NSOLO 03
Imwe Musanyindira Pinalonga Bhibhlya?
Bhibhlya isalonga pinthu pizinji pyadidi pinafuna kucitika ntsogolo, pontho isatipasa uphungu wadidi. Panango imwe musafuna kudziwa pizinji thangwi ya pinalonga Bhibhlya, mbwenye mu ndzidzi ubodzi ene musapenula. Kodi imwe munanyindira mapikiro na uphungu unagumanika m’bukhu yakuti ndi yakale kakamwe? Munakwanisadi kunyindira pinalonga Bhibhlya thangwi yakukhala na umaso wakutsandzaya cincino na ntsogolo? Azinji asanyindira. Kodi imwe musanyindirambo?
1. Pinthu pinalongwa m’Bhibhlya pyacitikadi?
Bhibhlya isalonga kuti ale adailemba aphatisira “mafala a undimomwene munjira yakulinganira.” (Ekleziaste 12:10) Iyo isalonga pinthu pyandimomwene pidacitikira anthu andimomwene. (Lerini Luka 1:3; 3:1, 2.) Anthu azinji anasaka kudziwa pinthu pidacitika kale na anyakufufudza pinthu pya m’madembe, asakhulupira kuti pinalonga Bhibhlya thangwi ya ntsiku, anthu, mbuto na pinthu pidacitika mphyandimomwene.
2. Thangwi yanji tisalonga kuti Bhibhlya ndi yakunyindirika maseze ndi yakale kakamwe?
Kazinji kene, Bhibhlya isalonga pinthu pyakuti nee pikhadziwika mu ndzidzi ukhalembwa iyo. Mwacitsandzo, iyo isalonga pinthu pingasi thangwi ya siyensiya. Mu ndzidzi ukhalembwa Bhibhlya, anthu azinji nee akhakhulupira pikhalonga iyo thangwi ya siyensiya. Mbwenye lero, siyensiya isapangiza kuti pinalonga Bhibhlya ndi pyandimomwene. “Iyo ndi yakunyindirika cincino na kwenda na kwenda.”—Masalmo 111:8.
3. Thangwi yanji tinakwanisa kunyindira pinalonga Bhibhlya thangwi ya ntsogolo?
Bhibhlya iri na maprofesiyaa analonga “pinthu pyakuti pidzati kucitika.” (Izaiya 46:10) Mwacitsandzo, pinthu pizinji pidacitika kale pyalembwa m’Bhibhlya mbapidzati kucitika. Bhibhlya ikhadalongambo kuti pinthu mbapidakhala tani lero. Mu nsolo uno tinapfundza maprofesiya mangasi a m’Bhibhlya. Kuona kuti maprofesiya anewa akwanirisika mwakubverana na pikhadalonga Bhibhlya mphyakutsandzayisa kakamwe!
DZIWANI PIZINJI
Onani kuti siyensiya isabverana tani na Bhibhlya, pontho fufudzani maprofesiya mangasi anagumanika m’Bhibhlya.
4. Siyensiya isabverana na Bhibhlya
Mu ndzidzi wakale, azinji akhakhulupira kuti dziko yatsidzikizwa na cinthu. Onani VIDHYU.
Onani pidalembwa m’bukhu ya Yobe mu pyaka 3.500 nduli. Lerini Yobe 26:7, buluka penepo cedzani thangwi ya mbvundzo uyu:
Thangwi yanji pinalonga Bhibhlya kuti dziko yapantsi iri “lenga-lenga pa mbuto yakusowa cinthu” mphyakudzumatirisa?
Kutomera kale kakamwe Bhibhlya ikhadalongeratu pinacitika toera madzi abvumbe. Iwo asabvumba, buluka penepo asabwerera m’makole, angamala asabvumba pontho. Mbwenye anthu adzindikira pyenepi, basi ene pakupita pyaka pyakupiringana 3.000 Bhibhlya mbidamala kale kulonga pyenepi. Lerini Yobe 36:27, 28, buluka penepo cedzani thangwi ya mibvundzo iyi:
Thangwi yanji pinthu pinacitika toera madzi abvumbe ndi pyakudzumatirisa?
Mavesi anewa adamala imwe kuleri athimizira kunyindira kwanu Bhibhlya?
5. Bhibhlya ikhadalongeratu pinthu pyakufunika pyakuti mbapidacitika
Lerini Izaiya 44:27–45:2, buluka penepo cedzani thangwi ya mbvundzo uyu:
Ndi pinthu pipi pikhadalongeratu Bhibhlya mu pyaka 200 Bhabhilonya mbadzati kufudzwa?
Pinthu pidacitika pisapangiza kuti Mambo Siro wa ku Persya, pabodzi na anyankhondo ace akunda nzinda wa Bhabhilonya mu caka 539 K.M.K.b Pidamala iwo kupeusa madzi a mu nkulo wakuti ukhatsidzikiza nzinda, iwo apita na pa misuwo mikulu ya mpanda yakuti ikhali bwandzu. Natenepa, iwo akunda nzinda wa Bhabhilonya mwakukhonda nentsa. Lero, pakupita pyaka pyakupiringana 2.500, nzinda wa Bhabhilonya wasala madembe. Onani pikhadapikira Bhibhlya.
Lerini Izaiya 13:19, 20, buluka penepo cedzani thangwi ya mbvundzo uyu:
Pidacitikira nzinda wa Bhabhilonya pisapangiza tani kukwanirisika kwa profesiya ineyi?
Madembe a Bhabhilonya akuti lero asagumanika ku Iraki
6. Bhibhlya ikhadalongeratu thangwi ya pinthu pinacitika lero
Bhibhlya isalonga kuti ife tikukhala mu “ntsiku zakumalisa.” (2 Timoti 3:1) Onani kuti Bhibhlya isalonganji thangwi ya ntsiku zino zakumalisa.
Lerini Mateu 24:6, 7, buluka penepo cedzani thangwi ya mbvundzo uyu:
Bhibhlya yalonganji thangwi ya pinthu pyakuti mbapidacitika mu ntsiku zakumalisa?
Lerini 2 Timoti 3:1-5, buluka penepo cedzani thangwi ya mibvundzo iyi:
Bhibhlya isalonga kuti anthu mbadapangiza makhaliro api mu ntsiku zakumalisa?
Ndi pinthu pipi pinaona imwe mbapikacitika lero?
ANTHU ANANGO ASALONGA: “Bhibhlya ndi bukhu ya pithankano.”
M’maonero anu, ndi pinthu pipi pinapangiza kuti tinakwanisa kunyindira pinalonga Bhibhlya?
TAPFUNDZANJI
Pinthu pidacitika, siyensiya na maprofesiya pisapangiza kuti imwe munakwanisa kunyindira Bhibhlya.
Mibvundzo yakubwereza
Kodi pinthu pinalongwa m’Bhibhlya pyacitikadi?
Ndi pitsandzo pipi pinapangiza kuti siyensiya isabverana na Bhibhlya?
Musakhulupira kuti Bhibhlya inakwanisa kulonga pinthu pinafuna kucitika ntsogolo? Thangwi yanji musanyerezera pyenepi?
TOERA KUDZIWA PINANGO
Kodi m’Bhibhlya musagumanika mphangwa zakuphonyeka thangwi ya siyensiya?
“Kodi Bhibhlya Isabverana na Siyensiya?” (Nsolo wa mu jw.org)
Ndi pinthu pipi pinapangiza kuti tikukhala mu “ntsiku zakumalisa”?
“Maprofesiya 6 a m’Bhibhlya Akuti Akukwanirisika Ntsiku Zino” (Ncenjezi, 1 ya Maio 2011)
Onani kuti maprofesiya a m’Bhibhlya analonga pya utongi wa Gresya akwanirisika tani.
Onani kuti maprofesiya a m’Bhibhlya aphedza tani mamuna wakuti nee akhakhulupira Bhibhlya.
“Ine Nee Ndikhakhulupira Kuti Mulungu Alipo” (Ncenjezi, N.° 5 2017)
a Maprofesiya ndi mphangwa za Mulungu zinalonga pinafuna kucitika ntsogolo.
b K.M.K. pisabveka “Kristu Mbadzati Kubalwa.” P.K.K. pisabveka “Pakumala Kubalwa kwa Kristu.”