Iye ‘Akhakula Mbakafuniwa na Yahova’

1, 2. Kodi makhaliro akhali tani mudalonga Samweli na mbumba ya Israele, pontho thangwi yanji akhafunika kuaphedza toera kutcinyuka?

SAMWELI akhayang’ana mwacidikhodikho mbumba yace. Mbumba ikhadagumanyikana mu nzinda wa Giligali thangwi yakucemerwa na mamuna wakukhulupirika unoyu wakuti atumikira ninga mprofeta, pontho ninga ntongi m’pyaka pizinji. Ikhali nthanda ya Gonkho peno Khoni mwakubverana na kalendaryo yathu yacincino; ndzidzi wa malimwe ukhadatoma. Pyakulimwa pikhali cifupi toera kubvunwa. Mbumba ikhali yakumatama. Kodi Samweli mbadakhuya tani mitima yawo?

² Mbumba nee ikhabvesesa kuti makhaliro akhali akunentsa mpaka papi. Iwo akhakakamira toera kutongwa na munthu. Mbwenye nee akhabvesesa kuti akhapwaza Mulungu wawo, Yahova na mprofeta wace. Mwandimomwene, iwo akakhonda Yahova ninga Ntongi wawo! Kodi Samweli mbadaaphedza tani toera kutcinyuka?

3, 4. (a) Thangwi yanji Samweli alonga pya uphale wace? (b) Thangwi yanji citsandzo cacikhulupiro ca Samweli ndi cakufunika lero?

³ Samweli alonga kuna mbumba: ‘Ine ndakalamba, pontho ndiri na imbvi.’ Imbvi zace zikhapangiza kuti pikhalonga iye mphyandimomwene. Iye apitiriza kulonga: ‘Ndakhala na imwe kutomera uwana wanga mpaka lero.’ (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Maseze Samweli akhadakalamba, iye nee aduwala uwanace. Iye akhapitiriza kukumbuka mwadidi ntsiku za uwanace. Pisankhulo pidacita iye mu uphale wace, pyamphedza kukhala na umaso wacikhulupiro na wakuperekeka kwa Mulungu wace, Yahova.

⁴ Samweli akhafunika kukhala na cikhulupiro na kuciwangisa, maseze kuti kazinji kene akhazungulirwa na anthu akusowa cikhulupiro na akukhonda kukhulupirika. Lero, ndi pyakunentsa kuwangisa cikhulupiro, thangwi tikukhala n’dziko yakusowa cikhulupiro na yakubvunda. (Lerini Luka 18:8, Tradução do Novo Mundo.) Tendeni tidinge kuti tinatowezera tani citsandzo ca Samweli kutomera uphale wace.

5, 6. Kodi uphale wa Samweli wasiyana tani na anango? Thangwi yanji anyakubalace akhali na cinyindiro cakuti iye mbadatsalakanwa mwadidi?

⁵ Samweli akhali na uphale wakusiyana na anango. Pidasiya iye kwene kuyamwa, panango mukhali iye na pyaka pitatu peno pyakupiringana, atoma kutumikira mu tabhernakulu yakucena ya Yahova ku Silo, nsindzo wa makilometru 30 bulukira kunyumba kwace, ku Rama. Anyakubalace, Elikana na Yana, apereka mwanawo toera kutumikira Yahova mu umaso wace onsene ninga Nazireu m’basa yakupambulika.a Kodi pyenepi pisabveka kuti anyakubalace nee akhanfunabve?

⁶ Nkhabe! Iwo akhadziwa kuti mwanawo mbadatsalakanwa mwadidi ku Silo. Mwakukhonda penula, Nyantsembe Wankulu Eli atsalakana pyenepi, thangwi Samweli akhaphata basa pabodzi na iye. Pontho kukhalimbo akazi azinji akhaphedzera mabasa anango mu tabhernakulu na pisaoneka kuti akazi anewa akhatumikira mwakutowezera pitsogolero.—Eks. 38:8; Aton. 11:34-40.

7, 8. (a) Pyaka pyonsene, anyakubala a Samweli akhacitanji toera kumuwangisa? (b) Kodi lero anyakubala anapfundzanji kwa anyakubala a Samweli?

⁷ Kusiyapo pyenepi, Yana na Elikana cipo akhaduwala mwanawo wakutoma, wakuti kubalwa kwace kukhali ntawiro wa phembero yawo. Yana akhadaphemba mwana kwa Mulungu mbapikira kuti anampereka toera kuntumikira m’basa yakucena mu umaso wace onsene. Mukhaenda iwo kaona mwanawo pyaka pyonsene, Yana akhakwata nkumi upswa udacita iye toera Samweli atumikire nawo mu tabhernakulu. Mwandimomwene Samweli akhakomerwa kakamwe mu ndzidzi ukhabwera anyakubalace. Mwakukhonda penula, iye athambaruka mwauzimu thangwi ya ciwangiso na citsogolero ca anyakubalace, mbakampfundzisa kufunika kwa kutumikira Yahova m’mbuto ineyi yakupambulika.

⁸ Lero, anyakubala anakwanisa kupfundza pizinji kwa Yana na Elikana. Mphyakudzoloereka kwa anyakubala kusakira anawo pyakufuna pyakumanungo mbapwaza pyakufuna pyauzimu. Mbwenye anyakubala a Samweli aikha pyakufuna pyauzimu pa mbuto yakutoma na pyenepi pyaphedza Samweli toera kufuna pinthu pyauzimu.—Lerini Misangani 22:6.

9, 10. (a) Fokotozani maonekero a tabhernakulu na mabvero akhali na Samweli thangwi ya mbuto ineyi yakupambulika? (Onanimbo cidzindikiro capantsi.) (b) Kodi panango mabasa a Samweli akhaphatanizanji, pontho musaona kuti ndi munjira ipi yakuti aphale na atsikana anakwanisa kutowezera citsandzo cace?

⁹ Pikhali iye m’phale, pisaoneka kuti akhafambafamba m’mapiri a ku Silo toera kudziwa mwadidi mbuto ineyi. Padzulu pa mapiri iye akhayang’ana nzinda na nkulo ukhapita na n’khundu mwa nzinda, mbatsandzaya kakamwe na kudzikuza thangwi yakuona tabhernakulu ya Yahova. Mwakukhonda penula, tabhernakulu ikhali mbuto yakupambulika.b Iyo yamangwa cifupi na pyaka 400 nduli mukutsogolerwa na Mose, pontho pa dziko yonsene yapantsi anthu akhaenda pa mbuto ineyi basi toera kalambira Yahova.

¹⁰ M’phale Samweli akhafuna kakamwe tabhernakulu. M’mbiri idalemba iye, tisaleri: ‘Samweli ninga m’phale akhatumikira Yahova mbakabvala efodhi.’ (1 Sam. 2:18) Efodhi ineyi yakusowa mikono ikhapangiza kuti Samweli akhaphedzera anyantsembe mu tabhernakulu. Maseze nee akhali nyantsembe, iye akhali na basa yakuti ikhaphataniza kufungula misuwo ya tabhernakulu namacibese na kuphedzera nyantsembe wakugwesera, Eli. Ngakhale kuti akhakomerwa na basa ya mu tabhernakulu, iye adzakhala wakutsukwala thangwi ya pinthu pyakuipa pikhacitwa panyumba ya Yahova.

11, 12. (a) Ndi madodo api makulu akhacita Hofni na Fineya? (b) Kodi Hofni na Fineya akhacita pyakuipa pyanji mu tabhernakulu? (Onanimbo cidzindikiro capantsi.)

¹¹ Mu uphale wace ene, Samweli aona anthu mbakacita pinthu pyakuipa na pyaupfakafaka. Eli akhali na ana awiri, Hofni Na Fineya. Samweli alemba: ‘Ana a Eli akhali akuipa, thangwi iwo akhapwaza Yahova.’ (1 Sam. 2:12) Mafala mawiri ene asabverana. Hofni na Fineya akhali ‘akuipa’—nkhubveka kuti akhali ‘akusowa basa’—thangwi nee akhalemedza Yahova. Iwo akhapwaza midida yace yakulungama na pikhafuna iye. Pyenepi pyaatsogolera toera kucita madawo anango.

¹² Mwambo wa Mulungu ukhalongeratu mabasa akhafuna kucitwa na anyantsembe na njira ikhafunika kuperekwa ntsembe mu tabhernakulu. Pyenepi pikhali pyakubveka, thangwi ntsembe zenezi zikhaimirira masasanyiro a Mulungu akulekerera madawo toera anthu akhale akutawirika pamaso pace na akuthema kutambira nkhombo zace na citsogolero cace. Mbwenye Hofni na Fineya akhacitisa anyantsembe anango kutsalakana ntsembe mwaphwazo.c

13, 14. (a) Kodi anthu a mitima yadidi akhakhuiwa tani na uipi ukhacitwa mu tabhernakulu? (b) Kodi Eli acimwana tani kuphatisira cidzo cace ninga baba, pontho ninga nyantsembe wankulu?

¹³ Kodi musanyerezera kuti m’phale Samweli apibva tani mukhaona iye pyenepi mbipikacitika? Pisaoneka kuti ndi anthu azinji kakamwe akhaona iye mbakabwera—akutcerenga, akupwazika peno akupondererwa mbakafendedzera tabhernakulu toera kubalangazwa na kuwangiswa mwauzimu. Mbwenye anthu anewa akhabwerera mwakutsukwala na mwakupasika manyadzo. Kodi Samweli apibva tani mudadziwa iye kuti Hofni na Fineya akhapwaza mitemo ya Yahova mukucita ulukwali na akazi anango akhatumikira mu tabhernakulu? (1 Sam. 2:22) Panango akhadikhira kuti Eli mbadacita pinthu toera kulanga anace.

¹⁴ Eli ndi akhali wakuthema kakamwe toera kumalisa nkandzo unoyu. Ninga nyantsembe wankulu, iye akhafunika kuyang’anira pyonsene pikhacitika mu tabhernakulu. Ninga baba, iye akhafunika kusandika anace. Kusiyapo pyenepi, iwo akhadziphekesa, pontho akhaphekesambo anango n’dziko ineyi. Mbwenye Eli, acimwana kuphatisira cidzo cace ninga baba, pontho ninga nyantsembe wankulu. Iye basi ene asandika anace mwapadzuludzulu. (Lerini 1 Samweli 2:23-25.) Mbwenye anace akhafunika kulangwa mwakuwanga kakamwe. Iwo akhacita madawo akuthema kufa!

15. Ndi mphangwa zipi zidatumiza Yahova kuna Eli, pontho banja ya Eli yatawira tani cenjezo ineyi?

¹⁵ Pinthu pyadzatekera kakamwe mpaka Yahova kutuma mprofeta wace wakuti dzinace nkhabe dziwika toera kalonga na Eli mphangwa za kutonga. Yahova apanga Eli: ‘Iwe ukupitiriza kulemedza anako kupita ine.’ Buluka penepo Mulungu alongeratu kuti ana a Eli mbadafa mu ntsiku ibodzi ene, pontho banjace mbidaona nyatwa ikulu kakamwe, ngakhale kuluza miyai yawo yakutumikira ninga anyantsembe. Kodi cenjezo ineyi yaphedza banja ineyi toera kutcinyuka? Bhibhlya isapangiza kuti Eli na anace nee atcinyuka.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Kodi Bhibhlya isalonganji thangwi ya kuthambaruka kwa m’phale Samweli? (b) Kodi musaona kuti pinthu pyenepi ndi pyakuwangisa? Fokotozani.

¹⁶ Kodi uipi unoyu onsene wakhuya tani m’phale Samweli? M’midzidzi inango, m’mbiri ineyi tisagumanambo mphangwa zadidi, zinalonga thangwi ya kukula na kuthambaruka kwa Samweli. Kumbukani kuti pa 1 Samwele 2:18, tisaleri kuti: Samweli akhali wakukhulupirika ‘mbatumikira Yahova ninga m’phale.’ Ngakhale na thunga ineyi, Samweli akhaphatisira umaso wace toera kutumikira Mulungu. Pa vesi 21 ya kapitulu ibodzi ene tisaleri pinthu pyakuwangisa kakamwe: ‘M’phale Samweli akhakula mbakafuniwa na Yahova.’ Mukhakula iye, uxamwali wace na Babace wakudzulu ukhathimizirikambo. Uxamwali unoyu wa ponda ndipondembo na Yahova ndi citsidzikizo ku uipi onsene.

17, 18. (a) Kodi lero aphale na atsikana Acikristu, anatowezera tani citsandzo ca Samweli angathimbana na uipi? (b) Ninji cinapangiza kuti Samweli asankhula umaso wadidi?

¹⁷ Nakuti nyantsembe wankulu na anace akhacita madawo, natenepa nee mbipidanentsa kwa Samweli kunyerezera kucita pyonsene pikhafuna iye. Mbwenye uipi wa anango, kuphatanizambo wa ale ali na cidzo, cipo pisafunika kukhala thangwi toera kucita madawo. Lero, aphale na atsikana Acikristu azinji asatowezera citsandzo ca Samweli ‘mukupitiriza kukula mbakafuniwa na Yahova’—maseze anthu anakhala na iwo akhonde kupangiza citsandzo cadidi.

¹⁸ Kodi Samweli aphindula tani pidasankhula iye kubvera Yahova? Bhibhlya isalonga: ‘Mwana Samweli akhapitiriza kukhala wakutawirika pamaso pa Yahova na pamaso pa anthu.’ (1 Sam. 2:26) Natenepa, Samweli akhafuniwa na ale akuti akhamuona ninga wakuthema. Yahova akhapasa ntengo kakamwe m’phale unoyu thangwi yakukhulupirika kwace. Pontho Samweli akhadziwa kuti Mulungu mbadamalisa uipi onsene ukhacitika ku Silo, mbwenye panango akhabvundzika kuti lini. Ntsiku inango namasiku, adzagumana ntawiro.

19, 20. (a) Fokotozani pidacitikira Samweli ntsiku inango namasiku mu tabher- nakulu. (b) Kodi Samweli atsalakana tani Eli, pontho adzadziwa tani munthu akhancemera?

¹⁹ Kukhali m’bambakuca; nyale ya pa nsasa ikhapitiriza kugaka na Samweli abva fala mbikacemera dzinace. Iye akhanyerezera kuti akhali Eli, wakuti akhadagwesera kakamwe, pontho nee akhaona mwadidi. Samweli alamuka ‘mbathamanga’ kuenda kuna mamuna wakugwesera. Munakwanisa kunyerezera m’phale Samweli mbakathamanga mwakusowa ntsapato kuenda kuna Eli? Mphyakudzumatirisa kuona Samweli mbakatsalakana Eli mwacilemedzo, pontho mwakukoma ntima. Mwakukhonda tsalakana madawo ace, Eli akhapitiriza kukhala nyantsembe wankulu wa Yahova.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samweli alamusa Eli mukulonga: ‘Mwandicemera, ndiri pano.’ Mbwenye Eli alonga kuti nee ancemera mbampanga kuti aende pontho kagona. Pyenepi pyacitika katatu! Pakumalisira, Eli adzindikira pikhacitika. Pakhadapita ndzidzi uzinji wakuti Yahova nee akhalonga na anthu m’masomphenya peno kutumiza mphangwa kuna mbumba yace, pontho si pyakunentsa kubvesesa thangwi yanji. Mbwenye Eli adzindikira kuti Yahova akhalonga pontho na anthu—pa ndzidzi unoyu na m’phale! Eli apanga pontho Samweli toera aende kagona mbampanga kuti anatawira tani Yahova angacemerwa pontho. Samweli abvera. Mwakukhonda dembuka abva fala mbikancemera: ‘Samweli, Samweli!’ M’phale atawira: ‘Longani, ntumiki wanu ali kubva.’—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Tinakwanisa tani kubva fala ya Yahova lero, pontho thangwi yanji mphyadidi kucita pyenepi?

²¹ Cincino Yahova akhali na ntumiki ku Silo wakuti akhambvera. Mu umaso wace onsene, Samweli akhabvera Yahova. Kodi imwembo musabvera Yahova ndzidzi onsene? Nee tisafunika kudikhira kuti fala ilonge mwacirengo na ife namasiku. Mbwenye munjira inango, fala ya Mulungu lero isalonga na ife ndzidzi onsene. Iyo iri m’Mafalace, Bhibhlya. Mu ndzidzi unabvesera ife Mulungu na kumbvera, cikhulupiro cathu cisathimizirika. Pyenepi ndi pikhacitika na Samweli.

22, 23. (a) Kodi mphangwa zikhagopa Samweli kuzilonga zakwanirisika tani? (b) Kodi mbiri ya Samweli yapitiriza tani kubvekera?

²² Namasiku anewa cacitika cinthu cakupambulika mu umaso wa Samweli ku Silo, thangwi iye adzakhala na uxamwali wakupambulika na Yahova, mbakhala mprofeta na nyakulonga wace. Pakutoma m’phale akhagopa kulonga mphangwa za Yahova kwa Eli, thangwi zikhali zakumalisa zakuti profesiya ikhalonga pya banja ineyi ikhali cifupi na kukwanirisika. Mbwenye mwacipapo Samweli alonga na Eli, pontho Eli mwakucepeseka atawira kutonga kwa Mulungu. Mwakukhonda dembuka, pyonsene pikhadalonga Yahova pyakwanirisika: Dzindza ya Israele yaenda kacita nkhondo na Afilisti, Hofni na Fineya aphiwa ntsiku ibodzi ene, pontho Eli afa mudadziwa iye kuti Bokosi ya Yahova yakwatwa.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Mbwenye mbiri ya Samweli ninga mprofeta wakukhulupirika ikhapitiriza kubvekera. Bhibhlya isalonga kuti ‘Yahova akhali na iye,’ kupangiza kuti Yahova akwanirisa maprofesiya onsene a Samweli.—Lerini 1 Samwele 3:19.

24. Kodi mukupita kwa ndzidzi Aisraele asankhula kucitanji, pontho thangwi yanji madawo awo akhadakula kakamwe?

²⁴ Kodi Aisraele abvera citsogolero ca Samweli mbadzakhala anthu auzimu na akukhulupirika? Nkhabe. Mukupita kwa ndzidzi, iwo nee akhafunabve kutsogolerwa na mprofeta. Iwo akhafuna kukhala ninga anthu a madziko anango mbatongwa na munthu. Yahova apanga Samweli kuti aatawirise. Mbwenye iye akhafunika kupangiza Aisraele kukula kwa madawo awo. Iwo nee akhakhonda Samweli, mbwenye Yahova! Natenepa iye aacemeresa ku Giligali.

25, 26. Ku Giligali, kodi nyakugwesera Samweli aphedza tani mbumba yace toera kudzindikira madawo adacita iwo kwa Yahova?

²⁵ Tendeni tibwerere pontho mu ndzidzi wakunentsa udaenda Samweli kalonga na Aisraele ku Giligali. Kweneko, nyakugwesera Samweli aakumbusa pya umumphu wace na kukhulupirika kwace kwa Yahova. Natenepa tisaleri: ‘Samweli aphemba kwa Yahova.’ Iye aphemba Yahova kuti abwerese condzi.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Kodi mbidakwanisikadi kuoneka condzi mu ndzidzi wa malimwe? Pyenepi pikhali pyacilendo! Khala mbumba ikhaseka peno kupenula, pyenepi pikhali pya ndzidzi wakucepa. Mwakukhonda dembuka, thambo yatoma kukhala na makole akupswipa. Mphepo ikhatoma kugonesa tirigu m’maminda. Njazi zikhatoma kulira na kudhima. Madzi atomambo kubvumba mwamphambvu. Kodi mbumba yacitanji? ‘Penepale anthu onsene atoma kugopa Mulungu na Samweli.’ Pakumalisira, iwo adzindikira kuti akhadadawa kakamwe.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Kodi Yahova asacitanji kwa anthu anatowezera cikhulupiro ca Samweli?

²⁷ Adakhuya mitima ya anthu anewa akupanduka si Samweli tayu, mbwenye Mulungu wace, Yahova. Kubulukira mu uphale wace mpaka unkhalamba wace, Samweli apitiriza kukhulupira Mulungu wace. Na thangwi ineyi, Yahova ampasa nkhombo. Mpaka lero, Yahova nee acinja. Iye asapitiriza kuphedza ale anatowezera cikhulupiro ca Samweli.