“Imwe Ndimwe Mboni Zanga”

“Imwe ndimwe mboni zanga, alonga Yahova.”​—IZA. 43:10, Tradução do Novo Mundo.

MUNAKWANISA KUTAWIRA?

Kodi Aisraele atumikira tani ninga mboni za Yahova?

Kodi dzina ya Mulungu isabvekanji?

Tinapangiza tani kupereka kwathu takhuta thangwi ya mwai wakucemerwa na dzina yakucena ya Mulungu?

1, 2. (a) Kodi pisabvekanji kukhala mboni, mphapo, ndi munjira ipi pyakumwaza mphangwa pya dziko pisaphonyeka? (b) Thangwi yanji Yahova nkhabe kunyindira pyakumwaza mphangwa pya dziko?

PISABVEKANJI kukhala mboni? Disionaryo inango isalonga kuti mboni ndi “munthu anaona cinthu mbalonga pidacitika.” Mwacitsandzo, mu nzinda wa Pietermaritzburg, ku Afrika Wakubangwe, tsamba ya mphangwa yakuti isabuluswa mu pyaka pyakupiringana 160, lero isacemerwa Mboni. Dzina ineyi ndi yakuthema, thangwi cifuno ca tsamba ineyi ndi kudziwisa mwakulinganira pinthu pinacitika pa dziko yapantsi. Anaciro tsamba ya mphangwa inacemerwa na dzina ya Mboni akhadalonga kuti iyo mbidalonga “pya undimomwene, undimomwene onsene, nee mbidalonga cinango cakusiyana na undimomwene.”

² Mbwenye mwakutsukwalisa, mphangwa zinaperekwa na pyakumwaza mphangwa pya dziko zisabisa, peno zisacinja pinthu pyakufunika kakamwe mu mbiri ya anthu. Mbwenye Yahova Mulungu wamphambvu zonsene nkhabe kunyindira pyakumwaza mphangwa pya anthu a dziko. Iye alonga kubulukira kwa mprofeta Ezekyele: ‘Anthu a madziko onsene anadzadzindikira kuti ine ndine Yahova.’ (Ezek. 39:7) Iye ali na Amboni akukwana mamiliyau masere akuti asapanga anthu a madzindza onsene thangwi ya iye, pidacita iye nduli, na pinacita iye lero kwa anthu. Mwinji unoyu wa Amboni usadziwisa nkhombo zidapikira Mulungu kwa anthu ntsogolo. Mu kuikha basa ineyi yakupereka umboni pa mbuto yakutoma mu umaso wathu, tisapangiza undimomwene wa dzina yathu idapaswa ife na Mulungu, ninga pinalongwa pa Izaiya 43:10, NM: “‘Imwe ndimwe mboni zanga,’ alonga Yahova. Ndimwe atumiki anga adasankhula ine.”

3, 4. (a) Kodi Anyakupfundza Bhibhlya atoma lini kuphatisira dzina ipswa, kodi iwo apibva tani thangwi ya dzina ineyi? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ndi mibvundzo ipi inafuna ife kudinga?

³ Ndi mwai ukulu kakamwe kucemerwa na dzina ya Yahova, thangwi iye ndi ‘Mambo wakwenda na kwenda.’ Iye asalonga: ‘Yeneyi ndiyo dzina yanga kwenda na kwenda, yeneyi ndiyo dzina inadzaphemberwa na ine pa madzindza na madzindza’! (1 Tim. 1:17; Eks. 3:15; landanisani na Koelete 2:16.) Mu caka 1931, dzina ya Mboni za Yahova yasankhulwa toera kuphatisirwa na Anyakupfundza Bhibhlya. Mukupita kwa ndzidzi, azinji a iwo alemba matsamba toera kupangiza kupereka kwawo takhuta. Mpingo unango wa ku Kanada walemba: “Mphangwa zadidi zakuti ife ndife ‘Mboni za Yahova’ zatitsandzayisa kakamwe, pontho pyaticitisa kutonga toera kucita pinthu mwakubverana na dzina ineyi ipswa.”

⁴ Munakwanisa tani kupangiza kupereka kwanu takhuta thangwi ya mwai wakucemerwa na dzina ya Mulungu? Munakwanisa kulonga thangwi yanji Yahova asaticemera Mboni zace mwakubverana na pinaleri ife pa Izaiya?

MBONI ZA MULUNGU MU NDZIDZI WAKALE

5, 6. (a) Ndi munjira ipi anyakubala Aisraele akhafunika kukhala mboni za Yahova? (b) Kodi anyakubala Aisraele aphembwa toera kucitanji? Mphapo, thangwi yanji pyenepi pisafunikambo kucitwa na anyakubala lero?

⁵ M’bodzi na m’bodzi wa Aisraele mu ndzidzi wa Izaiya akhali “amboni” a Yahova, mbwenye ninga nsoka, dzindza yonsene ikhali “ntumiki” wa Mulungu. (Iza. 43:10) Njira ibodzi yakuti anyakubala Aisraele akhapereka umboni ikhali mu kupfundzisa anawo pinthu pidacita Mulungu kwa anyakubala awo. Mwacitsandzo, mudapfundziswa iwo toera kucita phwando ya Paskwa pyaka pyonsene, Aisraele apangwa: ‘Ananu angakubvundzani kuti: ‘Mwambo uyu ninji?’, muatawire kuti: ‘Iyi ndi ntsembe ya Paskwa, inapereka ife kuna Yahova, thangwi pikhakhala Aisraele ku Ejito, Yahova apitira nyumba zathu, aonesa nyatwa Aejito, mbawandzira ife.’’ (Eks. 12:26, 27) Anyakubala anewa mbadafokotozerambo anawo kuti pidaenda Mose paulendo wakutoma toera kulonga na ntongi wa Ejito toera kuphemba kuti Aisraele aende kalambira Yahova nthando, Farao alonga: “Mbani Yahova toera ndibvere fala yace, na kutawirisa Aisraele kuti abuluke?” (Eks. 5:2, NM) Inde, iwo mbadakwanisambo kufokotoza kuti pidamala kufudzwa dziko ya Ejito na miliri khumi, pontho pidapulumuswa Aisraele m’manja mwa anyankhondo a Ejito pa Bara Yakufuwira, anthu onsene akwanisa kuona pakweca ntawiro wa mbvundzo wa Farao. Yahova akhali​—pontho, asapitiriza—​ninga Wamphambvu Zonsene. Kusiyapo pyenepi, Aisraele adzakhala amboni akuona na maso kuti Yahova ndi Mulungu wandimomwene, na asakwanirisa mapikiro ace.

⁶ Aisraele adapasa ntengo mwai wakucemerwa na dzina ya Yahova, mwakukhonda penula alonga pinthu pyenepi pyakudzumisa, tayu kwa anawo basi, mbwenye kwa anthu akunja akuti adzakhala mabitcu m’manyumba mwawo. Cakufunika kakamwe, Aisraele apangwa kuti akhafunika kupfundzisa anawo toera kukoya midida yakucena ya Mulungu. Yahova alonga: ‘Khalani akucena, thangwi ine Yahova Mulungu wanu ndine wakucena.’ (Lev. 19:2; Deut. 6:6, 7) Ceneci ndi citsandzo cadidi kakamwe kwa anyakubala Acikristu lero, akuti asafunikambo kupfundzisa anawo njira zakucena, na kuaphedza toera kupasa mbiri dzina ikulu ya Mulungu!​—Lerini Misangani 1:8; Aefesi 6:4.

 7. (a) Mu ndzidzi wakuti Aisraele akhali akukhulupirika kwa Yahova, pikhakhuya tani madzindza anango? (b) Ndi basa ipi iri na m’bodzi na m’bodzi anacemerwa na dzina ya Mulungu?

⁷ Natenepa, mukhapitiriza Aisraele ninga anthu akukhulupirika, akhapereka umboni wadidi ku dzina ya Mulungu. Iwo akhadapangwa: “Mbumba yonsene ya pantsi ingadzadziwa kuti walembwa na dzina ya [Yahova], inadzakugopa.” (Deut. 28:10) Mbwenye mwakutsukwalisa, mbiri ya Aisraele isapangiza citsandzo cakukhonda kukhulupirika. Mwakubwereza-bwereza, iwo akhalambira alungu adacitwa na manja a anthu. Kusiyapo pyenepi, ninga alungu a Akanani akhalambira iwo, Aisraele adzakhala akuipa, mbapereka anawo ninga ntsembe, na kuponderera anyakutcerenga. Ineyi ndi cenjezo yamphambvu kakamwe kwa ife toera ndzidzi onsene tiwangisire kukhala anthu akucena mu kusangizira Yahova wakuti ndi Wakucena Kakamwe, thangwi tisacemerwa na dzina yace.

“NDIKUCITA PINTHU PIPSWA”

 8. Ndi basa ipi idapaswa Izaiya na Yahova, kodi Izaiya apibva tani?

⁸ Yahova akhadapikira kuti mbadacita pinthu mwacirengo toera kuombola dzindza ya Israele mu ubitcu. (Iza. 43:19, NM) Makapitulu matanthatu akutoma a bukhu ya Izaiya asaphataniza macenjezo analonga pya miliri ikhafuna kuoneka mu Yerusalemu na m’mizinda inango yacifupi. Yahova, wakuti asadziwa mwadidi mitima ya anthu, akhadziwa kuti Aisraele nee mbadatcinyuka, ngakhale tenepo, iye apanga Izaiya toera apitirize kuacenjeza. Izaiya atsukwala kakamwe, pontho akhafuna kudziwa kuti mbumba ya Mulungu mbidapitiriza mpaka lini nee kutcinyuka. Mulungu antawira: ‘Ipi pinapitiriza mpaka mizinda ingafudziwa mbikhala madembe, nyumba zingasowa anthu, na minda ingakhala thando.’​—Lerini Izaiya 6:8-11.

 9. (a) Kodi profesiya ya Izaiya thangwi ya Yerusalemu yakwanirisika lini? (b) Ndi cenjezo ipi inafunika ife kubvera lero?

⁹ Izaiya apaswa basa ineyi mu caka cakumalisa ca utongi wa Mambo Uziya, peno mu caka 778 M.N.W. Iye apitiriza na basa yace ya uprofeta mu pyaka 46 mpaka mu caka 732 M.N.W., nkati mwa utongi wa Mambo Ezekiya. Pikhadasala pyaka 125 mbudzati kufudzwa nzinda wa Yerusalemu mu caka 607 M.N.W. Natenepa, mbumba ya Mulungu ikhadacenjezwa mwanyapantsi kuti ninji pikhafuna kucitika kuna iwo ntsogolo. Lero, Yahova asaphatisirambo mbumba yace toera kucenjeza anthu thangwi ya pinthu pinafuna kucitika ntsogolo. Mu pyaka 135, kubulukira pa revista yakutoma, revista ya Ncenjezi isacenjeza anthu toera kudziwa kuti mwakukhonda dembuka, utongi wa Sathani unadzamala, mbupitirwa mbuto na Utongi wa Yezu Kristu wa Pyaka Cikwi.​—Apok. 20:1-3, 6.

10, 11. Ndi kukwanirisika kwa profesiya ipi ya Izaiya kudaona Aisraele ku Babilonya?

¹⁰ Ayuda azinji akubvera adaperekeka kuna Ababilonya apulumuka mudafudzwa Yerusalemu, mbaendeswa ku ubitcu ku Babilonya. (Yer. 27:11, 12) Mudapita pyaka 70, mbumba ya Mulungu yaona kukwanirisika kwa profesiya yakudzumisa: ‘Ipi ndi pidalonga Yahova Mpulumusi wako, Wakucena wa Israele: ‘Ndinatuma anyankhondo ku Babilonya, toera kukupulumusa; ndinagwisa pantsi misuwo ya nzinda, mbandisanduza mikhuwo yakusekera ya anthu ace kudza mikhuwo yakubulira.’’​—Iza. 43:14, NM.

¹¹ Yahova akwanirisa profesiya ineyi mwakudzumisa kakamwe. Ntsiku inango namasiku mu nthanda ya Malandalupya ya caka 539 M.N.W., mu ndzidzi wakuti ntongi wa Babilonya na akulu a utongi wace akhamwa vinyu mu kuphatisira pyombo pyakucena pidakwata iwo mu templo ku Yerusalemu toera kusimba alungu awo, anyankhondo a Medya na Persiya afudza Babilonya. Mu caka 538 peno 537 M.N.W., Mambo Siro adakunda Babilonya atonga kuti Ayuda abwerere ku Yerusalemu na kumanga papswa templo ya Mulungu. Pinthu pyenepi pikhadalongwa kale na Izaiya, kuphatanizambo pikiro ya Yahova yakuti iye mbadatsalakana na kutsidzikiza mbumba yace yakutcinyuka pakubwerera ku Yerusalemu. Mulungu alonga kuti Aisraele ndi “mbumba idadzichitira ine ndekha, towera ibvekese mbiri yanga.” (Iza. 43:21; 44:26-28) Mudabwerera iwo ku Yerusalemu mbamanga papswa templo ya Yahova, iwo aona undimomwene wakuti, basi ene Yahova, ndiye Mulungu wandimomwene wakuti ndzidzi onsene asakwanirisa mafalace.

12, 13. (a) Mbani adaphatanizwa na Aisraele pidatoma papswa ulambiri wa Yahova? (b) Kodi “mabira anango” asafunika kucitanji mu ndzidzi unaphedzera iwo ‘Israele wa Mulungu,’ pontho ndi cidikhiro cipi ciri na iwo?

¹² Mudabwerera Aisraele toera kumanga papswa templo, pikwi na pikwi pya anthu akunja abvungazikana na iwo mu kulambira Yahova. Mukupita kwa ndzidzi, Ajentiu azinji adzakhala Ayuda. (Esd. 2:58, 64, 65; Est. 8:17) Lero, “mwinji ukulu” wa “mabira anango” a Yezu asaphedzera mwakukhulupirika Akristu akudzodzwa akuti asacita khundu ya ‘Israele wa Mulungu.’ (Apok. 7:9, 10; Jwau 10:16; Agal. 6:16) Mwinji ukulu pabodzi na Akristu akudzodzwa ali na mwai ukulu wakucemerwa Mboni za Yahova.

¹³ Nkati mwa Pyaka Cikwi pya Utongi wa Kristu, mwinji ukulu unadzakhala na kutsandzaya kwakukhonda lengeseka mu kufokotozera ale anafuna kudzalamuswa muli akufa kuti kukhali kwakutsandzayisa tani kukhala Mboni za Yahova mu ntsiku zakumalisa za makhaliro ano a pinthu. Mbwenye toera kukhala na mwai unoyu, tisafunika kuwangisira toera kupitiriza kukhala anthu akucena. Pontho, mwakukhonda tsalakana kuwangisira kwathu, ntsiku zonsene tisadodoma, natenepa tisafunika kuphemba kulekererwa ntsiku zonsene, mbatidzindikira kuti mwai unapaswa ife wakucemerwa na dzina yakucena ya Mulungu ndi ukulu kakamwe.​—Lerini 1 Jwau 1:8, 9.

KODI DZINA YA MULUNGU ISABVEKANJI?

14. Kodi dzina ya Yahova isabvekanji?

¹⁴ Toera kuthimizira kubvesesa kwathu mwai ukulu uli na ife wakucemerwa na dzina ya Mulungu, mphyadidi kunyerezera mwacidikhodikho mabvekero ayo. Dzina ya Mulungu, “Yahova,” ndi fala Yacihebere yakuti isafokotoza kucita cinthu, pontho inakwanisa kuthumburuzwa “kukwanirisa.” Natenepa, dzina ya Yahova isabveka kuti “Iye Asacitisa Pinthu Kukhalapo.” Mafokotozero anewa asabvekesa basa ya Yahova ninga Nciti wakudzulu na pantsi, anthu na aanju, pontho iye Asakwanirisa cifuniro cace. Natenepa, Yahova angalonga kuti cinthu cinacitika, cisakwanirisika ninga munafunira iye, mwakukhonda tsalakana pinacita anyakupingiza, ninga Sathani, toera kupingiza kukwanirisika kwa cifuniro ca Mulungu.

15. Ndi munjira ipi Yahova apangiza cinthu cakufunika kakamwe ca makhaliro ace mwakubverana na mabvekero a dzina yace? (Onani bokosi yakuti: “Dzina Yakudzala Na Mabvekero.”)

¹⁵ Mudatuma iye Mose toera kubulusa mbumba ya Mulungu mu Ejito, Yahova apangiza cinthu cakufunika kakamwe ca makhaliro ace mu kuphatisira fala inafokotoza dzina yace. Bhibhlya isalonga: “Mulungu alonga kuna Mose: ‘Ndinadzapangiza Kukhala Cinafuna Ine Kudzapangiza Kukhala.’ Iye athimiza: Ipi ndipyo pinafunika iwe kulonga kuna ana a Israele, ‘Ndinadzapangiza Kukhala andituma kuna imwe.’” (Ex. 3:14, NM.) Natenepa, m’makhaliro onsene, Yahova anadzapangiza kukhala cinthu consene cinafunika toera kukwanirisa cifuniro cace. Kwa Aisraele akuti akhali mu ubitcu, iye apangiza kukhala Muomboli, Nyakutsidzikiza, Ntsogoleri, na Nyakutsalakana wawo adaapasa pyonsene pikhafuna iwo.

TINAPANGIZA TANI KUPEREKA KWATHU TAKHUTA?

16, 17. (a) Tinapangiza tani kupereka kwathu takhuta thangwi ya mwai wakucemerwa na dzina ya Mulungu? (b) Ninji pinafuna ife kudinga mu nsolo unafuna kudza?

¹⁶ Lero, Yahova asapitiriza kucita pinthu mwakubverana na mabvekero a dzina yace, mu kukwanirisa pifuno pyathu pyauzimu na pyakumanungo. Mbwenye dzina ya Mulungu nee isaimirira basi ene pinafuna iye kukhala. Isaphatanizambo pinacita iye mwakubverana na basa ya Mboni zace mu kukwanirisa cifuniro cace. Kunyerezera pyenepi mwacidikhodikho kunadzatikulumiza toera kupitiriza kukhala maso mwakubverana na dzina ya Mulungu. Kåre wa pyaka 84 pyakubalwa wakuti mu pyaka 70 asatumikira mwaphinga ninga Mboni ya Yahova ku Noruega alonga: “Ndisaona kuti ndi mwai ukulu kakamwe kutumikira Yahova, Mambo wakwenda na kwenda, kucita khundu ya mbumba inacemerwa na dzina yace yakucena. Ndzidzi onsene, ndi mwai ukulu kufokotoza undimomwene wa Bhibhlya na kuona maso a anthu mbakayetima na kukomerwa na kubvesesa. Mwacitsandzo, mphyakutsandzayisa kakamwe kwa ine kupfundzisa anthu kuti ciomboli ca Kristu cisaphata tani basa, pontho kuti kubulukira mu ciomboli ceneci anakwanisa tani kukhala na umaso wakukhonda mala mu dziko yantendere na yakulungama.”

¹⁷ Ndimomwene kuti mu pisa pinango pisanentsa kakamwe kugumana anthu anapangiza cifuno cakupfundza pya Mulungu. Ngakhale tenepo, ninga Kåre, ife tisakomerwa kakamwe tingagumana munthu wakuti asafuna kupfundza pya dzina ya Yahova. Mphapo, tinakwanisa tani kukhala Mboni za Yahova, mu ndzidzi ubodzi ene mbatikhala mboni za Yezu? Mbvundzo unoyu unadzadingwa mu nsolo unafuna kudza.

[Caption on page 20]

Kupfundzisa anathu thangwi ya Yahova pisapasa mbiri dzina yace

(Onani ndima 5, 6)

[Bokosi pa tsamba 22]

Dzina Yakudzala Na Mabvekero

Isabvekanji?

“Iye Asacitisa Pinthu Kukhalapo”

Thangwi yanji ndi yakuthema?

▪ Yahova acita pinthu pyonsene

▪ Iye asapitiriza kucitisa kuti pyonsene pinafuna iye picitike ninga munafunira iye

Isapangizanji?

▪ Iye anadzacita pyonsene pinafuna iye toera kukwanirisa mapikiro ace

▪ Iye asaphatisira pyakucitwa pyace toera kucita pyonsene pinafuna iye toera kukwanirisa cifuno cace

▪ Nkhabe cinafuna iye kucimwana kucita toera kukwanirisa cifuniro cace