee ikhali basi ene mu Ejitu, mbwenye ikhali ‘pa dziko yonsene yapantsi.’ Mu ndzidzi udatoma anthu a mu Ejitu kulira cakudya kuna Farau, iye aapanga: ‘Ndokoni kalonge na Zuze, mbamucita pyonsene pinakupangani iye.’ Natenepa Zuze aagulisira cakudya mpaka kobiri yawo kumala. Buluka penepo Zuze aapanga kuti abwerese pifuyo pyawo toera kucinjana na cakudya. Mukupita kwa ndzidzi, anthu aenda kuna Zuze mbalonga: ‘Tiguleni pabodzi na minda yathu toera mutipase cakudya, natenepa ife tinadzakhala mabitcu a Farau.’ Zuze agula minda yonsene ya Aejitu mbikhala ya Farau.—Genesi 41:53-57; 47:13-20.
(Genesi 47:16) Penepo Zuze aapanga: ‘Khala kobiri yanu yamala, bweresani pifuyo pyanu, ine ndinadzakupasani cakudya mungapereka pifuyo pyanu.’
(Genesi 47:19, 20) Munasiyadi kuti tife imwe mbamuona na maso, minda yathu mbiluzika? Tiguleni pabodzi na minda yathu toera mutipase cakudya, natenepa ife tinadzakhala mabitcu a Farau, minda yathu inadzakhala yace. Tipaseni mbeu toera tikhonde kufa, pontho toera ife na minda yathu tikhonde kufa.’ 20 Natenepa Zuze agula minda yonsene ya Aejitu mbikhala ya Farau, thangwi Aejitu onsene akhadagulisa minda yawo, thangwi njala ikhadatekera kakamwe, munjira ineyi minda yonsene yadzakhala ya Farau.
(Genesi 47:23-25) Penepo Zuze apanga mbumba: ‘Onani, lero ine ndakugulani toera ndikuperekeni kuna Farau, imwe pabodzi na minda yanu. Kwatani mbeu izi toera muzibzwale m’minda. 24 Pyakudya pingabuluka m’minda munadzapereka khundu yacixanu kuna Farau, makhundu manai anafuna kusala anadzakhala anu, toera mubzwale minda, pontho toera mudye imwe, ananu na anthu a panyumba panu.’ 25 Penepo iwo alonga: ‘Mbuya, imwe mwapulumusa umaso wathu. Pangizani kukoma ntima kuna ife, pontho ife tinadzakhala mabitcu a Farau.’
Umambo Ukutonga! tsa. 234-235 ndima 11-12
Umambo Ukukwanirisa Cifuniro ca Mulungu pa Dziko Yapantsi
11 Kunjipa kwa cakudya. Dziko isathabuka na njala yauzimu. Bhibhlya yacenjeza: “Ziri kufikambo ntsiku zinafuna Ine kubvesa njala anthu a n’dziko. Ande, iwo anadzabva njala, mbwenye si ya mikate tayu, iwo anadzabvambo nyota, mbwenye si ya madzi tayu. Pinatsungira iwo nkhubva pya mphangwa zanga, Ine Mbuya [Yahova] Mulungu wamphambvu zonsene.” (Amosi 8:11) Anyakucita khundu ya Umambo wa Mulungu asathabukambo na njala? Yahova alongeratu kusiyana kwa atumiki ace na anyamalwa ace: ‘Kuli ale anandilambira na kundibvera ndinadzaakhutisa na pyakudya na pyakumwa, mbwenye imwe munadzakhala na njala na nyota.’ (Iza. 65:13) Kodi musaona kukwanirisika kwa mafala anewa?
12 Cakudya cauzimu cisafika kwa ife ninga madzi akudzala. Mabukhu athu akubuluswa m’Bhibhlya, ma CD na mavidyu; misonkhano yathu ya mpingo na ya gawo; mabukhu anagumanika mu Websaiti yathu yakudziwika, pyonsene pisacita khundu yakunjipa kwa cakudya cauzimu cakuti dziko nee ali naco. (Ezek. 47:1-12; Yoele 3:18) Imwe nee musaona kukwanirisika kwa mapikiro a Yahova a kunjipa kwa cakudya mu umaso wanu wa ntsiku na ntsiku? Muli na cinyindiro cakuti musadya pa meza ya Yahova mwakukhonda phonya?
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 46:4) Ine ndinaenda pabodzi na iwe ku Ejitu, pontho ine ndinadzakubweresa kuno buluka kweneko, pontho Zuze ndiye anafuna kudzafunga maso ako ungafa.’
Perspicaz vol. 1 tsa. 272 ndima 4
Makhaliro
Kufunga maso a anyakufa. Yahova apanga Yakobe: ‘Zuze ndiye anafuna kudzafunga maso ako ungafa.’ (Gen. 46:4) Mafala anewa asabveka kuti Zuze mbadafunga maso a Yakobe angafa. Pinthu pyenepi pikhacitwa na mwana wakutoma kubalwa. Pyenepi pisapangiza kuti Yahova akhapanga Yakobe kuti Zuze mbadapitira mbuto Rubheni ninga mwana wakutoma kubalwa.—1 Pya dziko. 5:2.
(Genesi 46:26, 27) Anthu onsene a dzindza ya Yakobe adaenda na iye ku Ejitu akhali 66, kusiyapo akazi a ana a Yakobe. 27 Ku Ejitu Zuze abala ana awiri. Anthu onsene a panyumba ya Yakobe adaenda ku Ejitu akhali 70.
nwtsty cidzindikiro ca pfundziro, Mabasa 7:14
Onsene akhali anthu 75: Pidalonga Estevau kuti anthu a m’banja ya Yakobe adaenda ku Ejitu akhali 75, numero ineyi nee isagumanika m’Malemba Acihebheri. Thangwi iyo nee isagumanika m’mipukutu ya Massorético Acihebheri. Lemba ya Genesi 46:26 isalonga: ‘Anthu onsene a dzindza ya Yakobe adaenda na iye ku Ejitu akhali 66, kusiyapo akazi a ana a Yakobe.’ Pontho vesi 27 isalonga: ‘Anthu onsene a panyumba ya Yakobe adaenda ku Ejitu akhali 70.’ Numero zenezi zisapangiza kuti anthu alengeswa munjira ziwiri zakusiyana. Numero yakutoma isaphataniza basi ene dzindza ya Yakobe, yaciwiri isaphataniza anthu onsene a pabanja pace adaenda ku Ejitu. Lemba ya Eksodo 1:5 na Deuteronomyo 10:22, asalongambo kuti anthu onsene a dzindza ya Yakobe akhali ‘70.’ Pisaoneka kuti numero ya anthu adalonga Estevau ndi akunjipa kupiringana anthu a m’banja ya Yakobe. Anthu anango asalonga kuti numero ineyi isaphataniza ana na adzukulu a Manase na Efraimu, analongwa m’bukhu ya Septuaginta pa Genesi 46:20. Anthu anango asalonga kuti numero ineyi isaphataniza akazi a ana a Yakobe akuti nee aphatanizwa mu numero inagumanika pa Genesi 46:26. Natenepa, numero ya anthu ‘75’ ndi yakunjipa kakamwe. Panango numero ineyi ikhagumanika m’Malemba Acihebheri akhaphatisirwa mu ndzidzi wa apostolo. Mukupita kwa pyaka, anyakufufudza adzindikira kuti numero ineyi ikhagumanika pa Genesi 46:27 na Eksodo 1:5 mu Septuaginta Yacigerego. Kusiyapo pyenepi, mu século 20, maphindi mawiri a Mpukutu udagumanwa ku Bara Yakufa ali na lemba ya Eksodo 1:5 mu Cihebheri, pontho pa lemba ineyi pasagumanika numero ‘75.’ Panango numero idalonga Estevau aphatisira ibodzi mwa maphindi anewa. Mwakukhonda tsalakana undimomwene wa numero zenezi, numero idalonga Estevau isapangiza kuti iye alengesa anthu a dzindza ya Yakobe munjira yakusiyana.
SUMANA 15-21 YA JUNHO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 48-50
“Anthu Akugwesera Ali na Pizinji Toera Kutipfundzisa”
(Genesi 48:21, 22) Buluka penepo Izraeli apanga Zuze: ‘Ona, ine ndiri kufa, mbwenye mwandimomwene Mulungu anapitiriza kukhala na imwe, mbakubwezani ku dziko ya ambuyanu. 22 Mbwenye ine ndiri kukuthimizira khundu ibodzi ya dziko kupiringana abale ako, yakuti ndi dziko idakwatira ine Aamori mukuphatisira supada yanga na uta wanga.’
Perspicaz vol. 2 tsa. 468 ndima 5
Yakobe
Mbadzati kufa, Yakobe apasa nkhombo ana a Zuze, pontho mukutsogolerwa na Mulungu, iye akwata Efraimu mbamuikha patsogolo pa Manase wakuti akhali nkulu wace. Buluka penepo Yakobe alonga kuna Zuze kuti: ‘Ine ndiri kukuthimizira khundu ibodzi ya dziko kupiringana abale ako, yakuti ndi dziko idakwatira ine Aamori mukuphatisira supada yanga na uta wanga.’ (Gen. 48:1-22; 1 Pya dziko. 5:1) Yakobe akhadagula khundu ibodzi ya munda na ana a Amori cifupi na Sikemu. (Gen. 33:19, 20) Pisaoneka kuti mafala adalonga Yakobe kuna Zuze akhapangiza kuti iye akhakhulupira kuti dzindza yace mbidakunda dziko ya Kanani, pontho iye akhaona pyenepi ninga pyamala kucitika mukuphatisira supada na uta wace. Khundu ibodzi idathimizirwa Zuze mu dziko ya Kanani, mbidakhala ya dzindza ya Efraimu na Manase.
(Genesi 49:1) Yakobe acemera anace mbaapanga: “Fendedzani dhuzi na ine toera ndikupangeni pinafuna kukucitikirani kutsogolo.
Perspicaz vol. 3 tsa. 750 ndima 13
Ntsiku Zakumalisa
Profesiya Idalonga Yakobe Mbadzati Kufa. Pidapanga Yakobe anace kuti: ‘Fendedzani dhuzi na ine toera ndikupangeni pinafuna kukucitikirani kutsogolo’ (AT), iye akhalonga ndzidzi ukhafuna kukwanirisika mafalace. (Gen. 49:1) Pidapita pyaka pyakupiringana madzana mawiri, Yahova alonga kuna Abhramu (Abhrahamu), yavu wace Yakobe kuti dzindza yace mbidathabuswa mu pyaka 400. (Gen. 15:13) Natenepa, ndzidzi ukhafuna kukwanirisika mafala a Yakobe mbudatoma pakumala pyaka 400 pyakuthabuswa. Mukupita kwa ndzidzi, “Izraeli wa Mulungu” mbadacitambo khundu ya kukwanirisika kwa profesiya ineyi.—Agal. 6:16; Aroma 9:6.
(Genesi 50:24, 25) Pakumalisa, Zuze apanga abale ace: ‘Ine ndiri kufa, mbwenye mwakukhonda penula Mulungu anadzakuphedzani, pontho, mwakukhonda penula iye anadzakubulusani mu dziko ino, mbakuendesani mu dziko idadumbira iye kuti anaipasa Abhrahamu, Izaki na Yakobe.’ 25 Na thangwi ineyi, Zuze adumbirisa ana a Izraeli, mbaapanga: ‘Mwakukhonda penula, Mulungu anadzakuphedzani. Dumbirani pamaso panga kuti mungadzabuluka mu dziko ino, imwe munadzakwata magogodo anga.’
Sentinela 01/06/07 tsa. 28 ndima 10
Anthu Akugwesera Ndi Nkhombo Kuna Aphale na Atsikana
10 Akristu akugwesera anakwanisa kukhala citsandzo cadidi kuna abale na alongo. Pidakalamba Zuze, iye alonga mafala anapangiza kuti akhali na cikhulupiro. Pikhali iye na pyaka 110, apereka ntemo kuna Aizraeli ‘thangwi ya pikhafuna iwo kucita na magogodo ace.’ Iye alonga kuti Aizraeli angabuluka mu Ejitu akhafunika kukwata magogodo ace. (Ahebheri 11:22; Genesi 50:25) Pidafa Zuze, ntemo unoyu waphedza Aizraeli toera kupirira nyatwa zikhatamba iwo mu pyaka pizinji. Pontho ntemo unoyu ukhaapasa cinyindiro cakuti iwo mbadasudzulwa mu ubitcu.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 49:19) ‘Gadhi anadzazungulirwa na nsoka wa anyamalwa, mbwenye iye anadzaphekesa pitende pyawo.
Sentinela 01/06/04 tsa. 15 ndima 4-5
Ale Anapasa Mbiri Mulungu Anadzapaswa Nkhombo
4 Mbadzati kupita mu Dziko Yakupikirwa, dzindza ya Gadhi yaphemba kuti iwo na pifuyo pyawo aende kakhala kucisa ca kumabulukiro a dzuwa a Yordani. (Numero 32:1-5) Mbwenye mu cisa ceneci iwo mbadathimbana na nyatwa zizinji. Mu ndzidzi wa nkhondo, madzindza akumadokero a dzuwa akhatsidzikizwa na Nkulo wa Yordani. (Yoswa 3:13-17) Mbwenye kumabulukiro a dzuwa a Yordani, bukhu yakuti The Historical Geography of the Holy Land, yakulembwa na George Adam Smith, isalonga: “Cisa ceneci nee cikhali na citsidzikizo, pontho cikhali pa nthunda ya Arabhya. Natenepa anthu azinji akuti akhali na njala akhapita mu cisa ceneci pyaka pyonsene, pontho anango akhapita mu cisa ceneci toera kudyesa pifuyo pyawo.”
5 Kodi dzindza ya Gadhi mbidathimbana tani na mikandzo ineyi? Mbudzati kufika ndzidzi unoyu, Yakobe akhadalonga kale kuti: ‘Gadhi anadzazungulirwa na nsoka wa anyamalwa, mbwenye iye anadzaphekesa pitende pyawo.’ (Genesi 49:19) Pakutoma mafala anewa akhaoneka ninga akufewesa manungo. Mwandimwene, mafala anewa akhali ntemo kuna dzindza ya Gadhi toera kubwezera pyakuipa anyamalwa awo. Mbwenye Yakobe aapasa cinyindiro cakuti iwo anadzakunda anyamalwa awo mbaathamangisa.
(Genesi 49:27) ‘Bhenjamini anapitiriza kuluma ninga bindzi. Namacibese iye anadya cinyama cidaphata iye, namaulo mbagawiza pinthu pidatapatwa.’
Perspicaz vol. 1 tsa. 339 ndima 6
Bhenjamini
Luso yakumenya nkhondo ya Bhenjamini ikhadalongwa kale na Yakobe mbadzati kufa kuti: ‘Bhenjamini anapitiriza kuluma ninga bindzi. Namacibese iye anadya cinyama cidaphata iye, namaulo mbagawiza pinthu pidatapatwa.’ (Gen. 49:27) Dzindza ya Bhenjamini ikhali na anyankhondo aluso, thangwi iwo akhakwanisa kuponya miyala na nkono wamadyo peno wabzwere mukuphatisira funda. (Aton. 20:16; 1 Pya dziko. 12:2) Mwacitsandzo, Ntongi Eudhi wa dzindza ya Bhenjamini, apha Mambo Egloni mukuphatisira nkono wabzwere. (Aton. 3:15-21) Kusiyapo pyenepi, Sauli adasankhulwa ninga mambo mu Izraeli akhali wa dzindza ya Bhenjamini. Iye akhali mwana wa Kisi, pontho akhali nyankhondo wamphambvu kakamwe adakunda Afilisti. (1 Sam. 9:15-17, 21) Mu ndzidzi ukhafuna kufudzwa Aizraeli na Utongi wa Persya, dzindza ya Bhenjamini yasankhula Nyanyi Estere na Mordhekai wakuti akhali Ntongi Waciwiri toera kupulumusa Aizraeli.—Est. 2:5-7.
SUMANA 22-28 YA JUNHO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 1-3
“Ndinadzakhala Pinafuna Ine Kukhala”
(Eksodo 3:13) Mbwenye Mose alonga kuna Mulungu wandimomwene: ‘Ndingaenda kuna Aizraeli mbandiapanga: Mulungu wa ambuyanu andituma kuna imwe, iwo angandibvundza, Dzina yace mbani? Ndinaatawira tani?’
Sentinela 15/03/13 tsa. 25 ndima 4
Simbani Dzina Ikulu ya Yahova
4 Lerini Eksodo 3:10-15. Pikhali Mose na pyaka 80, Mulungu ampanga: ‘Unadzabulusa mbumba yanga ya Izraeli mu Ejitu.’ Mwacilemedzo, Mose acita mbvundzo wakufunika kakamwe kuti: ‘Dzina yanu ndimwe ani?’ Dzina ya Mulungu ikhadziwika kutomera kale, mphapo thangwi yanji Mose acita mbvundzo unoyu? Iye akhafuna kudziwa pizinji thangwi ya Mulungu wakuti ndi mwanaciro dzina ineyi. Thangwi pyenepi mbapidaphedza Aizraeli toera kukhulupira kuti Mulungu anaapulumusa. Mose akhali na mathangwi adidi toera kucita mbvundzo unoyu, thangwi Aizraeli akhadamala pyaka pizinji mu ubitcu. Panango iwo mbadapenula khala Mulungu wa makolo awo mbadakwanisa kuapulumusa peno nkhabe. Pontho Aizraeli anango akhatoma kulambira alungu a mu Ejitu!—Ezek. 20:7, 8.
(Eksodo 3:14) Penepo Mulungu apanga Mose: ‘Ndinadzakhala Pinafuna Ine Kukhala.’ Pontho iye athimiza: ‘Ipi ndipyo pinafunika iwe kuenda kapanga Aizraeli: ‘Ndinadzakhala Pinafuna Ine Kukhala, ndiye adandituma kuna imwe.’
Umambo Ukutonga! tsa. 43, bokosi
MABVEKERO A DZINA YA MULUNGU
Dzina ya Yahova yabuluka ku mafala Acihebheri akuti asabveka “asacitisa.” Azinji asabvesesa dzina ya Mulungu kuti “Iye Asacitisa Pinthu Kukhalapo.” Mabvekero anewa ndi akuthema mwakubvera na basa ya Yahova ninga Nsasanyi. Iye asasanya kudzulu na pantsi, na pyakucitwa pya ndzeru piri mu dziko, pontho asapitiriza kucitisa kuti cifuno na cifuniro cace cikwanirisike.
Tinakwanisa tani kubvesesa ntawiro wa Yahova ku mbvundzo udacita Mose unagumanika pa Eksodo 3:13, 14? Mose abvundza: ‘Ine ndingaenda kalonga na Aizraeli, mbandiapanga kuti: Mulungu wa ababanu andituma kuli imwe, angandibvundza kuti: Mbani dzina yace?, ndinaatawira tani?’ Yahova atawira: “Ndinadzakhala Ule Anafuna Ine Kukhala, NM.”
Onani kuti Mose nee abvundza kuti Yahova alonge dzina yace. Mose na Aizraeli akhadziwa mwadidi dzina ya Mulungu. Mose akhafuna kuti Yahova apangize cinthu cakuwangisa cikhulupiro thangwi ya Iye, cinthu cakuti mbicidapangizambo mabvekero a dzina yace. Natenepa, mukutawira kuti, “Ndinadzakhala Ule Anafuna Ine Kukhala,” Yahova akhapangiza makhaliro akutsandzayisa a uunthu wace: Mu pyakucitika pyonsene, iye asakhala munafunira iye toera kukwanirisa cifuniro cace. Mwacitsandzo, Yahova akhala kuna Mose na Aisraele ninga Muomboli, Nyakupereka Mwambo, Nyakutsalakana na pinthu pinango. Natenepa, Yahova asasankhula kukhala munafunira iye toera kukwanirisa pidapikira iye mbumba yace. Ngakhale kuti dzina ya Yahova isaphataniza manyerezero anewa, iye nee asadhroma mwa pire pinasankhula iye toera kukhala. Pisaphatanizambo kuti iye asacitisa pyakucitwa pyace toera kukwanirisa cifuniro cace.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 2:10) Pidakula mwana, iye ankwata mbaenda kampereka kuna mwana wa Farau, natenepa mwana unoyu adzakhala wace. Iye ampasa dzina ya Mose, mbalonga: ‘Thangwi ndam’bulusa m’madzi.’
Despertai! 08/04/04 tsa. 6 ndima 5
Kodi Mose Akhali Munthu Wandimomwene?
Kodi ndi pyakuthema kulonga kuti Mose akuzwa na mwana wa Farau? Inde, thangwi uphemberi wa Aejitu ukhapfundzisa kuti anthu anafuna kuenda kudzulu ndi ale anabvera ntsisi andzawo. Thangwi yakukwata mwana wa mwanaciro, nyakufufudza pya m’madembe anacemerwa Joyce Tyldesley alonga: “Akazi a ku Ejitu akhali na ufulu ninga ukhali na amuna. Iwo akhali na ufulu mu pinthu pya mitemo, kobiri, pontho akhali na ufulu wa kukwata mwana wa mwanaciro.” Tsamba inango yakale yalonga kuti nkazi unango wa ku Ejitu akhadapaswa ufulu wa kukwata mabitcu ace mbakhala anace. Thangwi ya basa idapaswa nkazi akhayamwisa Mose, Dicionário Bíblico Anchor isalonga: “Basa ikhacita nkazi unoyu ya kuyamwisa Mose ndi yakulandana na ikhacita anthu ku Mesopotamya.”
(Eksodo 3:1) Mose adzakhala nkumbizi wa mabira a Jetro, nyantsembe wa dziko ya Midhiyani; Jetro akhali tebzwalace. Pikhakumbiza iye mabira kumabulukiro a dzuwa a thando, iye afika ku Orebhi, kuphiri ya Mulungu wandimomwene.
Sentinela 15/03/04 tsa. 24 ndima 4
Ntsonga Zikulu za Bukhu ya Eksodo
Eks. 3:1—Kodi Jetro akhali nyantsembe wa ani? Mu ndzidzi wakale, nsolo wa banja ukhaphata basa ninga nyantsembe wa banja yace. Pisaoneka kuti Jetro akhali nkulu wa dzindza ya Amidhiyani. Nakuti Amidhiyani akhali a dzindza ya Abhrahamu kubulukira mwa Ketura, panango iwo akhadziwa pang’ono pya kulambira Yahova.—Genesi 25:1, 2.
SUMANA 29 YA JUNHO–5 YA JULHO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 4-5
“Ine Ndinadzakhala na Iwe mu Ndzidzi Unalonga Iwe”
(Eksodo 4:10) Mose alonga kuna Yahova: ‘Ndilekerereni Yahova, ine nkhabe kwanisa kulonga mwadidi, kutomera kale, peno mu ndzidzi udasankhula imwe ntumiki wanu, thangwi ndisanentseka pakulonga, pontho lirimi yanga isamangika.’
(Eksodo 4:13) Mbwenye iye alonga: ‘Ndilekerereni Yahova. Ndaphata miyendo, tumizani munthu unango anafuna imwe.’
Sentinela 15/10/10 tsa. 13-14 ndima 5
Yahova Asaona Tani Tingasaka Mathangwi Toera Kukhonda Kucita Basa Yace?
“Ine nee ndinakwanisa.” Panango imwe musaona kuti nee mwathema toera kumwaza mphangwa zadidi. Atumiki anango akukhulupirika a Yahova mu ndzidzi wakale, akhaonambo kuti nee mbadakwanisa kucita mabasa akhapaswa iwo na Yahova. Onani citsandzo ca Mose. Pidapaswa iye basa na Yahova, Mose alonga: ‘Ndilekerereni Yahova, ine nkhabe kwanisa kulonga mwadidi, kutomera kale, peno mu ndzidzi udasankhula imwe ntumiki wanu, thangwi ndisanentseka pakulonga, pontho lirimi yanga isamangika.’ Maseze Yahova ampasa cinyindiro, Mose apitiriza kulonga: ‘Ndilekerereni Yahova. Ndaphata miyendo, tumizani munthu unango anafuna imwe.’ (Eks. 4:10-13) Kodi Yahova acitanji?
(Eksodo 4:11, 12) Yahova ampanga: ‘Mbani adapasa munthu mulomo? Mbani anasankhula munthu wakukhonda longa peno wakukhonda kubva, wakukhonda kuona mwadidi peno boliboli? Kodi anacita pyenepi sine tayu, Yahova? 12 Natenepa ndoko, ine ndinadzakhala na iwe mu ndzidzi unalonga iwe, pontho ndinadzakupfundzisa pinafunika iwe kulonga.’
Ncenjezi 01/04/14 tsa. 13 ndima 5-6
Kodi Musaona ‘Ule Anakhonda Kuoneka’?
5 Mbadzati kubwerera ku Ejitu, Mose apfundziswa na Mulungu n’dida wakufunika kakamwe, ndi n’dida ubodzi ene wakuti mukupita kwa ndzidzi aulemba m’bukhu ya Yobe: “Udziwisi nkhugopa [Yahova] Mulungu.” (Yobe 28:28) Toera kuphedza Mose kupangiza udziwisi unoyu, Yahova apangiza kusiyana kwa anthu na Mulungu Wamphambvu Zonsene. Iye abvundza: ‘Mbani adapasa mulomo munthu? Mbani adacita bewewe, nkhutwe, munthu wa kuona na boliboli? Sine tayu, Yahova?’—Eks. 4:11.
6 Pyenepi pikhabvekanji? Mose nee akhafunika kugopa. Iye akhadatumwa na Yahova, wakuti mbadapasa Mose pyonsene pikhafuna iye toera kulonga mphangwa za Mulungu kuna Farau. Kusiyapo pyenepi, Yahova akhali wamphambvu kakamwe kupiringana Farau. Pontho, unoyu nee ukhali ulendo wakutoma wakuti atumiki a Mulungu akhali pangozwi pantsi pa utongi wa Ejitu. Panango Mose anyerezera mwacidikhodikho kuti Yahova atsidzikiza tani Abrahamu, Zuze, na iye ene Mose mu ndzidzi wa mautongi a Afarau a nduli. (Gen. 12:17-19; 41:14, 39-41; Eks. 1:22–2:10) Na cikhulupiro kwa Yahova, ‘Ule anakhonda kuoneka,’ mwacipapo, Mose aenda kuna Farau mbalonga mafala onsene adapangwa iye na Yahova.
(Eksodo 4:14, 15) Penepo Yahova aipirwa na Mose, mbampanga: “Ndiye tani m’bale wako Aroni wa dzindza ya Levi? Ine ndisadziwa kuti iye asakwanisa kulonga mwadidi. Pontho pa ndzidzi uno iye ali kubwera kudzaonana na iwe. Angakuona, iye anadzakomerwa. 15 Natenepa usafunika kulonga naye mbumpanga pinthu pinafunika iye kulonga. Ine ndinadzakhala na imwe mu ndzidzi unafuna imwe kulonga, pontho ndinadzakupfundzisani pinafunika imwe kucita.
Sentinela 15/10/10 tsa. 14 ndima 6
Yahova Asaona Tani Tingasaka Mathangwi Toera Kukhonda Kucita Basa Yace?
Yahova nee atawirisa kuti Mose akhonde kucita basa idampasa iye. Natenepa iye apanga Aroni toera aphedze Mose toera kucita basa ineyi. (Eks. 4:14-17) Mukupita kwa pyaka, Yahova aphedza Mose mukumpasa pyonsene pikhafuna iye toera acite mwadidi mabasa adampasa Yahova. Lero, munakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti Yahova anaphatisira abale a maluso toera kukuphedzani kucita mwadidi basa idakupasani iye. Kusiyapo pyenepi, Bhibhlya isalonga kuti Yahova anakwanisa kutiphedza toera tikhale akuthema kucita basa yace.—2 Akor. 3:5.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 4:24-26) Pikhapitiriza iwo na ulendo, pa mbuto yakupuma, Yahova aonana naye mbafuna kumupha. 25 Pakumalisa, Zipora akwata mwala wakutwa mbasidza mwanace, mbacitisa kuti khanda ya mwana idagwanda iye, igwe pa miyendo pace, mbalonga: ‘Ndacita pyenepi thangwi ndimwe mankhadzi wa ciropa kuna ine.’ 26 Penepo Iye ansiya toera aende. Zipora alonga kuti: ‘Ndimwe mankhadzi wa ciropa,’ thangwi ine ndasidza mwananga.
Sentinela 15/03/04 tsa. 28 ndima 4
MIBVUNDZO INACITWA NA ANYAKULERI
Mafala adalonga Zipora kuti ‘mankhadzi wa ciropa’ ndi acilendo. Mphapo mafala anewa akhapangizanji thangwi ya iye? Thangwi ya kusidza mwanace, Zipora apangiza kuti abvera ntemo udakhazikisa Yahova. Mukupita kwa ndzidzi, cibverano ca Mwambo cidacita Yahova na Aizraeli cikhapangiza kuti Yahova mbadaoniwa ninga mamuna, Aizraeli ninga nkazi. (Yeremiya 31:32) Mafala adalonga Zipora kuna Yahova (kubulukira mwa anju) asapangiza kuti Zipora akhalemedza ntemo unoyu. Pyenepi pisapangiza kuti iye akhali ninga nkazi, Yahova Mulungu ninga mamuna mu cibverano ceneci ca kusidzwa. Thangwi yakubvera kwace ntemo unoyu wa Mulungu, pyacitisa kuti mwanace akhonde kuphiwa.
(Eksodo 5:2) Mbwenye Farau alonga: ‘Mbani Yahova toera ine ndibvere fala yace mbandisiya Aizraeli toera aende? Ine nkhabe kundziwa Yahova, pontho nee ndinasiya Aizraeli toera aende.’
Perspicaz vol. 2 tsa. 500 ndima 6
Yahova
Fala yakuti “kudziwa” isaphataniza pizinji kusiyapo basi ene kudziwa pinthu peno munthu. Mwacitsandzo, Nabhali akhadziwa dzina ya Dhavidhi, mbwenye iye abvundza kuti: ‘Dhavidhi mbani?’ Mbvundzo unoyu usapangiza kuti Nabhali akhafuna kudziwa kuti Dhavidhi ndi wakufunika mpaka papi. (1 Sam. 25:9-11; landanisani na 2 Sam. 8:13.) Farau abvundzambo munjira ibodzi ene Mose kuti: ‘Yahova mbani toera ine ndibvere fala yace mbandisiya Aizraeli toera aende? Ine nkhabe kundziwa Yahova, pontho nee ndinasiya Aizraeli toera aende.’ (Eks. 5:1, 2) Mibvundzo ineyi ikhapangiza kuti Farau nee akhadziwa Yahova ninga Mulungu wandimomwene, peno kuti ndi wamphambvu kakamwe kupiringana iye. Pontho nee akhadziwa kuti Yahova mbadacita pinafuna iye mwakubverana na pidalonga iye kuna Mose na Aroni. Mbwenye Farau na Aejitu onsene, kuphatanizambo Aizraeli adzadziwa kuti mwandimomwene Yahova mbani na mabvekero a dzina yace. Mwakubverana na pidalonga iye kuna Mose, Yahova abulusa Aizraeli mu Ejitu mbaendesa ku Dziko Yakupikirwa, toera kukwanirisa cibverano cidacita Iye na makolo awo. Ndi thangwi yace Mulungu alonga: ‘Imwe munadzadziwa kuti ine ndine Yahova Mulungu wanu.’—Eks. 6:4-8.